პოლიტიკა - Page 26

აშშ-ის ელჩი საქართველოში, კელი დეგნანი ქართული ოცნების ყოფილი დეპუტატებისა და ამჟამად ანტიდასავლური მოძრაობის სახელით პარლამენტში წარდგენილი კანონპროექტის შესახებ ამბობს, რომ ის რუსულია და მიზნად ისახავს განსხვავებული შეხედულებისა და აზრის გაჩუმებას.

“ეს კანონპროექტი რუსულია, რომლის მიზანია ორგანიზაციების სტიგმატიზება — გააჩუმოს განსხვავებული აზრი, განსხვავებული შეხედულება და, ამავდროულად, ხელი შეუშალოს ქართველებს, საზოგადოების სხვა წევრებისთვის დახმარების გაწევა გააგრძელონ. მაგალითად, ეს კანონი ხელს შეუშლის ორგანიზაციებს, რომლებიც შშმ პირებს ეხმარებიან სხვადასხვა საკითხში. ხელს შეუშლის ასევე, სამედიცინო კვლევებს, რომლებიც დონორების დახმარებით ხორციელდება. ხელს შეუშლის ტურიზმის, ბიზნეს ასოციაციებს, ფერმერებს, სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომლებიც კლიმატის ცვლილებებსა და ნებისმიერ სხვა საკითხზე მუშაობენ. სია ნამდვილად ძალიან გრძელია”, — აცხადებს დეგნანი.

ანტიდასავლურმა მოძრაობამ პარლამენტში რუსული კანონის ორი ვერსია წარადგინა. ორივე ითვალისწინებს “უცხოური გავლენის აგენტად” რეგისტრაციას იმ შემთხვევაში, როცა დაფინანსების წყარო საერთაშორისო ორგანიზაციებია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, გათვალისწინებულია ჯარიმა, ახალ ვერსიაში კი არის პატიმრობის შესახებ ჩანაწერიც. შედეგად, საფრთხე ექმნება თავისუფალ მედიას, არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობას და უამრავ სერვისს, რომელსაც მოსახლეობა სწორედ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის დახმარებით იღებს, მათ შორის, ჯანდაცვის, განათლების, ინფრასტრუქტურული სერვისები და სხვა.

ქართული ოცნება აპირებს პირველი მოსმენით მხარი დაუჭიროს ორივე კანონპროექტს და შემდეგ ვენეციის კომისიას გადაუგზავნოს განსახილველად. შესაბამისად, ანტიდასავლური მოძრაობის მიერ პარლამენტში უკვე რეგისტრირებულ რუსულ კანონპროექტებს მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციები ჩვენი მუშაობის შეზღუდვის მცდელობად მივიჩნევთ. ჩვენ გავავრცელეთ ერთობლივი განცხადებაც და აღვნიშნეთ, რომ კანონპროექტი მიმართულია არა მხოლოდ თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებისა და კრიტიკული მედიის, არამედ — საქართველოს მოსახლეობის წინააღმდეგ. გარდა ამისა, დამატებით განცხადება გავრცელდა მედიის მხრიდან. ხელმომწერი მედიაორგანიზაციები ვაცხადებთ, რომ არ ვაპირებთ “აგენტებად” რეგისტრაციას, რეგისტრაციას, რადგან კანონის მიზანია, მედიამ და საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა ვეღარ ასახონ ქვეყანაში არსებული კორუფცია, უსამართლობა და სიღარიბე.

მსგავსი კანონი რუსეთში 2012 წელს მიიღეს. ბოლო დეკადამ ცხადყო, რომ რუსეთის ავტორიტარმა მმართველმა, “გამჭვირვალობის” მიზეზით მიღებული კანონის მეშვეობით, მედიისა და არასამთავრობო სექტორის კრიტიკული ხმა სრულიად ჩაახშო.

წაიკითხეთ ამავე თემაზე:

• “საქართველოს პარლამენტში წარდგენილი კანონპროექტი არის რუსულის მსგავსი” — სენატორი შაჰინი
• “არ შეესაბამება ევროკავშირის ღირებულებებს” — ევროკავშირის ელჩი რუსულ კანონზე
• “ეს კანონპროექტი ეფუძნება რუსულ კანონმდებლობას” — ნედ პრაისი

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის სპეკერი, ნედ პრაისი ქართული ოცნების ყოფილი დეპუტატებისა და ამჟამად ანტიდასავლური მოძრაობის სახელით პარლამენტში წარდგენილი კანონპროექტის შესახებ ამბობს, რომ ის არა ამერიკულის, არამედ — რუსულის ანალოგია.

“განცხადებები იმის შესახებ, რომ საქართველოს კანონპროექტი ეფუძნება ამერიკულ უცხოურ რეგისტრაციის აქტს, აშკარად მცდარია. სინამდვილეში, ეს კანონპროექტი, როგორც ჩანს, ეფუძნება რუსეთისა და უნგრეთის მსგავს კანონმდებლობას და არა რომელიმე ამერიკულ კანონს”, — აცხადებს ნედ პრაისი.

ანტიდასავლურმა მოძრაობამ პარლამენტში რუსული კანონის ორი ვერსია წარადგინა. ორივე ითვალისწინებს “უცხოური გავლენის აგენტად” რეგისტრაციას იმ შემთხვევაში, როცა დაფინანსების წყარო საერთაშორისო ორგანიზაციებია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, გათვალისწინებულია ჯარიმა, ახალ ვერსიაში კი არის პატიმრობის შესახებ ჩანაწერიც. შედეგად, საფრთხე ექმნება თავისუფალ მედიას, არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობას და უამრავ სერვისს, რომელსაც მოსახლეობა სწორედ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის დახმარებით იღებს, მათ შორის, ჯანდაცვის, განათლების, ინფრასტრუქტურული სერვისები და სხვა.

ქართული ოცნება აპირებს პირველი მოსმენით მხარი დაუჭიროს ორივე კანონპროექტს და შემდეგ ვენეციის კომისიას გადაუგზავნოს განსახილველად. შესაბამისად, ანტიდასავლური მოძრაობის მიერ პარლამენტში უკვე რეგისტრირებულ რუსულ კანონპროექტებს მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციები ჩვენი მუშაობის შეზღუდვის მცდელობად მივიჩნევთ. ჩვენ გავავრცელეთ ერთობლივი განცხადებაც და აღვნიშნეთ, რომ კანონპროექტი მიმართულია არა მხოლოდ თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებისა და კრიტიკული მედიის, არამედ — საქართველოს მოსახლეობის წინააღმდეგ. გარდა ამისა, დამატებით განცხადება გავრცელდა მედიის მხრიდან. ხელმომწერი მედიაორგანიზაციები ვაცხადებთ, რომ არ ვაპირებთ “აგენტებად” რეგისტრაციას, რეგისტრაციას, რადგან კანონის მიზანია, მედიამ და საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა ვეღარ ასახონ ქვეყანაში არსებული კორუფცია, უსამართლობა და სიღარიბე.

მსგავსი კანონი რუსეთში 2012 წელს მიიღეს. ბოლო დეკადამ ცხადყო, რომ რუსეთის ავტორიტარმა მმართველმა, “გამჭვირვალობის” მიზეზით მიღებული კანონის მეშვეობით, მედიისა და არასამთავრობო სექტორის კრიტიკული ხმა სრულიად ჩაახშო.

წაიკითხეთ ამავე თემაზე:

• “საქართველოს პარლამენტში წარდგენილი კანონპროექტი არის რუსულის მსგავსი” — სენატორი შაჰინი
• “კანონპროექტი რუსულია და მიზნად ისახავს განსხვავებული აზრის გაჩუმებას” — კელი დეგნანი
• “არ შეესაბამება ევროკავშირის ღირებულებებს” — ევროკავშირის ელჩი რუსულ კანონზე

საქართველოს პრეზიდენტი, სალომე ზურაბიშვილი აპირებს, ვეტო დაადოს რუსულ კანონს, რომელსაც ქართული ოცნება უჭერს მხარს. ზურაბიშვილის შეფასებით, კანონპროექტის მიღება ქვეყნის ევროინტეგრაციას საფრთხეს შეუქმნის.

