ღიად ბისექსუალი ჩქაროსნული მოციგურავე, აირინ ვუსტი, პეკინის ზამთრის ოლიმპიადაზე 1500-მეტრ დისტანციაზე მოპოვებული გამარჯვების შემდეგ პირველი სპორტსმენი გახდა, რომელმაც 5 სხვადასხვა ოლიმპიადაზე ინდივიდუალური ოქრო მოიპოვა. გარდა ამისა, ის პირველი ღიად ლგბტქი სპორტსმენია, რომელმაც
2013 წელს, ქალთა ეროვნული საკალათბურთო ასოციაციის ყოველწლიურ ღონისძიებაზე, რომელიც კოლეჯის წამყვანი მოთამაშეების თუ საერთაშორისო პროფესიონალებისთვის ყველაზე პრესტიჟული ლიგის კარს ხსნის, ბრიტნი გრაინერი ყველაზე დიდი პერსპექტივის მქონე კალათბურთელ ქალად დასახელდა. იმ წამს, გრაინერი მსოფლიოში ყველაზე წარმატებული ღიად ლესბოსელი კალათბურთელი გახდა. გრაინერს
დიდი ბრიტანეთის პრემიერმინისტრი ბორის ჯონსონი ამბობს, რომ მას მიუღებლად მიაჩნია ტრანსგენდერი ქალების ქალთა სპორტულ ღონისძიებებში მონაწილეობა.
საფეხბრუთო გუნდ ბლექფულის თავდამსხმელმა ჯეიკ დენიელსმა რამდენიმე დღის წინ საკუთარ ორიენტაციაზე ღიად საუბარი გადაწყვიტა და დიდ ბრიტანეთში ერთადერთ აქტიურ, ღიად გეი, პროფესიონალური ლიგის კაც
რუსულ კანონპროექტს და პარლამენტთან მიმდინარე სიტუაციას ფეხბურთელი ხვიჩა კვარაცხელიაც ეხმაურება.
“საქართველოს მომავალი ევროპაშია. 🇬🇪🇪🇺”, — წერს ის ფეისბუქის ოფიციალურ გვერდზე.
სპეცდანიშნულების რაზმი რუსთაველზე შეკრებილი მოქალაქეების წინააღმდეგ სპეციალურ საშუალებებს იყენებს, მათ შორის, წყლის ჭავლს, ცრემლსადენ გაზს და, სავარაუდოდ, წიწაკის სპრეის.
პარლამენტთან აქციები რამდენიმე დღეა მიმდინარეობს, მათ შორის, დღესაც. ხალხის რაოდენობამ კი განსაკუთრებით მას შემდეგ იმატა, რაც ცნობილი გახდა, რომ 9 მარტის ნაცვლად, პარლამენტი კანონპროექტს კენჭს დღეს უყრიდა.
ამის შემდეგ, ქართული ოცნების პარლამენტმა მხარი დაუჭირა რუსული კანონის ერთ ვერსიას (“უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ”) — 76 მომხრე, 13 წინააღმდეგი. იმისთვის, რომ კანონი ძალაში შევიდეს, საჭიროა სამი მოსმენა. რაც შეეხება მეორე ვერსიას, პარლამენტის თავმჯდომარის, შალვა პაპუაშვილის განცხადებით, ეს ცალკე კანონია, ცალკე პროცედურაა, დღეს განხილვა ვერ ესწრებოდა და პროექტზე მსჯელობას მომავალში გააგრძელებენ. მისივე თქმით, ორივე კანონპროექტი უკვე ნათარგმნია და მიღებისთანავე გაიგზავნება ვენეციის კომისიაში, შემდეგ კი დაელოდებიან მათ მოსაზრებას. პაპუაშვილმა აღნიშნა, რომ ამ პროცედურას დაახლოებით 3 თვე დასჭირდება.
ანტიდასავლურმა მოძრაობამ პარლამენტში რუსული კანონის ორი ვერსია წარადგინა. ორივე ითვალისწინებს „უცხოური გავლენის აგენტად“ რეგისტრაციას იმ შემთხვევაში, როცა დაფინანსების წყარო საერთაშორისო ორგანიზაციებია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, გათვალისწინებულია ჯარიმა, ახალ ვერსიაში კი არის პატიმრობის შესახებ ჩანაწერიც. შედეგად, საფრთხე ექმნება თავისუფალ მედიას, არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობას და უამრავ სერვისს, რომელსაც მოსახლეობა სწორედ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის დახმარებით იღებს, მათ შორის, ჯანდაცვის, განათლების, ინფრასტრუქტურული სერვისები და სხვა.
რუსულ კანონპროექტებს მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციები ჩვენი მუშაობის შეზღუდვის მცდელობად მივიჩნევთ. ჩვენ გავავრცელეთ ერთობლივი განცხადებაც და აღვნიშნეთ, რომ კანონპროექტი მიმართულია არა მხოლოდ თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებისა და კრიტიკული მედიის, არამედ — საქართველოს მოსახლეობის წინააღმდეგ. გარდა ამისა, დამატებით განცხადება გავრცელდა მედიის მხრიდან. ხელმომწერი მედიაორგანიზაციები ვაცხადებთ, რომ არ ვაპირებთ „აგენტებად“ რეგისტრაციას, რეგისტრაციას, რადგან კანონის მიზანია, მედიამ და საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა ვეღარ ასახონ ქვეყანაში არსებული კორუფცია, უსამართლობა და სიღარიბე.
მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების გარდა, ქართული ოცნების რუსულ კანონს აპროტესტებენ სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენლები, მათ შორის, მსახიობები, ლექტორები, სპორტსმენები, მომღერლები, ქალთა უფლებადამცველები, მასწავლებლები, სტუდენტები, მეღვინეები, ფერმერები, სტარტაპერები, მეწარმეები და ა.შ.
