მედიაორგანიზაციები და ადამიანის უფლებებზე მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციები ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ, რომლის თანახმადაც, ქართული ოცნებიდან ოფიციალურად წასული და ანტიდასავლური მოძრაობის დამფუძნებელი დეპუტატების მიერ ინიცირებული კანონპროექტი უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ არ არის საქართველოს არჩევანი და მიმართულია არა მხოლოდ თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებისა და კრიტიკული მედიის, არამედ — საქართველოს მოსახლეობის წინაააღმდეგ. ხელმოწერებს შორისაა ქვიარიც. გთავაზობთ განცხადებას უცვლელად:

1. ააიპ ახალგაზრდული ორგანიზაცია ცვლილებები თანაბარი უფლებებისათვის
2. ააიპ იურიდიული განათლების ფონდი
3. ააიპ “საათი”
4. ააიპ რაჭის ტურისტული კლუბი
5. ააიპ სტეფანწმინდა
6. აგროგარემო TV
7. ადამიანის უფლებათა და სოციალური სამართლიანობის დაცვის კვლევის ცენტრი
8. ადამიანის უფლებათა ცენტრი (HRC)
9. ადამიანის უფლებების ადვოკატირების და დემოკრატიის ფონდი
10. ადგილობრივი დემოკრატიის სააგენტო საქართველო
11. ათინათი
12. ალტერნატივა ჯორჯია
13. არ გადადო
14. არასამთავრობო ორგანიაზაცია “უფლებებისა და განათლებისათვის”
15. ასოციაცია ,,დეა”
16. ასოციაცია “ათინათი”
17. ასოციაცია “ევროპის დროით”
18. ასოციაცია “მერკური”
19. ასოციაცია “ქალები რეგიონების განვითარებისთვის”
20. აფხაზური ამბები
21. აღმოსავლეთ ევროპის ცენტრი მრავალპარტიული დემოკრატიისთვის (EECMD)
22. ახალგაზრდა პედაგოგთა კავშირი
23. ახალგაზრდა ფსიქოლოგთა და ექიმთა ასოციაცია ქსენონი
24. Ახალგაზრდები დემოკრატიული ცვლილებებისთვის / Youth for Democractic Changes
25. ახალგაზრდები სამეგრელოს განვითარებისთვის
26. ახალგაზრდობის განვითარობის ცენტრი-XXI
27. ახალგაზრდული ალტერნატივა
28. ახალგაზრდული ინიციატივების რეგიონალური ასოციაცია – აირა
29. ახალგაზრდული ორგანიზაცია ცვლილებები თანაბარი უფლებებისათვის
30. ახალქალაქის ბიზნეს ცენტრი
31. ახალციხის ახალგაზრდული ცენტრი
32. ახალციხის დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრი
33. ბავშვთა კეთილდღეობის ლიგა
34. ბავშვთა სიმსივნეები და სუპერგმირები
35. ბათომი
36. ბათუმელები
37. ბათუმის დამოუკიდებელი ცხოვრების ცენტრი’
38. ბათუმის დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრი
39. გამომძიებელ ჟურნალისტთა გაერთიანება “აი, ფაქტი”
40. განათლება და სამყარო
41. განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრი
42. განვითარების კერა
43. გარემოსდაცვითი სათემო ორგანიზაცია” ეკო”
44. გეოპოლიტკური კვლევების საერთაშორისო ცენტრი
45. გერგარტი
46. გორელ ფოტოგრაფთა კლუბი
47. გორის საინფორმაციო ცენტრი
48. გურია ნიუსი
49. გურიის მედიატორთა ასოციაცია
50. გურიის სამოქალაქო ცენტრი
51. დავიწყოთ ახლა
52. დასაქმებისა და გადამზადების ცენტრი
53. დემოკრატ მესხთა კავშირი
54. დემოკრატიის ინდექსი – საქართველო
55. დემოკრატიის ინსტიტუტი
56. დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტი
57. დემოკრატიის მცველები
58. დემოკრატიისა და მმართველობის ცენტრი
59. დემოკრატიისა და უსაფრთხო განვითარების ინსტიტუტი (IDSD)
60. დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელი
61. დრანდა
62. ევროპელ ინიციატორთა ასოციაცია
63. ევროპის ფონდი
64. ევროპულ-ქართული ინსტიტუტი (EGI)
65. ეკონომიკური პოლიტიკის კვლევის ცენტრი (EPRC)
66. ზუგდიდის დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრი
67. თავისუფალ ჟურნალისტთა სახლი
68. თავისუფალი მედია სივრცე/გურიაTV
69. თანადგომა
70. თანასწორობა 17
71. თბილისი პრაიდი
72. თბილისის ადამიანის უფლებათა სახლი
73. თელავი ჩემი ქალაქია
74. თემის განვითრების ცენტრი “პროგრესი”
75. ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი
76. იმერეთის განვითარების ცენტრი
77. ინდიგო
78. ინოვაციებისა და სამოქალაქო განვითარების ცენტრი – პროგრესის სახლი
79. ინოვაციებისა და ცვლილებების ინსტიტუტი
80. ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI)
81. ინფორმაციული დეველოპერული ჰაბი
82. კავკასიური დიალოგი
83. კავშირი “ქალი და რეალობა”
84. კანონის უზენაესობის ცენტრი
85. კომლი
86. კონსულტაციის და ტრენინგის ცენტრი
87. კულტურულ-ისტორიული, სამოგზაურო პლატფორმა “მოგზაური”
88. ლანჩხუთის ახალგაზრდული მოძრაობა
89. ლომეკი
90. მედია კლუბი
91. მედია სახლი “სამხრეთის კარიბჭე”
92. მედია სახლი–სამხრეთის კარიბჭე
93. მედია ფონდი – ლაივპრესი
94. მედია ცენტრი კახეთი
95. მედიაომბუდსმენი
96. მედიაჩეკერი
97. მედიის ინსტიტუტი
98. მეწარმე ქალთა ფონდი
99. მთავარი არხი
100. მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია
101. მიშგოვ ლარდა
102. მმართველობის მონიტორინგის ცენტრი
103. მომხმარებელთა უფლებების ცენტრი
104. მსახიობთა “გილდია”
105. მსოფლიო გამოცდილება საქართველოსთვის (WEG)
106. მშობელთა კავშირი “ჩვენი შვილები”
107. მშობლები განათლებისთვის
108. მცხეთა-მთიანეთის რეგიონული ჰაბი
109. მწვანე ალტერნატივა
110. მწვანე სექტორი
111. ნაბიჯი მომავლისაკენ
112. ნაბიჯი წარმატებისკენ
113. ნაციონალიზმისა და კონფლიქტების კვლევის ინსტიტუტი (ISNC)
114. ნეო ტვ
115. ნეოგენი
116. ნეტგაზეთი
117. ოზურგეთის დამოუკიდებელი ცხოვრების ცენტრი
118. ოზურგეთის დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრი
119. პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის
120. პედაგოგთა კავშირი განათლება და სამყარო
121. პირველი ნაბიჯი საქართველო
122. პლატფორმა ახალი შესაძლებლობებისთვის
123. პლატფორმა სალამ
124. პრევენცია პროგრესისთვის
125. პროექტი 64
126. პუბლიკა
127. ჟურნალისტთა ქსელი გენდერული თანასწორობისათვის
128. ჟურნალისტიკის რესურს ცენტრი
129. რადიო “ძველი ქალაქი”
130. რადიო თავისუფლება
131. რადიო მარნეული
132. რაჭის სათემო ორგანიზაცია
133. რეაბილიტაციისა და განვითარების საქველმოქმედო ცენტრი ,,თანაზიარი”
134. რეგიონული გაძლიერება დემკრატიისთვის
135. რეგიონული ინიციატივების ცენტრი “ნათელი მომავალი”
136. საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველო
137. საზოგადოება ბილიკი
138. სათემო განვითარების ცენტრი
139. სათემო ფონდი ლელი
140. საინიციატივო ჯგუფი “როდემდე”
141. საინიციატივო ჯგუფი “ჩვენი სივრცე”
142. Საინფორმაციო რესურსების ქსელი
143. საინფორმაციო სამედიცინო-ფსიქოლოგიური ცენტრი თანადგომა
144. საკვალიფიკაციო ცენტრი
145. სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება
146. სამოქალაქო აქტივობების ცენტრი
147. სამოქალაქო აქტივობისა და თანასწორობის ცენტრი
148. სამოქალაქო იდეა
149. სამოქალაქო ინტეგრაციის ფონდი
150. სამოქალაქო კულტურის საერთაშორისო ცენტრი
151. სამოქალაქო მოძრაობა ,,სამეგრელოს ხმა”
152. სამოქალაქო მოძრაობა “დატოვე პარლამენტი ქუთაისში “
153. სამოქალაქო მოძრაობა თავისუფლებისთვის
154. სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი
155. სამოქალაქო ჩართულობისა და აქტივიზმის ცენტრი (CEAC)
156. სარეაბილიტაციო და სოციალური ადაპტაციის ცენტრი “აისი”
157. სატელევიზიო ქსელი
158. საუნჯე
159. საფარი
160. საქართველოს EMDR საზოგადოება
161. საქართველოს ატლანტიკური საბჭო
162. საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია
163. საქართველოს დაუნის სინდრომის ასოციაცია
164. საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივა (GDI)
165. საქართველოს ევროკლუბები
166. საქართველოს ინვალიდთა ფედერაცია ” აღორზინება 2002 ”
167. საქართველოს მედია-კლუბი
168. საქართველოს მომავლის აკადემია
169. საქართველოს პარლამენტი
170. საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია
171. საქართველოს რეგიონულ მაუწყებელთა ალიანსი
172. საქართველოს საერთაშორისო განვითარების სააგენტო
173. საქართველოს სამოქალაქო განვითარების ასოციაცია
174. საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ასოციაცია (ACSDG)
175. საქართველოს სასამართლოს გუშაგი
176. საქართველოს სასოფლო დარბაზი
177. საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლვევის ფონდი
178. საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრი
179. საქართველოს სხეულზე ორიენტირებული ფსიქოთერაპიის ასოციაცია
180. საქართველოს ფსიქიკური ჯანმრთელობის ასოციაცია
181. საქართველოს ფსიქოსოციალური დახმარების ასოციაცია ნდობა
182. საქართველოს ფსიქოტრავმის საზოგადოება
183. საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდი
184. საქველმოქმედო ჰუმანიტარული ცენტრი „აფხაზეთი” (CHCA)
185. სექტორი 3 – ჰაბი განვითარებისთვის
186. სიქა – საგანმანათლებლო ინიციატივების ქართული ასოციაცია
187. სიღნაღის რეგიონის სოციალურად უმწეოთა თერაპიის კავშირი თემი ქედელი
188. სოლიდარობის თემი
189. სოციალური კვლევისა და ანალიზის ინსტიტუტი
190. სოციალური სამართლიანობის ცენტრი
191. სოციალური საწარმო “გუმბათი”
192. სსმ
193. სტუდენტურ-ახალგაზრდული სათათბირო
194. სტუდია მონიტორი
195. სტუდია რეკ
196. სწავლებისა და კვლევების ცენტრი
197. ტელეკომპანია კავკასია
198. ტვ პირველი
199. ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტი (TDI)
200. ტყიბულის რაიონის განვიტარების ფონდი
201. უფლებები საქართველო
202. ფემინა
203. ფერადი სივრცე
204. ფონდი აფხაზინტერკონტი
205. ფონდი “ინტერნიუსი-საქართველო”
206. ფონდი აფხაზინტერკონტი
207. ფონდი გლობალური ინიციატივა ფსიქიატრიაში
208. ფორმულა
209. ფრანკლინის კლუბი
210. ფსიქოლოგთა და ფსიქოთერაპევტთა ასოციაცია
211. ფუსფუსი – Puspussy – შენი უსაფრთხო სივრცე
212. ქალთა ასოციაცია ,,ვაკეთოთ ერთად”
213. ქალთა ასოციაცია გვირილა
214. ქალთა ასოციაცია თანხმობა
215. ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერი ჯგუფი (WISG)
216. ქალთა ფონდი საქართველოში
217. ქალთა ფონდი სოხუმი
218. ქალი და განვითარება
219. ქართული მედია ჯგუფი”
220. ქვემო ქართლის მედია
221. ქვემო ქართლის ქალთა ასოციაცია “ქალი და სამყარო”
222. ქვიარ ასოციაცია – თემიდა
223. ქვიარი
224. ქუთაისიპოსტი
225. ქუთაისის საინფორმაციო ცენტრი
226. ღია საზღვრები
227. ღია სივრცე კავკასია (COS – Caucasus Open Space)
228. ღონე ქვეყნისა
229. შავი და ბალტიის ზღვის ალიანსი – საქართველო
230. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივი “‘ სიფა 2002 “”
231. შიდა ქართლის ახალგაზრდული ცენტრი „ახალი თაობა“
232. შშმ პირთა ინტეგრაციისა და განვითარების ასოციაცია “ჰანგი”
233. შშმ პირთა უფლებების დაცვის ცენტრი ალიანსი
234. შშმ ქალთა ალიანსი
235. ჩართულობის და განვითარების ცენტრი
236. ჩემი ქალაქი მკლავს
237. ცოდნის კაფე
238. წამების მსხვერპლთა ფსიქო-სოციალური და სამედიცინო რეაბილიტაციის ცენტრი
239. წამების მსხვერპლთა ფსიქოსოციალური და სამედიცინო რეაბილიტაციის ცენტრი-ქუთაისი
240. წყალტუბო ლაიონს კლუბი
241. ჰაბიტატი თანასწორობის მიღწევების და განვითარებისთვის
242. Association HERA XXI
243. CDC
244. CDD – განვითარებისა და დემოკრატიის ცენტრი
245. dev.ge
246. EECMD
247. IBDIPC
248. JA Georgia
249. JAMnews
250. OC Media
251. On.ge
252. Penal Reform International
253. Qartli.ge
254. Radio WW
255. SOVA NEWS
256. TOK TV
257. tv12
258. ufleba.ge
259. Women for Health
260. World Vision საქართველო

