პოლიტიკა - Page 29

ერევანში მიმდინარე დემოკრატიის ფორუმის მონაწილეებისთვის სომხეთში ევროკავშირის ელჩმა ანდრეა ვიქტორინმა განმარტა, თუ რა მნიშვნელობა აქვს დემოკრატიასა და სიტყვის თავისუფლებას.

მისი თქმით, დემოკრატია, კანონის უზენაესობა და ფუნდამენტური თავისუფლება მჭიდროდ არის დაკავშირებული და ეს ურთიერთკავშირი ერთიმეორეს აძლიერებს. დემოკრატია არ არის ერთჯერადი პროცესი, ეს არის ყოველდღიური მუშაობის შედეგი და მნიშვნელოვანია, მასში ყველამ მიიღოს მონაწილეობა. მან განმარტა, რომ დემოკრატია არის გარემო, რომელშიც ნებისმიერს შეუძლია ისარგებლოს თანაბარი უფლებებით, გამოხატოს თავისუფალი ნება, ჰქონდეს გადაწყვეტილებებში ხმის მიცემის შესაძლებლობა და შეძლოს, პასუხისმგებლობა დააკისროს ხმის მიმღებ პირებს. დემოკრატია ნიშნავს ხელისუფლების საქმიანობაში აქტიურ ჩართულობას კანონის უზენაესობის შესაბამისად. ელჩმა განაცხადა, რომ ამის მიღწევა ერთბაშად არ არის შესაძლებელი და გრძელვადიან ძალისხმევას მოითხოვს.

ვიქტორინის თქმით, არსებობს გამოწვევები, რომლებიც გავლენას ახდენენ დემოკრატიაზე მთელს მსოფლიოში. ასეთი სერიოზული გამოწვევების წინაშე სომხეთიც დადგა, მაგალითად, როგორიცაა, კოვიდ-პანდემია, 44-დღიანი ომი, ომის შემდგომი ვითარება და ბოლო დროს რუსეთის ომის გავლენა უკრაინაში. მან აღნიშნა, რომ არ არსებობს მშვიდობა და უსაფრთხოება დემოკრატიის გარეშე. ამ გამოწვევებს მნიშვნელოვანი სოციალური, ფსიქოლოგიური და ეკონომიკური შედეგები მოაქვს, ხოლო მათი დაძლევა ადამიანის უფლებების დაცვისას რთულია. ელჩმა უმნიშვნელოვანეს მიღწევად 2021 წელს ჩატარებული გამჭვირვალე ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების ორგანიზება დაასახელა, მიუხედავად მოკლე წინასაარჩევნო დროისა და პანდემიისა.

ვიქტორინმა აღნიშნა, რომ არჩევნები ასახავს ხალხის ნებას ქვეყანამ დემოკრატიული გზისა და რეფორმებისკენ გააგრძელოს სვლა, რაშიც დიდია თავისუფალი მედიის როლი. მან ხაზი გაუსვა იმას, რომ ევროკავშირი მხარს უჭერს მედიის თავისუფლებასა და პლურალიზმს, როგორც თანამედროვე დემოკრატიის ერთ-ერთ საყრდენს და ღია და თავისუფალი დებატების ფორუმს.

სომხეთს სჭირდება ძლიერი სამოქალაქო საზოგადოება, თქვა ვიქტორინმა. პოლიტიკური ცვლილებების მისაღწევად მნიშვნელოვანია საზოგადოების აქტიური ჩართულობა. მან აღნიშნა, რომ უფლებადამცველები და არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც ქალებისა და ბავშვების უფლებებს იცავენ, ოჯახში ძალადობას ებრძვიან და მხარს უჭერენ ლგბტქი თემს, კრიტიკისა და სიძულვილის სამიზნეები გახდნენ. ელჩმა განაცხადა, რომ ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია არ არის შერჩევითი, ყველას უფლებები თანაბარია, განურჩევლად ადამიანის რასის, ეროვნების, რელიგიის, გენდერული იდენტობის თუ სექსუალური ორიენტაციისა.

ვიქტორინმა პოზიტიურ ნაბიჯად მოიხსენია 2020 წელს პარლამენტის მიერ ძალადობის კრიმინალიზაცია და განმარტა, რომ სომხეთ-ევროკავშირის მჭიდრო პარტნიორობის თანახმად, ევროკავშირი სომხეთს დემოკრატიის გაძლიერებაში, კანონის უზენაესობის განმტკიცებაში, ადამიანის უფლებათა დაცვასა და მოსახლეობისთვის მშვიდობიანი და უსაფრთხო გარემოს შექმნაში ეხმარება.

