მე ვარ ეთო არსანიძე, 34 წლის, სამოქალაქო აქტივისტი და რაჭის სათემო ორგანიზაციის დამფუძნებელი. ვცხოვრობ რაჭაში, სოფელ კრიხში. მიმაჩნია, რომ ვარ ადამიანი, ვისი იმედიც ამ რეგიონში შეიძლება ჰქონდეთ, განსაკუთრებით, ბავშვებს, ახალგაზრდებსა და ქალებს.
ლგბტქი თემის წევრებისა და მხარდამჭერებისთვის სოციალიზაციისა და ერთმანეთის რეალურ სივრცეში გაცნობის ნაკლები შესაძლებლობები არსებობს. კიდევ უფრო შეზღუდულია ისეთი სივრცეები, სადაც ერთმანეთს ცოდნასა და გამოცდილებას გავუზიარებთ, ერთმანეთის გაძლიერებაზე ვიზრუნებთ და თანასწორობისთვის ბრძოლის საერთო გეგმას დავსახავთ, რაც ქვეყნის უკეთესობისკენ შეცვლისთვის ბევრად მყარ წინაპირობას შექმნის.
საქართველოს დემოკრატიულმა ინიციატივამ (GDI) გადაწყვიტა, რომ ამ მიმართულებით არსებული დანაკლისი შეევსო და გაეროს განვითარების პროგრამას (UNDP) დაფინანსებისთვის მიმართა. GDI-იმ ლგბტქი აქტივისტური ბანაკის მოწყობა გადაწყვიტა და ამ პროცესში Tbilisi Pride-იც ჩართო, რომელიც ორგანიზაციას თემის აქტიურ წევრებთან და მომავალ აქტივისტებთან, თანასწორობის კუთხით მომუშავე ადამიანებთან კავშირის დამყარებაში დაეხმარა.
UNDP-ისთან ერთად შვედეთის მთავრობის მხარდაჭერით დაგეგმილი 3-დღიანი ბანაკი 26-28 აპრილს კახეთში მოეწყო და მასში 30-მდე ახალგაზრდა იღებდა მონაწილეობას. თავისუფალი და თანასწორი საგანმანათლებლო გარემო თემის წევრების ერთმანეთთან დაკავშირებას, ახალი ცოდნებისა და გამოცდილებების მიღებას და იმ ბერკეტებით აღჭურვას ისახავდა მიზნად, რაც აქტივისტურ საქმიანობაში დაეხმარებათ.
აქტივისტური ბანაკი, ზოგადად აქტივიზმის ისტორიის, მათ შორის, ქართული ლგბტქი აქტივიზმის ისტორიის, უფლებათა დაცვის მექანიზმების, დაკავებულ პირთა უფლებების, ასევე ადმინისტრაციული დაკავების პრაქტიკისა და სასამართლო პროცესის, დაზარალებულ პირთა უფლებებისა და სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულების შესახებ ინფორმაციის გაზიარებას, გამოხატვის თავისუფლებისა და სიძულვილის ენის შესახებ ცოდნის მიმოცვლასა და დისკუსიას ითვალისწინებდა. ბანაკის წევრებთან აღნიშნული თემები გამოცდილმა პროფესიონალებმა – გიორგი მშვენიერაძემ, მარი კაპანაძემ, ედუარდ მარიკაშვილმა და მარიამ კვარაცხელიამ განიხილეს.
GDI-ის სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების დირექტორის, მარი კაპანაძის თქმით, მსგავსი ბანაკების გამართვა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ქვეყანაში მომატებული აგრესიის ფონზე და მიმართულია თემის წევრებისა და მხარდამჭერების იმ ბერკეტებით აღჭურვისკენ, რომლებიც მათ დაეხმარებათ, მათ შორის, ოფიციალურ უწყებებთან ურთიერთობისას.
„იმის ფონზე, რომ ქვეყანაში აგრესიული ფონი მომატებულია და ვხედავთ, რომ სახელმწიფო ძალადობის ფაქტებზე არ რეაგირებს, მეტიც, თვითონ უშლის ხელს აქტივისტებს, რომ შეკრების თავისუფლებით ისარგებლონ, მნიშვნელოვანია, რომ ადამიანმა იცოდეს საკუთარი უფლებები, რათა თავი დაიცვას და არ გახდეს მოწყვლადი, როცა ურთიერთობა მოუწევს პოლიციასთან, სამართალდამცავ უწყებებთან თუ ნებისმიერი სხვა უწყების წარმომადგენელთან. მსგავსი ინფორმაციის ქონა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც ჩართული არიან აქტივიზმში და პოლიციასთან ან აგრესიულ ჯგუფებთან უწევთ შეხება“, — აღნიშნა მარი კაპანაძემ და დაამატა, რომ „ბანაკის გარემო არამხოლოდ ცოდნის მიღებას, სოციალიზაციას, ურთიერთმხარდაჭერას, კომუნიკაციის გაძლიერებას, არაფორმალურ გარემოში ახალი იდეების განვითარებას უწყობს ხელს, რაც, ვფიქრობ, დადებითი შედეგის მომტანი იქნება ქვეყანაში არსებული აგრესიული ფონის შესაცვლელად, რადგან ამ ცვლილებებში მთავარი წვლილი იმ ადამიანებს შეაქვთ, რომლებიც თვლიან, რომ მათი უფლებები ირღვევა“.
Tbilisi Pride-ის თანადირექტორმა, მარიამ კვარაცხელიამ კი აღნიშნა, რომ ბანაკის გარემო თემის წევრების დაახლოებას, ერთმანეთის გაძლიერებას, თანამებრძოლების შეძენას უწყობს ხელს.
„ამ ბანაკში, ძირითადად, ლგბტქი აქტივისტები მონაწილეობდნენ, ასევე ადამიანები მომიჯნავე სფეროებიდან, მათ შორის, აქტივისტები, რომლებიც დემოკრატიის განმტკიცებაზე მუშაობენ. მგონია, რომ ასეთი აქტივობები თემის გაძლიერებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. ლგბტქი ადამიანები ვართ ბევრნი, მაგრამ ხშირად ერთმანეთს არ ვიცნობთ ან არ გვაქვს წარმოდგენა ერთმანეთის ღირებულებებზე, იდეებზე, მიდგომებზე. მსგავსი ბანაკები, ერთის მხრივ, გაწვდის ცოდნას, უნარ-ჩვევებს, გაძლიერებს, მეტი არგუმენტით აღგჭურვავს, რის შემდეგაც თანასწორობის მხარდამჭერი ბევრად ძლიერი ნარატივი გაქვს. ამავდროულად, ადამიანებს ხვდები და თანამოაზრეებს იძენ. რაც უფრო მეტი ვიქნებით, უკეთ შევკავშირდებით, უკეთ გავაკეთებთ ჩვენს საქმეს, რაც თანასწორობისთვის ბრძოლას, ლგბტქი ადამიანების კეთილდღეობაზე ზრუნვას, უკეთესი საცხოვრებელი გარემოს შენებას გულისხმობს. მაქვს შეგრძნება, რომ ბანაკის დღეებმა ნაყოფიერად ჩაიარა, ბევრი საინტერესო ლექცია მოვისმინეთ, დისკუსიები გავმართეთ, ერთმანეთი გავიცანით, დავმეგობრდით. მსგავსი ღონისძიებები ბევრად ხშირად უნდა ჩატარდეს, არ არის მარტივი, დიდი ფინანსური რესურსია საჭირო, თუმცა მიუხედავად სირთულეებისა, ვეცდებით, რომ მსგავსი შეკრებები, ბანაკები, აქტივისტური აკადემიები ჩავატაროთ“, — გვითხრა მარიამ კვარაცხელიამ.