მსგავსი კანონი რუსეთში 2012 წელს მიიღეს. ბოლო დეკადამ ცხადყო, რომ რომ რუსეთის ავტორიტარმა მმართველმა, „გამჭვირვალობის“ მიზეზით მიღებული კანონის მეშვეობით, მედიისა და არასამთავრობო სექტორის კრიტიკული ხმა სრულიად ჩაახშო.
გენდერული სტერეოტიპები დაბადებიდან ცდილობს ჩვენს ჩარჩოებში ჩასმას. სქესის გარკვევისთანავე ჩვენგან ელიან, ვიყოთ ძლიერი და აგრესიული, ან ნაზი და დახვეწილი. მსგავსი დამოკიდებულებები იმ გენდერული სტერეოტიპების მხოლოდ საწყისია, რომლებსაც ადამიანი მთელი ცხოვრების განმავლობაში გადააწყდება.
ტრადიციულად, საზოგადოება ქალებს „სუსტ სქესად“ აღიქვამს — მენტალურად, ემოციურად და ფიზიკურად — და მათ ფემინურობას ავალდებულებს. ფემინურობის ჩარჩოები ხშირად ქალებს ხელს უშლის, დაკავდნენ სპორტული და ფიზიკური აქტივობებით, აწიონ სიმძიმეები, ივარჯიშონ ინტენსიურად და იყვნენ უფრო აგრესიულები. ამის მთავარი მიზეზი ისაა, რომ საზოგადოება ქალებისგან „სინაზეს“ და „ქალურობას“ მოელის და არა — ისეთი თვისებების დემონსტრირებას, რომლებიც, როგორც წესი, მასკულინურად მიიჩნევა.
პირველი სახელმწიფო ფიტნეს აკადემიის დამფუძნებელი, ღიად ლესბოსელი სპორტსმენი, ვალიტა გორელჩანიკი თავის ახალ ვიდეოში სწორედ ამ სტერეოტიპებს უპირისპირდება.
„ამ ვიდეორგოლის გადაღების იდეა და ეს კონცეფცია დაგვებადა იმ სექსიზმის ფონზე, რომელსაც ქალები ყოველდღიურად აწყდებიან. გვინდოდა, გვეჩვენებინა, რომ ქალს შეუძლია, იყოს ძლიერი არამხოლოდ ფსიქიკური და მორალური თვალსაზრისით, არამედ ფიზიკურადაც!“ — ამბობს ვალიტა.
ვალიტა ჯერ კიდევ მოზარდობის ასაკიდანაა სპორტით დაინტერესებული და ძალისმიერი სპორტის სახეობებში ბევრ წარმატებასაც მიაღწია — ის ორგზის მსოფლიო ჩემპიონია სამჭიდში, მსოფლიო ჩემპიონი Mas-wrestling-ში, ექვსგზის ევროპისა და საქართველოს ჩემპიონი სამჭიდში.
„გადაღების პროცესი იყო ძალიან სახალისო და ბუნებრივი, ვინაიდან, არ გვიწევდა „თამაში“. ჩვენ ასეთები ვართ და სწორედ ეს გვინდოდა, გადმოგვეცა მაყურებლისთვის“.
ვალიტას პროფესიონალურ სპორტში მრავალწლიანმა მოღვაწეობამ გადააწყვეტინა, გაეზიარებინა ცოდნა დამწყებთათვის და ის ფიტნეს აკადემიაში ლექტორის პოზიციასაც იკავებს.
გენდერული სტერეოტიპები ქვიარებისთვის განსაკუთრებით კარგადაა ნაცნობი, რადგან ბევრი ლგბტქი ადამიანის გენდერული ექსპრესია ხშირად ეწინააღმდეგება საზოგადოების ტრადიციულ გენდერულ როლებს.
„როგორც ყოველთვის, ახლაც — ყველა ქვიარს ვუსურვებ, მიიღონ და შეიყვარონ საკუთარი თავი; რაც მთავარია, არ გაჩერდნენ მტრულ გარემოში, სადაც მათ ვერ გაუგებენ“, — ამბობს გამოცდილი სპორტსმენი ქვიარებზე საუბრისას.
წაიკითხეთ:
ესპანელი ფეხბურთელი, რეალ მადრიდისა და ესპანეთის ნაკრების ყოფილი მეკარე, იკერ კასილასი წერს, Twitter-ის ანგარიში გაუტეხეს. ეს ტვიტი მან მას შემდეგ გამოაქვეყნა, რაც ტვიტერზევე საჯაროდ დაწერა, რომ გეია. მოგვიანებით კი პოსტი წაშალა.
“ანგარიში გამიტეხეს. ყველაფერი რიგზეა. ბოდიში ჩემს ყველა გამომწერს და უფრო დიდი ბოდიში ლგბტქი თემის წევრებს”, — დაწერა კასილასმა.
ესპანელმა ფეხბურთელმა, რეალ მადრიდისა და ესპანეთის ნაკრების ყოფილმა მეკარემ, იკერ კასილასმა Twitter-ზე დაწერა, რომ გეია.
“იმედია, პატივისცემას გამოიჩენთ: მე გეი ვარ”, — წერს ის.
მის ტვიტს გამოეხმაურა ასევე ესპანელი ფეხბურთელი, კარლოს პუიოლი და დაწერა:
“მოვიდა დრო, მოვყვეთ ისტორია, იკერ”.
განახლება: ამ დროისთვის კასილასის ოფიციალურ გვერდზე ტვიტი აღარ იძებნება.
ავსტრალიელმა მორაგბემ, ელია გრინმა ოლიმპიური ჩემპიონობიდან დიდი ხნით ადრე, ბავშვობაში გააცნობიერა, რომ ადამიანის იდენტობა და დაბადებისას მინიჭებული სქესი შესაძლოა ერთმანეთისგან ძალიან განსხვავდებოდეს.
დაახლოებით 20 წლის შემდეგ, 2016 წლის ოლიმპიადის ოქროს მედლის მფლობელი და ავსტრალიის ქალთა რაგბის ნაკრების ერთ-ერთი ვარსკვლავი კაცად ტრანზიცირდა.