მან ეს განცხადება დღეს, 28 თებერვალს, გენდერული თანასწორობისთვის ყოველწლიური პოლიტიკურ ფორუმზე სიტყვით გამოსვლისას გააკეთა.

“კატეგორიულად წინააღმდეგი ვარ იმ კანონის, რომელიც ახლა იხილება. არ შევალ ამ კანონის განხილვაში, ვეტოს ყოველ შემთხვევაში დავადებ. მე არ მაქვს სამართლებრივი პოზიციები, რომ ის მუხლი ან ეს მუხლი არ ვარგა. ეს კანონი პირდაპირ არის მიღებული იმისთვის, რომ დაგვაშოროს ევროპისგან და ამდენად, ჩემთვის არის მიუღებელი“, — აცხადებს პრეზიდენტი.

ანტიდასავლურმა მოძრაობამ პარლამენტში რუსული კანონის ორი ვერსია წარადგინა, რომელთა თანახმადაც საჭირო ხდება “უცხოური გავლენის აგენტად” რეგისტრაცია იმ შემთხვევაში, როდესაც დაფინანსების წყარო საერთაშორისო ორგანიზაციებია. დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში, გათვალისწინებულია ჯარიმა, კანონპროექტის ახალ ვერსიაში კი არის პატიმრობის შესახებ ჩანაწერიც.

ადგილობრივი მედიაორგანიზაციები და ადამიანის უფლებების დაცვის მიმართულებით მომუშავე ორგანიზაციები ვგმობთ აღნიშნულ კანონპროექტს, რადგან მივიჩნევთ, რომ ის მიმართულია არა მხოლოდ თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებისა და კრიტიკული მედიის, არამედ — საქართველოს მოსახლეობის წინააღმდეგ. დამატებით განცხადება გავრცელდა მედიის მხრიდან. ხელმომწერი მედიაორგანიზაციები ვაცხადებთ, რომ არ ვაპირებთ “აგენტებად” რეგისტრაციას, რადგან კანონის მიზანია, მედიამ და საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა ვეღარ ასახონ ქვეყანაში არსებული კორუფცია, უსამართლობა და სიღარიბე.

მიუხედავად აღნიშნული გამოხმაურებებისა, ქართული ოცნების თავმჯდომარის, ირაკლი კობახიძის განცხადებით, პარტიაში აპირებენ, პირველი მოსმენით მხარი დაუჭირონ რუსული კანონპროექტის ორივე ვერსიას და შემდეგ ვენეციის კომისიას გადაუგზავნონ განსახილველად.

კანონპროექტი, რომელიც რუსული კანონის ანალოგია “გამჭვირვალობის” მიზეზით რუსეთში 2012 წელს მიიღეს, რამაც რუსეთის ავტორიტარულ ხელისუფლებას საშუალება მისცა არასამთავრობო სექტორისა და მედიის კრიტიკული აზრი ჩაეხშო.

ევროკავშირის ელჩი საქართველოში, პაველ ჰერჩინსკი ქართული ოცნების ყოფილი დეპუტატებისა და ამჟამად ანტიდასავლური მოძრაობის სახელით პარლამენტში წარდგენილი რუსული კანონპროექტის შესახებ ამბობს, რომ ეს ინიციატივა შეუთავსებელია ევროკომისიის 12-დან სულ მცირე 2 პრიორიტეტთან.

აღნიშნული კანონპროექტის თანახმად, იმ არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და მედიასაშუალებებს, რომლებიც “უცხოური ძალისგან” ფინანსდებიან, “უცხოური გავლენის აგენტად” დარეგისტრირება მოუწევთ. უცხოური გავლენის აგენტად” უნდა დარეგისტრირდეს ყველა ის არასამეწარმეო იურიდიული პირი და მედიასაშუალება, რომელთა შემოსავლების 20%-ზე მეტი “უცხოური ძალებიდანაა”.

“ჩემმა ზემდგომებმა ბრიუსელიდან უკვე გამოხატეს პოზიციები ამ კანონპროექტის შესახებ. გამოიყენეს სიტყვები, როგორიცაა, “შემაშფოთებელი”, “შემაწუხებელი”. ჩემი მხრიდან შემიძლია ვთქვა, რომ ეს ინიციატივა შეუთავსებელია ევროკომისიის სულ მცირე 2 პრიორიტეტთან 12-დან. ერთი მათგანი ეხება მედიის თავისუფლებას, მეორე კი, სამოქალაქო საზოგადოებას. ასე რომ, ეს ცუდი გზავნილია, ცუდ დროს, მაგრამ გულწრფელად ვიმედოვნებ, რომ როგორმე ეს ინიციატივა გადაიხედება. ის არ შეესაბამება ევროკავშირის ღირებულებებსა და პრინციპებს. დრო ჯერ კიდევ არის და ვიმედოვნებ, რომ ეს ინიციატივა არ ითარგმნება კანონად”, — აცხადებს ჰერჩინსკი.

ანტიდასავლურმა მოძრაობამ პარლამენტში რუსული კანონის ორი ვერსია წარადგინა. ორივე ითვალისწინებს “უცხოური გავლენის აგენტად” რეგისტრაციას იმ შემთხვევაში, როცა დაფინანსების წყარო საერთაშორისო ორგანიზაციებია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, გათვალისწინებულია ჯარიმა, ახალ ვერსიაში კი არის პატიმრობის შესახებ ჩანაწერიც. შედეგად, საფრთხე ექმნება თავისუფალ მედიას, არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობას და უამრავ სერვისს, რომელსაც მოსახლეობა სწორედ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის დახმარებით იღებს, მათ შორის, ჯანდაცვის, განათლების, ინფრასტრუქტურული სერვისები და სხვა.

ქართული ოცნება აპირებს პირველი მოსმენით მხარი დაუჭიროს ორივე კანონპროექტს და შემდეგ ვენეციის კომისიას გადაუგზავნოს განსახილველად. შესაბამისად, ანტიდასავლური მოძრაობის მიერ პარლამენტში უკვე რეგისტრირებულ რუსულ კანონპროექტებს მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციები ჩვენი მუშაობის შეზღუდვის მცდელობად მივიჩნევთ. ჩვენ გავავრცელეთ ერთობლივი განცხადებაც და აღვნიშნეთ, რომ კანონპროექტი მიმართულია არა მხოლოდ თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებისა და კრიტიკული მედიის, არამედ — საქართველოს მოსახლეობის წინააღმდეგ. გარდა ამისა, დამატებით განცხადება გავრცელდა მედიის მხრიდან. ხელმომწერი მედიაორგანიზაციები ვაცხადებთ, რომ არ ვაპირებთ “აგენტებად” რეგისტრაციას, რეგისტრაციას, რადგან კანონის მიზანია, მედიამ და საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა ვეღარ ასახონ ქვეყანაში არსებული კორუფცია, უსამართლობა და სიღარიბე.

მსგავსი კანონი რუსეთში 2012 წელს მიიღეს. ბოლო დეკადამ ცხადყო, რომ რუსეთის ავტორიტარმა მმართველმა, “გამჭვირვალობის” მიზეზით მიღებული კანონის მეშვეობით, მედიისა და არასამთავრობო სექტორის კრიტიკული ხმა სრულიად ჩაახშო.

წაიკითხეთ ამავე თემაზე:

• “საქართველოს პარლამენტში წარდგენილი კანონპროექტი არის რუსულის მსგავსი” — სენატორი შაჰინი
• “კანონპროექტი რუსულია და მიზნად ისახავს განსხვავებული აზრის გაჩუმებას” — კელი დეგნანი
• “ეს კანონპროექტი ეფუძნება რუსულ კანონმდებლობას” — ნედ პრაისი

სენატორი ჯინ შაჰინი ქართული ოცნების ყოფილი დეპუტატებისა და ამჟამად ანტიდასავლური მოძრაობის სახელით პარლამენტში წარდგენილ რუსულ კანონპროექტს ეხმაურება და აცხადებს, რომ ის ნამდვილად რუსულის მსგავსია.