Tbilisi Pride-ის თანადირექტორის აზრს იზიარებს მარი კაპანაძეც და აღნიშნავს, რომ GDI-ისთვის საგანმანათლებლო ინიციატივებში მონაწილეობა მნიშნველოვანია და იმედს გამოთქვამს, რომ მსგავსი ღონისძიებები სამომავლოდაც გაიმართება.
„GDI ორი მიმართულებით მუშაობს, როგორც ადვოკატები, სამართლებრივად ვეხმარებით გამოკითხვის პროცესში, როცა სისხლის სამართლის საქმეზე როგორც დაზარალებულს, ისე კითხავენ ან აქციაზე ადმინისტრაციული წესით აკავებენ, მეორე მიმართულება კი სწორედ მსგავსი საგანმანათლებლო ინიციატივებია, რომლითაც ჩვენს გამოცდილებას, ცოდნასა და ინფორმაციას ვუზიარებთ ადამიანებს, რასაც სამომავლოდაც გავაგრძელებთ“, — გვითხრა მარიმ.
თემის წევრების ბანაკის გარემოში შეკრება მონაწილეეებისთვისაც დაუვიწყარი გამოცდილება აღმოჩნდა. ერთ-ერთი მონაწილის, ნინის თქმით, ბანაკში მონაწილეობამ იმ გარემოსგან მცირე ხნით დისტანიცრების საშუალება მისცა, რომელიც თავისუფლად თვითგამოხატვის საშუალებას არ იძლევა, თანაც, ადგილზე ოჯახური გარემო დახვდა.
„ამ 3 დღის განმავლობაში ბევრი ისეთი ინფორმაცია მივიღეთ, რაც აქტივისტურ საქმიანობაში გამოგვადგება, თანაც, ბანაკურმა სივრცემ ოჯახური, თბილი გარემო შექმნა, რასაც თემის არაერთი წევრი ხშირად მოკლებულია. მიხარია, რომ ერთად ვართ, ერთმანეთს ვაძლიერებთ. ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ ცოტა ხნით მაინც სწყდები იმ გარემოს, რომელიც თავისუფლად თვითგამოხატვის შესაძლებლობას არ გაძლევს“, — გვეუბნება ნინი.
ნიკასთვის [სახელი შეცვლილია] განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი სხვადასხვა გამოცდილებების მქონე ადამიანების გაცნობა იყო, ამასთან, თვლის, რომ მიღებული ინფორმაცია პროფესიულ საქმიანობაში დაეხმარება.
„განსაკუთრებით საინტერესო ის იყო, რომ აქ ყველა ადამიანს განსხვავებული გამოცდილებები აქვს. ზოგიერთი აქტივისტია ან სხვა მიმართულებით მუშაობს, არაერთს აქციაში მონაწილეობის გამოცდილებაც აქვს. მე აქამდე არცერთ აქციაში მიმიღია მონაწილეობა, მხოლოდ 6 ივლისს ვიყავი სოლიდარობის აქციაზე. უმთავრესი რაც მივიღე, თემის წევრების, იმ ადამიანების გაცნობაა, რომლებიც საერთო აზრს იზიარებენ, საერთო ბრძოლაში არიან ჩაბმული, გარდა ამისა, აქ მიღებულ ინფორმაციას სამომავლოდ პროფესიაშიც გამოვიყენებ და ბევრად უკეთ განვსაზღვრავ ბევრ რამეს“, — აღნიშნავს ნიკა.
ბანაკის კიდევ ერთი წევრი, მარიამი, სოციალური მუშაკია, რომელიც ლგბტქი თემის მხარდამჭერია და ბანაკში მონაწილეობის შემდეგ უფრო აქტიურად აპირებს, რომ თემის გაძლიერებაზე იზრუნოს.
„ჩემთვის მნიშვნელოვანია, რომ სამართლებრივ საკითხებზე მქონდეს სათანადო ცოდნა და ეს თემის წევრებისთვისაც ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან ნებისმიერი მათგანს აქვს გარკვეული რისკები, რომელთაგან თავის დაზღვევისთვისაც სათანადო ინფორმაცია სჭირდება. თემის წევრებმა უკეთ უნდა იცოდნენ, რა ვალდებულებები აქვს სახელმწიფოს, როგორ უნდა შეძლონ ჯანდაცვის სერვისებით სარგებლობა. ამასთან, რაც უფრო მეტი მსგავსი შეხვედრა იქნება, ცნობიერება მით უფრო გაიზრდება და ცოდნას სხვებსაც გავუზიარებთ. ამ ბანაკში, თემის წევრების გარდა, სოციალური მუშაკები, იურისტები თუ ფსიქოლოგებიც ვმონაწილეობდით და ხშირად ნაკლები ცოდნა გვაქვს თემის წევრების საჭიროებებზე, გარკვეული პროფესიული შეხება ლგბტქი ადამიანებთან მქონია, მაგრამ ბანაკმა უკეთ დამანახა, რა შეიძლება გავაკეთო. იმისთვის, რომ როგორც ღირსეულ საზოგადოებად შევდგეთ, ადამიანის უფლებების დარღვევების აღმოფხვრაზე უნდა ვიზრუნოთ და ვაპირებ, ამ კუთხით ბევრად აქტიურად ვიმუშაო და ჩემი წვლილი შევიტანო თანასწორობის განმტკიცებაში“, — ამბობს მარიამი.
მარიამის, ნიკას და ნინის აღფრთოვანებას ბანაკის სხვა წევრებიც იზიარებენ და ამას შემაჯამებელ შეხვედრაზე გაკეთებული კომენტარებიც მოწმობს, ყველა აღნიშნავს, რომ ეს ის გამოცდილება იყო, რომელმაც თემის წევრებთან, თანამოაზრეებთან მეტი დროის გატარების შესაძლებლობა მისცა, საკუთარი იდენტობის ღიად დაფიქსირება გაუადვილა და სამომავლო აქტივობებზეც დააფიქრა, რაც თემის წევრებისთვის უკეთესი გარემოს შენებაში დაეხმარებათ.
