სექტემბერი 2021 - Page 2

ბისექსუალების დროშაზე, რომელიც 1998 წლის 5 დეკემბერს შეიქმნა, ფერებს მნიშვნელოვანი სიმბოლური დატვირთვა აქვს. დროშა მაიკლ პეიჯმა შექმნა ლგბტ თემსა და, ზოგადად, საზოგადოებაში ბისექსუალთა ხილვადობისთვის.

მისი შექმნისას ავტორის ინსპირაცია ე.წ. “ბი-კუთხედი” აღმოჩნდა, რომელიც, უხეშად რომ ვთქვათ, სივრცით გეომეტრიაში სტანდარტული სამკუთხედის ნაირსახეობაა. მეტი ვიზუალიზაციისთვის, შეგიძლიათ, ნიმუში ფოტოს სახით ნახოთ. ხოლო ამ სფერული ნიმუშის სიბრტყეში გადმოტანისას, დაახლოებით მსგავსი ფიგურა მიიღება:

მაიკლ პეიჯმა ბისექსუალებისთვის შექმნილი დროშის ინსპირაციად, სწორედ ამ გეომეტრიული ფიგურის პროპორციები გამოიყენა.

ბისექსუალების დროშაზე სამი ფერია: ვარდისფერი, იასამნისფერი და ლურჯი. სამივე ფერს კონკრეტული დატვირთვა აქვს – ვარდისფერი, რომელიც დროშის 40%-ს იკავებს, ნიშნავს ჰომოსექსუალობას, იასამნისფერი 20%-ს იკავებს და წარმოადგენს ჰომოსექსუალობისა და ჰეტეროსექსუალობის ნაზავს, ხოლო ლურჯი ფერი – 40%-ს და ჰეტეროსექსუალობას ნიშნავს. დროშაზე ვარდისფერისა და ლურჯის კომბინააციით მიიღება იასამნისფერი და გვიტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ ეს ფერები ერთი მთლიანობაა.

2011 წელს, ბეთ რობინსონმა, როგორც უზენაეს სასამართლოში ასოცირებულმა მოსამართლემ, ფუნდამენტური როლი შეასრულა შეერთებულ შტატებში ერთი და იმავე სქესის ადამიანთა ქორწინების ლეგალიზებაში.

ბაიდენის ადმინისტრაცია რობინსონს წარადგენს აშშ-ს სააპელაციო სასამართლოში, რომელიც კონექტიკუტის, ნიუ-იორკისა და ვერმონტის შტატებს ემსახურება.

,,მოსამართლე რობინსონი მრავალი წლის განმავლობაში იყო ჩემი გმირი”, – თქვა სენატის პრეზიდენტმა რობინსონის კანდიდატურის წარდგენისას. ,,მისი არგუმენტი უზენაესი სასამართლოს წინაშე სამოქალაქო კავშირის საქმეში ზედმიწევნით პროფესიონალური იყო, აღფრთოვანებული ვარ მისი კანდიდატურით აშშ-ს სააპელაციო სასამართლოში.’’

რობინსონი ღიად ლესბოსელია. ის და მისი მეუღლე კიმ ბოიმანი სამოქალაქო კავშირში იყვნენ 2001 წლამდე, ხოლო 2010 წელს დაქორწინდნენ.

წყარო: gaytimes.co.uk

ლგბტქ+ ადამიანებს, რომლებიც ნაცისტური რეჟიმის დროიდან მოქმედი ანტი-გეი კანონის საფუძველზე იდევნებოდნენ, გერმანიის სახელმწიფო გარკვეული რაოდენობის ფულად კომპენსაციას მისცემს. კანონი გერმანიაში 1871 წლიდან 1994 წლამდე მოქმედებდა და ამ კანონის მიხედვით, მამაკაცებს შორის ჰომოსექსუალური კავშირი კრიმინალიზებული იყო.

გერმანიის იუსტიციის სამსახურმა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ კომპენსაცია 317 – მა პირმა მოითხოვა. 249 ადამიანის მოთხოვნა უკვე ანაზღაურებულია, დარჩენილი – განიხილება ან უარყოფილია გარკვეული მიზეზების გამო. კომპენსაციის მოთხოვნაზე საჩივრების შეტანა 2022 წლის 21 ივლისის ჩათვლითაა შესაძლებელი.