ბოლო პერიოდის ყველაზე ხანგრძლივი პროტესტი ,,არა ნამახვანჰესს!” 2020 წლის 25 ოქტომბერს დაიწყო. სწორედ ამ დღეს გაიშალა პირველი საპროტესტო კარავი ჰესების აშენების წინააღმდეგ. პროტესტმა სტარტი სოფელ ჟონეთში აიღო, იმ ადგილას, სადაც კომპანია ენკას ტექნიკა მუშაობდა. Keep Reading

საქართველოს მთავრობამ ევროკომისიის მიერ გამოგზავნილი კითხვარის პირველი ნაწილი გაასაჯაროვა, რომლის დიდი ნაწილი ადამიანის უფლებებს, თანასწორობისა და დისკრიმინაციისგან თავისუფალი გარემოს შესახებ კითხვებს ეთმობა.

დისკრიმინაციისგან თავისუფალ გარემოში ცხოვრების უფლებისა და თანასწორი მოპყრობის, მათ შორის, სოციალურად მოწყვლადი ჯგუფებისა და ადამიანების, ასევე შშმ პირების უფლებრივი მდგომარეობის ქვეთავში საუბარია იმ სამართლებრივ ბერკეტებზე, რომლითაც დისკრიმინაციის აღმოფხვრა და მასთან ბრძოლა ხდება, ასევე ზოგად სამოქმედო სტრატეგიაზე.

დოკუმენტი გენდერის მარკერის ცვლილების სამართლებრივ საფუძვლებზე, ასევე სიძულვილით მოტივირებულ დანაშაულებთან ბრძოლის საკანონმდებლო ჩარჩოს შესახებ კითხვებსაც ითვალისწინებს. შეკრების თავისუფლების დაცვის გამოცდილებაზე საუბრისას ნათქვამია, „ტარდება თუ არა, ვთქვათ, გეი პრაიდი და მსგავსი ღონისძიებები თავისუფლად?“. გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია ონლაინ სივრცეში დისკრიმინაციისგან თავისუფალი გარემოს ხელშეწყობის შესახებ შეკითხვა.

ევროკომისიის დოკუმენტში დასმულია კითხვები, სასჯელაღსრულების სისტემის თანამშრომლებისთვის არსებულ ტრენინგებზე, რომლებიც ქალთა, ბავშვთა, მოხუცთა, შშმ პირთა, ეთნიკური უმცირესობებისა და ლგბტქი ადამიანთა უფლებებს ეხება. ამასთან, როგორ ხდება სასტიკად მოპყრობის ბრალდებებთან დაკავშირებული გამოძიებების წარმართვა და „როგორ არის ქორწინებისა და ოჯახის შექმნის უფლება გარანტირებული, მათ შორის, ერთი და იმავე სქესის პარტნიორების შემთხვევაში?“

კითხვარის ცალკე ქვეთავი გენდერული თანასწორობისა და ქალთა უფლებების საკითხებს ეთმობა. აღნიშნულ ქვეთავში არსებული კითხვები სახელმწიფოს მხრიდან თანასწორობის ხელშეწყოვისთვის გატარებულ საკანონმდებლო ცვლილებებს, დასაქმების, სამუშაო პირობებისა და ანაზღაურების თანასწორობასა და სერვისებზე თანაბარ წვდომას ეხება. ასევე, პოლიტიკურ ნებას, რომელიც გენდერული თანასწორობის მიღწევისკენ არის მიმართული, პოლიტიკაში, სამართლებრივ ინსტიტუტებში და აღმასრულებელ ორგანოში, სახელმწიფოს დაქვემდებარებაში მყოფ ორგანიზაციებში ქალთა მონაწილეობის საკითხებს.

კითხვარში ვხვდებით კითხვებს სქესის ნიშნით დისკრიმინაციისა და გენდერის ნიშნით ძალადობის აღმოფხვრისთვის არსებული სერვისების, ასევე იმ სერვისების შესახებ, რომლებიც გენდერული ნიშნით ძალადობის მსხვერპლებისთვის არსებობს.