თუ მსგავს აქტივობებში აქამდე მონაწილეობა არ მიგიღიათ ან ახალ წამოწყებებში ჩართვას თავს არიდებთ, სამომავლოდ Tbilisi Pride-ის ფეისბუკ და ინსტაგრამ გვერდს თვალი უნდა ადევნოთ და თქვენთვის მიმზიდველ ინიციატივას შეუერთდეთ.
მარიამ კვარაცხელიას თქმით, Tbilisi Pride ღიაა ყველასთვის, ვისაც ქვეყანაში არსებული მდგომარეობა არ მოსწონს და სურს, გარემო უკეთესობისკენ შეცვალოს.
„ვფიქრობ, რომ ლგბტქი თემის წევრები თუ ნებისმიერი ადამიანი, რომელსაც გარემოს უკეთესობისკენ შეცვლა უნდა, რომელიც თვლის, რომ ქვეყნაში არსებული მდგომარეობა არ არის ჯანსაღი, არ გვაქვს თავისუფალი და თანასწორი გარემო, ეკონომიკურად მძიმე მდგომარეობაში ვართ, ვისაც პოლიტიკური პოლარიზაცია აწუხებს და თვლის, რომ მისი, მისი მეგობრების უფლებები ირღვევა და თანასწორი გარემოს შექმნა სურს, მსგავს აქტივობებში უნდა ჩაერთოს და მეტი ცოდნა შეიძინოს, რათა მეტი არგუმენტი ჰქონდეს, აქტივისტური ტაქტიკა გამოიმუშავოს და უკეთ გაიგოს, როგორ უნდა აკეთოს აქტივიზმი სწორად, როგორ უნდა იბრძოლოს ცვლილებებისთვის, როგორ უნდა გარდაქმნას მდგომარეობა. ასევე, მეტი თანამებრძოლი შეიძინო და გაიცნო ადამიანები, რომლებსაც იგივე პრობლემები აწუხებს. ამ ბანაკში არაერთი ადამიანი იყო, რომელმაც აღნიშნა, რომ არ იცნობდა თემის წევრებს, აქამდე მსგავსი გამოცდილება არ ჰქონია და აღფრთოვანებული იყო, რომ მსგავსი გარემო დახვდა. მნიშვნელოვანია, რომ გავიაზროთ, ჩვენ არ ვართ მარტო, ერთმანეთი გვყავს, ერთმანეთის გამხნევება, ცოდნებისა და გამოცდილებების გაზიარება შეგვიძლია, გეგმის გაწერა და ერთობლივი ბრძოლა თანასწორობისთვის. თუ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი ფაქტორი მნიშვნელოვანია, მსგავს აქტივობებს უნდა შემოუერთდეთ“, — აღნიშნავს მარიამი და იმედს გამოთქვამს, რომ სამომავლო აქტივობებში კიდევ უფრო მეტი ადამიანი, თემის წევრი თუ მხარდამჭრი ჩაერთვება, რომელიც მიღებულ ცოდნას სხვებსაც გაუზიარებს.
Don't Miss
Rainbow Europe-ის 2021 წლის სტატისტიკის მიხედვით, ლგბტქი უფლებების დაცვის კუთხით აზერბაიჯანი ევროპაში ბოლო, 49-ე ადგილზეა. გენდერის მარკერის სამართლებრივი ცვლილების, სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულების და სიძულვილის ენის გამოყენების აღმოფხვრის, ოჯახში მიმღებლობის თუ ქვიარ ადამიანების თავშესაფრით უზრუნველყოფის კუთხით, წლებია, ქვეყანას პროგრესისთვის არ მიუღწევია.
სტატისტიკის თანახმად, უკეთესი მდგომარეობაა შეკრების თავისუფლების კუთხით, რაც კანონმდებლობით არის გარანტირებული, მაგრამ ეს კანონები პრაქტიკაში არ მუშაობს.
2020 წლის 8 მარტს მშვიდობიანი მსვლელობა მოეწყო, რომლის მონაწილეებსაც 4 მოთხოვნა ჰქონდათ:
- ყველა ადამიანის უფლებების დაცვა მისი გენდერული იდენტობისა და სექსუალური ორიენტაციის მიუხედავად;
- საზოგადოებრივი ჩართულობისთვის თანაბარი პირობების შექმნა;
- განათლებაზე ხელმისაწვდომობის ყველასთვის უზრუნველყოფა;
- ქალთა მიმართ დისკრიმინაციის აღმოფხვრის შესახებ რეზოლუციით ნაკისრი ვალდებულებების შესრულება.
მსვლელობის 10 მონაწილე პოლიციამ დააკავა და მოგვიანებით, გობუსტანის რეგიონში, უდაბნოში გაათავისუფლეს. 8 მარტის პროტესტს ინტერნეტშიც დიდი გამოხმაურება მოჰყვა. 2 დღის შემდეგ, ფემინისტმა აქტივისტმა აისელ ალექფერზადემ თვითმკვლელობა სცადა.
ოჯახური სისასტიკის, სიცოცხლის მოსპობის მუქარების, პოლიციის ძალმომრეობისა და შეკრების თავისუფლების შეზღუდვის ამსახველი 2020-2021 წლის კვლევა აზერბაიჯანში ლგბტქი ადამიანების მდგომარეობას უფრო ნათლად გვაჩვენებს.
წლებია, ლგბტქი ადამიანებს საკუთარი უფლებებისთვის ბრძოლა სიცოცხლისთვის საშიშ პირობებში უწევთ – ამის მაგალითია ისა შახმარლის საქმე, რომელმაც 2014 წელს სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა და წერილი დატოვა, რომელშიც წერდა – „გტოვებთ. ყველაფრისთვის მომიტევეთ. ეს ქვეყანა და მსოფლიო ჩემთვის არაა… ჩემს სიკვდილში ყველა დამნაშავე ხართ. მსოფლიომ ჩემი ნამდვილი ფერები ვერ დაიტია“. ასევე, 2017 წლის მასობრივი დაკავებების სერია, რომლის დროსაც 100-მდე თემის წევრი დააკავეს და მათ არაადამიანური მოპყრობის გამოვლა მოუწიათ.
ლგბტქი უფლებების მძიმე მდგომარეობის ბოლო მაგალითი კი 2022 წლის 22 თებერვალს, აზერბაიჯანელი ბლოგერის, ჟურნალისტისა და ლგბტქი აქტივისტის, ავაზ ჰაფიზლის მკვლელობაა. ჰაფიზლი ნათესავმა განსაკუთრებული სისასტიკით მოკლა და გენიტალიები მოჰკვეთა.