გრინმა Associated Press-ს განუცხადა, რომ ეს მის ცხოვრებაში საუკეთესო გადაწყვეტილება იყო. მისი თქმით, გააცნობიერა, რომ გამოცდილების გაზიარება შესაძლოა სასარგებლო აღმოჩენილიყო სხვებისთვის, ამიტომ Bingham Cup-ის საერთაშორისო სამიტის მონაწილეებს სპორტში ტრანსფობიისა და ჰომოფობიის დასრულებაზე საჯარო ვიდეო უჩვენა.
სოციალურ ქსელში ტრანსგენდერი სპორტსმენების შესახებ უმრავი ნეგატიური კომენტარის დანახვამ, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც მსოფლიო რაგბის გადაწყვეტილებით, ტრანსგენდერ ქალებს ქალთა რაგბში მონაწილეობა აეკრძალათ, გრინს ბიძგი მისცა. მან ხაზი გაუსვა ზიანს, რომელიც შეიძლება ზოგიერთ ბავშვს მიადგეს.
29 წლის გრინმა აღიარა, რომ 2021 წლის ბოლოს, რაგბიდან წასვლისას „სიბნელეში“ იმყოფებოდა, რადგან სარაგბო კარიერის დასრულების შემდეგ ფსიქიკური ჯანმრთელობის ცენტრებში იმყოფებოდა და დეპრესია ტანჯავდა.
ელია გრინი ახლა ბევრად უკეთესად გრძნობს თავს პარტნიორთან, ვანესა თერბნულ-რობერტსა და მათ პატარა ქალიშვილთან, ვაიტუსთან ერთად.
„ტრანსგენდერი ადამიანებისთვის სპორტში მონაწილეობის აკრძალვა სამარცხვინო და მავნელებია. ეს ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემებისა და სუციდის შემთხვევების მატების საწინდარია“, — აღნიშნავს გრინი.
მას სხვების დახმარება სურს და ხაზს უსვამს ზიანს, რომელიც სპორტული აკრძალვების შემოღებამ შეიძლება მოიტანოს. მისი აზრით, ასეთი პოლიტიკა არ უნდა აძლიერებდეს ნეგატივს ტრანსგენდერი ადამიანების მიმართ.
9 აგვისტოს, BBC One-ის ეთერში 2020 წლის ოლიმპიური ჩემპიონის, ბრიტანელი წყალში მხტომელის, ტომ დეილის დოკუმენტური ფილმის, Illegal to be Me-ის პრემიერა შედგა.
ღიად ქვიარ სპორტსმენმა 2022 წლის Commonwealth Games-ისთვის მზადებასთან ერთად გადაწყვიტა, ეკვლია, როგორია სპორტში ლგბტქი უფლებრივი მდგომარეობა და როგორ შეიძლება ძალაუფლების მქონე ორგანიზაციებმა სასიკეთო ცვლილებებს ხელი შეუწყონ. Commonwealth Games 4 წელიწადში ერთხელ იმართება და მისი აუდიტორია მილიარდს აჭარბებს. მასშტაბური ღონისძიება 56 სახელმწიფოს აერთიანებს, რომელთა უმეტესობა ყოფილი ბრიტანეთის იმპერიის შემადგენლობაში იყო. დოკუმენტურ ფილმზე მუშაობისას ტომ დეილიმ იმ ქვეყნებში იმოგზაურა, სადაც სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის გამო ადამიანებს განსაკუთრებული სისასტიკით სჯიან და პირადად ესაუბრა ათლეტებს, რომელთაც დევნიან ან სარისკო გარემო მათ თავისუფლად ცხოვრების შესაძლებლობას არ აძლევთ.
Channel 4-ისთვის მიცემულ ინტერვიუში ტომ დეილიმ დოკუმენტურზე ფილმზე და ლგბტქი ათლეტების წინაშე არსებულ გამოწვევებზე ისაუბრა. მისი თქმით, ლგბტქი უფლებების კვლევის სურვილი 2021 წლის ოლიმპიური თამაშების შემდეგ გაუჩნდა და ამის მიზეზი ის არის, რომ თავს პრივილეგირებულად გრძნობს, რის პარალელურადაც სპორტული ღონისძიებები ლგბტქი ადამიანებისთვის საშიშ ქვეყნებში იგეგმება.
„დიდ ბრიტანეთში ვცხოვრობ, დაქორწინებული ვარ და შვილებიც მყავს. ვთვლი, რომ იღბლიანი ვარ. ვხედავ სპორტული ღონისძიებების ანონსებს, ადამიანები გეგმავენ იმ ქვეყნებში მოგზაურობას, სადაც მძიმე ლგბტქი კანონებია. მაგალითისთვის, მსოფლიო თასი ყატარში იმართება, ფორმულა ერთის შეჯიბრება ახლო აღმოსავლეთში შედგება. ეს ის ადგილებია, სადაც ქვიარ ადამიანებს განსაკუთრებული სისასტიკით, ზოგჯერ სიკვდილითაც კი სჯიან. ამიტომ, მაინტერესებს, სპორტულმა ფედერაციებმა რა შეიძლება მოიმოქმედონ, როგორ უნდა მიმართონ ყურადღება აუცილებელი ცვლილებებისკენ“, — აღნიშნა დეილიმ Channel 4-თან საუბრისას.
ბრიტანელმა სპორტსმენმა ინტერვიუში საკუთარი კარიერის შესახებ საუბრისას აღნიშნა, რა იქნებოდა მისი ცხოვრება, იმ ქვეყანაში რომ დაბადებულიყო, სადაც ჰომოსექსუალობა კრიმინალიზებულია.
„როგორი იქნებოდა ჩემი არსებობა ან ვიარსებებდი? ისევ ცოცხალი ვიქნებოდი თუ ძალადობრივი ჯგუფები მომკლავდნენ? სხვადასხვა შესაძლებლობები არსებობს და ეს ხალხმა კარგად უნდა გაიაზროს. ერთად უნდა მოვნახოთ გზები, რომ პოზიტიურ ცვლილებებს ხელი შევუწყოთ“, — აღნიშნა ტომ დეილიმ.