კითხვარის პირველი, 42-გვერდიანი დოკუმენტი პოლიტიკური მდგომარეობის, კონსტიტუციის ევროპულ მოდელთან შესაბამისობის, საპარლამენტო მუშაობის, ხელისუფლებისა და სამოქალაქო საზოგადოების უფლებების, სასამართლო სისტემის მუშაობის, განათლების ხელმისაწვდომობის, ბავშვთა უფლებების, ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების უფლებების, რასიზმისა და ქსენოფობიის კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ კითხვებს მოიცავს.

ფლანგვის დეტექტორმა პრორუსული და ძალადობრივი დაჯგუფება ალტ-ინფოს მიერ დაფუძნებული პარტიის ფინანსები და მთავრობასთან ურთიერთობა შეისწავლა, რომლითაც ქართულ ოცნებასთან სავარაუდო კავშირები იკვეთება. 

კონსერვატიული პარტიის ოფისების გახსნას პროტესტი არაერთ ქალაქში მოჰყვა, თუმცა ფლანგვის დეტექტორის თანახმად, ზოგიერთ ქალაქში პარტიამ საოფისე ფართის ქირაობა ქართულ ოცნებასთან დაკავშირებული პირების დახმარებით შეძლო.

წყალტუბოს რეგიონული ოფისი ალტ-ინფომ ქართული ოცნების მაჟორიტარი დეპუტატის, ავთანდილ მხეიძის შვილისგან, რეზო მხეიძისგან იქირავა. აღსანიშნავია, რომ ფართის თანამესაკუთრე რუსეთის მოქალაქე, აკაკი ლორთქიფანიძეა. გარდა ამისა, კონსერვატიული მოძრაობის რეგიონული ოფისების რამდენიმე ხელმძღვანელი და პარტიის წევრი ადგილობრივი მერიის ა(ა)იპ-ებშიც არიან დასაქმებული.

ფლანგვის დეტექტორმა კონსერვატიული მოძრაობის ფინანსებიც შეისწავლა და დაადგინა, რომ დაჯგუფების თქმით, პარტიის ერთ-ერთი დამფინანსებელი ალტ-ინფოს ლიდერი კონსტანტინე მორგოშია ორჯერ არის ნასამართლევი. პირველად წინა ხელისუფლების პერიოდში სახელმწიფო ქონების მითვისებისა და თაღლითობის ბრალდებით, რა დროსაც მისი ადვოკატი ქართული ოცნების ამჟამინდელი ლიდერი მამუკა მდინარაძე იყო. მორგოშია მართლსაწინააღმდეგო ქმედებაში მეორედ 2016 წელს არის შემჩნეული, როცა პატრიოტთა ალიანსს კანონით გათვალისიწნებულ წლიურ შემოწირულობაზე, 60 ათას ლარზე მეტი თანხა შესწირა. მორგოშიას 180 ათასი ლარის გადახდა დაეკისრა, რაზეც უარი განაცხადა და ამის გამო 2017 წლიდან მოვალეთა რეესტრშია რეგისტრირებული.

მორგოშიას ქონება ვერ დაუყადაღეს, რადგან საკუთარ სახელზე არც აქტივები და არც უძრავი ქონება აქვს გაფორმებული. ალტ-ინფოს ლიდერი მამიდის, ციალა მორგოშიას და ძმის, გიორგი მორგოშიას დახმარებით წარმართავს ფინანსურ ოპერაციებს.

გარდა ამისა, ფლანგვის დეტექტორის მიგნებით, მორგოშიების ოჯახი მერიასთან კავშირებშია შემჩნეული. გიორგი მორგოშია მერიასთან დეველოპერული კომპანიის შუამავალი იყო და ამ გარიგების წყალობით 800 კვ.მ საცხოვრებელი ფართი და $110 ათასი გადაეცა. ალტ-ინფოს ლიდერის ძმამ მშენებლობის ნებართვის მოსაპოვებლად 3 თვე მოითხოვა, რაც აღნიშნული გარიგებისთვის მცირე დროა, ამასთან ის არქიტექტურის სამსახურის ჩანაწერებში არ იძებნება. გიორგი მორგოშია მერიასთან შუამავლის როლში კიდევ ერთ ეპიზოდში გვევლინება, რომლისთვისაც 400 კვ.მ საცხოვრებელი ფართი მიიღო.

ფლანგვის დეტექტორის მტკიცებით, აღნიშნული ფაქტი განსაკუთრებით საეჭვოა, რადგან 2021 წელს გავრცელებულ სუს-ის ჩანაწერებს ჰგავს, რომელშიც ქართული მარშის ლიდერი სანდრო ბრეგაძე და სხვა პრორუსული დაჯგუფების, პრიმაკოვის ცენტრის ხელმძღვანელი, დიმიტრი ლორთქიფანიძე საუბრობენ, როგორ მისცა კახა კალაძემ კონსტანტინე მორგოშიას უკანონო მშენებლობის უფლება ორჯერ.