ლგბტქი აქტივისტმა, ჯავიდ ნაბიევმა გვითხრა, რომ აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის ოჯახში მისულ კოლეგებსა და მეგობრებს სხეულის ნახვის უფლება არ მისცეს.
აქტივისტური საქმიანობა და აზერბაიჯანის იძულებით დატოვება
ევროპაში წასვლა გადავწყვიტე, რათა ძალები აღმედგინა, ყველაფერი გამეანალიზებინა, თუნდაც, უფრო გავზრდილიყავი, შემეძინა ის უნარები, რომლითაც უკეთ შევძლებდი საქმიანობის გაგრძელებას და მოვმზადებულიყავი აზერბაიჯანში დასაბრუნებლად. ჩემი განზრახვა არასდროს ყოფილა სამუდამოდ წასვლა, – ჯავიდ ნაბიევი.
ჯავიდ ნაბიევი წლების განმავლობაში გერმანიაში ცხოვრობდა. აქტივისტს ქვეყნის დატოვება მაშინ მოუწია, როცა ჯავიდისა და მისი შეყვარებულის საქორწინო ფიცის დადების მცირერიცხოვანი ცერემონიის ამსახველი ფოტოები ინტერნეტში გავრცელდა და რამდენიმე დღე იზოლირებული იყო.
ჯავიდი შევიწროების, დამამცირებელი მოპყრობის სხვა შემთხვევებზეც გვესაუბრა და აღნიშნა, რომ ნეგატიური გამოცდილებების გამო იმ ზღვარზე მივიდა, როცა ქვეყნის დატოვება გარდაუვალი გახდა.
„2012 წლიდან აქტიურად ვიყავი ჩართული ლგბტქი უფლებების დაცვაში, იქნებოდა ეს გაშუქება, დოკუმენტების შეგროვება თუ მონიტორინგი, ვთანამშრომლობდი არასამთავრობო ორგანიზაციებთან, ადამიანების უფლებების კუთხით მომუშავე არაერთ საერთაშორისო ორგანიზაციასთან. უფლებადაცვითი საქმიანობის გამო ჩემზე ზეწოლა სულ უფრო ძლიერდებოდა, 2012-2015 წლებში ხელისუფლება განსაკუთრებით სასტიკი იყო ზოგადად სამოქალაქო საზოგადოების მიმართ. Ზღვარი იყო პოლიციის განყოფილებაში ჩემზე სექსუალური ძალადობა. ევროპარლამენტის წარმომადგენლების ჩართულობით მინისტრთა სხდომა უნდა გამართულიყო, რომელზეც ილჰამ ალიევი სიტყვით აპირებდა გამოსვლას, ამიტომ წამოვიწყე კამპანია, რომლის მიზანიც კონკრეტული კითხვებით მისთვის მიმართვა იყო. ეს იქცა პირველ წითელ ხაზად, რომელიც გადავკვეთე. დამიბარეს განყოფილებაში და მითხრეს, რომ არ მქონდა უფლება, პრეზიდენტი ამ უხერხულ სიტუაციაში ჩამეყენებინა, ამის მიუხედავად, უფლებებისთვის ბრძოლა გავაგრძელე. პარალელურად, ჩემი იმდროინდელი ურთიერთობის შესახებ საჯაროდ ვრცელდებოდა ინფორმაცია და ამას სოციალურ ქსელში ყველა აქტიურად განიხილავდა. გარემო მტრული იყო, მეზობლების გამო რამდენიმე დღე საკუთარ ბინაში იზოლირებულმა გავატარე, წასასვლელი აღარსად მქონდა, ამიტომ ჯერ საქართველოში ჩამოვაღწიე. საქართველოში დარჩენას ვაპირებდი, რადგან აზერბაიჯანთან ახლოს იყო და ვფიქრობდი, რომ აზერბაიჯანელ ლგბტქი ადამიანების დახმარებას უფრო მარტივად შევძლებდი. 3-4 თვე ვცხოვრობდი საქართველოში, თუმცა დარჩენის უფლება არ მომცეს. დავდექი არჩევანის წინაშე – ან აზერბაიჯანში უნდა დავბრუნებულიყავი ან გამეგრძელებინა მოგზაურობა”, – იხსენებს ჯავიდი და ამბობს, რომ ქვეყნის სამუდამოდ დატოვება მისი გეგმა არ ყოფილა – „ევროპაში წასვლა გადავწყვიტე, რათა ძალები აღმედგინა, ყველაფერი გამეანალიზებინა, თუნდაც, უფრო გავზრდილიყავი, შემეძინა ის უნარები, რომლითაც უკეთ შევძლებდი საქმიანობის გაგრძელებას და მოვმზადებულიყავი აზერბაიჯანში დასაბრუნებლად. ჩემი განზრახვა არასდროს ყოფილა სამუდამოდ წასვლა, თავიდანვე ვიცოდი, რომ ერთ დღეს დავბრუნდებოდი და გავაგრძელებდი უფლებადაცვით საქმიანობას ჩემი თემისთვის, საზოგადოებისთვის და საკუთარი თავისთვის“.
ლგბტქი ადამიანების უფლებრივი მდგომარეობა და გაჭიანურებული პროგრესი
ლგბტქი თემის წევრები სახელმწიფოსთვის ცალკე სოციალურ ჯგუფად არ ითვლება, რომელიც ბევრად მოწყვლადია, ვიდრე სხვები, – ჯავიდ ნაბიევი.
აზერბაიჯანში დარჩენილ ლგბტქი ადამიანებზე ფიქრი და აქტივისტური საქმიანობა არც გერმანიაში ცხოვრებისას შეუწყვეტია, მუდმივად თვალს ადევნებდა ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენებს. მისი დაკვირვებით, მას შემდეგ, რაც 2001 წელს ერთი და იმავე სქესის წყვილებს შორის ურთიერთობის დეკრიმინალიზებას არსებითი ცვლილებები არ გამოუწვევია.
„2001 წელს ერთი და იმავე სქესის მქონე ადამიანებს შორის კავშირის დეკრიმინალიზება მოხდა და აქედან მოყოლებული, არც სამართლებრივი ცვლილებები განხორციელებულა და არც სამოქმედო გეგმა შექმნილა.
მსუბუქად თუ ვიტყვით, აზერბაიჯანი ლგბტქი ადამიანებისთვის საცხოვრებლად კარგი ქვეყანა არაა – იქნება ეს დასაქმება, ჯანდაცვის სერვისებზე წვდომა, სამართალდამცავ უწყებებთან ურთიერთობა, ეფექტური საგამოძიებო პროცესი თუ სხვა სერვისები. ოფიციალური უწყებების წარმომადგენლები თუ ცნობადი სახეები აქტიურად იყენებენ სიძულვილის ენას, ეს მდგომარეობა ტოტალურია და საერთაშორისო ორგანიზაციების ანგარიშებშიც არის ასახული.