ქართული ოცნების ყოფილმა დეპუტატებმა, რომლებმაც პარტია “საზოგადოებისთვის მეტის თქმის” საბაბით დატოვეს და ხალხის ძალა დაირქვეს, პარლამენტში წარადგინეს კანონპროექტი, რომლის მიხედვით, იმ არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და მედიასაშუალებებს, რომლებიც „უცხოური ძალისგან“ ფინანსდებიან, „უცხოური გავლენის აგენტად“ დარეგისტრირება მოუწევთ.

კანონპროექტის მიხედვით, რომელიც ქვირმა მოიპოვა, “უცხოური გავლენის აგენტი” არის:

• ისეთი არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი, რომელიც არ არის დაფუძნებული ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ, რომელიც არ არის სპორტის შესახებ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საქართველოს ეროვნული სპორტული ფედერაცია ან „ადამიანის სისხლისა და მისი კომპონენტების ხარისხისა და უსაფრთხოების შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული სისხლის დაწესებულება და რომლის მიერ კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული მთლიანი შემოსავლის 20%-ზე მეტის წყარო უცხოური ძალაა;
• „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული ისეთი მაუწყებელი, რომლის მიერ კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული მთლიანი შემოსავლის იმ 20%-ზე მეტის წყარო უცხოური ძალაა, რომელშიც არ შედის სამეწარმეო საზოგადოების ან ინდივიდუალური მეწარმის მიერ „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად აღნიშნულ მაუწყებელში განთავსებული სპონსორობიდან, ტელეშოპინგიდან ან კომერციული რეკლამიდან მიღებული შემოსავალი;
• ისეთი იურიდიული პირი, რომელიც ერთპიროვნულად ან სხვასთან ერთად ფლობს საქართველოში მოქმედ მასობრივი ინფორმაციის ბეჭდურ საშუალებას და რომლის მიერ კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული მთლიანი შემოსავლის იმ 20%-ზე მეტის წყარო უცხოური ძალაა, რომელშიც არ შედის სამეწარმეო საზოგადოების ან ინდივიდუალური მეწარმის მიერ მასობრივი ინფორმაციის აღნიშნულ საშუალებაში განთავსებული კომერციული რეკლამიდან მიღებული შემოსავალი;
• ისეთი იურიდიული პირი, რომელიც ერთპიროვნულად ან სხვასთან ერთად ფლობს ან/და იყენებს მასობრივი ინფორმაციის საქართველოს სახელმწიფო ენაზე გამავრცელებელი ინტერნეტსაშუალებისთვის განკუთვნილ ინტერნეტდომენს ან/და ინტერნეტჰოსტინგს და რომლის მიერ კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული მთლიანი შემოსავლის იმ 20%-ზე მეტის წყარო უცხოური ძალაა, რომელშიც არ შედის სამეწარმეო საზოგადოების ან ინდივიდუალური მეწარმის მიერ მასობრივი ინფორმაციის აღნიშნულ საშუალებაში განთავსებული კომერციული რეკლამიდან მიღებული შემოსავალი.

აღსანიშნავია, რომ კანონპროექტის მიხედვით, „შემოსავალში“ იგულისხმება ფულადი თანხა და ქონებრივი ღირებულების სხვა სახის მატერიალური სიკეთე (ნებისმიერი მოძრავი ან უძრავი ნივთი). იმ შემოსავლის ღირებულება, რომელიც არ არის ფულადი თანხა, ამ მისი საბაზრო ფასით გამოითვლება. დოკუმენტში წერია, რომ თუ სუბიექტს გადაეცა ფულადი თანხა ან იგი გახდა ქონებრივი ღირებულების სხვა სახის მატერიალური სიკეთის (ნებისმიერი მოძრავი ან უძრავი ნივთის) მესაკუთრე ან მოსარგებლე, ჩაითვლება, რომ მან მიიღო შემოსავალი.

რაც შეეხება უცხოურ ძალას, ის განიმარტება ასე:

• უცხო სახელმწიფოს ხელისუფლების სისტემის შემადგენელი სუბიექტი;
• ფიზიკური პირი, რომელიც არ არის საქართველოს მოქალაქე;
• იურიდიული პირი, რომელიც არ არის დაფუძნებული საქართველოს კანონმდებლობის საფუძველზე;
• ისეთი ორგანიზაციული წარმონაქმნი (მათ შორის, ფონდი, ასოციაცია, კორპორაცია, კავშირი, სხვა სახის ორგანიზაცია) ან პირთა სხვა სახის გაერთიანება, რომელიც დაფუძნებულია უცხო სახელმწიფოს სამართლის ან/და საერთაშორისო სამართლის საფუძველზე.

გარდა ამისა, კანონპროექტის მიხედვით, მიღებული შემოსავლის წყარო უცხოური ძალაა, თუ:

• სუბიექტმა უცხოური ძალისგან პირდაპირ ან არაპირდაპირ მიიღო შემოსავალი;
• სუბიექტმა პირდაპირ ან არაპირდაპირ მიიღო შემოსავალი იმ იურიდიული პირისგან, რომელმაც უცხოური ძალისგან პირდაპირ ან არაპირდაპირ მიიღო შემოსავალი;
• აღნიშნული შემოსავლის წყარო არ არის იდენტიფიცირებული.

კანონპროექტის მიხედვით, „უცხოური ძალის“ მიერ დაფინანსებულ ორგანიზაციებს „უცხოური გავლენის აგენტთა რეესტრში“ დარეგისტრირება და ყოველწლიური საფინანსო დეკლარაციის შევსება მოუწევთ. დოკუმენტში წერია ისიც, რომ “უცხოური გავლენის აგენტთა რეესტრში” შეტანილი ინფორმაცია, მათ შორის, დეკლარაცია საჯარო იქნება და საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო ვალდებულია, უზრუნველყოს მისი სათანადო ვებგვერდზე განთავსება და საჯაროდ ხელმისაწვდომობა.

გარდა ამისა, “უცხოური გავლენის აგენტის” გამოსავლენად ან ამ კანონპროექტის რომელიმე მოთხოვნის შესრულების შესამოწმებლად იუსტიციის სამინისტროს შეუძლია, ნებისმიერ დროს განახორციელოს საკითხის სათანადო კვლევა და შესწავლა — მონიტორინგი. ამ მონიტორინგის დაწყების საფუძველი კი შეიძლება გახდეს:

• საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს შესაბამისი უფლებამოსილი პირის გადაწყვეტილება;
• საქართველოს იუსტიციის სამინისტროსთვის წარდგენილი წერილობითი განცხადება, რომელიც შეიცავს კონკრეტულ უცხოური გავლენის აგენტთან დაკავშირებულ სათანადო მინიშნებას.