ბრიტანელი ოლიმპიური ჩემპიონი ცვლილებებისთვის საჭირო ქმედებებზე საუბრისას აღნიშნავს, რომ აღარ სჯერა ანტი-ლგბტქი კანონების მქონე ქვეყნებში სპორტული ღონისძიებების აკრძალვით მოტანილი სასიკეთო ცვლილებების. მისი თქმით, სხვადასხვა ქვეყნის ათლეტებთან, აქტივისტებთან საუბრისას მიხვდა, რომ შესაძლოა, მსგავსი აკრძალვები ლგბტქი ადამიანების საწინააღმდეგო დამატებით ბერკეტად იქცეს. თანაც, ეს შეზღუდვები დამოკიდებულებებს არ ცვლის და არც სახელმწიფო მიდგომის გადახედვას უწყობს ხელს.
ტომ დეილის თქმით, მნიშვნელოვანია, რომ უფრო ღიად ვისაუბროთ ჩაგვრის ისტორიაზე და გავაანალიზოთ რელიგიური, კულტურული თუ იმპერიალისტური გარემოებებით განპირობებული ჰომოფობია, უთანასწორობა, ადამიანთა უფლებების სავალალო მდგომარეობა, რაც არაერთი ადამიანის სიცოცხლეს დღემდე საფრთხეს უქმნის. ასევე, ბევრად აქტიურად ვიმუშაოთ იმ ქვეყნებში, რომლებიც ადამიანთა თანასწორ უფლებებს არ აღიარებენ.
ტომ დეილიმ საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე ღიად 2013 წელს ისაუბრა და მას შემდეგ აქტიურად ცდილობს ლგბტქი უფლებების ადვოკატირებას. ბრიტანელ სპორტსმენისთვის განსაკუთრებით მძლავრ შესაძლებლობად ოლიმპიური ჩემპიონის ტიტული იქცა, რის შემდეგაც კიდევ უფრო აქტიურად განაგრძო პოზიტიური ცვლილებების მხარდამჭერი ქმედებები.
2022 წლის Commonwealth Games-ზე ტომ დეილი ლგბტქი უფლებების მხარდაჭერის მიზნით მიიწვიეს. ოლიმპიურმა ჩემპიონმა აუდიტორიის ყურადღება კიდევ ერთხელ მიმართა იმ ფაქტისკენ, რომ აღნიშნული ღონისძიების მონაწილე 56 სახელმწიფოდან 35-ში ჰომოსექსუალობა კრიმინალიზებულია, 3 სახელმწიფოში კი სასჯელი შესაძლოა სიკვდილით დასჯა იყოს.
2013 წელს, ქალთა ეროვნული საკალათბურთო ასოციაციის ყოველწლიურ ღონისძიებაზე, რომელიც კოლეჯის წამყვანი მოთამაშეების თუ საერთაშორისო პროფესიონალებისთვის ყველაზე პრესტიჟული ლიგის კარს ხსნის, ბრიტნი გრაინერი ყველაზე დიდი პერსპექტივის მქონე კალათბურთელ ქალად დასახელდა.
იმ წამს, გრაინერი მსოფლიოში ყველაზე წარმატებული ღიად ლესბოსელი კალათბურთელი გახდა. გრაინერს ყოველთვის უნდოდა, რომ საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე ღიად ესაუბრა, მაგრამ პრობლემა საჯაროდ გაცხადებისთვის სწორი დროის შერჩევა კი არა, ძალაუფლების მქონე ადამიანების მხრიდან ხელოვნურად შექმნილი ბარიერები იყო.
ყოველწლიურ ღონისძიებაზე სიტყვით გამოსვლამდე ბრიტნი მამამისს, რეიმონდს ჩაეხუტა, შემდეგ კი სცენაზე ავიდა. სამოსის ფერებით და მკვეთრი ნარინჯისფერი ფრჩხილის ლაქით მომავალ გუნდს მიაგო პატივი, ყველას ყურადღება მასზე იყო მიმართული, რადგან იმ დღეს მისი მომავალი დაიწყო.
ცოტა ხნის შემდეგ ESPN-ის ჟურნალისტის მიერ დასმულ კითხვაზე: „როგორ ხედავთ უფრო მეტი თავისუფლებით თამაშს?“ ბრიტნიმ მიუგო: „ნამდვილად ველი თავისუფლებას”.
ბრიტნი გრაინერმა თითქმის 5 თვე გაატარა მოსკოვის საპატიმროში. თებერვალში, მარიხუანას დიდი ოდენობით გადატანისთვის დააკავეს მაშინ, როცა ეკატერინბურგში გუნდის წევრებთან მიდიოდა. WNBA-ის ბევრი მოთამაშე შემოსავლის გაზრდის მიზნით ზამთრის სეზონს ამგვარად, საზღვარგარეთ ატარებს. გრინერის დაკავებიდან ერთ კვირაში რუსეთის პრეზიდენტი, ვლადიმირ პუტინი უკრაინაში შეიჭრა. WNBA-ისა და გრასრუთ მოძრაობის ერთობლივი კამპანიის მიუხედავად, გრაინერის პატიმრობის დასასრული რთულად პროგნოზირებადია. მისი სასამართლო პროცესები გადამწყვეტ ფაზაში ახლაღა შედის.
7 ივლისს, ბრიტნი გრაინერი სასამართლოს წინაშე დანაშაულის აღიარების გადაწყვეტილებით წარსდგა, რასაც აშშ-სა და რუსეთს შორის მისი გადაცემის მოთხოვნით პოლიტიკური მოლაპარაკება უნდა გაემარტივებინა. მიუხედავად ამისა, ექსპერტები თვლიან, რომ მოლაპარაკებების მოლოდინი არარეალურია. გრაინერი დაუნდობელი ომის შუაგულში აღმოჩენილი დიპლომატიურ მძევალი აღმოჩნდა.