აზერბაიჯანში, ზოგადად, ადამიანის უფლებების დაცვაა გამოწვევა, რაც ხშირად საკანონმდებლო ჩარჩოს გაუმართაობის ბრალია და აზერბაიჯანის ნებისმიერ მოქალაქეს ეხება. მდგომარეობა კიდევ უფრო უარესია, როცა ლგბტქი ადამიანი ხარ და სახელმწიფოს მხრიდან დაცვა გჭირდება. იყო ასეთი შემთხვევა, როცა ცნობადმა პირმა ტრანსგენდერი ადამიანის მისამართით სიძულვილის ენა და მუქარა გამოიყენა, აქტივისტებმა მიმართეს სამართალდამცავ უწყებებს, მაგრამ ოფიციალური პასუხი იყო, რომ ვერაფერს მოიმოქმედებდნენ. ამის მიზეზი ისაა, რომ ლგბტქი თემის წევრები სახელმწიფოსთვის ცალკე სოციალურ ჯგუფად არ ითვლება, რომელიც ბევრად მოწყვლადია, ვიდრე სხვები”, – აღნიშნავს ჯავიდი აზერბაიჯანში ლგბტქი ადამიანების მდგომარეობაზე საუბრისას.
ხელისუფლებისა და პოლიციის გულგრილობა
ოფიციალური უწყებების წარმომადგენლები ხშირად აღნიშნავენ, რომ აზერბაიჯანში არ არსებობს ლგბტქი გამოწვევები, რადგან კონსტიტუციით ყველა თანასწორია, ხოლო დამატებითი სამართლებრივი ჩარჩო სხვადასხვა სოციალური ჯგუფისთვის – არასაჭირო. რეალური გამოცდილებები კი სულ სხვაა, – ჯავიდ ნაბიევი.
უთანასწორობის მიზეზად სახელმწიფოს მხრიდან ნების არქონას, მეტიც, ხელისუფლების წარმომადგენლების მხრიდან საზიანო განცხადებებს მიიჩნევს და აღნიშნავს, რომ სახელმწიფო ლგბტქი თემს სოციალურ ჯგუფად არ თვლის, რომელიც განსაკუთრებით მოწყვლადია.
„2 წლის წინ, ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაარსებიდან 100 წლის ცერემონიაზე, ქვეყნის პრეზიდენტმა ევროპასთან ინტეგრაციაზე საუბრისას თქვა, რომ ინტეგრაცია იმ სივრცესთან, რომელიც ქალსა და კაცს თანასწორად თვლის, საეჭვოა. ეს ფაქტიც ნათელს ჰფენს იმ მდგომარეობას, რაც ქვეყანაშია. როცა სახელმწიფოს მეთაური მსგავს განცხადებას აკეთებს, რა მოლოდინი უნდა გვქონდეს ლგბტქი ადამიანების დაცვისა და უსაფრთხოების კუთხით?!
ოფიციალური უწყებების წარმომადგენლები ხშირად აღნიშნავენ, რომ აზერბაიჯანში არ არსებობს ლგბტქი გამოწვევები, რადგან კონსტიტუციით ყველა თანასწორია, ხოლო დამატებითი სამართლებრივი ჩარჩო სხვადასხვა სოციალური ჯგუფისთვის – არასაჭირო. რეალური გამოცდილებები კი სულ სხვაა, 2017 წელს ვიხილეთ ლგბტქი ადამიანების დაკავებების სერია და დარბევები, ხშირია წამების, არაადამიანური მოპყრობის, ფიზიკური, სექსუალური ძალადობის თუ სიტყვიერი თავდასხმის შემთხვევები.
დასავლელი პარტნიორები სარეკომენდაციო ხასიათის ანგარიშებში თუ რეზოლუციებში მუდამ აღნიშნავენ, რომ ლგბტქი ადამიანების უფლებების დაცვის კუთხით ქმედითი ნაბიჯები უნდა გადაიდგას, მაგრამ სახელმწიფო ამას არ ასრულებს“, – გვიყვება ჯავიდი და ლგბტქი ადამიანების პოლიციის მიმართ უნდობლობაზეც საუბრობს, რაც სიტუაციას კიდევ უფრო ართულებს – „აზერბაიჯანელ ლგბტქი ადამიანებს მტრულ გარემოში უწევთ ცხოვრება, სიტყვიერი და ფიზიკური ძალადობის ატანა და ამ დროს ოფიციალური უწყებებისთვის მიმართვა მაინც თავისუფლად უნდა შეეძლოთ, თუმცა ხშირად ადამიანები ვერ ბედავენ პოლიციაში მისვლას, რადგან მათი მხრიდან დისკრიმინაციის მოლოდინი აქვთ, შიში, რომ პოლიციელების გამო იძულებითი ქამინგაუთის საფრთხე შეექმნებათ ან, უბრალოდ, სერიოზულად არ აღიქვამენ. წლების წინ თავდასხმის არაერთი შემთხვევა მქონდა და ერთ-ერთი შემთხვევისას, როცა პოლიციას მივმართე, თვეების განმავლობაში საქმე არ დაძრულა და მითხრეს კიდეც, რომ ლგბტქი ადამიანის [პოლიციელის მხრიდან გამოყენებული იყო შეურაცხმყოფელი ტერმინი] საჩივარს ხელს არავინ მოჰკიდებს“.
სამოქალაქო საზოგადოების მხარდაჭერა და თემის წევრების სოლიდარობა
სასიკეთო ნიშნებს ვამჩნევ, შეიცვალა ენა, რომელსაც ლგბტქი ადამიანების წინაშე არსებულ გამოწვევებზე საუბრისას იყენებენ, სიძულვილით მოტივირებულ დანაშაულებს ღიად გმობენ, – ჯავიდ ნაბიევი.
მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფოს, პოლიციის, საზოგადოების დამოკიდებულება ლგბტქი უფლებების დაცვას ართულებს, ჯავიდი ამბობს, რომ მაინც შესამჩნევია საზოგადოების აქტიური წევრების ღია მხარდაჭერა და თემის შიგნით სოლიდარობის გაზრდა, რაც ბოლო წლებში მიიღწა.