მონიტორინგის განხორციელების მიზნით, იუსტიციის სამინისტროს უფლება ექნება, მოიძიოს საჭირო ინფორმაცია, მათ შორის, პერსონალური მონაცემი. ერთი და იმავე სუბიექტის მიმართ მონიტორინგის განხორციელება დასაშვები იქნება 6 თვეში მხოლოდ ერთხელ. ხოლო თუ მონიტორინგის შედეგად გამოვლინდა, რომ სუბიექტი აკმაყოფილებს “უცხოური გავლენის აგენტის” კრიტერიუმებს, მაგრამ მან რეგისტრაციას თავი აარიდა, საჯარო რეესტრის სააგენტო იუსტიციის სამინისტროს მიმართვის საფუძველზე არეგისტრირებს “უცხოური გავლენის აგენტად”, რაც ამ სუბიექტს არ ათავისუფლებს პასუხისმგებლობისგან და ის ვალდებულია, 10 სამუშაო დღის ვადაში წარუდგინოს სააგენტოს შესაბამისი განაცხადი.

კანონპროექტის მიხედვით, “უცხოური გავლენის აგენტად” რეგისტრაციისთვის თავის არიდება ან საფინანსო დეკლარაციის დადგენილ ვადაში წარუდგენლობა 25 000-ლარიან ჯარიმას გამოიწვევს. ხოლო იუსტიციის სამინისტროს ვებგვერდზე დაშვებიდან 10 სამუშაო დღის ვადაში განაცხადის არ შევსების ან/და დოკუმენტში ხარვეზების დროულად არ გამოსწორების შემთხვევაში, ჯარიმა 10 000 ლარია. სამართალდარღვევის ერთი თვის ვადაში ხელახალი ჩადენა კი 20 000 ლარის ოდენობით დაჯარიმებას გამოიწვევს.

კანონპროექტი ბიუროს სხდომაზე ჯერ არ გასულა. სწორედ ბიუროს შემდეგ იქნება ცნობილი პარლამენტში განხილვის სავარაუდო პერიოდი.

საქართველოს მთავრობამ პარლამენტს წარუდგინა ადამიანის უფლებათა დაცვის 2022-2030 წლების ეროვნული სტრატეგია, რომელშიც ლგბტქი უფლებები გამოტოვა. დოკუმენტზე პარლამენტი, სავარაუდოდ, თებერვლიდან იმსჯელებს. 

ადამიანის უფლებათა დაცვის ეროვნული სტრატეგია ის დოკუმენტია, რომელიც ერთიან ჩარჩოს ქმნის ქვეყანაში ადამიანის ძირითად უფლებათა და თავისუფლებათა ეროვნული სისტემისა და ინსტიტუციური დემოკრატიის გასაძლიერებლად. სწორედ ამ დოკუმენტის მიხედვით იგეგმება შემდგომი სამოქმედო ნაბიჯები და აუცილებელია, რომ იქ ასახული იყოს სხვადასხვა სოციალური ჯგუფის გამოწვევები და საჭიროებები. ახალ სტრატეგიაში კი ლგბტქი ადამიანები, როგორც ცალკე სოციალური ჯგუფი, ნახსენებიც კი არ არის.

„ადამიანის უფლებათა სტრატეგია ემსახურება საზოგადოების წინაშე კონსტიტუციითა და საერთაშორისო თანამეგობრობის წინაშე აღებული ვალდებულებების შესრულებას სახელმწიფოს მიერ, ისევე, როგორც ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებული უფლებებისა და თავისუფლებების განუხრელ დაცვას“, — აღნიშნულია 2022-2030 წლების სტრატეგიაში და ნათქვამია, რომ ის პირველი ეროვნული სტრატეგიიდან (2014-2020 წწ.) გამომდინარეობს, მისი ლოგიკური გაგრძელებაა და მიზნად ისახავს ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის სისტემური გარანტიების შემდგომ განმტკიცებას.

თუმცა, აღსანიშნავია, რომ წინა დოკუმენტში ასახული ამოცანების ლოგიკური გაგრძელების შესახებ დათქმის მიუხედავად, ახალ სტრატეგიაში, რომელიც მთავრობამ დაამტკიცა და პარლამენტს განსახილველად გადაუგზავნა, არაფერია ნახსენები ლგბტქი უფლებადაცვითი მიმართულებით არსებული ხედვების შესახებ. მეტიც, დოკუმენტში სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის ნიშნით დისკრიმინაციასთან ბრძოლის მიზნებზე საუბარიც აღარ არის, რაც წინა სტრატეგიაში აღნიშნული იყო. 2022-2030 წლების ეროვნული სტრატეგიიდან ლგბტქი თემის წინაშე არსებული გამოწვევები და საჭიროებები უგულებელყოფილია.

არასამთავრობო ორგანიზაციები, აქტივისტები და პოლიტიკოსების ნაწილი აღნიშნული ფორმით სტრატეგიის დოკუმენტის დამტკიცებას გაუმართლებლად მიიჩნევენ და მისი ჩასწორების აუცილებლობაზე საუბრობენ.

თანასწორობის მოძრაობის პროექტების მენეჯერი, მარიამ გულიაშვილი აღნიშნავს, რომ დოკუმენტზე მუშაობის პროცესი გაუმჭვირვალე იყო, ამასთან, არ ითვალისწინებდა სათემო ორგანიზაციების ჩართულობას. მისი თქმით, უკუკავშირი არ მოჰყოლია ლგბტქი სათემო ორგანიზაციების მცდელობას, რომ დოკუმენტის გასაჯაროების შემდეგ ხელისუფლების წარმომადგენლებს დაჰკავშირებოდნენ.

„დოკუმენტის გასაჯაროების შემდეგ, ლგბტქი სათემო ორგანიზაციებმა წერილითაც კი მივმართეთ საქართველოს პრემიერმინისტრის მრჩეველს ადამიანის უფლებათა დაცვის საკითხებში, ნიკო თათულაშვილს, თუმცა მისგან უკუკავშირი არ მიგვიღია. მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, რომ მსგავსი ტიპის მნიშვნელობის დოკუმენტების შემუშავების პროცესი საქართველოში ინკლუზიურობის პრინციპის დაცვისგან საკმაოდ შორს დგას. მსგავს საკითხებზე სამოქალაქო კონსენსუსის მისაღწევად ორგანიზაციებისგან მხოლოდ დოკუმენტთან დაკავშირებული წინადადებებისა და შენიშვნების შეგროვება საკმარისი არ არის. პროცესი მხარდაჭერილი უნდა იყოს საჯარო განხილვების, სამუშაო შეხვედრებისა და სიღრმისეული დისკუსიების გზით“, — ამბობს მარიამ გულიაშვილი.

თბილისი პრაიდის თანადირექტორის, ანა სუბელიანის თქმით, არ შეიძლება იმის დაშვება, რომ ადამიანის უფლებები არ არის უნივერსალური, რადგან ამან, შესაძლოა, უფლებადაცვითი მიმართულებით შეუქცევადი ზიანი მოიტანოს.

„ძალიან მნიშვნელოვანია ყველამ გავიაზროთ, რომ თუ, ვთქვათ, დღეს ეს საკითხი დგას ლგბტქი ადამიანებთან მიმართებაში, ხვალ შეიძლება შეეხოს ნებისმიერ სხვა მოწყვლად ჯგუფს. დღეს უბრალოდ ამ ჯგუფის დევნა, იგნორირება მოჩანს უფრო მეტად ხელსაყრელი ხელისუფლებისთვის, მაგრამ თუ ჩვენ დავუშვებთ, რომ ადამიანის უფლებები არ არის უნივერსალური, არ ეხება ყველას და გამოვრიცხავთ ლგბტქი ჯგუფს, ამან შეიძლება შეუქცევადი პროცესი გამოიწვიოს და ისევ და ისევ, თანასწორობა ნამდვილად არის ის, რაც ყველას გვჭირდება და ყველას მოუტანს მხოლოდ და მხოლოდ სარგებელს. შესაბამისად, თანასწორობის ხელისშემშლელი, აი, ასეთი ნაბიჯების გადადგმა მთლიანად ჩვენი საზოგადოების ფუნქციონირებისთვის იქნება ძალიან მძიმე შედეგების მომტანი“, — აღნიშნავს ანა სუბელიანი.

ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერი ჯგუფის (WISG) იურისტის, ქეთი ბახტაძის აზრით კი, დოკუმენტში ნახსენები საკითხები, რომლებიც დისკრიმინაციის და სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლას ეხება, მოიცავს ქვიარ ადამიანებსაც, რადგან ისინიც სარგებლობენ ქვეყანაში შექმნილი ამ დაცვის მექანიზმებით. თუმცა, ქეთი ბახტაძე ამბობს, რომ თემისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი რიგი საკითხები სტრატეგიაში გათვალისწინებული არ არის, რაც პრობლემაა.

„თემისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სტრატეგიაში ისეთი კონკრეტული საკითხების ინტეგრირება, როგორიც არის გენდერის სამართლებრივი აღიარების მექანიზმის არ არსებობა, ტრანს ჯანდაცვის მარეგულირებელი კლინიკური გაიდლაინებისა და პროტოკოლების არარსებობა, ინტერსექსი ბავშვების ჯანდაცვის საკითხები და სხვა. გარდა ამისა, ლგბტქი ადამიანების უფლებრივი და სოციალური მდგომარეობის გაუმჯობესებას და ჰომო / ბი / ტრანსფობიის შემცირებას მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს სკოლებში სექსუალური განათლება და სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების სერვისების შექმნა. ამ პრობლემების მოგვარებით, ლგბტქი ჯგუფის გარდა, სხვა მრავალი დაუცველი ჯგუფი ისარგებლებს ქვეყანაში. ის ფაქტი, რომ სტრატეგიაში ეს საკითხები არ არის ინტეგრირებული, ნათელი დემონსტრაციაა, რომ ლგბტქი ადამიანების სახელმწიფო მხოლოდ დისკრიმინაციის ან სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულის მსხვერპლად ხედავს და არ აღიარებს მათ ისეთ საჭიროებებს, რომელთა დაკმაყოფილებაც მათ მიმართ დისკრიმინაციული მოპყრობის ან დანაშაულის ჩადენის ერთგვარ პრევენციას მოახდენს“, — აღნიშნავს ქეთი ბახტაძე.

სამართლიანი არჩევნების დირექტორის, ნინო დოლიძის თქმით, “როგორც ეს დოკუმენტი, ისე მასში ასახული ინფორმაცია, ძალიან მნიშვნელოვანია ქვეყნისთვის და ქვეყნის მომავალი განვითარებისთვის“.

საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის (GDI)  სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების პროგრამის დირექტორი, მარი კაპანაძე კი აღნიშნავს, რომ აუცილებელია, აღნიშნულ დოკუმენტში ასახული იყოს ყველა იმ ჯგუფის საჭიროება, რომელიც სახელმწიფოს მხრიდან განსაკუთრებულ დაცვას საჭიროებს.