ამავდროულად, აშშ-ის მედია გამოცემებმა ვერ შეძლეს, რომ გრაინერის მიღწევების სრული გავლენის შესახებ საზოგადოების ყურადღება მიემართათ. მისი ამბავი ყოველთვის იმაზე მეტი იყო, ვიდრე კალათბურთი — ჩემპიონატები თუ ოლიმპიური ოქროს მედლები. ეს დისკრიმინაციასთან ბრძოლის, უხილავი ბარიერების მსხვრევის, რადიკალური ცვლილებების ამბავია და აშშ-სა და მსოფლიოს ქალი კალათბურთელების ამბავსაც ასახავს, ყველა ქვიარ ადამიანის ამბავს, რომელიც სპორტში თავის დამკვიდრებას ცდილობს, გვიყვება, რომ WNBA-ის მოთამაშეებმა უნდა მოითხოვონ პატივისცემა, რომელიც უკვე დიდი ხანია დაიმსახურეს.
გრაინერი 1990 წელს დაიბადა. ქალთა საკალათბურთო ასოციაცია კი 1997 წელს, NBA-ის ხელმძღვანელობით დაარსდა. დაარსებისთანავე, ლიგა თავდაუზოგავად მუშაობდა, რათა ჰეტეროსექსუალობისა და ტრადიციული ფემინური გენდერული როლის დამცველის იმიჯი შეექმნა. 1998 წელს, Washington Post-მა ახალი WNBA-ისთან დაკავშირებით ახალი სერია — გოგოების საუბარი წამოიწყო, რომლის ფარგლებშიც ახალგაზრდა ფანებს კალათბურთელი ქალებისთვის შეყვარებულ ბიჭებზე ან ლიგის ვარსკვლავობამდე მიმავალ გზაზე კითხვების დასმა შეეძლოთ. იმ დროისთვის, თუ გინდოდა, რომ დაფასებულ ვარსკვლავად შემდგარიყავი გვერდით მეგობარი ბიჭის ყოლა აუცილებელიც კი იყო, საზიანოდ, საშიშად ითვლებოდა ათლეტი ქალი, რომელიც მარტოხელა იყო და გადაწყვეტილებებს დამოუკიდებლად იღებდა.
ქალთა ლიგა დიდი მონდომებით ზღუდავდა ლესბოსელ და ბისექსუალ მოთამაშეებს და ამ ჩარჩოებისგან თავის დაღწევა ერთეულებმა თუ შეძლეს. თუ WNBA-ს მიერ განვლილ გზას გადავხედავთ, აღმოვაჩენთ, რომ 2002-2012 წლების 10-წლიან პერიოდში საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე საჯაროდ ერთადერთმა ათლეტმა, შერილ სვუპსმა, 2005 წელს განაცხადა.
„5 წლის წინ საჯაროდ საუბარს ალბათ ვერ გავბედავდი. ზედმეტად შეშინებული ვიყავი იმის წარმოდგენით, ამ ამბავს რა გავლენა ექნებოდა, ველოდი, რომ მხარდაჭერას დავკარგავდი“, — აღნიშნა სვუპსმა The New York Times-თან საუბარში. იმ დროისთვის კალათბურთელ ქალს ოლიმპიური ოქრო. WNBA-ის 4 ჩემპიონატი და ლიგის ყველაზე დამსახურებული მოთამაშის 3 ტიტული ჰქონდა მოგებული — ამან ემოციური და ფინანსური თავდაჯერება მიანიჭა, რათა საკუთარ ორიენტაციაზე საჯაროდ ელაპარაკა.
გრაინერი ჰიუსტონში, ტეხასში იზრდებოდა და საკუთარი განსხვავებულობის გამო წნეხს ადრეული ასაკიდან გრძნობდა.
„ალბათ თავი განსხვავებულად იმ პერიოდიდან ვიგრძენი, როცა ყველამ დაიწყო შეგონება, რომ ეს ასე იყო… მკერდი ფაქტობრივად არ მქონდა, გამხდარი ვიყავი და ხმაც დაბალი მქონდა“, — იხსენებს ბრიტნი 2014 წელს გამოქვეყნებულ მემუარებში — In My Skin. თანატოლები დერეფანში დასდევდნენ და მის დამცირებას ცდილობდნენ — „ალბათ ბიჭია. გოგო ნამდვილად არ არის“.
შეურაცხყოფებმა გრაინერის თავდაჯერება შეარყია და „ემოციური გაურკვევლობა“ მოუტანა, თუმცა Nimitz-ის საშუალო სკოლაში ჩაბარების შემდეგ კალათბურთი მოტივაციის გაღვივებაში დაეხმარა. გამორჩეულ ფიზიკურ მონაცემებს და მონდომებას გაუმჯობესებისთვის იყენებდა, სპორტმა ცხოვრების მიზანი და წინააღმდეგობის სურვილი გაუჩინა.
2007 წელს, გრაინერის შთამბეჭდავი „ჩატენის“ ვიდეო ვირუსულად გავრცელდა. 2008 წლის შემოდგომაზე, გრინერი Baylor-ის უნივერსიტეტში ჩაირიცხა, სადაც კამპუსში ლონგბორდზე დამდგარს ნახავდით ან პიკნიკებზე მეგობრებთან ხუმრობაში გართულს, ამავდროულად მოედანზე ოპონენტებს ჯაბნიდა. საუნივერსიტეტო ლიგაში საკუთარ გუნდს არაერთი ტრიუმფი მოუტანა და სხვადასხვა გამოცემები მის გამორჩეულ „ჩატენებზე“ ახალ ამბებს წერდნენ. მაგრამ უნივერსიტეტში სწავლისას, გრაინერი იძულებული იყო, რომ იდენტობის შესახებ დაემალა.