„საზოგადოება ღირებულებების, ტრადიციებისა და რელიგიური გრძნობებისთვის საშიშ ადამიანებად მიგვიჩნევს და ამის პარალელურად, არ არსებობს სახელმწიფო დაცვის გარანტიები. უნდა აღვნიშნო, რომ ბოლო წლებში თემში მაინც გაიზარდა ხილვადობა, განსაკუთრებით ახალგაზრდები ცდილობენ, რომ აქტიურად ისაუბრონ იმ გამოწვევებზე, რომლებიც ლგბტქი ადამიანებს აზერბაიჯანში აქვთ, იბრძვიან უფლებრივი მდგომარეობის გაუმჯობესებისთვის. მიუხედავად სირთულეებისა, სოლიდარობა უფრო მაღალ დონეზეა, განსაკუთრებით აქტივისტებს შორის, განსაკუთრებით აღსანიშნავი ის ახალგაზრდები არიან, რომლებიც ბევრად ღია და აქტიურები არიან, რათა მდგომარეობა უკეთესობისკენ შეცვალონ. ადრე სამოქალაქო საზოგადოება ბევრად ფრთხილი იყო და ღიად მხარდაჭერას ვერ ბედავდა, ახლა ეს მდგომარეობა მცირედით მაინც იცვლება. სასიკეთო ნიშნებს ვამჩნევ, შეიცვალა ენა, რომელსაც ლგბტქი ადამიანების წინაშე არსებულ გამოწვევებზე საუბრისას იყენებენ, სიძულვილით მოტივირებულ დანაშაულებს ღიად გმობენ.
შეიძლება ვთქვათ, რომ პოლიტიკოსები, ხელისუფლების წარმომადგენლები ახლა ღიად ამბობენ, რომ სიძულვილით მოტივირებულ დანაშაულებებს გამართლება არ აქვს, თუმცა ეს ფასადურია და მიმართულია საერთაშორისო საზოგადოების გულის მოგებისკენ და არა ადგილობრივ დონეზე ცვლილებებისკენ“, – გვეუბნება ჯავიდი სასიკეთო ცვლილებებზე და ამატებს, რომ კიდევ ერთი პოზიტიური ამბავი მედია მგრძნობელობის გაზრდაა – „კიდევ ერთი სასიკეთო ცვლილება მედიის მუშაობაა, რომელიც ახლა სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულების, ლგბტქი ადამიანების წინაშე არსებული გამოწვევების გაშუქებისას სწორ ტერმინოლოგიას იყენებს და ზიანის შემცირებაზე ფიქრობს. ეს ცვლილება სამოქალაქო საზოგადოების აქტიურობამ და თავისუფალი მედიის გაძლიერებამ გამოიწვია, თუმცა სახელისუფლებო მედიები ისევ ნეგატიურ ჭრილში აშუქებენ ლგბტქი ადამიანებს, თითქოს ცდილობენ, რომ ნეიტრალურები იყვნენ, თუმცა საზიანო საქმეს აკეთებენ. საბედნიეროდ, თავისუფალი მედია ნეიტრალური აღარ არის და ლგბტქი უფლებებზე საუბრისას პოზიციის დაფიქსირებას არ ერიდება. აქტიურად მუშაობს უმცირესობების უფლებებზე მომუშავე მედიაც, რომელიც აჟღერებს იმ ხმებს, რომელიც მეინსტრიმულ სივრცეში ნაკლებად ისმის“, – აღნიშნავს ჯავიდი.
სამშობლოში დაბრუნება
ვფიქრობ, მეზობელი ქვეყნების თემის წევრებმა, აქტივისტებმა ერთმანეთს სოლდარობის მაგალითები უნდა ვუჩვენოთ, მოვყვეთ ამბებს, რომლებიც ჩვენგან ძალიან ახლოს ხდება, გავზარდოთ ცნობადობა, გავაშუქოთ ყველა მნიშვნელოვანი მოვლენა და ვეცადოთ, მეტად გავიგოთ, რა ხდება მეზობლად, – ჯავიდ ნაბიევი.
გერმანიაში გატარებული 6 წლის შემდეგ ჯავიდ ნაბიევი აზერბაიჯანში დაბრუნდა. უნდა, რომ გერმანიაში ყოფნისას მიღებული გამოცდილება და ცოდნა ლგბტქი თანამოქალაქეების უფლებებზე მუშაობას მოახმაროს.
„აზერბაიჯანში ხელახლა დაბრუნება, სიტუაციასთან შეჩვევა, უფლებდაცვითი მიმართულებით მომუშავე ადამიანებთან დაკავშირება, მდგომარეობის გაანალიზება რთული პროცესი იყო, თანაც, აღმოვაჩინე, რომ საზოგადოებისა და სახელმწიფოს დამოკიდებულება იმავე ნიშნულზეა, რაც ჩემს წასვლამდე იყო“, – გვეუბნება ჯავიდი.
სამშობლოში დაბრუნებიდან მალევე კოლეგის, ავაზ ჰაფიზლის სასტიკი მკვლელობის საქმეზე მოუწია ფიქრი, საკუთარ ფეისბუკზე მკვლელობის სათანადოდ გამოძიებას და საქმისთვის სათანადო კვალიფიკაციის მიცემას ითხოვს.
2022 წლის 8 მარტის მსვლელობისას, რომელშიც ფემინისტი აქტივისტები და ლგბტქი თემის წევრები მონაწილეობდნენ, ჯავიდს ცისარტყელის პირბადის ტარების გამო პოლიციასთან დაპირისპირება მოუწია. აქტივისტს პირბადის მოხსნა მოსთხოვეს, ერთ-ერთ აქტივისტს კი დროშა წაართვეს. მოგვიანებით, სახელისუფლებო მედიაში გავრცელდა ნარატივი, რომ ქვიარ სიმბოლიკის ტარება კანონმდებლობას და ეროვნულ რელიგიურ გრძნობებს ეწინააღმდეგება.
„ცისარტყელას პირბადე რიგით დღეს, ქალაქის ცენტრში სეირნობისას არ მკეთებია. 8 მარტის მსვლელობისას გამოვიყენე, როცა აქციის მონაწილეები შევიკრიბეთ ან, უფრო სწორად თუ ვიტყვით, ალყაში ვიყავით მოქცეულები… ჩემი, როგორც აზერბაიჯანის მოქალაქის თავისუფლად გადაადგილების, შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლება პოლიციამ შეზღუდა. უნდა ითქვას, რომ აზერბაიჯანის კანონმდებლობა ცისარტყელას ფერების მქონე პირბადის ტარებას არ ზღუდავს და როგორც ვხვდები, არც ლგბტქი დროშაზეა რაიმე ჩანაწერი. ასევე, ყველასთვის ცნობილია, რომ კონსტიტუციის მიხედვით, აზერბაიჯანი დემოკრატიული, სამართლებრივი, სეკულარული, უნიტარული რესპუბლიკაა და რელიგია და პოლიტიკური მმართველობა განცალკევებულია“, – დაწერა ჯავიდმა ფეისბუკზე.
აზერბაიჯანელ აქტივისტს სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ ქვეყანასთან ხელახლა შეჩვევა და პოლიციის მხრიდან უფლებამოსილების გადამეტებასთან, კოლეგის მკვლელობის სტრესთან და ამასთან, ლგბტქი უფლებებისთვის ბრძოლა უწევს.