„ხელისუფლებას არ აქვს პოლიტიკური ნება, აღიაროს და დაიცვას ლგბტქი ადამიანები, რაც, რა თქმა უნდა, არის მნიშვნელოვნად უკან გადადგმული ნაბიჯი საქართველოსთვის, რომელსაც აქვს ეროვნულ და საერთაშორისო დონეზე აღებული ვალდებულება, რომ დაიცვას თითოეული ჩაგრული ჯგუფის უფლებები და თავისუფლებები, მათ შორის, ლგბტქი ადამიანები“, — აღნიშნავს მარი კაპანაძე.

რესპუბლიკური პარტიის თავმჯდომარის, ხათუნა სამნიძის თქმით, სახელმწიფო არ აღიარებს ლგბტქი თემის პრობლემებს და ზურგი შეაქცია მათ, რაც მისი აზრით, „ეს არის დასტური, რომ სახელმწიფო, ეს ხელისუფლება საერთოდ არ ფიქრობს დემოკრატიაზე როგორც, მათ შორის, უმცირესობების უფლებების დაცვაზე“.

ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის დირექტორის, ნონა ქურდოვანიძის განცხადებით, სტრატეგიის დოკუმენტში ლგბტქი საკითხების გამოტოვება, პირველ რიგში, არის პოლიტიკის დონეზე ხაზგასმა, რომ ქვეყანაში ლგბტ ჯგუფის უფლებები არ იქნება დაცული.

“ამის დაშვება არის ყოვლად მიუღებელი და ეს უნდა შეიცვალოს. სტრატეგიაში უნდა გაჩნდეს შესაბამისი ჩანაწერი, რომელიც ყველა ჯგუფს და ყველა პირს მიემართება”, — ამბობს ნონა ქურდოვანიძე.

თბილისი პრაიდის თანადამფუძნებელი და Zinc Network-ის პროექტების მენეჯერი, გიორგი თაბაგარი იმ საფრთხეებზე საუბრობს, რაც სტრატეგიული დოკუმენტებში ლგბტქი ადამიანების გამოტოვეს მოსდევს. მისი თქმით, ეს ადამიანებს ნიჰილიზმით განაწყობს, რადგან სახელმწიფო ვერ ხედავს მათ წინაშე არსებულ გამოწვევებსა და საჭიროებებს.

“იმ პირობებში, როდესაც ისედაც ძალიან ხშირად ირღვევა ლგბტქი ადამიანების უფლებები, სტრატეგიაში ლგბტქი საკითხების არ არსებობა და საერთოდ თვალის დახუჭვა იმაზე, რომ ამ ადამიანებს აქვთ პრობლემები, გამოწვევები, რომელზეც სახელმწიფომ უნდა იზრუნოს, არის დამღუპველი. ეს ადამიანებს ნიჰილიზმით განაწყობს და უბიძგებს, რომ დატოვონ ქვეყანა, წავიდნენ იქ, სადაც ექნებათ ელემენტარული წვდომა იმ სიკეთეებზე, რომელსაც სახელმწიფო გასცემს“, — ამბობს გიორგი თაბაგარი.

პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის დირექტორი, ანა არგანაშვილი აღნიშნავს, რომ როცა დოკუმენტი, რომელიც უნდა ეწინააღმდეგებოდეს დისკრიმინაციას, რიყავს რომელიმე ჯგუფს, ის თვითონ ხდება დისკრიმინაციის ინსტრუმენტი. ანას ამბობს იმასაც, რომ სტრატეგიის შემუშავების პროცესი ხარვეზიანი იყო, სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობა კი — ფორმალური.

„ეს პროცესი წარიმართა საკმაოდ ფორმალურად, ანუ იმისთვის, რომ შექმნილიყო შთაბეჭდილება, თითქოს სხვადასხვა ჯგუფი მონაწილეობდა. ფორმალურად მიაწოდეს დოკუმენტი კომენტარებისთვის, აზრის გამოსათქმელად, მაგრამ არავის ჰქონია დრო, რომ შეესწავლა დოკუმენტი და რეალური კომენტარები გაეკეთებინათ და ასახულიყო. არც მიცემული დრო იყო საკმარისი, არც ფორმატი იყო სწორი და არც შედეგი აღმოჩნდა გამართული. თუ მე მთავაზობ მონაწილეობას და არ ითვალისწინებ ჩემს აზრს, მაშინ მონაწილეობა აზრსმოკლებულია“, — აღნიშნავს ანა არგანაშვილი.

ქალები საერთო მომავლისთვის თანადირექტორი, იდა ბახტურიძე გენდერული თანასწორობის კონცეფციაზეც საუბრობს — დოკუმენტზე, რომელიც პარლამენტმა 2022 წლის ბოლოს მიიღო და მასში გენდერული თანასწორობა განმარტებულია, როგორც ქალისა და კაცის თანასწორობა, ხოლო სხვადასხვა გენდერული იდენტობის მქონე ადამიანები სრულად იგნორირებულია. იდა ბახტურიძის თქმით, ქართული ოცნების აღნიშნული მიდგომა წინასაარჩევნო სტრატეგიაა, რომელიც ქვიარფობიურად განწყობილი ამომრჩევლის მობილიზებას ისახავს მიზნად.

„ეს არის ერთგვარი ელექტორალური სტრატეგია, როგორც ჩანს, წინასაარჩევნოდ, 2024 წლისთვის სწორედ იმ ამომრჩევლებისთვის, რომლებიც ფიქრობენ, რომ ეს ქვეყანა მხოლოდ გარკვეული ჯგუფის ადამიანებისთვის არის, მხოლოდ გარკვეული სქესის ან გენდერული იდენტობის მქონე ადამიანებს ეკუთვნით. პრობლემაა, როცა სახელმწიფო არათუ არაფერს აკეთებს ამის შესაცვლელად, არამედ ხელს უწყობს და ღია პოლიტიკითაც ამ პოზიციას აფიქსირებს“, — ამბობს იდა ბახტურიძე.

სოციალური სამართლიანობის ცენტრის დირექტორი, თამთა მიქელაძე აღნიშნავს, რომ სტრატეგიული დოკუმენტებიდან ლგბტქი საკითხების გაქრობა ერთგვარი ტენდენციაა, რაც ინსტიტუციურ ჰომოფობიაზე მიუთითებს. მისი თქმით, ხელისუფლების მხრიდან ეს განდევნისა და ამორიცხვის გადაწყვეტილება, გარკვეულწილად, შეიძლება შეფასდეს, როგორც ინსტიტუციონალიზებული ჰომოფობია და დისკრიმინაცია ქვიარ ადამიანების მიმართ.

„ჩვენ წარსულში ვსაუბრობდით იმაზე, რომ სახელმწიფო კანონმდებლობისა და ინსტიტუციურ დონეზე აღიარებდა ლგბტქი უფლებებს, თუმცა ლგბტქი ადამიანებისთვის სოციალური რეალობა არ იცვლებოდა. დღეს კი ვხედავთ, რომ ინსტიტუციური პოლიტიკის დონეზეც ხდება ამ ადამიანების ამოშლა“, — ამბობს თამთა მიქელაძე.

ქართული ოცნების ხელისუფლების ჰომოფობიურ განწყობებზე და წინასაარჩევნო მიზნებზე საუბრობს საფარის დირექტორი, ბაია პატარაიაც.

„სამწუხაროდ, დღევანდელი ხელისუფლება, კერძოდ ქართული ოცნება, ყოველთვის გამოირჩეოდა ჰომოფობიით და სწორედ ჰომოფობიაზე აქცენტით ის ფიქრობს, რომ გააკეთებს საკუთარი პარტიის ამომრჩევლების მობილიზებას და ინსტრუმენტად იყენებს ჰომოფობიას. პოლიტიკაში ეს მათთვის არის იარაღი“, — აღნიშნავს ბაია პატარაია.

მწვანეების თანადამფუძნებლის, თამარ ჯაყელის თქმით, აღნიშნული პრობლემა ეხება ყველას, ვინც არის აქტიური მოქალაქე, ვინც დგას ამ ქვეყანაში დემოკრატიის, სამართლიანობის, თანასწორობის სადარაჯოზე, იქნება ეს აქტივისტი, პოლიტიკოსი თუ ნებისმიერი სხვა ადამიანი. 

“აუცილებელია საუბარი იმაზე, რომ ქვიარ ადამიანები ნელ-ნელა ვხვდებით სახელმწიფო ადამიანის უფლებების ჩარჩოს მიღმა. […] ეს ნიშნავს, რომ როდესაც ქვიარ ადამიანებს გვექნება ყოველდღიური საფრთხეები, ნაკლებად და ნაკლებად შეიძლება დაგვიცვას სახელმწიფომ.“, — აღნიშნავს თამარ ჯაყელი.

სამოქალაქო მოძრაობა სირცხვილიას თანადამფუძნებლის, ნოდარ რუხაძის აზრით, თუ საზოგადოების მოთხოვნა იქნება, რომ ყველა ადამიანის უფლებები დაცული იყოს, ხელისუფლებას სხვა გზა არ დარჩება.

„თუ ჩვენი ქვეყნის მოსახლეობის დიდი ნაწილი იტყვის, რომ ქვიარ უფლებები უნდა დავიცვათ, ადამიანებს უნდა შეეძლოთ საკუთარი ბედნიერებისკენ სწრაფვა, მაშინ, დარწმუნებული ვარ, საქართველოს ხელისუფლებას არჩევანიც აღარ დარჩება და აღასრულებს საკუთარ მოვალეობას, დაიცავს საქართველოს მოქალაქეების უფლებებს. მაგრამ როცა უმრავლესობა ჰომოფობიურად არის განწყობილი, ხელისუფლება, როგორც ტრადიციული ავტორიტარი, როგორც პოპულისტური ხელისუფლება, პოპულისტური პარტია, დაკვეთას ასრულებს და აგრძელებს ქვიარ ადამიანების უფლებების სრულ იგნორირებას“, — ამბობს ნოდარ რუხაძე.

იურისტი, დემოკრატიის მცველების წარმომადგენელი, გიორგი მშვენიერაძე სტრატეგიის დოკუმენტის ირგვლივ განვითარებულ მოვლენებს აჯამებს და აღნიშნავს, რომ მისი აზრით, ადამიანის უფლებების ხედვა მთავრობისთვის ნდობის გამოცხადების ნაწილი უნდა იყოს.

„მე საერთოდ ვფიქრობ, რომ არ არის აუცილებლობა სახელმწიფოში ყოველ ჯერზე რაღაც მთავრობის დაკომპლექტებასთან აცდენილი კალენდრით ხდებოდეს მსგავსი დოკუმენტების შემუშავება. ბევრად სწორად მიმაჩნია, რომ როცა მთავრობისადმი ნდობის გამოცხადება ხდება, სამთავრობო გეგმა, რომლის წარდგენის ვალდებულება პრემიერმინისტრობის კანდიდატს აკისრია, მოიცავდეს მის ხედვას ადამიანის უფლებების პოლიტიკასთან დაკავშირებით და სწორედ ამ გეგმაში იყოს ინტეგრირებული ეს საკითხები, რომელზეც პარლამენტს შეეძლება კონტროლის განხორციელება პერიოდული მოსმენების გზით“, — ამბობს გიორგი მშვენიერაძე.