ფლანგვის დეტექტორის მიერ მომზადებული სრული მასალის ნახვას აღნიშნულ ლინკზე შეძლებთ.

ევროპარლამენტმა საქართველოს მიერ ასოცირების შეთანხმების შესრულებასთან დაკავშირებით ანგარიში გამოაქვეყნა, რომელიც 2020-2022 წლებს მოიცავს.

კრიტიკული ანგარიშის მიხედვით, საქართველო ადამიანის უფლებათა დაცვის, მედიის თავისუფლების, პოლიტიკური ვალდებულებებისა და დემოკრატიული პრინციპების მიმართულებით ნაკისრ ვალდებულებებს სათანადოდ ვერ ასრულებს.

ანგარიშში საუბარია ოპოზიციური პარტიების ლიდერების დაკავებებთან დაკავშირებული კითხვების, შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლების დარღვევების, ოფიციალური უწყებების მხრიდან ძალის გადამეტების შესახებ.

„ეფექტური გამოძიების არარსებობა იმ ძალადობრივ ინციდენტებთან დაკავშირებით, რომლებიც 2019 წლის ივნისში და 2021 წლის ივლისში მოხდა, ცხადყოფს, რომ კანონის აღსრულების კუთხით მდგომარეობა მკვეთრად არის გაუარესებული. 20-21 ივნისს, ძალის გადამტების შედეგად, ჟურნალისტები დაზიანდნენ, მაგრამ 2019 წლის საპროტესტო მსვლელობისას მომხდარი შემთხვევების სათანადო მოკვლევა არ მოხდა. მნიშვნელოვანია, რომ გამოძიება მიმართულია კანონის დამრღვევებისკენ და პასუხისმგებლობის მქონე პირების მხრიდან გადაცდომათა მოკვლევა, იმ ოფიციალური პირების იდენტიფიცირება არ ხდება, რომელთაც მსვლელობის დაშლისას ძალას გადაამეტეს. მაგალითად, სპეციალურ დავალებათა დეპარტამენტის ყოფილი უფროსის მხრიდან ძალმოსილების გადამეტება დაუსჯელია მიუხედავად იმისა, რომ სახალხო დამცველმა ხელისუფლებას ამისკენ მოუწოდა. უწყებებმა მსგავსი კრახი განიცადეს 5 ივლისს მომხდარ ძალადობრივ ინციდენტებთან დაკავშირებითაც“, – ნათქვამია ანგარიშში.

ევროპარლამენტის ანგარიშის ვრცელი ნაწილი ლგბტქი უფლებების დაცვის კუთხით არსებულ გამოწვევებს და 2021 წლის ივლისში ღირსების მარშის დროს მომხდარ ძალადობრივ ქმედებებსაც ეხება, რომლის დროსაც მედიის 53 წარმომადგენელს დაესხნენ თავს, ტვ პირველის ოპერატორი ლექსო ლაშქარავა კი ფიზიკური თავდასხმიდან რამდენიმე დღეში გარდაიცვალა.

ანგარიშში ნათქვამია, რომ ხელისუფლებამ ვერ შეძლო ღისების მარშისას შეკრებილთა უსაფრთხოების დაცვა, მეტიც, „5 ივლისს მიმდინარე ტრაგიკულ მოვლენებს თან ახლდა საჯარო პირების, მათ შორის, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წევრების ჰომოფობიური კომენტარები. პრემიერმინისტრმა ღარიბაშვილმა მოვლენებს „სამწუხარო“ უწოდა და დაამატა, რომ „ძალადობა ყველგან ხდება“. მისი თქმით, ხელისუფლებამ ორგანიზატორები გააფრთხილა, რომ „დემონსტრაციულად პროპაგანდისტული მარშის თბილისის მთავარ გამზირზე ჩატარება პროვოკაციულ ხასიათს ატარებდა და დაუშვებელი იყო“. აქედან გამომდინარე, განვითარებული მოვლენები და ხელისუფლების პასუხისმგებლობა ჩრდილს აყენებს ევროკავშირისა და საქართველოს ურთიერთობას და საქართველოს ადამიანის ელემენტარული უფლებების დამცველის იმიჯს“, – აღნიშნულია ევროპარლამენტის ანგარიშში. 