საუბრის დასასრულს გვეუბნება, რომ ჩვენ, მეზობელი ქვეყნების თემის წევრებმა, აქტივისტებმა მეტი უნდა გავიგოთ სხვა ქვეყნების გამოცდილებაზე და ერთმანეთს სოლიდარობის მაგალითები ვუჩვენოთ.
„ვფიქრობ, მეზობელი ქვეყნების თემის წევრებმა, აქტივისტებმა ერთმანეთს სოლდარობის მაგალითები უნდა ვუჩვენოთ, მოვყვეთ ამბებს, რომლებიც ჩვენგან ძალიან ახლოს ხდება, გავზარდოთ ცნობადობა, გავაშუქოთ ყველა მნიშვნელოვანი მოვლენა და ვეცადოთ, მეტად გავიგოთ, რა ხდება მეზობლად. მიუხედავად იმისა, რომ გეოგრაფიულად ასე ახლოს ვართ, ხშირად არ ვიცით, რა ხდება სხვა ქვეყანაში“.
Don't Miss
პრორუსული, ძალადობრივი დაჯგუფება ალტ-ინფო საქართველოს სხვადასხვა ქალაქში ოფისებს ხსნის, რასაც არაერთ ქალაქში საპროტესტო აქციების გამართვა მოჰყვა — მესტიაში ალტ-ინფოს ოფისის გახსნის წინააღმდეგ ახალგაზრდები გამოვიდნენ, რასაც პრორუსულმა ძალამ აგრესიით უპასუხა და 10-მდე ადამიანი სცემეს, იგივე განმეორდა ქობულეთშიც, სადაც სკოლის მოსწავლეებისა და სტუდენტების მიერ ორგანიზებულ აქციაზე კონსერვატიული მოძრაობის 12 წევრი და მხარდამჭერი დააკავეს, მოქალაქეთა ორგანიზებით მოეწყო აქცია ოზურგეთსა და ზუგდიდშიც. ალტ-ინფოს ოფისის გახსნა ამბროლაურშიც გააპროტესტეს, გორში ოფისის შენობას წითელი საღებავი შეასხეს, ახალციხეში ადგილობრივებმა ოფისის ბანერზე საბჭოთა ნოსტალგიების საწინააღმდეგო წარწერები გააკეთეს, ხულოსა და შუახევში კი პრორუსულ ძალას ოფისები გახსნის დღესვე დაატოვებინეს.
განსაკუთრებული წინააღმდეგობით შეხვდნენ მარნეულელი სამოქალაქო აქტივისტის, სამირა ბაირამოვას პროტესტს, რომელმაც ალტ-ინფოს ოფისი უკრაინის ფერებში შეღება და ბანერზე წარწერა – „რუსეთი ოკუპანტია“ დატოვა. სამირა ბაირამოვას პროტესტს ალტ-ინფოს მხარდამჭერებისა და დაჯგუფების წევრების მუქარა მოჰყვა, რომელიც ეთნიკური და რელიგიური შუღლის გაღვივების ნიშნებს შეიცავდა.
აღსანიშნავია, რომ სხვადასხვა ქალაქში გამართული აქციის ორგანიზატორები ძირითადად ქალი აქტივისტები იყვნენ, პრორუსული ძალის მხარდამჭერების განცხადებები კი, ხშირ შემთხვევაში, გენდერული დისკრიმინაციის ნიშნებს შეიცავდა. სამირა ბაირამოვამ, ასევე ოზურგეთელმა აქტივისტებმა, სარჩელი მუქარისშემცველ განცხადებებთან დაკავშირებით შეიტანეს, თუმცა ხელისუფლების მხირდან ალტ-ინფოს ძალადობრივი ქმედებების დაგმობა ღიად არ გვინახავს. გამონაკლისი იყო ნინო წილოსანი, საპარლამენტო უმრავლესობის წევრი, რომელმაც სხდომაზე ვახტანგ გომელაურს მოუწოდა, რომ სამირა ბაირამოვას წინააღმდეგ წამოწყებული სიძულვილის კამპანიასთან დაკავშირებით ქმედითი ნაბიჯები გადადგან.
შინაგან საქმეთა მინისტრმა, ვახტან გომელაურმა განაცხადა, რომ გამოძიება მიმდინარეობს და საქმეს ბოლომდე მიიყვანენ, თუმცა ალტ-ინფოსთვის პარტიული საქმიანობის აკრძალვის შესახებ თქვა, რომ ამისთვის გამართული კანონმდებლობაა საჭირო და მისი პირადი სურვილი ვერაფერს შეცვლის, რადგან მას, როგორც შინაგან საქმეთა მინისტრს, კანონის აღსრულება ევალება.
სამოქალაქო საზოგადოება მინისტრის განცხადებასთან დაკავშირებით ფიქრობს, რომ საკმარისი საფუძველი არსებობს იმისთვის, რომ ალტ-ინფოს ქმედებების მოკვლევა მოხდეს, მათ შორის, 5 ივლისის ძალადობრივი აქციის ორგანიზება, რომლის დროსაც 50-ზე მეტი ჟურნალისტი სცემეს, დაარბიეს სამოქალაქო ორგანიზაციების ოფისები და დალეწეს ორგანიზაციების პირადი ტექნიკა. აქციის ორგანიზატორები დღემდე არ დაუკავებიათ, ძალადობრივ ქმედებაში ბრალდებული პირებიდან კი მხოლოდ ერთი ადამიანის სამართლებრივი პასუხისგება დადგა. დაკავებული 6 ივლისს დაგეგმილი მდუმარე აქციის მოწინააღმდეგე პირია, რომელმაც პალიტრა ნიუსის ოპერატორს ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენა.
ხელისუფლების უმოქმედობის საპასუხოდ და აქტივისტებისთვის სოლიდარობის გამოსახატად, მათ შორის, სამირა ბაირამოვას მხარდასაჭერად, ქალთა მოძრაობამ ღია წერილი გამოაქვეყნა და მუქარის შემთხვევების ეფექტურ გამოძიებას, სამირა ბაირამოვასთვის დაცვის გარანტიების შექმნასა და კონსერვატიული პარტიის მოქმედებების შესწავლას ითხოვენ.
„ქალთა მოძრაობა სოლიდარობას უცხადებს უფლებადამცველ სამირა ბაირამოვას და სახელმწიფოსაგან მოითხოვს მისი დაცვის გარანტიებს და მყისიერ და ეფექტურ გამოძიებას სამირას მიმართ გამოთქმული მუქარის დანაშაულზე.