საქართველოს ადამიანის უფლებათა დაცვის ეროვნული სტრატეგია მთავრობამ დაამტკიცა და პარლამენტმა უნდა განიხილოს. დოკუმენტი აღნიშნული ფორმით სრულად უგულებელყოფს ლგბტქი საკითხებს, რაც საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე ჩაგრული სოციალური ჯგუფის მიმართ ინსტიტუციურ ქვიარფობიურ დამოკიდებულებას ცხადყოფს.

ჰომოფობიური და ძალადობრივი პარტიის, კონსერვატიული მოძრაობის წევრები, რომლებიც 5 ივლისის ძალადობის ორგანიზატორებიც არიან, „შეკრებებისა და მანიფესტაციების შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილების შეტანას ითხოვენ. გიორგი ქარდავას, ზურაბ მახარაძეს, ირაკლი მორგოშიას, შოთა მარტინენკოსა და კონსტანტინე მორგოშიას სურთ, აიკრძალოს ისეთი შეკრებები და მანიფესტაციები, რომლებიც მიზნად ისახავს ან რომლის დროსაც, შესაძლოა, “ადგილი ჰქონდეს სექსუალური ორიენტაციის დემონსტრირებას, პოპულარიზაციას ან/და პროპაგანდას”.

გარდა ამისა, ძალადობრივი ჯგუფის კანონპროექტში წერია, რომ უნდა აიკრძალოს შეკრების ან მანიფესტაციის ჩატარება, “თუ იგი მიზნად ისახავს ან რომლის დროსაც შესაძლოა, ადგილი ჰქონდეს რომელიმე რელიგიური მიმდინარეობის საწინააღმდეგო, მადისკრედიტირებელ ან/და რომელიმე რელიგიური მიმდევრობის ადამიანთა რწმენის საწინააღმდეგო, შეურაცხმყოფელ განცხადებებსა და მოწოდებებს ან/და რომლის დროსაც შესაძლოა, ადგილი ჰქონდეს ომსა და ძალადობის პროპაგანდას, ეროვნული, კუთხური, რელიგიური ან სოციალური შუღლის გაღვივებას”.

შეკრებებისა და მანიფესტაციების შესახებ კანონის გარდა, პროექტი ითვალისწინებს ცვლილებას ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა და სისხლის სამართლის კოდექსებში. ძალადობრივი და ჰომოფობიური ჯგუფების ლიდერები ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსში ითხოვენ ცვლილებას, რომლის მიხედვით, შეკრებისა და მანიფესტაციის შესახებ საქართველოს კანონის მე-9, მე-10¹, მე-11 და 11¹ მუხლებით გათვალისწინებული ნორმების დარღვევა გამოიწვევს დაჯარიმებას 3 000 ლარის ოდენობით ან ადმინისტრაციულ პატიმრობას 25 დღემდე ვადით, ხოლო თუ დამრღვევი ორგანიზატორია — დაჯარიმებას 5 000 ლარის ოდენობით ან ადმინისტრაციულ პატიმრობას 30 დღემდე ვადით.

რაც შეეხება სისხლის სამართლის კოდექსს, ძალადობრივი ჯგუფების ლიდერები ითხოვენ, კოდექსს შეკრების ან მანიფესტაციის წესის განმეორებითი დარღვევის შემდეგი შინაარსის 347 პრიმა მუხლი დაემატოს:

“შეკრებისა და მანიფესტაციების შესახებს საქართველოს კანონის მე-9, მე-10¹, მე-11 და მე-11¹ მუხლებით გათვალისწინებული ნორმების განმეორებითი დარღვევა — ისჯება ჯარიმით ან საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომით ვადით 180-დან 240 საათამდე ან გამოსასწორებელი სამუშაოთი ვადით 2 წლამდე თავისუფლების აღკვეთით ვადით 2 წლამდე თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით 3 წლამდე”.

კანონპროექტის განმარტებით ბარათში ძალადობრივი და ჰომოფობიური ჯგუფების ლიდერები მიუთითებენ, რომ აღნიშნული ცვლილებების მოთხოვნა უკავშირდება 2013-2021 წლების მოვლენებს, როდესაც “საჯარო სივრცეში სექსუალური ორიენტაციის საჯარო დემონსტრირებასთან დაკავშირებული ღონისძიებების ჩატარების მცდელობამ გამოიწვია საჯარო მღელვარება და მოსახლეობის მასობრივი პროტესტი, რამაც ნათლად აჩვენა, რომ ქართულ სოციუმში ამ კულტურული და ეთნიკური ღირებულებების სივრცეში მსგავსი ღონისძიებების ჩატარება წარმოადგენს იმ ზღვრის გადაკვეთას, რასაც სახელმწიფო და საზოგადოება საჯარო სივრცეში ქცევის ნორმებთან დაკავშირებით აწესებს”. 

მათი მტკიცებით, “საჯარო სივრცეში, განსაკუთრებით ბავშვების მიერ მსგავსი აქტივობების ხილვა, მოსახლეობისთვის მკვეთრად მიუღებელია, შესაბამისად, აუცილებელია, მკაფიოდ ჩამოყალიბდეს საჯარო შეკრებისა და მანიფესტაციების ჩატარების წესები, რადგან საზოგადოების სიმშვიდისა და უსაფრთხოების ინტერესებიდან გამომდინარე თავიდან იქნას აცილებული მსგავსი ღონისძიებები”.

ძალადობრივი ჯგუფები კანონპროექტის ინიცირების საფუძვლად დღეისთვის არსებული საკანონმდებლო რეგულაციების “ნაკლებობას” ასახელებენ და ამტკიცებენ, რომ “საკანონმდებლო რეგულაციები არ არის ამომწურავი, ტოვებს შესაძლებლობას ცალკეული პირებისა და პირთა ჯგუფებისთვის, რათა მათ თავიანთი ინტერპრეტაციით, ბოროტად ისარგებლონ საკანონმდებლო რეგულაციით და მიაღწიონ უკანონო მიზანს”.

კანონპროექტი პარლამენტის ბიუროს უკვე წარედგინა. ბიუროს 2022 წლის 12 დეკემბრით დათარიღებულ გადაწყვეტილებაში წერია, რომ “საქართველოს პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის წინადადების საფუძველზე, არანაკლებ 25 000 ამომრჩევლის მიერ საკანონმდებლო ინიციატივის წესით წარმოდგენილი” კანონპროექტის განხილვა კომიტეტებსა და ფრაქციებში უნდა დაიწყოს. კანონპროექტის პლენარულ სხდომაზე განხილვის სავარაუდო თარიღად 2023 წლის 8 თებერვლიდან 5 მაისამდე პერიოდია მითითებული.

საქართველოში ამჟამად არსებული კანონმდებლობის მიხედვით, აქციის ჩატარებას ნებართვა არ სჭირდება. იმ შემთხვევაში, თუ შეკრება ან მანიფესტაცია ტრანსპორტის სავალ ადგილას იმართება ან ტრანსპორტის მოძრაობას აფერხებს, ორგანიზატორებმა ამის შესახებ მუნიციპალიტეტის აღმასრულებელი ორგანო წინასწარ უნდა გააფრთხილონ, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ტრანსპორტის მოძრაობა გადაკეტილია შეკრებისგან ან მანიფესტაციისგან დამოუკიდებელი მიზეზის გამო. მუნიციპალიტეტმა ორგანიზატორებთან ერთად შეკრების ან მანიფესტაციის ჩატარების ადგილისა და დროის შეცვლის მიზანშეწონილობის საკითხი 3 დღის ვადაში უნდა განიხილოს და წერილობით გადასცეს მათ რეკომენდაცია ამის შესახებ, თუ:

• შეკრება ან მანიფესტაცია რეალურ საფრთხეს უქმნის საწარმოების, დაწესებულებებისა და ორგანიზაციების ნორმალურ ფუნქციონირებას; 
• სხვა აქციის (რომელზედაც გაფრთხილება უფრო ადრე იქნა შეტანილი მუნიციპალიტეტის აღმასრულებელ ორგანოში) ჩატარება დაგეგმილია იმავე ადგილზე და იმავე დროს.

კანონპროექტის ავტორები ითხოვენ, ყველა ცვლილება, რომელიც არსებულ კანონში შევა, კანონის გამოქვეყნებიდან მე-15 დღეს ამოქმედდეს.

შენიშვნა: არასწორია ძალადობრივი და ჰომოფობიური ჯგუფების მუდმივი მცდელობისა, დაუკავშირონ ლგბტქი ადამიანების გამოხატვის თავისუფლება “პროპაგანდას” თუ “პოპულარიზაციას”. გარდა იმისა, რომ შეუძლებელია სექსუალური ორიენტაციისა თუ გენდერული იდენტობის “პროპაგანდა”, საქართველოს კანონმდებლობით ყველა ადამიანს აქვს გამოხატვის თავისუფლება.

შოტლანდიის პარლამენტმა 22 დეკემბერს დაამტკიცა რეფორმა, რომელიც ტრანსგენდერ ადამიანებს გენდერის ლეგალურად შეცვლას უადვილებს. რეფორმის მიხედვით, გენდერის შეცვლისთვის გენდერული დისფორიის სამედიცინო დიაგნოზის ქონის აუცილებლობა მოიხსნება, ხოლო მინიმალური ასაკი, როცა ტრანსგენდერი ადამიანები გენდერის შეცვლას შეძლებენ, 18-დან 16 წლამდე მცირდება.

გენდერული აღიარების რეფორმის კონტროვერსიულმა კანონპროექტმა 86 ხმა მიიღო 39-ის წინააღმდეგ. შედეგად, შოტლანდია გაერთიანებული სამეფოს პირველი რეგიონი გახდა, რომელმაც გენდერის შეცვლისთვის თვითიდენტიფიკაციის პროცესი საკმარისი გახადა.

შედეგების გამოცხადებისას, საჯარო გალერეაში გადაწყვეტილების მოწინააღმდეგეთა რეპლიკები ისმოდა. “გრცხვენოდეთ”, — ყვიროდნენ შეკრებილი მომიტინგეები, თუმცა, შეძახილების საპირწონედ, რეფორმის მხარდამჭერთა ოვაცია და აღტაცეუბლი ხმაური ისმოდა.