აღნიშნული კანონპროექტის თანახმად, იმ არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და მედიასაშუალებებს, რომლებიც “უცხოური ძალისგან” ფინანსდებიან, “უცხოური გავლენის აგენტად” დარეგისტრირება მოუწევთ. უცხოური გავლენის აგენტად” უნდა დარეგისტრირდეს ყველა ის არასამეწარმეო იურიდიული პირი და მედიასაშუალება, რომელთა შემოსავლების 20%-ზე მეტი “უცხოური ძალებიდანაა”.

“საქართველოს პარლამენტში წარდგენილი პროექტი არ ჰგავს შეერთებულ შტატებში მოქმედ კანონს. ის არის რუსული კანონის მსგავსი. მსგავსი კანონია მიღებული რუსეთში და ჩვენ ვიცით, რომ ის არ შეესაბამება ევროკავშირის სტანდარტებს. ის არ არის თანხვედრაში, სტანდარტებთან ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით და შესაბამისად, როდესაც ვსაუბრობთ დემოკრატიის უკუსვლაზე, ჩვენ ამასაც ვგულისხმობთ”, — აცხადებს შაჰინი.

ანტიდასავლურმა მოძრაობამ პარლამენტში რუსული კანონის ორი ვერსია წარადგინა. ორივე ითვალისწინებს “უცხოური გავლენის აგენტად” რეგისტრაციას იმ შემთხვევაში, როცა დაფინანსების წყარო საერთაშორისო ორგანიზაციებია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, გათვალისწინებულია ჯარიმა, ახალ ვერსიაში კი არის პატიმრობის შესახებ ჩანაწერიც. შედეგად, საფრთხე ექმნება თავისუფალ მედიას, არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობას და უამრავ სერვისს, რომელსაც მოსახლეობა სწორედ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის დახმარებით იღებს, მათ შორის, ჯანდაცვის, განათლების, ინფრასტრუქტურული სერვისები და სხვა.

ქართული ოცნება აპირებს პირველი მოსმენით მხარი დაუჭიროს ორივე კანონპროექტს და შემდეგ ვენეციის კომისიას გადაუგზავნოს განსახილველად. შესაბამისად, ანტიდასავლური მოძრაობის მიერ პარლამენტში უკვე რეგისტრირებულ რუსულ კანონპროექტებს მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციები ჩვენი მუშაობის შეზღუდვის მცდელობად მივიჩნევთ. ჩვენ გავავრცელეთ ერთობლივი განცხადებაც და აღვნიშნეთ, რომ კანონპროექტი მიმართულია არა მხოლოდ თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებისა და კრიტიკული მედიის, არამედ — საქართველოს მოსახლეობის წინააღმდეგ. გარდა ამისა, დამატებით განცხადება გავრცელდა მედიის მხრიდან. ხელმომწერი მედიაორგანიზაციები ვაცხადებთ, რომ არ ვაპირებთ “აგენტებად” რეგისტრაციას, რეგისტრაციას, რადგან კანონის მიზანია, მედიამ და საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა ვეღარ ასახონ ქვეყანაში არსებული კორუფცია, უსამართლობა და სიღარიბე.

მსგავსი კანონი რუსეთში 2012 წელს მიიღეს. ბოლო დეკადამ ცხადყო, რომ რუსეთის ავტორიტარმა მმართველმა, “გამჭვირვალობის” მიზეზით მიღებული კანონის მეშვეობით, მედიისა და არასამთავრობო სექტორის კრიტიკული ხმა სრულიად ჩაახშო.

წაიკითხეთ ამავე თემაზე:

• “ეს ინიციატივა შეუთავსებელია, ევროკომისიის სულ მცირე 2 პრიორიტეტთან” — პაველ ჰერჩინსკი
• “კანონპროექტი რუსულია და მიზნად ისახავს განსხვავებული აზრის გაჩუმებას” — კელი დეგნანი
• “ეს კანონპროექტი ეფუძნება რუსულ კანონმდებლობას” — ნედ პრაისი

ქართული ოცნება აპირებს, პირველი მოსმენით მხარი დაუჭიროს რუსული კანონპროექტის ორივე ვერსიას. პარტიის თავმჯდომარემ, ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, რომ კანონის მიღებამდე ვენეციის კომისიის დასკვნას დაელოდებიან. მანამდე ქართული ოცნების აღმასრულებელი მდივანი, მამუკა მდინარაძე ირწმუნებოდა, რომ კანონპროექტის მეორე ვერსიას მათი მხარდაჭერა არ ექნებოდა. ორივე დოკუმენტი საერთაშორისო ორგანიზაციების მიერ დაფინანსებულ არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და მედიასაშუალებებს „უცხოური გავლენის აგენტად“ დარეგისტრირება მოუწევთ.

„ორივე კანონპროექტს დავუჭერთ მხარს პირველი მოსმენით, ქართულ ვერსიასაც და ამერიკულ ვერსიასაც და ამის შემდეგ ორივე კანონპროექტი გაიგზავნება უკვე ვენეციის კომისიაში. ყველა შემთხვევაში დასკვნა იქნება წარმოდგენილი კანონპროექტის დეტალებთან დაკავშირებით. ვერავინ ვერ იტყვის, ბუნებრივია, იმას, რომ გამჭვირვალობა არ ვარგა… ამერიკული კანონი არის, სადაც არათუ უცხოური გავლენის აგენტი ეწოდება შესაბამის სუბიექტს, პირდაპირ ეწოდება უცხოელი აგენტი. თუ ვენეციის კომისია იტყვის, რომ უცხოელი აგენტი არის უკეთესი ტერმინი, შესაძლოა, დავუჭიროთ მხარი“, — აღნიშნა კობახიძემ.

საერთაშორისო საზოგადოება და ადგილობრივი სამოქალაქო სექტორი კანონპროექტს გმობენ და მის რუსულ კანონთან აშკარა კავშირზე საუბრობენ. მედიაორგანიზაციები აცხადებენ, რომ არ აპირებენ რეგისტრაციას. 

2012 წელს, „გამჭვირვალობის“ მიზეზით მსგავსი კანონი მიიღეს რუსეთშიც, რამაც უკანასკნელ ათწლეულში არაერთი არასამთავრობო ორგანიზაციისა და მედიის დახურვა გამოიწვია და რუსეთში კრიტიკული სამოქალაქო საზოგადოების არსებობა ფაქტობრივად შეუძლებელი გახადა.

ასევე ნახეთ:

რა წერია ანტიდასავლური მოძრაობის რუსულ კანონში „უცხოეთის აგენტების შესახებ“

ვის ეხება „უცხოური გავლენის აგენტების“ შესახებ კანონპროექტი

ჩვენ, განცხადებაზე ხელმომწერი მედიაორგანიზაციები, კატეგორიულად ვეწინააღმდეგებით საპარლამენტო უმრავლესობის წევრების მიერ ინიცირებულ რუსულ კანონპროექტებს „უცხოური გავლენის აგენტების” შესახებ.

მიგვაჩნია, რომ ამ კანონის მიზანია, აღარ ისმოდეს კრიტიკული ხმა,  მედიამ და საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა ვეღარ ასახონ ქვეყანაში არსებული კორუფცია, უსამართლობა და სიღარიბე. 

ამას ადასტურებს წლების წინ რუსეთში მიღებული ანალოგიური კანონის შედეგები –   დაიხურა სამოქალაქო და მედიაორგანიზაციები, ჟურნალისტები კი დევნის მსხვერპლნი გახდნენ. 

ამ კანონის მიღება აზიანებს ევროკავშირში გაწევრების პროცესს, რაზეც 24 თებერვლის განცხადებით ევროკავშირის უმაღლესმა წარმომადგენლობამ მკაფიოდ მიუთითა. შესაბამისად, წარდგენილი საკანონმდებლო ცვლილება საქართველოს განვითარებას აფერხებს და დღეს გაჩენილ შესაძლებლობის ფანჯარას ხურავს.   

ჩვენ ვემსახურებით საზოგადოებას და გვაღელვებს ჩვენი ქვეყნის მომავალი. არ ვაპირებთ ამ იარლიყით მუშაობას. შესაბამისად, რუსული კანონის მიღების შემთხვევაში, უარს ვაცხადებთ „უცხოური გავლენის აგენტად” რეგისტრაციაზე. ეს შეურაცხყოფს ჩვენს პროფესიულ ღირსებას. 