ანგარიშში ნათქვამია ისიც, რომ ლექსო ლაშქარავაზე ძალადობის ორგანიზატორები დღემდე არ არიან დასჯილები და „ხელისუფლების მხრიდან მედიაზე სიტყვიერმა თავდასხმებმა სახიფათო გარემო შექმნა, რამაც ფიზიკური ძალადობისთვის ნიადაგი მოამზადა“.

ანგარიშის მიხედვით, 2020 წლიდან დღემდე ქართული მედიის მდგომარეობა მნიშვნელოვნად გაუარესდა, გაზრდილია მედიაპოლარიზაცია და ჟურნალისტებიც ბევრად დიდი გამოწვევების წინაშე არიან. გარდა მედიის საქმიანობაში ჩარევის სამართლებრივი მცდელობებზე საუბრისა, ანგარიშში აღნიშნულია, რომ შეინიშნება საგანგაშო ტენდენცია, როდესაც ხელისუფლების წარმომადგენლები ოპოზიციურად განწყობილი მედიების დისკრედიტაციას ცდილობენ, რის შედეგადაც „მედია თავისუფლება მნიშვნელოვნად დაზიანდა“. 

ანგარიში განსაკუთრებით ნეგატიურად სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის გაუქმებას აფასებს. დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ „სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის გაუქმება, ალბათ, კანონის უზენაესობის გაუარესების ყველაზე აშკარა მაგალითია. ნაჩქარევი და არაგამჭვირვალე პროცესი, რომლითაც გაუქმება მოხდა, საგანგაშოა, რასაც კიდევ უფრო ამძაფრებს დროში შემჭიდროებული პროცესი. განხილვა მას შემდეგ სულ რამდენიმე კვირაში მოხდა, რაც ინსპექტორის სამსახურმა იუსტიციის მინისტრსა და მიხეილ სააკაშვილის პერსონალური ინფორმაციის გასაჯაროებაზე პასუხისმგებელ სპეციალურ საპარლამენტო სამსახურს ადმინისტრაციული სანქციები დაუწესა. ამას ემატება ინსპექტორის სამსახურის მძაფრი რეაგირება სახელმწიფოს მხრიდან სავარაუდო თვალთვალისა და ადევნების შემთხვევებზე. საქართველოს ერთ-ერთი ბოლო დამოუკიდებელი ინსტიტუტის, სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის გაუქმებისთვის წამოწყებული პროცედურები მკაცრად გააკრიტიკეს ევროკავშირმა და ევროსაბჭომ“.

ანგარიში გაუპატიურების შესახებ კანონმდებლობის კრიტიკასაც მოიცავს და ნათქვამია, რომ გაუპატიურების შესახებ კოდექსი არ ითვალისწინებს სურვილის გარეშე სექსუალური კავშირის დამყარებას და მიმართულია ძალის გამოყენებაზე.

ანგარიში ბავშვთა უფლებების დაცვის კუთხით არსებულ გამოწვევებზეც აკეთებს აქცენტს და ისეთ ფაქტებზე საუბრობს, როგორიც ფიზიკური დასჯა, ბავშვებზე ძალადობა, სექსუალური ექსპლუატაცია, მათ შორის, ბავშვებზე სექსუალური ძალადობის შესახებ მონაცემების შეგროვება, მსხვერპლთა იდენტიფიკაციის პროცესის გაუმართაობა, სათანადო მგრძნობელობის არქონა, ბავშვთა დაცვის ეროვნული გეგმის ასამუშავებლად არასაკმარისი ადამიანური და ფინანსური რესურსის მიმართვაა. ასევე, საუბარია ბავშვთა იძულებით ქორწინებაზე, რომელზე რეაგირებაც სათანადოდ არ ხდება და ქორწინებისას გაუპატიურების შემთხვევებზე, რომლის შესახებ ფიზიკური მტკიცებულების (როგორიც, მაგალითად, ორსულობაა) არქონის შემთხვევაში გამოძიება არაეფექტურია.

ევროპარლამენტის ვრცელი ანგარიშის ნახვა, რომელიც სხვადასხვა მიმართულებით არსებულ უკუსვლაზე თუ გარკვეულ პროგრესზე აკეთებს აქცენტს და რეკომენდაციებს მოიცავს, ევროპარლამენტის ვებგვერდზე შეგიძლიათ.