თვითიდენტიფიკაციის სისტემა მათთვისაა, ვისაც გენდერის შეცვლა სამართლებრივად და ლეგალურად სურს. რეფორმის მიხედვით, ადამიანებს 16 წლიდან შეეძლებათ გენდერის აღიარების სერტიფიკატის გამოთხოვა.

მიუხედავად იმისა, რომ შოტლანდიაში ადამიანებს 2005 წლიდან შეუძლიათ გენდერის კანონიერი ცვლილება, აღნიშნული ქმედება ამ დრომდე თვითიდენტიფიკაციის პროცესს არ ეფუძნებოდა. რეფორმის თანახმად, რომლებიც მომავალი წლიდან ამოქმედდება, გენდერის აღიარების სერტიფიკატის აპლიკანტებს პროცესის ბოლომდე მიყვანისთვის არა ორი წელი, არამედ 3-დან 6-თვემდე დასჭირდებათ, თავიანთი ასაკის შესაბამისად.

რეფორმა ითვალისწინებს “რეფლექსიის პერიოდსაც” ტრანზიციის პროცესში მყოფი ადამიანებისთვის. აღნიშნულ პერიოდს 3 თვე ეთმობა და ამ დროს ადამიანებს აზრის შეცვლის საშუალება მიეცემათ. გენდერის შეცვლის სერტიფიკატისთვის ნებისმიერი ცრუ აპლიკაცია სისხლის სამართლის დანაშაულად კვალიფიცირდება და 2 წლამდე პატიმრობას ითვალისწინებს. რეფორმის ფარგლებში, შესაძლებელი იქნება დეტრანზიციაც, გენდერის შეცვლის სერტიფიკატის სააპლიკაციო პროცესების თავიდან გავლის მეშვეობით.

მიუხედავად იმისა, რომ გაერთიანებული სამეფოსთვის შოტლანდია ერთადერთი ქვეყანაა, რომელიც ტრანსგენდერ ადამიანებს ტრანზიციის პროცესს უმარტივებს, ვესტმინისტერის მთავრობის განცხადებით, შესაძლოა, აღნიშნული რეფორმის კანონად გადაქცევას, მისი საკამათო ბუნების გამო, ხელი შეეშალოს სამეფო უარით. აღნიშნული პროცესი დიდწილად ფორმალურია და შოტლანდიის პარლამენტის მიერ მიღებული კანონის გაერთიანებული სამეფოს მმართველის თანხმობას ითვალისწინებს.

“დიდი ბრიტანეთის ნებისმიერ მცდელობას, შეარყიოს შოტლანდიის პარლამენტის დემოკრატიული ნება, მტკიცედ გავასაჩივრებთ!” – განაცხადა შოტლანდიის მთავრობის სპიკერმა, გამოხატული შეშფოთებების საპირწონედ.

კანონპროექტს მხარი დაუჭირეს შოტლანდიის მმართველმა და სხვა პარტიებმა, ხოლო მასთან დაპირისპირებული კონსერვატიული და ქალთა უფლებების დამცველი ზოგიერთი პარტია აღმოჩნდა. მოწინააღმდეგეთა განცხადებით, ცვლილებები პოტენციურად საფრთხისშემცველია ქალებისა და გოგოებისათვის, მაგალითად, ისეთ სივრცეებში, როგორიც ერთი გენდერისთვის განკუთვნილი საჯარო ტუალეტებია.

შოტლანდიის იუსტიციის მინისტრმა, შონდა რობინსონმა, განაცხადა, რომ სხვა ქვეყნებში მსგავსმა ცვლილებამ ტრანსგენდერ ადამიანებს მხოლოდ სიკეთე მოუტანა და მათ მიმართ ძალადობა შეამცირა.

“ვფიქრობ, ჩვენ ყველას შეგვიძლია, იმედი ვიქონიოთ, რომ ტრანსგენდერი ადამიანები შოტლანდიაშიც შეძლებენ ისარგებლონ რეფორმის პოზიტიური შედეგებით, რადგან კანონი მათ აცილებს ბარიერებს, რომლებიც ხელს უშლით იმაში, რომ თავიანთი უფლებებით ისიამოვნონ”, — განუცხადა პარლამენტს რობინსონმა.

წყაროები:
BBC, Reuters.

საქართველოს პარლამენტში დღეს სახალხო დამცველობის კანდიდატების კენჭისყრა გაიმართა. დეპუტატებმა ყველა კანდიდატურა ჩააგდეს. კენჭისყრის დაწყებამდე ქართული ოცნების ფრაქციის თავმჯდომარემ, მამუკა მდინარაძემ განაცხადა, რომ ისინი წარმოდგენილ კანდიდატებს მხარს არ დაუჭერდნენ, რადგან კონსენსუსი ვერ შედგა.

იმისთვის, რომ სახალხო დამცველის კანდიდატურა პარლამენტმა დაამტკიცოს, საჭიროა 90 ხმა, თუმცა არც ქართულ ოცნებას და არც ოპოზიციას ამ რაოდენობის დეპუტატი საკანონმდებლო ორგანოში არ ჰყავთ. შესაბამისად, საჭიროა შეთანხმება, თუმცა მმართველი პარტია უარს ამბობს არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ წარდგენილი კანდიდატების (ანა აბაშიძე, გიორგი ბურჯანაძე, ნაზი ჯანეზაშვილი) მხარდაჭერაზე და ოპოზიციას 5 სხვა კანდიდატს სთავაზობს. ოპოზიცია აბაშიძეს, ბურჯანაძეს და ჯანეზაშვილს უჭერს მხარს. შესაბამისად, შეთანხმება ვერ შედგა.

დღევანდელი კენჭისყრის შედეგები ასეთია:

1. ანა აბაშიძე — 12 მომხრე, 1 წინააღმდეგი
2. მარიკა არევაძე — 1 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
3. გიორგი ბურჯანაძე — 16 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
4. ლელა გაფრინდაშვილი — 5 მომხრე, 1 წინააღმდეგი
5. სოფიო დემეტრაშვილი  — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
6. თინათინ ერქვანია — 6 მომხრე, 1 წინააღმდეგი
7. ევგენია თავაძე — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
8. ალექსანდრე კობაიძე — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
9. ლევან კოკორაშვილი — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
10. ნუგზარ კოხრეიძე — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
11. გიორგი მარიამიძე — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
12. სერგო მახარაძე — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
13. მაკა მინდიაშვილი — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
14. ჯემალ ნათელაშვილი — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
15. ნიკოლოზ ნიკოლაძე — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
16. ქეთევან ჩაჩავა — 2 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
17. გიორგი ცობეხია — 0 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
18. იაგო ხვიჩია — 11 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
19. ნაზი ჯანეზაშვილი — 8 მომხრე, 2 წინააღმდეგი

მამუკა მდინარაძის განცხადებით, მომავალი წლიდან უფრო მარტივად იქნება შესაძლებელი პროცედურული ბარიერების დაძლევა და შეთანხმება ისეთ კანდიდატზე, რომელი ყველასთვის მისაღები იქნება.

“მმართველმა გუნდმა არ დაასახელა თავისი კანდიდატები. გამორიცხვის მეთოდით ჩამოვედით 8-მდე ყველანი ერთად და თქვენ ამბობთ მაინც და მაინც ის 3 აირჩიეთ, რომლებიც ჩვენ გვინდაო. ეს არის ულტიმატუმი. ჩვენ გთავაზობთ, რომ 5 ადამიანიდან ერთი, რომელიც გნებავთ, მოდი, ამოვირჩიოთ. თქვენ ამას არ აკეთებთ. […] მაინც და მაინც ამ ორ გვარს უნდა გადააყოლოთ ევრო რეკომენდაციები, აბაშიძეს და ბურჯანაძეს, და ჯანეზაშვილს კიდევ ზემოდან. ამაში არ უნდა შევსულიყავით, თორემ წამგებიან პოზიციაში ხართ და ნუ შევდივართ ამ თემაში, დამიჯერეთ”, — მიმართა მან ოპოზიციას.

ვინ არიან და რას ფიქრობენ სხვადასხვა საკითხზე სახალხო დამცველობის კანდიდეტები, შეგიძლიათ იხილოთ ქვიარის სტატიებში:

• რას ფიქრობენ ომბუდსმენობის კანდიდატები ლგბტქი უფლებებზე
• ომბუდსმენობის კანდიდატების ხედვა: ფემიციდი და უსახლკარობის პრობლემა

თალიბანის გადაწყვეტილებით, ავღანეთში ქალებს უნივერსიტეტში სწავლა აეკრძალათ. უმაღლეს განათლებაზე წვდომის შეზღუდვაზე ინფორმაციას ავღანეთის უმაღლესი განათლების მინისტრის მიერ გამოქვეყნებულ წერილში ვკითხულობთ.

ბრძანების მიხედვით, რომელიც გამოქვეყნებისთანავე ძალაში შევიდა, იკრძალება უმაღლესი განათლების დაწესებულებებში ქალი სტუდენტების მიღება მომდევნო გადაწყვეტილების გამოცხადებამდე.

აკრძალვის შესახებ ბრძანების გამოქვეყნებისთანავე, ავღანეთის დედაქალაქ ქაბულში რამდენიმე ქალმა საპროტესტო აქცია მოაწყო.

“დღეს ქაბულის ქუჩებში გამოვედით, რათა ხმა ავიმაღლოთ უნივერსიტეტებში ქალების სწავლის აკრძალვის წინააღმდეგ!” –  განაცხადა ავღანელ ქალთა სოლიდარობის ჯგუფის ერთ-ერთმა წევრმა.

მცირერიცხოვანი დემონსტრაცია თალიბანმა მალევე დაშალა.

ქალებისთვის უნივერსიტეტში სწავლის განუსაზღვრელი დროით აკრძალვის ბრძანებას საერთაშორისო პროტესტიც მოჰყვა.

“თალიბანმა პირობა კვლავ დაარღვია. მას შემდეგ, რაც ძალაუფლება ჩაიგდეს ხელში, მხოლოდ იმას ვხედავთ, რომ ქალების უფლებები სისტემატურად ირღვევა. ეს მხოლოდ განათლებას არ ეხება. ქალებს არ აქვთ შესაძლებლობა, მივიდნენ ან იმუშაონ საჯარო ადგილებში. ქალები საჯარო დებატებშიც ვერ მონაწილეობენ”, – განაცხადა გაეროს გენერალური მდივნის სპიკერმა, სტეფან დუჟარიკმა.

ხოლო აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის სპიკერის, ნედ პრაისის თქმით, თალიბებმა ავღანელ ქალებს ბნელი მომავალი მიუსაჯეს.