განცხადებას ამ დროისთვის ხელს აწერს 63 მედია, სია განახლებადია:

თბილისი

1. netgazeti.ge
2. პუბლიკა (publika.ge) 
3. ინდიგო
4. სტუდია მონიტორი 
5. queer.ge 
6. dev.ge
7. On.ge
8. ტაბულა
9. სამოქალაქო საქართველო – civil.ge
10. მედიაჩეკერი 
11. პროექტი 64
12. Chai Khana media
13. Ufleba.ge
14. გამომძიებელ ჟურნალისტთა გაერთიანება “აი, ფაქტი”  
15. მედია ჰოლდინგი კომერსანტი
16. OC Media
17. მედიაპორტალი “კაქტუსი,” cactus-media.ge
18. ჯემნიუსი (jam-news.net)
19. ონლაინ გამოცემა sova.news
20. რეალპოლიტიკა (realpolitika.ge) 
21. “მთის ამბები” – mtisambebi.ge
22. საქართველოს ამბები – sakartvelosambebi.ge
23. ჟურნალისტიკის რესურსცენტრი JRC
24.  საქართველოს რეგიონულ მაუწყებელთა ალიანსი
25. რადიო თბილისი
26. მთავარი არხი
27. აქცენტი (accentnews.ge) 
28. Media.ge 
29. Click media – ქლიქმედია
30. FirstNews.ge

შიდა ქართლი

1. ქართლის ამბები (qartli.ge) 
2. გორის სათემო რადიო მოზაიკა, mozaikanews.ge
3. ტვ მონიტორინგი 
4. “ქართული მედია ჯგუფი” – metalab.ge / feminism.ge
5. ნეო ტვ – neotv.ge
6. დია

ქვემო ქართლი

1. სათემო რადიო “მარნეული”
2. ქალთა სათემო რადიო ww
3. ქვემო ქართლის მედია – qvemoqartli.ge
4. მარნეული TV
5. რადიო ბოლნელი
6. TV4

სამცხე-ჯავახეთი

1. სათემო რადიო “ნორი”, ნინოწმინდა, nor.ge
2. ტელეკომპანია “ბორჯომი”,  borjomi.tv 
3. მეცხრე არხი, ახალციხე
4. სამცხე-ჯავახეთის ჟურნალისტთა კავშირი
5. მედია სახლი – სამხრეთის კარიბჭე sknews.ge 
6. ჯავახეთის საინფორმაციო ცენტრი, ახალქალაქი, jnews.ge
7. TOK TV

აჭარა

1. Batumelebi.ge
2. TV 25
3. რადიო ციტრუსი

სამეგრელო

1. ტელეკომპანია “მეცხრე ტალღა”, ფოთი
2. რადიო ათინათი
3. კოლხეთი 89
4. ეგრისი TV
5. რადიო ოდიში
6. ჰარმონია
7. TV ოდიში

კახეთი

1. კახეთის ხმა,  knews.ge 
2. საინფორმაციო სააგენტო “სპექტრი”, გურჯაანი, speqtri.ge
3. პანკისის სათემო რადიო
4. თანამგზავრი TV
5. რადიო ჰერეთი

იმერეთი

1. ონლაინ გამოცემა “ქუთაისიპოსტი”  kutaisipost.ge
2. რიონი TV 
3. იმერვიზია TV 
4. მეგა TV 
5. TV ზარი
6. რადიო რიონი 
7. რადიო ზარი
8. ჩემი ხარაგაული

გურია

1. გურია TV 
2. გურია ნიუსი

მცხეთა-მთიანეთი

1. აგროგარემო TV

ქართული ოცნების ყოფილი დეპუტატების ანტიდასავლურმა ჯგუფმა, რომელმაც „ხალხის ძალა“ დაირქვა, „უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის შესახებ“ ახალი კანონპროექტი შეიმუშავა. სავარაუდოდ, ეს არის ის პროექტი, რომლის შექმნაც მათ გასულ კვირას იმ მოტივით დააანონსეს, რომ მათ წინა პროექტს კრიტიკა მოჰყვა და ყველა ავტორიტეტულმა ორგანიზაციამ რუსული კანონი უწოდა. ქართული ოცნების წარმომადგენლებმა აღნიშნეს, რომ ამ ვერსიას მხარს არ დაუჭერენ, თუმცა მათი მხარდაჭერა აქვს პირვანდელ ვერსიას.

ახალი კანონპროექტის მიხედვით, “უცხოური ძალის აგენტი” განსაზღვრულია, როგორც:

უშუალოდ უცხოური ძალის კონტროლის, ბრძანების ან თხოვნის შესაბამისად ან პირდაპირ ან არაპირდაპირ, მთლიანად ან უმეტესწილად უცხოური ძალის მიერ კონტროლირებადი ან დაფინანსებული პირის კონტროლის, ბრძანების ან თხოვნის შესაბამისად მოქმედი ნებისმიერი პირი, რომელიც უშუალოდ ან სხვა პირის მეშვეობით:

• “უცხოური ძალის” ინტერესებიდან გამომდინარე ჩართულია საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკურ აქტივობებში;
• “უცხოური ძალის” ინტერესებიდან გამომდინარე საქართველოში მოქმედებს როგორც საზოგადოებრივი ურთიერთობის საკითხების თაობაზე მრჩეველი, სარეკლამო აგენტი, საინფორმაციო სამსახურის თანამშრომელი ან პოლიტიკური მრჩეველი;
• “უცხოური ძალის” ინტერესებიდან გამომდინარე საქართველოში აფინანსებს სხვადასხვა სუბიექტს, სესხად გასცემს ფულს ან სხვა სახის ქონებას;
• წარმოადგენს “უცხოური ძალის” ინტერესებს საქართველოს ხელისუფლების ორგანოებთან ურთიერთობის დროს;
• “უცხოური ძალის აგენტად” ასევე ითვლება ნებისმიერი პირი, ვინც ჩამოთვლილ ქმედებებს ყოველგვარი ხელშეკრულების გარეშე ახორციელებს, ასევე, ნებისმიერი პირი, ვინც თავს “უცხოური ძალის აგენტად” წარმოაჩენს;
• “უცხოური ძალის აგენტად” არ ითვლება მასობრივი ინფორმაციის საშუალება, თუ ის შექმნილია საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, მისი ქონების არანაკლებ 80%-ის ბენეფიციარი მესაკუთრე საქართველოს მოქალაქეა და ის არ იმართება, არ ფინანსდება ან არ კონტროლდება უცხოური ძალის მიერ.

კანონპროექტის თანახმად, პოლიტიკურად ითვლება ნებისმიერი აქტივობა, რომელიც საქართველოს საშინაო ან საგარეო პოლიტიკის განსაზღვრასთან ან შეცვლასთან დაკავშირებით საქართველოს ხელისუფლების ორგანოზე, თანამდებობის პირზე ან საზოგადოების რომელიმე ნაწილზე გავლენის მოხდენას ისახავს მიზნად, აგრეთვე, უცხო ქვეყნის ხელისუფლების ან უცხო ქვეყნის პოლიტიკური პარტიის პოლიტიკასთან ან ინტერესთან დაკავშირებული ნებისმიერი აქტივობა. [აღნიშნული დათქმა რუსული კანონის ანალოგიურია. პოლიტიკური აქტივობის ფართო გაგება ყველა კრიტიკულ აქტორს მიემართება, რადგან ნებისმიერი ორგანიზაცია, რომელიც ქვეყანაში არსებულ გამოწვევებზე მუშაობს, ცდილობს, საზოგადოების ჩართულობა გაზარდოს ან / და პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებზე გავლენა იქონიოს, რათა სიტუაცია უკეთესობისკენ შეიცვალოს].