როგორც Associated Press წერს, ანაზღაურება განისაზღვრება იმის მიხედვით, თუ რამხელა ზიანი მიადგა დაზარალებულს. ზიანი კლასიფიცირებულია შემდეგნაირად: ეჭვმიტანილად ცნობა, გამოძიების პერიოდში ლოდინი, პატიმრობაში ყოფნის წლები და ა.შ. ასევე, განიხილება ისიც, რომ ფულადი ანაზღაურება დაწესდეს იმ პირებისთვის, რომელთაც მიადგათ ფსიქიკური ზიანი ან ხელი შეეშალათ დასაქმებისას.

გერმანიაში ე.წ. ,,175-ე პარაგრაფი” პირველად 1871 წელს, გერმანიის გაერთიანების შემდეგ ამოქმედდა მეფე ვილჰელმ I-ის მიერ, როდესაც 1933 წელს ადოლფ ჰიტლერმა ძალაუფლება მიიღო, სისხლის სამართლის კოდექსმა დაგმო ,,არაბუნებრივი სქესობრივი ქმედება მამრობითი სქესის პირებს შორის” და ჰომოსექსუალობა ზოოფილიას გაუთანაბრა. აღნიშნული ,,ქმედება” ისჯებოდა თავისუფლების აღკვეთითა და სამოქალაქო უფლებების დაკარგვით. 1935 წელს ნაცისტებმა გადახედეს 175-ე პარაგრაფს და კიდევ უფრო გაამკაცრეს ის, რათა ჰომოსექსუალობაში ეჭვმიტანილებიც კი კანონის ძალით დასჯილიყვნენ – ორ მამაკაცს შორის სექსუალური მიმართვა ან ,,სექსუალურად დამაფიქრებელი მზერაც” შეიძლება დაკავების მიზეზი გამხდარიყო. კანონის თანახმად, მამაკაცები კასტრირებულიც კი იყვნენ.

მთელი თავისი რეჟიმის განმავლობაში, ნაცისტური პარტია ცდილობდა, გაეუქმებინა ლგბტქ+ კულტურის ყველა ჩანასახი გერმანიაში, რომელიც მიუხედავად სამართლებრივი რეპრესიებისა, 1920-იანი წლების ვაიმარის ეპოქაში აყვავდა. ნაცისტებმა ჩაკლეს ბერლინის გეი ღამის ცხოვრება და დაწვეს მაგნუს ჰირშფელდის წიგნები. მაგნუს ჰირშფელდი გერმანელი სექსოლოგი იყო, რომელიც სექსუალური უმცირესობების შესახებ კვლევებს ატარებდა. ბევრი ჰომოსექსუალი მამაკაცი და ისინიც, ვისთან დაკავაშირებითაც ვარაუდობდნენ, რომ გეი იყო, საკონცენტრაციო ბანაკებში მოათავსეს.

175-ე პარაგრაფი მოქმედებდა მანამ, სანამ დასავლეთ გერმანიამ 1969 წელს არ მოახდინა ჰომოსექსუალობის დეკრიმინალიზაცია, თუმცა 1994 წლამდე ჩანაწერი არ გამქრალა. 2000 წელს გერმანიის მთავრობამ გამოსცა რეზოლუცია და გამოხატა სინანული, რომ კანონი აქამდე არ იყო გაუქმებული. 2017 წელს გერმანიის საკანონმდებლო ორგანომ გააუქმა ათასობით მსხვერპლის შესახებ განაჩენი, რომლებიც დევნილნი იყვნენ 175-ე პარაგრაფის საფუძველზე და თქვა, რომ მსჯავრდებულებს კომპენსაციის მიღებაც შეეძლოთ.

გერმანია არ არის ერთადერთი ქვეყანა, რომელიც ლგბტქ+ ადამიანების ზიანის კომპენსირებას ცდილობს, მსგავსი ნაბიჯი ბრიტანეთმა და კანადამაც გადადგეს 2017 წელს.