“ვერცერთი ქვეყანა ვერ განვითარდება, როდესაც მისი მოსახლეობის ნახევარი დაკავებულია. განათლება არის საერთაშორისოდ აღიარებული ადამიანის უფლება და ის აუცილებელია ავღანეთის ეკონომიკური ზრდისთვის, მისი განვითარებისა და სტაბილურობისთვის”, – განაცხადა პრაისმა.

BBC-ის ცნობით, მას შემდეგ, რაც გასულ 2021 წელს ხელისუფლებაში თალიბანი დაბრუნდა, გოგოებს საშუალო სკოლებში სწავლაც აეკრძალათ. გადაწყვეტილების შედეგად, ქვეყანაში ქალებისთვის ხელმისაწვდომ განათლების დონედ მხოლოდ დაწყებითი განათლება დარჩა. ავღანეთის განათლების სამინისტრომ პირობა დადო, რომ საშუალო სკოლები გოგოებისთვის “ისლამური კანონისა და ავღანური კულტურის” შესაბამისი გეგმის შემუშავების შემდეგ გაიხსნებოდა, თუმცა გეგმის შემუშავებასა და საშუალო სკოლების გახსნას გოგოები დღემდე ელოდებიან.

რაც შეეხება უმაღლესი განათლების დაწესებულებებს, ქვეყანაში თებერვლიდან ზოგიერთი უნივერსიტეტი გაიხსნა, თუმცა ქალი სტუდენტებისთვის გარკვეული შეზღუდვები დაწესდა. შეზღუდვებს შორისაა შესასწავლი საგნების ქალებისთვის წინასწარ განსაზღვრა და დაშვება, რადგან მათ საგნების სრულ ჩამონათვალზე, კაცებისგან განსხვავებით, წვდომა არ აქვთ. ასევე, გენდერული ნიშნით დაიყო როგორც აუდიტორიაში სტუდენტების განთავსება, ასევე, უნივერსიტეტების შესასვლელები.

გარდა ამისა, BBC-ის ცნობით, გასულ ნოემბრის თვეში ქალებს გართობის ადგილებში, პარკებში, სპორტულ დარბაზებსა და და საზოგადოებრივ აბანოებში სიარულიც აეკრძალათ. აკრძალვა უკავშირდება თალიბანის წევრებისა და ავღანელი სასულიერო პირებისთვის მიუღებელი ქცევას. მათი იდეოლოგიის თანახმად, ქალებისთვის მსგავს ადგილებში ყოფნა დაუშვებელია.

პოლიტიკურ იდეოლოგიებზე საუბრისას, პირველ ყოვლისა, მნიშვნელოვანია განვმარტოთ პოლიტიკა და იდეოლოგია, როგორც ცალკეული ტერმინები.

იდეოლოგია იდეებისა და აზროვნებათა მიმართულებების სხვადასხვაგვარობის ერთგვარი სისტემაა, რომელიც  პოლიტიკური ქმედებების საყრდენია. ის მიზნად ისახავს არსებული ძალაუფლების შენარჩუნებას, სახეცვლილებას ან დამხობას.

სახელმწიფოებრივ ჭრილში, პოლიტიკა იმ იდეოლოგიების ნაერთია, რომლებიც მოიაზრებს როგორც სახელმწიფოს შიდა პროცესების მართვას ეკონომიკურ, სოციალურ, კულტურულ და სხვა სფეროებში, ასევე, სხვა სახელმწიფოებთან ურთიერთობასაც. უფრო მასშტაბური გაგებისას, პოლიტიკა შეგვიძლია მოვიაზროთ, როგორც ნებისმიერი სოციალური წარმონაქმნის არსებობისთვის საჭირო ინსტრუმენტი, ვინაიდან ის აყალიბებს აღნიშნული ჯგუფების ფუნქციონირებისთვის საჭირო წესებს და უზრუნველყოფს მათ აღსრულებას.

პოლიტიკურ აქტორად შეგვიძლია მივიჩნიოთ ნებისმიერი მოქალაქე, რომელიც ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებში მონაწილეობს და ჩართულია ამ პროცესების მართვაში. ტრადიციულად, საერთო იდეოლოგიის მქონე ადამიანები ქმნიან პოლიტიკურ პარტიებს  და საერთო ხედვის საფუძველზე, ცდილობენ თავიანთი დღის წესრიგი პრიორიტეტული გახადონ ქვეყნის მართვისას.

პოლიტიკურ იდეოლოგიებზე საუბრისას მართებულია, გავმიჯნოთ ერთმანეთთან დაპირისპირებული და ერთმანეთისაგან განსხვავებული იდეოლოგიები. აღსანიშნავია, რომ ნებისმიერი მსგავსი დაყოფა დიდწილად პირობითია და ნებისმიერი პარტიისა თუ ინდივიდის მსოფლმხედველობრივი მიკუთვნებულობა ინდივიდუალურ დონეზე განისაზღვრება.

ისტორიულად, პოლიტიკურ იდეოლოგიებს ორ ძირითად — მემარჯვენე და მემარცხენე მიმდინარეობად ყოფენ. პოლიტიკური იდეოლოგიების კატეგორიზაცია გავრცელებული მეთოდია მემარცხენე და მემარჯვენე ფრთის გასამიჯნად და მოქალაქეების პოლიტიკური მიკუთვნებულობის საილუსტრაციოდ.

პოლიტიკური დაყოფის  წრფივი სპექტრის მიხედვით, უნდა განვასხვაოთ პოლიტიკური მრწამსის ორი პოლარული მიმართულება — უკიდურესად მემარცხენე და უკიდურეს მემარჯვენე. ვინაიდან მემარცხენეობა და მემარჯვენეობაც სპექტრია, მათ შორის ზღვარი გადის ე.წ. ცენტრისტებზე, რომლებიც შედარებით ნეიტრალურები არიან. იდეოლოგიათა ევოლუციის შედეგად, ხშირად ვაწყდებით ორი ან მეტი იდეოლოგიის ერთმანეთთან თანაკვეთას, კონკრეტულ სოციალურ საკითხზე მათი მიდგომის კომბინირებას და ა.შ. ასეთ შემთხვევებში საქმე სწორედ ცენტრისტულ მიმდინარეობასთან გვაქვს. ცენტრისტების იდეები ნაკლებად რადიკალურია და ისინი სპექტრის შუა ნაწილშია განლაგებული.

ტერმინები მემარცხენე და მემარჯვენე 1789 წლის საფრანგეთის რევოლუციის სახელს უკავშირდება. გენერალური შტატების კრებაზე გადაწყდა, რომ სხვადასხვა სოციალური კაპიტალის მქონე ადამიანებს, სტატუსის მიხედვით, ადგილები სტრატეგიულად უნდა დაეკავებინათ. არისტოკრატები, თავად-აზნაურობა და სასულიერო პირები, რომლებიც მონარქიული მმართველობას უჭერდნენ მხარს, მეფის მარჯვნივ განთავსდნენ, ხოლო მისგან მარცხნივ — შედარებით უფრო რადიკალური იდეების მქონე მესამე წოდების წევრები: ბურჟუაზია და რიგითი მოქალაქეები, რომელთა იდეები რესპუბლიკის შექმნასა და სეკულარიზმის გაძლიერებისაკენ იყო მიმართული.

ტერმინების თანამედროვე გაგება, გარკვეულწილად, ჩამოშორდა მის პირვანდელ მნიშვნელობას და სახე იცვალა, თუმცა, თავდაპირველ გაგებას ფუნდამენტურ დონეზე კვლავ ინარჩუნებს.

მემარცხენე იდეოლოგიის წარმომადგენლები იბრძვიან სოციალური თანასწორობის მისაღწევად. უთანასწორობის აღმოფხვრის, ეგალიტარიზმისა და პროგრესულობისკენ სწრაფვა, იერარქიების მიმართ დაუმორჩილებლობა და სხვა — ეს რამდენიმე ძირითადი მახასიათებელია, რომელსაც მემარცხენეების სახელდებისთვის ვიყენებთ, ეპოქისა და ლოკაციის სხვადასხვაობის მიხედვით.

მემარჯვენეები ნაციონალისტური და ტრადიციული ფასეულობის გარშემო ერთიანდებიან. ისინი ბევრად კონსერვატიულები არიან, ვიდრე მემარცხენეები. მემარჯვენე ფრთის წარმომადგენლები ძლიერი სახელმწიფოს იდეას უჭერენ მხარს, რომლის ქვაკუთხედსაც მორალური ღირებულებები, მართლწესრიგის დაცვა და ინდივიდუალური პასუხისმგებლობა წარმოადგენს.

მემარჯვენეები ემიჯნებიან სახელმწიფოს ჩარევის იდეას კერძო საკუთრებაში და მხარს სახალხო კაპიტალის პრივატიზაციას უჭერენ. პოლიტიკური სპექტრის უკიდურეს ბოლოში განთავსებული მემარჯვენეები აცხადებენ, რომ კერძო საკუთრება ხელშეუხებელი უნდა იყოს და ემხრობიან კაპიტალისტურ იდეებს, რომელთა  მიხედვითაც საზოგადოებაში თავისუფალი ბაზარი უნდა არსებობდეს. მეორე მხრივ, კომუნისტებისთვის, როგორც ულტრამემარცხენეებისთვის, საზოგადო კაპიტალში სახელმწიფოს ჩარევა და რეგულაციების დაწესება იდეოლოგიურ ჭრილში ერთ-ერთი გადამწყვეტი პრინციპია.

პოლიტიკურ მიკუთვნებულობის იდენტიფიცირებისთვის სხვადასხვა პოლიტიკურ სპექტრს განარჩევენ. წრფივი სპექტრი სივრცეში მარცხნიდან მარჯვნივ შემდეგნაირად განლაგდება: კომუნიზმი > სოციალიზმი > ლიბერალიზმი > კონსერვატიზმი > ფაშიზმი.

განვიხილოთ რამდენიმე ძირითადი  იდეოლოგია, რომელთაგანაც ზოგიერთი მემარცხენე ფრთისკენ იხრება, ზოგი — მემარჯვენე, ხოლო ზოგიც ცენტრისტული.

სოციალიზმი

სოციალიზმი, რომელიც ცალსახად მემარცხენე ფრთისკენ გადახრილი პოლიტიკური იდეოლოგიაა, სოციალურ თანასწორობის მიღწევას ემსახურება. სოციალისტურ საზოგადოებრივ სისტემაში წარმოების მექანიზმები სახალხო საკუთრებაშია. მიუხედავად იმისა, რომ სოციალისტები არ კრძალავენ კერძო საკუთრების ფლობის უფლებას, ისინი ცდილობენ მინიმუმამდე შეამცირონ მოქალაქეებს შორის ეკონომიკური დიფერენციაცია. ეკონომიკური სხვადასხვაობისა და სიღარიბის აღმოსაფხვრელად, სოციალისტები სახელმწიფო ბიუჯეტიდან სოციალურად დაუცველი ადამიანების დახმარებას უჭერენ მხარს. გარდა ამისა, სოციალისტები ებრძვიან ადამიანების ნებისმიერი ფორმით ექსპლუატაციას, ვინაიდან ამ იდეოლოგიის ადამიანები ერთიანდებიან იმ იდეის გარშემო, რომლის მიხედვითაც, სახელმწიფოში ადამიანის უფლებები და თავისუფლებები ხელშეუხებელი უნდა იყოს.