აღნიშნული კანონის მიღების შემთხვევაში, ვალდებულებები არ ვრცელდება:

• დიპლომატებსა და კონსულებზე, დიპლომატიური სამსახურისა და საკონსულო დაწესებულების თანამშრომლებზე;
• უცხო ქვეყნის თანამდებობის პირებზე;
• პირებზე, რომელიც საქველმოქმედო საქმიანობას ეწევიან;
• პირებზე, რომლებიც რელიგიურ, საგანმანათლებლო, მეცნიერულ, აკადემიურ ან სახელოვნებო საქმიანობას კეთილსინდისიერად ეწევიან; [აღნიშნული გამონაკლისი რუსული ვერსიის ანალოგიურია და კონტროლის შესაძლებლობას ქმნის. სავარაუდოდ, კეთილსინდისიერების შეფასება პროკურატურის პრეროგატივა იქნება].
• “უცხოური ძალის” ადვოკატზე საადვოკატო საქმიანობის განხორციელების ფარგლებში;
• აგენტზე, რომელიც ლობისტურ საქმიანობას ეწევა და ამ სუბიექტების წარმომადგენლობასთან დაკავშირებით დარეგისტრირებულია როგორც ლობისტი „ლობისტური საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად.

კანონპროექტით „უცხოური ძალა“ განმარტებულია როგორც:

• უცხო ქვეყნის ხელისუფლება ან უცხო ქვეყნის პოლიტიკური პარტია;
• საქართველოს ტერიტორიის ფარგლებს გარეთ მყოფი პირი, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ ეს პირი საქართველოს მოქალაქე ფიზიკური პირია და ცხოვრობდა საქართველოს ტერიტორიაზე, ასევე, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ ეს პირი არ არის ფიზიკური პირი, შექმნილია საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად და თავის საქმიანობას საქართველოს ტერიტორიაზე ახორციელებს;
• იურიდიული პირი ან ფიზიკურ პირთა ნებისმიერი სხვაგვარი გაერთიანება, რომელიც შექმნილია უცხო ქვეყნის კანონმდებლობის შესაბამისად ან რომელიც თავის ძირითად საქმიანობას უცხო ქვეყნის ტერიტორიაზე ახორციელებს;

[აღნიშნული გაგება რუსულ კანონთან არის შესაბამისობაში და როგორც იურიდიული, ისე ფიზიკური პირებისგან მიღებულ სარგებელს ითვალისწინებს].

პროექტის მიხედვით, პირი, რომელიც „უცხოური გავლენის აგენტის“ საქმიანობას ეწევა, ვალდებულია რეგისტრაციის შესახებ 10 დღის ვადაში მიმართოს საქართველოს გენერალურ პროკურორს და წარადგინოს შემდეგი მონაცემები:

• განმცხადებლის სახელი, გვარი, პირადი ნომერი, მისამართი, ინფორმაცია ეროვნებისა და მოქალაქეობის შესახებ;
• იურიდიული პირის ან ფიზიკურ პირთა ნებისმიერი სხვაგვარი გაერთიანების სახელწოდება, თითოეული დამფუძნებლისა და ხელმძღვანელის შესახებ ინფორმაცია;
• განცხადებასთან ერთად წარდგენილი უნდა იყოს შესაბამისი იურიდიული პირის ან ფიზიკურ პირთა ნებისმიერი სხვაგვარი გაერთიანების წესდება;
• იურიდიულ პირში ან ფიზიკურ პირთა ნებისმიერ სხვაგვარ გაერთიანებაში დასაქმებული ყველა პირის ვინაობა;
• ყველა იმ “უცხოური ძალის” ვინაობა / დასახელება და მისამართი, რომლის სასარგებლოთაც განმცხადებელი მოქმედებს;
• “უცხოური ძალის” სასარგებლოდ შესრულებული სამუშაოს აღწერილობა;
• ინფორმაცია “უცხოური ძალისგან” მიღებული დაფინანსების შესახებ, ასევე, “უცხოური ძალის” მიერ განმცხადებლის მიმართ განხორციელებული მაკონტროლებელი და საზედამხედველო ღონისძიებების შესახებ;
• ინფორმაცია “უცხოურ ძალასთან” გაფორმებული წერილობითი და ზეპირი ხელშეკრულებების შესახებ, ასევე, ინფორმაცია ამ ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე განმცხადებლის მიერ განხორციელებული ქმედებების შესახებ;
• განცხადებასთან ერთად, წარდგენილი უნდა იყოს წერილობითი ხელშეკრულებების ასლები;
• დეტალური ინფორმაცია იმ ფულადი თანხისა და ქონების ხარჯვის შესახებ, რაც განმცხადებელმა “უცხოური ძალისგან “მიიღო;
• განცხადებასთან ერთად წარსადგენი სხვა დოკუმენტების ნუსხა, სახელმწიფო უსაფრთხოებისა და საჯარო ინტერესების დაცვის აუცილებლობის გათვალისწინებით, საქართველოს გენერალური პროკურორის მიერ განისაზღვრება. [აღნიშნული დათქმა რუსული კანონის მსგავსია და გულისხმობს, რომ სახელმწიფოს ორგანიზაციისთვის დამატებითი პასუხისმგებლობის დაკისრება და დამატებითი ინფორმაციის წარდგენის მოთხოვნა შეუძლია].

გარდა ამისა, კანონპროექტის მიხედვით, „უცხოური ძალის აგენტი“ ვალდებულია, საქართველოს გენერალურ პროკურორს ინფორმაციის უკანასკნელად წარდგენიდან ყოველი 6 თვის შემდეგ, 1 თვის ვადაში წარუდგინოს განახლებული ინფორმაცია. ამასთან, გენერალური პროკურორი უფლებამოსილი იქნება, „უცხოური ძალის აგენტს“ ინფორმაციის წარდგენა უფრო მცირე დროის ინტერვალებით მოსთხოვოს. ყველა წარდგენილი ინფორმაცია და დოკუმენტი საჯარო იქნება. [აღნიშნული უფლებამოსილება რუსულ კანონშიც განსაზღვრულია და სახელმწიფოს საშუალებას აძლევს წელიწადში მრავალჯერ მოითხოვოს ინფორმაციის წარდგენა]. 

კანონპროექტში აღნიშნულია ისიც, რომ “უცხოური ძალის” ინტერესებთან დაკავშირებული ნებისმიერი ინფორმაციის ფოსტით ან სხვა საშუალებით გამოყენებით გაგზავნისას „უცხოური ძალის აგენტი“ ვალდებულია, რომ იგივე ინფორმაცია არაუგვიანეს 48 საათისა გენერალურ პროკურორსაც წარუდგინოს. ამასთან, ნათქვამია, რომ „დაუშვებელია უცხოური ძალის აგენტმა საქართველოს ხელისუფლების ორგანოს ან თანამდებობის პირს უცხოური ძალის ინტერესებიდან გამომდინარე და მის სასარგებლოდ საქართველოს საშინაო ან საგარეო პოლიტიკასთან დაკავშირებული ინფორმაციის მისაღებად იმგვარად მიმართოს, რომ წინასწარ არ განაცხადოს მისი უცხოური ძალის აგენტად რეგისტრაციის შესახებ“.

ასევე, „საქართველოს პარლამენტში შექმნილი დროებითი საგამოძიებო კომისიისთვის უცხოურ ძალასთან დაკავშირებული ახსნა-განმარტების მიცემამდე, უცხოური ძალის აგენტი ვალდებულია კომისიას წარუდგინოს უახლესი ინფორმაცია მისი უცხოური ძალის აგენტად რეგისტრაციის შესახებ“.

კანონპროექტის მიხედვით, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსს უნდა დაემატოს შემდეგი შინაარსის მუხლი:

 „უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული ვალდებულების შეუსრულებლობა ან არაჯეროვნად შესრულება ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით 5 წლამდე“.

ქართული ოცნების ყოფილი დეპუტატების მიერ შექმნილი ანტიდასავლური დაჯგუფების კანონპროექტს მრავალი საერთო აქვს რუსულ „უცხოეთის აგენტების“ კანონთან და კრიტიკულად განწყობილი სამოქალაქო საზოგადოებას საფრთხეს უქმნის.