ერთ დღეს, სტუდენტური ჩემპიონატის მიმდინარეობისას მთავარმა მწვრთნელმა, კიმ მალკიმ დაიბარა. გრაინერი მემუარებში იხსენებს, რომ წინა დღეს, ვალენტინობის დღის აღსანიშნავად რესტორანში ქალთან ერთად იყო, რის შესახებაც ჭორებმა მწვრთნელამდე მიაღწია. მალკიმ გრინერს პირდაპირ უთხრა — „ამის კეთებისას არ უნდა დაგინახონ… სჯობს ყველაფერი ჩაკეტილი კარის მიღმა დამალო“.
იმ დროისთვის, უნივერსიტეტის ოფიციალური შიდაგანაწესი ჰომოსექსუალობას და ზოგადად ქორწინების გარეშე სექსს კრძალავდა, აკრძალული იყო „ადვოკატირების ჯგუფები, რომლებიც სექსუალობის შესახებ სწავლებით ბიბლიის დოგმებთან წინააღმდეგობაში“ იყო. ამ მიდგომით გრინერს თავისუფლება იმავე დაწესებულებამ შეუზღუდა, რომელიც მის საჯარო წარმატებაზე დიდ გავლენას ახდენდა, ფინანსურად უზრუნველყოფდა და პროფესიული წრეების ყურადღების ცენტრში აქცევდა. ბრიტნი მემუარებში წერს — „დიდი დრო დავკარგე იმაზე ფიქრში ისინი ბრიტნი გრინერს როგორც ადამიანს უჭერდნენ მხარს თუ ბრიტნი გრაინერს — კალათბურთელს“.
მცირე ხნის წინაც კი, 2013 წლისთვის, როცა ბრიტნი გრაინერი პროფესიონალურ ლიგაში გადავიდა, ჟურნალისტები და ლიგაში ძალაუფლების მფლობელნი შეპყრობილნი იყვნენ ყველაფრის გასაიდუმლოებით. WNBA არ აღიარებდა ლესბოსელი მოთამაშეების დიდ ოდენობასა და ქვიარ ფანების არმიას. ლიგის მხოლოდ ერთი მოთამაშე, სიმონე ავგუსტუსი იყო ღიად ლესბოსელი.
მალე, ერთი რიგითი ინტერვიუს დროს, პროფესიონალურ ლიგაში გადასვლიდან მცირე ხანში, ჟურნალისტმა გრაინერსა და მის ორ კოლეგას სპორტისა და სექსუალობის შესახებ ჰკითხა, რაზეც ბრიტნიმ უყოყმანოდ უპასუხა — „ყოველთვის ღია ვიყავი ჩემს თავზე და სექსუალობაზე ღიად საუბრისთვის. თუ შემეძლება ყველას დავანახო, რომ სექსუალურ ორიენტაციაზე ღიად ვსაუბრობ, ეს თავს კარგად მაგრძნობინებს და არაფერია უჩვეულო, იმედი მაქვს, ახალი თაობაც იმავეს იგრძნობს“.
WNBA-ის არჩევანი არ ჰქონდა და პროცესის მონაწილედ იქცა. სულ რაღაც ერთი წლის შემდეგ, 2014 წელს, ეროვნული ტელევიზიით უჩვენეს ღირსების თამაში. WNBA-ში მიმდინარე პროგრესული გარდაქმნების გზა გრძელი, გამოწვევებით აღსავსე და კომპლექსურია, მაგრამ ბრიტნი გრაინერი დღევანდელი ლიგის საუკეთესო სახეა. ამ პროცესს ლაიშია კლარენდონი, მაია მური და ნატაშა ქლუდიც შეუერთდნენ და ადვოკატირების პროცესში ჩაერთნენ, რამაც ქალთა საკალათბურთო ასოციაცია სოციალური სამართლიანობის გამოწვევების გადაჭრის მნიშვნელოვან ფიგურად აქცია.
WNBA ახლა კიდევ ერთი პოლიტიკური გამოწვევის წინაშეა — ბრიტნი გრაინერის არასამართლებრივი პატიმრობა. გრაინერი კიდევ ერთხელ იქცა მნიშვნელოვანი პროცესის მთავარ ფიგურად, თუმცა, ამ შემთხვევაში მის წინაშე არსებული პრობლემა განსაკუთრებით რთულია. თავისუფლების აღკვეთის არასამართლებრივ შემთხვევებში პროცესი სიმართლის მტკიცების მიმართულებით კი არ მუშაობს, არამედ ემსახურება აღმკვეთი ქვეყნის პოლიტიკური სურვილების დაკმაყოფილებას. რუსეთს პატიმრების გაცვლა სურს, რაც აშშ-ის ხელისუფლების ბევრ წარმომადგენელს არ აწყობს.
მომდევნო კვირების თუ თვეების განმავლობაში რუსული მედიის საშუალებით გრინერის შესახებ მცირედს თუ გავიგებთ — ვიხილავთ დაცვის თანხლებით, ბორკილებდადებულს, სასამართლოს დარბაზში შესვლისას, მაგრამ ეს მცირე გამოსახულებებიც კი დაგვანახებს მისი მდგომარეობის სიმძიმეს, რაც ბევრად დიდი სიმართლის დანახვას ართულებს.
გრაინერს ყოველთვის დიდი ძალა ჰქონდა: გადარჩენის, წარმატების მიღწევის და ამ შესაძლებლობის სხვებისთვის დანახვების ძალა. ახლა მისი მნიშვნელობა კიდევ უფრო გაიზარდა, იმავე მიზეზით, რის გამოც ამერიკული საზოგადოება ცდილობდა, რომ მისთვის ყურადღება არ მიექცია და რის გამოც ის პუტინისთვის საჭირო სამიზნეა. პრეზიდენტისთვის, რომელიც ანტი-გეი გადაწყვეტილებებით, კანონმდებლობით საკუთარი პოლიტიკური ძალაუფლების განმტკიცებას ცდილობს. ამ გაგებით, გრაინერს ისევე, როგორც მრავალ სხვა ქვიარ, შავკანიან, გენდერულ ნორმებს აცდენილ ადამიანს შეიძლება თავისუფლებისთვის ბრძოლა მთელი ცხოვრების განმავლობაში მოუწიოს.