სოციალ-დემოკრატიული იდეოლოგია

სოციალ-დემოკრატიული იდეოლოგია სპექტრის მემარცხენე, თუმცა შედარებით ცენტრისტულ პოზიციას იკავებს. სოციალ-დემოკრატია სოციალიზმის ახალ, სახელცვლილ ფორმაციას წარმოადგენს. სოციალ-დემოკრატიული იდეოლოგიის წარმომადგენლები მიისწრაფვიან არსებული კაპიტალისტური რეჟიმის სოციალისტურ იდეებთან თანხმობაში მოყვანისკენ, რის შედეგადაც, მათი აზრით, იდეალურ სოციალ-დემოკრატიულ სამყაროში, წარმოების მეთოდიკის შენარჩუნებით, საზოგადოებაში მიიღწევა საყოველთაო კეთილდღეობა და ეკონომიკური დემოკრატია თითოეული მოქალაქისათვის.

ლიბერალიზმი

ლიბერალიზმი თავისუფლებისა და თანასწორობის იდეაზე დაფუძნებული პოლიტიკური იდეოლოგიაა. ამ იდეოლოგიის დომინირების პირობებში, სახელმწიფოს მთავარ მამოძრავებელ ძალად ინდივიდის აზროვნების თავისუფლება და საზოგადოების თითოეული წევრის პიროვნული პასუხისმგებლობა მიიჩნევა. ლიბერალური იდეოლოგიისათვის ადამიანის უფლებების დაცვა უზენაესია. ლიბერალიზმისთვის პროგრესი და რეფორმები მისაღებია, ხოლო კონსერვატიული მოსაზრებები — არა. კლასიკური ლიბერალური იდეოლოგიის მიხედვით, სახელმწიფო მხოლოდ იმ სფეროებს განაგებს, რომელთა ფუნქციონირება და მართვა ინდივიდების დონეზე შეუძლებელია. კლასიკური ლიბერალიზმის მიმდევრები კერძო მეწარმეობასა და ინდივიდუალურ ქონებრივ უფლებებს ანიჭებენ უპირატესობას, როცა მემარცხენე ლიბერალებისთვის სახელმწიფოს მიერ თავისუფალი ბაზარზე კონტროლის დაწესება და მეტი ჩართულობა უფრო მისაღებია. მემარცხენე ლიბერალების აზრით, საზოგადოებრივი კეთილდღეობის შექმნა მთავრობის პირდაპირი მოვალეობაა, რაც სოციალურად დაუცველ ადამიანებზე ზრუნვასაც ითვალისწინებს.

თუ ლიბერალიზმს პოლიტიკურ იდეოლოგიად მიიჩნევენ, ნეოლიბერალიზმი ეკონომიკურ იდეათა ერთობლიობა უფროა, ვიდრე პოლიტიკური. აღნიშნული იდეოლოგია ეკონომიკური ლიბერალიზმის იდეებზე დაყრდნობით დაფუძნდა. ნეოლიბერალური იდეების მიხედვით, მნიშვნელოვანია თავისუფალი ბაზრის არსებობა, რომელზეც სახელმწიფო რეგულაციებს წვდომა სრულად ექნება შეზღუდული. ნეოლიბერალიზმის ფუნდამენტურ ასპექტად ქონების პრივატიზაცია მიიჩნევა. მსგავსი იდეოლოგიის დომინირების პირობებში, ინდივიდებზე შეზღუდვები მაქსიმალურად შემცირებულია. ნეოლიბერალიზმი არსით სოციალიზმს ეწინააღმდეგება — თუ სოციალისტები ფიქრობენ, რომ მუშახელის უფლებების დაცვა და სოციალურ უთანასწორობის აღმოფხვრა პრიორიტეტი უნდა იყოს, ნეოლიბერალების აზრით, პროფკავშირთა პოლიტიკის გატარება მინიმუმამდე უნდა იყოს შემცირებული. 

კონსერვატიზმი

კონსერვატიზმი, როგორც პოლიტიკური იდეოლოგია, მემარჯვენეობასთან ასოცირდება. კონსერვატიზმის წარმომადგენლებისთვის ტრადიციული ფასეულობები ხელშეუხებელია. შესაბამისად, ისინი უარს აცხადებენ რეფორმების გატარებაზე და ცდილობენ ისეთი ინსტიტუტების შენარჩუნებასა და აღზევებას, როგორებიცაა ოჯახი და ეკლესია. კონსერვატიული მმართველობისას სახელმწიფოსთვის კონსტიტუციონალიზმი პრიორიტეტულია. აბსოლუტურად მიუღებელია მთავრობის ჩარევა ინდივიდების ყოფაში, ვინაიდან კერძო საკუთრება უმნიშვნელოვანესია. კონსერვატორების აზრით, სოციალური უთანასწორობა ბუნებრივი მოვლენაა და შესაბამისად, არ ცდილობენ მის აღმოფხვრა რაიმე სახით.

ფაშიზმი

ფაშიზმი პოლიტიკური სპექტრის უკიდურეს მარჯვენა მხარეს იკავებს და რადიკალური იდეებს აერთიანებს. ისტორიულად ფაშიზმი მარქსისტული სოციალიზმის და ლიბერალ-დემოკრატიული კაპიტალიზმის ალტერნატივას უნდა ყოფილიყო. აღნიშნული ულტრამემარჯვენე იდეოლოგისთვის დამახასიათებელია იერარქიული და მილიტარისტული წყობებისადმი პატივისცემა. ფაშიზმი “ნაციონალისტურ უპირატესობას” ემყარება და ერს მოუწოდებს ტრადიციების დასაცავად გაერთიანებისაკენ. ამ აქტით, ფაშისტების აზრით, ერი წინ აღუდგება გარეშე მტერს, რომელიც მათი თვითმყოფადობის განადგურებას ცდილობს. ამ მიზეზით იდევნება და იზღუდება ნებისმიერი ინდივიდუალური შეხედულების ქონა საზოგადოებაში, რის შედეგადაც, ირღვევა ადამიანის უფლებები და თავისუფლებები.

კომუნიზმი

კომუნიზმი ფაშიზმისგან პოლარულად დაპირისპირებულ, უკიდურეს მარცხენა მხარეს იკავებს და ამით ულტრამემარცხენე პოლიტიკურ იდეოლოგიად მოინიშნავს თავს. კომუნიზმი დაფუძნებულია წარმოების საშუალებების საერთო საკუთრებაში გადასვლაზე, ხოლო გაუქმებულია როგორც სახელმწიფო, ასევე, საზოგადოების კლასობრივი დანაწევრება. თუ სოციალიზმი არ ეწინააღმდეგება კერძო საკუთრების იდეას, კომუნიზმი კრძალავს ნებისმიერ კერძო საკუთრებას. კომუნისტური რადიკალური იდეების გატარების შედეგად, კომუნისტების აზრით, სამყაროში სრულად აღმოიფხვრება სოციალური უთანასწორობა. ამ მიზნის მისაღწევად გამოყენებული რადიკალური მიდგომები, რიგ შემთხვევაში, შესაძლოა აღსრულების ტოტალიტარულ რეჟიმის ბუნებაში გადაიზარდოს, რაც, თავის მხრივ, ებრძვის კომუნიზმის თავდაპირველ მიზანს და ადამიანების უფლებებს ხელყოფს.

ანარქიზმი

ანარქიზმი პოლიტიკური იდეოლოგიაა, რომელიც უპირისპირდება სახელმწიფო ხელისუფლებას ნებისმიერი ფორმით. ანარქიზმი პიროვნების აბსოლუტურ თავისუფლებას ქადაგებს. ამას საფუძვლად უდევს მოსაზრება, რომლის მიხედვითაც ნებისმიერი ხელისუფლება და ხელისუფლების მნიშვნელობის არსი დასაწყისიდანვე ინდივიდზე ძალადობას მოიაზრებს ბუნებით. ამის აღსაკვეთად სწორ გზად ანარქისტები ხელისუფლების გაუქმებას მიიჩნევენ. ანარქისტების აზრით, ხალხი თავად უნდა ქმნიდეს თვითორგანიზებულ ჯგუფებს, ხოლო მის ჯანსაღ ფუნქციონირებას ინდივიდის არჩევანზე დაფუძნებული გადაწყვეტილება უზრუნველყოფდეს.

წყაროები:
სამოქალაქო განათლება ყველასთვის, “პოლიტიკური იდეოლოგიები და რეჟიმები”, 2017;
ქართული ფაბიანური საზოგადოება,  „ქართული მემარცხენეობის ქრესტომათია“, 2015;
Claes, G., “Encyclopedia of Modern Political Thought”, 2013;
Freire, A., “Bringing Social Identities Back In: The Social Anchors of Left-Right Orientation in Western Europe”, 2006.

გუშინ საღამოს, 3 დეკემბერს, ირანის გენერალურმა პროკურორმა მოჰამედ ჯაფარ მონტაზერიმ განაცხადა, რომ ირანის „ზნეობის პოლიცია“ გაუქმდა „იმავე ადგილიდან, სადაც ის შეიქმნა“.

მან ხაზი გაუსვა, რომ ზნეობის პოლიციას „არაფერი ესაქმება“ ქვეყნის სასამართლო სისტემასთან. მიუხედავად ამისა, მონტაზერიმ ასევე განაცხადა, რომ სისტემა „გააგრძელებს ქცევების მონიტორინგს საზოგადოებრივ დონეზე“, ამიტომ უცნობია, კვლავ შეიქმნება თუ არა ზნეობის პოლიცია სხვა კონტექსტში ან სხვა სახელით.

მონტაზერის შენიშვნა გაჟღერდა იმ კითხვის საპასუხოდ, თუ რატომ გაქრა ქუჩებიდან ზნეობის პოლიცია, რომელიც სექტემბერში 22 წლის მაჰსა ამინის მკვლელობის შემდეგ საპროტესტო გამოსვლების მიზეზი გახდა.

ამ კვირაში მონტაზერიმ ასევე განაცხადა, რომ პარლამენტი, სასამართლო და კულტურის უზენაესი ორგანოები განიხილავენ ჰიჯაბის სავალდებულო ტარების კანონს და განხილვის შედეგი ორ კვირაში გამოცხადდება.

წყარო: aa.com.tr, DW