ნახეთ სრულად: რუსეთის გზა “უცხოეთის აგენტების” შესახებ კანონის მიღებიდან დღემდე

ასევე წაიკითხეთ: რუსული კანონი არ არის საქართველოს არჩევანი — 286 მედიისა და NGO-ს ერთობლივი განცხადება

ქართული ოცნების ყოფილმა დეპუტატებმა, ღიად ანტიდასავლურმა მოძრაობამ, რომლის წევრებმაც “ხალხის ძალა” დაირქვეს და მმართველი ძალის ინტერესების გატარებას ღიად ცდილობენ, პარლამენტში წარადგინეს კანონპროექტი, რომლის მიხედვით, იმ არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და მედიასაშუალებებს, რომლებიც „უცხოური ძალისგან“ ფინანსდებიან, „უცხოური გავლენის აგენტად“ დარეგისტრირება მოუწევთ.

მათი მტკიცებით, ერთადერთი მიზეზი, რის გამოც აღნიშნული კანონპროექტი შეიმუშავეს, „გამჭვირვალობაა“. კანონპროექტის მიხედვით, „უცხოური გავლენის აგენტად“ ითვლება ყველა არასამთავრობო ორგანიზაცია და მედიასაშუალება, რომელიც შემოსავლის 20%-ზე მეტს უცხოეთიდან იღებს. აღნიშნულ სიაში არ აღმოჩნდებიან მხოლოდ ერთეულები.

კანონპროექტის ღიად მხარდამჭერი ქართული ოცნება და ე.წ. ხალხის ძალა საუბრობენ დოკუმენტის კავშირზე ამერიკულ და უნგრულ ვერსიასთან და არ ეთანხმებიან აზრს, რომ ინიციატივას კავშირი აქვს რუსულ ვერსიასთან. უმრავლესობის წევრები ასევე აღნიშნავენ, რომ კანონი არ შეზღუდავს ორგანიზაციების საქმიანობას, თუმცა გასათვალისწინებელია საზოგადოების დამოკიდებულება უფლებადამცველებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების მიმართ, რასაც მკვეთრად გააუარესებს მათი დაკავშირება, გაიგივება უცხოეთის ინტერესებთან, აგენტურასთან. თანაც, სამოქალაქო საზოგადოების შემზღუდავი სამართლებრივი ჩარჩო ერთი ხელის მოსმით თითქმის არასდროს ახშობს თავისუფალ ხმას — ეს არის ხანგრძლივი ცვლილებების, დამატებებისა და შესწორებების პროცესი, რომელიც დროთა განმავლობაში უფრო და უფრო რეგრესირდება და ისეთი განვითარებადი ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა, აფერხებს სოციალური, ეკონომიკური, დემოკრატიული განვითარების პროცესს, აუარესებს ადამიანის უფლებების მიმართულებით არსებულ მდგომარეობას და საბოლოოდ ხელისუფლებების ხელში მძლავრ მაკონტროლებელ იარაღად იქცევა.

„უცხოეთის აგენტების“ შესახებ კანონი რუსეთშიც ფინანსური გამჭვირვალობის საბაბით მიიღეს და მას შემდეგ განვლილ 10 წელზე თვალის გადავლებით ნათელი ხდება, როგორ მკაცრდებოდა, უარესდებოდა საკანონმდებლო ჩარჩო და საბოლოოდ როგორ მივიდა მდგომარეობა სამოქალაქო საზოგადოების გაჩუმებამდე.

როგორ იწყებოდა ყველაფერი რუსეთში

რუსეთში არასამთავრობო სექტორის შეზღუდვის საშიში ტენდენცია ჯერ კიდევ 2006 წელს დაიწყო, როცა სამართლებრივ აქტებში გაჩნდა დამატებები, რომლებიც ორგანიზაციების რეგისტრაციასა და საქმიანობას ფართო, ბუნდოვნად განსაზღვრულ ჩარჩოს უწესებდა. მათ შორის, ორგანიზაციის რეგისტრაციაზე უარის თქმის საფუძველი გაფართოვდა და შემდეგნაირად ჩამოყალიბდა: რეგისტრაციაზე უარს მიიღებდა ორგანიზაცია, რომლის მიზნები და ამოცანები რუსეთის ფედერაციის სუვერენიტეტს, პოლიტიკურ დამოუკიდებლობას, ტერიტორიულ მთლიანობას, ეროვნულ ერთობას, უნიკალურ მახასიათებლებს, კულტურულ მემკვიდრეობასა და ეროვნულ ინტერესებს საფრთხეს უქმნიდა. ამასთან, ორგანიზაციები ვალდებულნი გახდნენ, ყოველწლიური აუდიტის შედეგები, ფონდებისა და აქტივობების შესახებ დეტალური ანგარიში, დაფინანსების წყარო და მიზნები, ასევე, მოთხოვნის შესაბამისად, ორგანიზაციის ყოველდღიური საქმიანობის შესახებ ინფორმაცია აღერიცხათ და წარედგინათ. გარდა ამისა, ხელისუფლების წარმომადგენლებს უფლება მიეცათ, გამართულ ღონისძიებებს სურვილისამებრ დასწრებოდნენ.

2009 წელს, მას შემდეგ, რაც ბარაკ ობამა რუსეთს ეწვია, რათა ადამიანის უფლებების მიმართულებით არსებული მდგომარეობა შეეფასებინა, კანონი მცირედით შერბილდა. მათ შორის, უარის თქმის კანონით განსაზღვრული საფუძვლებიდან ნაწილი ამოიღეს და ორგანიზაციებს აუდიტის წარდგენის ვალდებულება 3 წელში ერთხელ განესაზღვრათ.

2012 წელს, როცა პუტინი 4-წლიანი პაუზის შემდეგ პრეზიდენტის პოსტზე დაბრუნდა, რასაც მასობრივი საპროტესტო ტალღა მოჰყვა, არასამთავრობო სექტორისთვის დაწესებული შეზღუდვები რადიკალურად გამკაცრდა. იმავე წლის ნოემბერში ძალაში შევიდა დამატებები, რომლებიც უცხოეთიდან დაფინანსებულ ორგანიზაციებს, რომლებიც „პოლიტიკურ აქტივობებში“ მონაწილეობდნენ, უცხოეთის აგენტად დარეგისტრირებას ავალდებულებდა. „პოლიტიკური აქტივობების“ ბუნდოვანი შინაარსი, რომელიც ცხადად განსაზღვრულ ქმედებებს არ გულისხმობდა, შესაძლებლობას ქმნიდა, რომ ის ორგანიზაციებიც კი, რომლებიც პოლიტიკურ საქმიანობას არ ეწეოდნენ, „უცხოეთის აგენტად“ სახელდებულიყვნენ.

სამართლებრივი ცვლილებების შემდეგ, „უცხოეთის აგენტებს“ კანონით დაევალათ შემდეგი:

• კვარტალური ფინანსური ანგარიშის წარმოება განხორციელებული პოლიტიკური აქტივობების შესახებ და ყოველწლიური აუდიტის წარდგენა;
• დოკუმენტების წარმოება, რომლებშიც აღწერილი იქნებოდა ორგანიზაციის მმართველი ორგანოს შემადგენლობა და ნახევარ-წლიური აქტივობები;
• გეგმური აუდიტის წარდგენის ყოველწლიური ვალდებულების მიუხედავად, „უცხოეთის აგენტების“ დაუგეგმავი აუდიტი შეიძლება დაუგეგმავად, შეუზღუდავი რაოდენობით განხორციელებულიყო;
• პოლიტიკური აქტივობები უნდა შეთანხმებულიყო ხელისუფლების წარმომადგენლებთან, სანამ ორგანიზაციას მათში მონაწილეობის უფლება მიეცემოდათ;
• “უცხოეთის აგენტად” რეგისტრირებაზე უარის თქმის შემთხვევაში, ორგანიზაციებს შეეზღუდებოდათ საჯარო დემონსტრაციებში მონაწილეობა, საბანკო ანგარიშებზე წვდომა და დაეკისრებოდათ ჯარიმა 300 ათას რუბლამდე (დღევანდელი კურსით დაახლოებით 10 500 ლარი) ან თანამშრომლებს დაემუქრებოდათ პატიმრობა 2 წლამდე ვადით;
• 200 ათას რუბლზე (7 ათასი ლარი) მეტი ოდენობის დონაცია სავალდებულო მონიტორინგს დაექვემდებარებოდა;
• გარდა ამისა, „უცხოეთის აგენტები“ ვალდებულნი გახდნენ, მედიაში, ინტერნეტში ნებისმიერი მასალა შესაბამისი მითითებით გამოექვეყნებინათ;
• ხოლო კანონის დარღვევის შემთხვევებზე ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების ფედერალური სააგენტოს იურისდიქცია გავრცელდა.