ისღა დაგვრჩენია, დაველოდოთ და ვნახოთ, როდის მოიპოვებს ბრიტნი გრაინერი თავისუფლებას.
წყარო: The Guardian
ავტორი: მაია გოლდბერგ-საფირი
FIFA პრაიდის თვეს აღნიშნავს, მაგრამ 2022 წლის მსოფლიო ჩემპიონატს ყატარში ატარებს, ქვეყნაში, რომელშიც ჰომოსექსუალობა კრიმინალიზებულია.
FIFA-მ ტვიტერის ლოგო პრაიდის დროშის ფერებით შეცვალა და ტვიტი გამოაქვეყნა, რომელშიც ნათქვამია, რომ წლევანდელი მსოფლიო ჩემპიონატი „ერთიანობისა და მრავალფეროვნების ზეიმი იქნება“, თუმცა ყველაზე მასშტაბური საფეხბურთო ღონისძიების ჩატარება იმ ქვეყანაში იგეგმება, სადაც ჰომოსექსუალობა 3 წლამდე თავისუფლების აღკვეთით, გარკვეულ შემთხვევებში კი ჩაქოლვითაც ისჯება.
Pride Month during June is a celebration for the LGBTQIA+ community. Today has also been one of celebration at the Home of FIFA.
Find out more, as well as how FIFA is working to ensure the FIFA World Cup Qatar 2022, will be a celebration of unity and diversity.#Pride2022
— FIFA.com (@FIFAcom) June 1, 2022
ამასთან, შესაძლოა სტადიონზე შეკრებილ გულშემატკივარს პრაიდის დროშა ჩამოართვან, რასაც ლგბტქი ადამიანების უსაფრთხოების დაცვით ამართლებენ.
„თუ გულშემატკივარი ცისარტყელის დროშას გაშლის და ჩამოვართმევ, ეს იმის გამო არ მოხდება, რომ მისი შეურაცხყოფა მაქვს განზრახული, არამედ მისი დაცვის მიზნით. თუ ამას მე არ ვიზამ, შესაძლოა ვინმე თავს დაესხას, ყველას საქციელზე პასუხისმგებელი ვერ ვიქნები“, — აღნიშნა გენერალ-მაიორმა აბდულაზიზ აბდულა ალ ანსარიმ AP-ისთან საუბრისას.
The Guardian კი იუწყება, რომ FIFA-ს მიერ ოფიციალურად რეკომენდებული სასტუმროების ჩამონათვალში, რომლის დაჯავშნასაც გულშემატკივრებს ურჩევენ, 3 დაწესებულება აცხადებს, რომ ლგბტქი წყვილებს ოთახში განთავსებაზე უარს ეტყვიან, 20 სასტუმროს წარმომადგენელი მხოლოდ იმ შემთხვევაში აპირებს ლგბტქი წყვილების დაშვებას, თუ საჯაროდ არ გაამჟღავნებენ, რომ თემის წევრები არიან, 33 სასტუმროს კი ლგბტქი წყვილების მიღებასთან დაკავშირებით პრობლემა არ აქვთ.
უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ უელსის ეროვნული ნაკრების ზოგიერთი თანამშრომელი მსოფლიო ჩემპიონატზე გამგზავრებას არ აპირებენ, რისი მიზეზიც ლგბტქი ადამიანებთან დაკავშირებით ქვეყნის სასტიკი მიდგომაა.
უელსის ნაკრების ხელმძღვანელის, ნოელ მუნის თქმით, „ნაკრები აღნიშნულ პლატფორმას გამოიყენებს, რათა ყატარში ადამიანის უფლებათა საკითხებზე ისაუბრონ. მან FIFA-ს და UEFA-ს იმისკენაც მოუწოდა, რომ კარგად დაფიქრდნენ, სანამ მასპინძელ ქვეყანას შეარჩევენ.
სპორტულ სამყაროში ლგბტქი თემის ზედაპირული მხარდაჭერა მასშტაბურად არის გავრცელებული, თუმცა FIFA-ს გადაწყვეტილება, რომ პრაიდის თვე აღნიშნონ და იმავე დროს მსოფლიო ჩემპიონატი ლგბტქი ადამიანებისთვის საშიშ ქვეყანაში აღნიშნონ სპორტში არსებული სიყალბის ყველაზე აშკარა დადასტურებაა.
საფეხბრუთო გუნდ ბლექფულის თავდამსხმელმა ჯეიკ დენიელსმა რამდენიმე დღის წინ საკუთარ ორიენტაციაზე ღიად საუბარი გადაწყვიტა და დიდ ბრიტანეთში ერთადერთ აქტიურ, ღიად გეი, პროფესიონალური ლიგის კაც ფეხბრუთელად იქცა.
17 წლის დენიელსმა გადაწყვეტილება „შვებად“ შეაფასა და ცნობილი ფეხბურთელებისა და სხვა პროფესიის წარმომადგენლების, მათ შორის, გარი ლინეკერის, ჰარი კეინისა და სერ იან მაკკელენის მხარდაჭერაც მიიღო. მისი გადაწყვეტილება პრემიერ მინისტრმა ბორის ჯონსონმა და პრინცმა უილიამმაც მოიწონა, რომელმაც აღნიშნა, რომ დენიელსის ღიად საუბარი „ბარიერების ნგრევას ხელს შეუწყობს“.
პირველი პროფესიონალური ფეხბურთის წარმომადგენელი, რომელმაც საკუთარ ორიენტაციაზე ღიად ისაუბრა ჯასტინ ფაშანუ იყო. დენიელსის მიმართ მხარდაჭერა 1990 წლისგან მნიშვნელოვნად განსხვავდება. ფაშანუს გადაწყვეტილებას ჰომოფობიური გამოხმაურებები მოჰყვა და ფეხბურთელმა 1998 წელს, 37 წლის ასაკში სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა, რადგან სასამართლო პროცესზე ბრალდებულის სტატუსით უნდა წარმდგარიყო და თვლიდა, რომ ჰომოსექსუალობის გამო სამართლიანი სასამართლოს მოლოდინი არ უნდა ჰქონოდა.