წყარო: them.us

ბოლო პერიოდში მეოცე საუკუნის ქალების ამბებმა გამიტაცა, მათ მივიწყებულ ისტორიებში უზარმაზარი ტკივილი და ბრძოლა დავინახე. ასე, სრულიად შემთხვევით, მივაკვლიე კატო მიქელაძეს, ბაბილინა ხოსიტაშვილს, საფო მგელაძეს, ელენე ახვლედიანსა და სხვა ქალებს, რომლებმაც ჩემი ყველა ინტერესის სფერო გადაფარეს და სრულიად მომიცვეს თავიანთი ისტორიებით. ამ ქალების ამბები მეტ-ნაკლებად ხელმისაწვდომია ინტერნეტში. კატო მიქელაძის პუბლიკაციების, ლექსებისა და წერილების ნაწილი თამთა მელაშვილის წიგნში – ,,კატო მიქელაძე: ქართული ფემინიზმის უცნობი ისტორიები’’ – არის თავმოყრილი. ბაბილინა ხოსიტაშვილის ჩანაწერები და ლექსებიც ხელმისაწვდომია კრებულში – ,,ცხოვრება ორ წყალს შუა’’. საფო მგელაძის სამი რომანი, სულ ახლახანს, ათწლეულების შემდეგ, თავიდან დაიბეჭდა. ნინო თარიშვილის, მარიჯანის, მარიამ გარიყულის და სხვა ქალების ლექსები, მოთხრობები თუ პუბლიკაციები კი ისევ სათითაოდ და სანთლით საძებარია ინტერნეტსივრცეში.

პარალელურად, ქართული ქვიარ ისტორიით დავინტერესდი. სრულიად მოსალოდნელად, რესურსები ამ საკითხზე ბევრად უფრო მწირია და ინტერნეტში თითქმის არ მოიპოვება. ქვიარ ისტორიის არარსებობის მიზეზებზე თამთა მელაშვილი ამ სტატიაში უფრო ფართოდ და საინტერესოდ საუბრობს. იქნებ, მართლაც, ტოტალიტარული, პატრიარქალური და ჰეტერონორმატიული წარსულის საერთო სურათში ქვიარობის უფრო ფართო გაგებით აღქმა ქვიარ ისტორიის შექმნის ერთადერთი საშუალებაა? ერთი ვიცი, ზემოთხსენებულ ქალებთან რაღაც ძალიან ქვიარული ამოვიკითხე, რასაც კონკრეტულ სახელს დღემდე ვერ ვარქმევ. იქნებ, სახელის დარქმევა არც არის საჭირო? შეიძლება, ახლა ჩვენს საზოგადოებას მხოლოდ შესაბამისი სივრცე და ისტორიის ახლებული პერსპექტივიდან დანახვის უნარი სჭირდება ქვიარ ისტორიის შექმნისთვის და იქნებ, შეკითხვების დასმა თუ ,,ვაიბების’’ (თუნდაც) არასწორად გაგება, პირიქით, ამ პროცესისთვის ხელშემწყობიც აღმოჩნდეს.

ამ ფიქრებით, ზაფხულის ბოლოს, აგვისტოში, ელენე ახვლედიანის ბიოგრაფიითა და მხატვრობით განსაკუთრებულად დავინტერესდი. ინტერნეტი გადავქექე და რაც ონლაინ ვიპოვე, ყველაფერი წავიკითხე, პარალელურად, ელენეს ნახატებს ვათვალიერებდი. სექტემბერში ერთგვარი გამოწვევა წამოვიწყე – ყოველდღე ელენე ახვლედიანის ერთ ნამუშევარს და ქალი მწერლების შემოქმედებიდან ერთ ლექსს ვარჩევდი და ვაერთებდი. რამდენიმე მათგანი, თანდართულ ლექსთან ერთად, მინდა გაგიზიაროთ:

ეს ხაზები ამ ქალებს ერთმანეთთან აკავშირებს, რაც მოულოდნელად ძლიერი და ერთიორად საინტერესო აღმოჩნდა. წარსულთან კავშირი თითოეული ჩვენგანისთვის უმნიშვნელოვანესია, ამ კავშირის ქალური ან ქვიარ კონტექსტის პოვნა, სამწუხაროდ, რთული. წარსულის განახლებისა და გადააზრების პროცესი კი დიდი ხანია დაიწყო და ნაწილობრივ ინდივიდუალურ ძალისხმევას, თავის მხრივ კი, დიდ დროსა და ენერგიას მოითხოვს.

რესურსები:

თამთა მელაშვილი, ,,კატო მიქელაძე: ქართული ფემინიზმის უცნობი ისტორიები’’, 2013. ნინო თარიშვილი, ,,მზეში”, 1926.

ქართველ მწერალ ქალთა სამხატვრო-სალიტერატურო ალმანახი, 1926. 

ფოტო მთავარზე – ,,50 ქალი საქართველოდან” ჰაინრიხ ბიოლის ფონდი, ილუსტრატორი – სალი ნიკოლაიშვილი

ავტორი: ანონიმური