„პოლიტიკური აქტივობის“ საკანონმდებლო განმარტება მოიცავდა ხელისუფლების დღის წესრიგზე გავლენასა და ამ დღის წესრიგის შესახებ საზოგადოებრივ აზრის შეცვლის მცდელობას. აღნიშნული სამართლებრივი გაგება ფაქტობრივად ფარავს ყველა არასამთავრობო ორგანიზაციას, რადგან ადამიანის უფლებების, გარემოსდაცვითი თუ ნებისმიერი სხვა პოლიტიკური თუ სოციალური ორგანიზაცია ცდილობს, ერთი მხრივ, საზოგადოების ყურადღება მიმართოს გამოწვევებისკენ და, მეორე მხრივ, გადაწყვეტილებების მიმღებებს დღის წესრიგის გადახედვისკენ მოუწოდოს.

„უცხოური გავლენის  აგენტების“ შესახებ კანონი ითვალისწინებდა გამონაკლისებსაც, მათ შორის, ღონისძიებებს, რომლებიც მეცნიერების, კულტურის, ხელოვნების, ჯანმრთელობის, სოციალური ასისტირების, დედებისა და ბავშვების დაცვის, შშმ პირების მხარდაჭერის, გარემოს დაცვის, ფილანთროპიის, მოხალისეობის საკითხებს მოიცავდა. თუმცა, ამ მიმართულებით მომუშავე ორგანიზაციებსაც კი არ ჰქონდათ აბსოლუტური იმუნიტეტი — მაგალითად, თუ გარკვეულ საკითხზე ორგანიზაცია ხელისუფლებას გააკრიტიკებდა, საპროტესტო დემონსტრაციას დაგეგმავდა ან პოლიტიკური პროცესის კრიტიკის სხვა ხერხს მიმართავდა, მისი სტატუსი განისაზღვრებოდა, როგორც “პოლიტიკურ აქტივობებში ჩართული”.

Amnesty International-ის 2016 წლის კვლევაში, სახელწოდებით “ხალხის აგენტები: 4 წელი რუსეთში „უცხოეთის აგენტების“ კანონის მიღებიდან: საზოგადოებისთვის დამდგარი შედეგი”, აისახა 15 არასამთავრობო ორგანიზაციის გართულებული მდგომარეობა მას შემდეგ, რაც „უცხოეთის აგენტების“ სიაში აღმოჩნდნენ. აღსანიშნავია, რომ აღნიშნულ კვლევაში ნახსენები არაერთი ორგანიზაცია სწორედ გამონაკლისი მიმართულებების სიაში იყო, მათ შორის, გარემოსდაცვით თუ სამეცნიერო საქმიანობას ეწევიან.

კვლევის თანახმად, „უცხოეთის აგენტების“ სიაში პირველ 4 წელში მოხვდა სულ მცირე 21 გარემოსდაცვითი, 10 მეცნიერების, განათლების პოპულარიზაციის ხელშემწყობი და კვლევით საქმიანობაში ჩართული ორგანიზაცია და 6 საგანმანათლებლო წამოწყება, რომელიც სტალინური რეპრესიების მსხვერპლთა ხსოვნის შემონახვას ისახავდა მიზნად. სიაში ფოტოგრაფიის კლუბიც კი აღმოჩნდა. ეს მხოლოდ მცირე ნაწილია იმ ორგანიზაციების, რომლებიც წესით გამონაკლისის სახით „უცხოურ აგენტად“ არ უნდა ჩათვლილიყვნენ. რა თქმა უნდა, სიის მიღმა არ დარჩნენ ადამიანის უფლებების მიმართულებით მომუშავე ორგანიზაციები, რომლებიც პატიმრების უფლებებს იცავდნენ, წამებისგან დაცვისთვის სწევდნენ ძალისხმევას. გარდა ამისა, სიაში მოხვდა სულ მცირე 6 ქალთა უფლებების დაცვის, 12 ჟურნალისტიკის ხარისხის უზრუნველყოფის, 8 მკვიდრი მოსახლეობისა და ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლობითი, 2 ლგბტქი, 2 მიგრანტების, ლტოლვილებისა და თავშესაფრის მაძიებელი ადამიანების მხარდამჭერი ორგანიზაცია. აღსანიშნავია, რომ ორგანიზაციების დიდი ნაწილი, მიუხედავად სამართლებრივი დათქმისა, სიაში მხოლოდ იმიტომ აღმოჩნდა, რომ უცხოეთიდან ფინანსდებოდა და არა მათი პოლიტიკური აქტივობის გამო.

შედეგად, კანონის გამკაცრებიდან კვლევის მომზადებამდე გასულ 3 წელში (2012-2015 წლები) უცხოეთის აგენტად რეგისტრირებული 148 ორგანიზაციიდან 27 დაიხურა. ორგანიზაციებისთვის გამოწვევად იქცა ფონდების მოძიება და მათი სამოქმედო არეალი მნიშვნელოვნად შეიზღუდა, რადგან მთელი რიგი აკრძალვები გაჩნდა. გარდა ამისა, მნიშვნელოვნად გაუარესდა საზოგადოებრივი განწყობაც.

Amnesty International-ის რუსული ოფისის იმდროინდელი დირექტორის,  სერგეი ნიკიტინის თქმით, რუსეთის შორსმიმავალ ინტერესებში კრიტიკული, აქტიური სამოქალაქო საზოგადოება და ძლიერი არასამთავრობო ორგანიზაციები არ შედიოდა. მათ სახელისუფლებო უწყებებზე მიბმული ორგანიზაციები აწყობდათ.

„უცხოეთის აგენტების“ კანონი იმისთვის შეიქმნა, რომ შეებოჭა, სტიგმა გაეძლიერებინა და საბოლოოდ კრიტიკული არასამთავრობო ორგანიზაციები გაეჩუმებინა“, — აღნიშნავს სერგეი ნიკიტინი.

2017 წლიდან, ალექსეი ნავალნის მიერ ორგანიზებული მასობრივი ანტიკორუფციული საპროტესტო აქციების მიმდინარეობისას, პუტინმა პირდაპირი თავდასხმა დაიწყო თავისუფალ მედიაზეც.

პირდაპირი თავდასხმა მედიაზე

მედიის შესახებ კანონში ცვლილებები შევიდა, რომლის თანახმად, ყველა უცხოური მედია შეიძლებოდა „უცხოეთის აგენტთა“ სიაში შეეყვანათ და მათთვისაც იგივე შეზღუდვები დაეწესებინათ, რაც იქამდე არასამთავრობო ორგანიზაციებს ჰქონდათ. „უცხოეთის აგენტის“ სტატუსის მინიჭების მთავარ კრიტერიუმად უცხოური დაფინანსება იქცა. „უცხოეთის აგენტი“ მედიები ვალდებულები გახდნენ, რომ გამოქვეყნებული მასალებისთვის შესაბამისი იარლიყი დაერთოთ:

„მოცემული გზავნილი (მასალა) შეიქმნა ან / და ვრცელდება უცხოური მედია ორგანიზაციის მიერ, რომელიც უცხოური აგენტის ფუნქციას ასრულებს, ან / და რუსული იურიდიული პირის მიერ, რომელიც უცხოეთის აგენტის ფუნქციას ასრულებს“.

გარდა კვარტალური დაწვრილებითი ფინანსური ანგარიშების წარდგენის ტვირთისა, ცვლილებამ მედია ორგანიზაციებს დამატებითი გამოწვევებიც შეუქმნა — გართულდა ურთიერთობა პოლიტიკურ პირებთან, სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებთან თუ რიგით რესპონდენტებთან, რომლებსაც არ სურდათ, რაიმე ფორმით დაკავშირებული ყოფილიყვნენ „უცხოეთის აგენტებთან“.