ზოგადად სპორტში, მათ შორის, დიდ ბრიტანეთში ჰომოფობიური განწყობები ჯერ კიდევ მძლავრია და ლგბტქი ათლეტებისთის უსაფრთხო სივრცედ არ ითვლება. House of Commons-ის 2017 წლის კვლევის მიხედვით, „მიუხედავად იმისა, რომ გასულ 30 წელში სოციუმის დამოკიდებულება ჰომოსექსუალობასთან დაკავშირებით მნიშვნელოვნად შეიცვალა, ამ პროგრესის ანარეკლი საფეხბურთო სამყაროში მცირედით თუ აისახა“.
პროფესიონალური ფეხბურთი დიდი ბრიტანეთის სამ ყველაზე პოპულარულ სახეობას შორის ბოლოა, რომლის მოთამაშემაც საკუთარ ორიენტაციაზე ღიად ისაუბრა. 2009 წელს, მორაგბე გარეთ ტომასი გახდა პირველი ათლეტი, რომელმაც ღიად ისაუბრა ხოლო 2011 წელს — კრიკეტის მოთამაშე სტივენ დეივისი. ეს გაჭიანურებული პროცესი უცნაური არაა, თუ გავითვალისწინებთ, რომ ჰომოფობიურ შეძახილებს სპორტის მოყვარულები დღემდე აქტიურად იყენებენ. დენიელსის გადაწყვეტიელბასაც მოჰყვა ჰომოფობიური განწყობები, რომელიც ლგბტქი უფლებადაცვითმა ჯგუფმა, Stonewall-მა დაგმო. მიუხედავად მცირე ნეგატიური გამოხმაურებისა, გასულ ათწლეულებში მიღწეული კულტურული ცვლილებებისა და კამპანიების, ასევე გულშემატკივრებში მიმღებლობის ზრდის წყალობით ლგბტქი ადამიანების სპორტში მონაწილეობაზე წარმოდგენები შეიცვალა.
2008 წელს, ერთ-ერთმა ბრიტანულმა ორგანიზაციამ The Justin Campaign წამოიწყო, რომელიც კაცების ფეხბრუთში ჰომოფობიაზე დისკუსიის გაატქიურებას ისახავდა მიზნად. კამპანიის სამიზნე ახალგაზრდა ადამიანები იყვნენ, რომლებიც სკოლისა და უნივერისტეტის შეჯიბრებებში მონაწილეობდნენ. აღნიშნულ წამოწყებას ფეხბურთისა და ჰომოფობიის შესახებ PrideSports-ის წამოწყებული ინიციატივა მოჰყვა, რომელიც დღემდე აქტიურად ცდილობს სპორტში დამოკიდებულებების ცვლილებას ხელი შეუწყოს. ინგლისისა და უელსის ფეხბურთის მაკონტროლებელმა ორგანომ პირველი ანტიჰომოფობიური ინიციატივა 2012 წელს წამოიწყო, თუმცა ითვლება, რომ მაკონტროლებელი ორგანოს ინიციატივები არაეფექტურია და რეალური ცვლილებების მოტანას ხელს ვერ უწყობს. რთულია იმის განსაზღვრა, მსგავსი კამპანიების შესახებ ახალგაზრდა ფეხბურთელებს ცოდნა რამდენად აქვთ, თუმცა 2017 წელს ჩატარებული კვლევა ადასტურებს, რომ მოზარდებში ინკლუზიური მიდგომა იზრდება და ათლეტები ჰომოფობიას თუნდაც ინდივიდუალურ შემთხვევებში უპირისპირდებიან.
ჰომოფობიური შეძახილები თამაშის მიმდინარეობისას საკმაოდ გავრცელებულია, რაც გარკვეულ შემთხვევებში ცხადად ჰომოფობიურ შინაარსს გულისხმობს, ზოგიერთ შემთხვევაში კი მიკროაგრესიის გამოვლინებად ითვლება. მიკროაგრესია ყოველდღიური საუბრის ფორმა თუ ქმედებაა, რომელიც მარგინალიზებულ ჯგუფებს მიემართება და მიმღებლობის ნაკლებობასა და დისკრიმინაციულ განწყობას ააშკარავებს. მსგავსი აგრესია უმცირესობის წარმომადგენელი ათლეტებისთვის მნიშვნელოვანი ზიანის მომტანია.
უნდა ითქვას ისიც, რომ სხვადასხვა საფეხბურთო კლუბის გულშემატკივართა დაჯგუფებებმა ინკლუზიური გარემოს შენება დაიწყეს, თუმცა ეს ცვლილება მაკონტროლებელი ორგანოს ქმედებებში ნაკლებად ვლინდება და ხშირად უბრალოდ არ სცნობენ ჰომოფობიას. ამის მაგალითი FIFA-ს მსოფლიო თასიც არის, რომელმაც ღონისძიების ჩატარება ყატარში, ანტი-ლგბტქი კანონმდებლობის მქონე ქვეყანაში გადაწყვიტა.
ქალთა ფეხბურთში მდგომარეობა ბევრად უკეთ არის. 2019 წლის ქალთა მსოფლიო თასზე 40 ღიად ლესბოსელი და ბისექსუალი მოთამაშე, მწვრთნელი და მენეჯერი იყო ჩართული. ამის მიზეზი შესაძლოა ისაა, რომ ქალების სპორტში სექსისტურ და ჰომოფობიურ განწყობებთან გამკლავება მრავალი ათწლეულია უწევთ.
წყარო: The Conversation
დიდი ბრიტანეთის პრემიერმინისტრი ბორის ჯონსონი ამბობს, რომ მას მიუღებლად მიაჩნია ტრანსგენდერი ქალების ქალთა სპორტულ ღონისძიებებში მონაწილეობა. Keep Reading