კანონი სულ უფრო მკაცრდებოდა და მალე საფრთხე შეექმნა ზოგადად ყველა დამოუკიდებელ მედია გამოცემას. უცხოური დაფინანსების დათქმაც კი იმდენად გაფართოვდა, რომ ნებისმიერი სახის აქტივობა, იქნებოდა ეს საერთაშორისო შეხვედრებზე უცხოური ფინანსებით დასწრება თუ უცხოეთში მცხოვრები ადამიანისგან მიღებული ფინანსური სარგებელი, “აგენტად” შერაცხვის მიზეზად იქცა. 

2019 წლიდან „უცხოეთის აგენტების“ კანონი გავრცელდა ინდივიდებზეც და კრიტიკულად განწყობილი ჟურნალისტები სიაში აღმოჩნდნენ. 2021 წელს, მას შემდეგ, რაც ნავალნის დაკავებას საპროტესტო ტალღა მოჰყვა, კანონი კიდევ გაფართოვდა და ნებისმიერი იმ გამოცემის დაჯარიმების შესაძლებლობა გაჩნდა, რომელიც „უცხოეთის აგენტების“ მასალებს გააზიარებდა და არ დაურთავდა მათ სტატუსს.

International Press Institute-ის თანახმად, „2021 წლის ბოლოსთვის დაახლოებით 1500 აქტივისტი და ჟურნალისტი იძულებული გახდა, რომ ქვეყანა დაეტოვებინა. 100-ზე მეტი იურიდიული პირი და ინდივიდი გამოცხადდა მედია ორგანიზაციად, რომელიც „უცხოური აგენტი“ იყო. ქვეყანაში დარჩენილები კი ხშირად იძულებულები იყვნენ, რომ თვითცენზურისთვის მიემართათ, რათა მუშაობის გაგრძელების შესაძლებლობა ჰქონოდათ“.

2022 წელს, რუსეთის უკრაინის ტერიტორიაზე შეჭრისა და ომის გამოცხადების შემდეგ, პუტინისთვის ინფორმაციის გავრცელებაზე კონტროლის დამყარება კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი გახდა, ამიტომ კანონი კიდევ ერთხელ გაფართოვდა.

უცხოეთის აგენტად გამოცხადების საფუძველი მხოლოდ უცხოური დაფინანსება კი არა, უბრალოდ „უცხოური გავლენის“ ქვეშ ყოფნაც გახდა. გარდა ამისა, დაიწყო ცალკე სიის წარმოება იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც „უცხოეთის აგენტებთან არიან დაკავშირებული“. აღნიშნული სია მოიცავს „აგენტი“ ორგანიზაციის დამფუძნებელს, ლიდერს, მონაწილეს, წევრს, დასაქმებულს, ასევე, ადამიანებს, რომელთაც დაფინანსება მიუღიათ „უცხოეთის აგენტებისგან“.

ახალი ცვლილებებით კიდევ უფრო გაფართოვდა პოლიტიკური აქტივობის მნიშვნელობაც. მაგალითად, მოქალაქეთა უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის მიმართულებით მომუშავე ნებისმიერი ორგანიზაცია ავტომატურად პოლიტიკურ აქტივობაში ჩართულად ითვლება. იმ გამონაკლის მიმართულებებსაც კი, რომლებიც 2012 წლის შესწორებებით განისაზღვრა, სპეციალური მითითება დაემატა, რომელიც ითვალისწინებს ეროვნულ ინტერესებთან, სამოქალაქო სამართალთან, რუსეთის ფედერაციასთან და კონსტიტუციით განსაზღვრულ სხვა ღირებულებებთან წინააღმდეგობის გამორიცხვას.

რა ხდება რუსეთში ახლა და რა შეიძლება მოხდეს საქართველოში?

ამ დროისთვის რუსეთის „უცხოეთის აგენტების“ სიაში 637 სუბიექტია, მათ შორის, 81 არაკომერციული ორგანიზაცია, 190 უცხოური მედია და ინდივიდი, 11 დაურეგისტრირებელი ასოციაცია, 62 ინდივიდი და 77 არასასურველი ორგანიზაცია.

მხოლოდ 2021 წლის შემდეგ 12 მედია საშუალება, 56 ჟურნალისტი და 12 არაკომერციული ორგანიზაცია გამოცხადდა „უცხოეთის აგენტად“.

პუტინის რუსეთში თავდაპირველად კანონის მიღების მიზეზად ფინანსური გამჭვირვალობა და კორუფციასთან ბრძოლა დაასახელეს, თუმცა ნათელია, რომ რამდენიმე ვადით პრეზიდენტის პოსტზე დაბრუნებულ პუტინს საწინააღმდეგო პროტესტების ჩახშობა, სამოქალაქო საზოგადოების გაკონტროლება, ინფორმაციის გავრცელებაზე კონტროლის დამყარება და ყველაზე მთავარი — საზოგადოებრივი აზრის შეცვლა სურდა. 2012 წლიდან დღემდე გასული 10 წელზე მეტი აჩვენებს, რომ რუსეთის ავტორიტარმა მმართველმა შეძლო და არასამთავრობო სექტორისთვის მუშაობა შეუძლებელი ან / და სარისკო გახადა.

რუსეთის საზოგადოებრივი აზრის კვლევის ცენტრის მიერ 2022 წელს ჩატარებული გამოკითხვა ცხადყოფს, რომ საზოგადოებრივი აზრი „უცხოეთის აგენტებთან“ დაკავშირებით სწორედ იმგვარია, როგორიც პუტინს სურს.

კითხვაზე, რა ასოციაციები გაქვთ ფრაზაზე „უცხოეთის აგენტი?“ პასუხები შემდეგნაირად გადანაწილდა:

• ნეგატიური, უსიამოვნო ასოციაციები — 15%
• ჯაშუში — 14%
• სამშობლოს მოღალატე — 7%
• მტერი / ხალხისა და სახელმწიფოს მტერი — 6%
• სხვა ქვეყნის ინტერესების შესაბამისად მოქმედება — 4%
• ფულის უცხოეთიდან მიღება — 3%
• რუსეთის წინააღმდეგი / მტერი — 3%
• უცხოეთის დაზვერვა / საიდუმლო სამსახური — 3%
• შევიწროება / დევნა სახელმწიფოს მხრიდან — 2%
• ხელისუფლების წინააღმდეგ / ოპოზიცია / დისიდენტი — 2%
• მედია / ჟურნალისტები — 2%
• ხელისუფლების დამხობის მცდელობა — 2%
• უცხოელი / სხვა ქვეყნის მოქალაქე — 2%
• პოზიტიური ასოციაცია / დადებითი დამოკიდებულება — 2%
• ასოციაციის არქონა — 11%
• სხვა — 5%
• მიჭირს პასუხის გაცემა —24%

რუსეთში „უცხოეთის აგენტების“ კანონის მიღებიდან გავლილი 10 წელზე მეტი — ქვეყნის წამყვანი ორგანიზაციების დახურვის ფაქტები, ქვეყნიდან სამოქალაქო საზოგადოების ლიდერების წასვლა, საზოგადოებრივი აზრის კვლევები, რომლებიც აჩვენებს, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის „უცხოეთის აგენტის“ მარკერით მონიშვნა უარყოფით, მოღალატეობრივ ასოციაციებს იწვევს ან საფრთხისშემცველ წარმოდგენებს აღძრავს და შედეგად დამდგარი რეალობა, რომელიც მხოლოდ სახელისუფლებო პროპაგანდაზე, გაყალბებულ ინფორმაციაზე დგას მხოლოდ მცირედ წარმოდგენას იძლევა იმ სახიფათო გზაზე, რომელსაც საქართველო ახლა გადის. პუტინის რუსეთმა არასამთავრობო სექტორისა და მედიის გაჩუმების ათწლოვანი (უფრო მეტი, თუ ამ ათვლას 2006 წლიდან დავიწყებთ) გზა გაიარა, რაც ბუნებრივია აჩენს კითხვას, როგორი მდგომარეობა იქნება საქართველოში 10 წლის შემდეგ?

გამოყენებული მასალები: International Press Institute / Amnesty International / Inoteka / Freedom House