ამასთან, მოვუწოდებთ საქართველოს პრეზიდენტს და საქართველოს პარლამენტის წევრებს, როგორც მმართველი, ისე ოპოზიციური პარტიებიდან შესწავლონ და შეაფასონ “კონსერვატული პარტიის” საქმიანობა და მიმართონ საკონსტიტუციო სასამართლოს “კონსერვატული პარტიის” აკრძალვის მოთხოვნით ვინაიდან “კონსერვატურლი პარტია” ეწევა ძალადობის პროპაგანდას და აღვივებს ეროვნულ და რელიგიურ შუღლს“, – აღნიშნულია განცხადებაში.
განცხადებაში ასევე ნათქვამია, რომ დღეს, როცა რუსეთის აგრესიას უკრაინაში ათასობით მშვიდობიანი მოქალაქე ეწირება, საქართველოს მოქალაქეთა მხრიდან პროტესტი ბუნებრივია, ამასთან, ალტ-ინფო „იდეოლოგიურად და ფინანსურად საზრდოობს რუსეთიდან, საფრთხეს უქმნის საქართველოს უსაფრთხოებას და სუვერენიტეტს, ღიად აღვივებს ეთნიკურ და რელიგიურ შუღლს საქართველოში, გამოირჩევა მიზოგინიით და ჰომოფობიით, აორგანიზებს ძალადობრივ ჯგუფებს და 5-6 ივლისს თავს დაესხა ჟურნალისტებს და უფლებადამცველებს“.
საერთაშორისო ორგანიზაციის – ქალები საერთო მომავლისთვის და ქალთა მოძრაობის წევრი, უფლებადამცველი იდა ბახტურიძე ჩვენთან საუბარში ამბობს, რომ „განსაკუთრებით საფრთხისშემცველი სამირა ბაირამოვას წინააღმდეგ მიმდინარე კამპანიაა, რომელიც ეთნიკური და რელიგიური შუღლის გაღვივებას ისახავს მიზნად. ძალადობრივი ჯგუფები ჯვრის გადაღებაზე აკეთებენ აქცენტს, მაგრამ ეს არის რელიგიური შუღლის გაღვივების მცდელობა, ყველა გადაჯვარედინებული სიმბოლო ჯვარი არ არის. სამირას პროტესტი არ მიემართებოდა ჯვარს და ჯდებოდა პროტესტის კანონით გათვალისწინებულ ფორმაში. გარდა ამისა, ეს პროცესი ქალის მისამართით ჩაგვრის მცდელობაა, მსგავსი ძალადობრივი ჯგუფები განსაკუთრებით სასტიკნი არიან ლგბტქი აქტივისტებისა და ქალების მისამართით. ხელისუფლების მხრიდან მათი ქმედებების ნაკლებად დასჯა იწვევს აგრესიის, ძალადობის წახალისებას. ქალების მიმართ აგრესიას ხელისუფლების წარმომადგენლები ხშირად მწვანე შუქს უნთებენ, მეტიც, თავად აჟღერებენ დისკრიმინაციულ განცხადებებს ტრიბუნიდან, რაც ასეთ ჯგუფებს კიდევ უფრო მეტ გამბედაობას სძენს.
დღეს გავავრცელეთ სოლიდარობის წერილი სამირა ბაირამოვას და იმ აქტივისტების მისამართითაც, რომლებიც ბოლო პერიოდია რეგიონებში ალტ-ინფოს ოფისების გახსნას აპროტესტებენ. პირველ რიგში, ვითხოვთ, რომ ხელისუფლებამ ამ დაჯგუფების მხირდან განხორციელებული ყველა მუქარისშემცველი ქმედება შეისწავლოს, რადგან ეს მყისიერ საფრთხეს უქმნის, როგორც სამირა ბაირამოვას, ისე სხვა აქტივისტებს. აუცილებელია, რომ ამ ქმედებებს სათანადო რეაგირება მოჰყვეს, ამას 5 ივლისიდან მოყოლებული ვითხოვთ და ჯერ კიდევ არ არიან დასჯილი დანაშაულის ორგანიზატორები. დაისაჯა მხოლოდ რამდენიმე ადამიანი, რომელმაც დანაშაული ჩაიდინა, მაგრამ ორგანიზატორები დაუსჯელები არიან და ახლაც ძალადობის და მუქარისშემცველ ქმედებებს აორგანიზებენ რეგიონული აქტივისტების მისამართით. გარდა ამისა, ჩვენ ვითხოვთ სახელმწიფოსგან – პარლამენტის და პრეზიდენტისგან, რომ აკრძალონ ამ პარტიის საქმიანობა. ისინი ეროვნულ და რელიგიურ შუღლს აღვივებენ და არაფერი აქვთ საერთო პოლიტიკურ პარტიასთან.’’
ქალთა მოძრაობის კიდევ ერთი წევრი, ექსპერტი ადამიანის უფლებებისა და გენდერის საკითხებში, მორეტა ბობოხიძე კი აღნიშნავს, რომ ალტ-ინფო რელიგიურ და ეთნიკურ შუღლს აღვივებს და ძალადობრივი ქმედებებით გამოირჩევა, ამიტომ, გაუმართლებელია მსგავსი დაჯგუფების არსებობა სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების დაცვის საბაბით.
„ალტ-ინფოს ქმედებების მიმართ ინდიფერენტული მიდგომა იმის მანიშნებელია, რომ ხელისუფლებას არ აქვს სათანადო ცოდნა რელიგიური ექსტრემიზმისა და ანტიგენდერულ მოძრაობებთან დაკავშირებით, ეს გამოწვევაა არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელი მსოფლიოში და ბოლო პერიოდში კიდევ უფრო მწვავედ დგას. ალტ-ინფოს შევაფასებდი, როგორც ანტიგენდერულ მოძრაობას, გარდა ამისა, ისინი აღვივებენ ეთნიკურ და რელიგიურ შუღლს და აშკარად გამოხატულია მათი პრორუსული განწყობებიც. ეს არის ცუდი პროექტი, დადასტურებულად არ ვიცით, საიდან ფინანსდება, მაგრამ მახვილი გონება და დაკვირვებული თვალი მიხვდება – საიდან. შესაბამისად, დიდი საფრთხის წინაშე ვართ, განსაკუთრებით ქალები. მათი ოფისების გახსნის წინააღმდეგაც აქტიურად ილაშქრებენ ქალები – ზუგდიდშიც, მარნეულშიც, ოზურგეთშიც. ქალებმა ყველაზე უკეთ დავინახეთ, რომ ეს არის, მათ შორის, ქალების წინააღმდეგ მოქმედი ორგანიზაცია, რაც ავტორიტარული რეჟიმის ერთ-ერთი მთავარი ნიშანია.
შეიძლება, ხელისუფლებამ ალტ-ინფოს არსებობა სიტყვისა და გამოხატვის, პარტიის ჩამოყალიბების თავისუფლებით გაამართლოს, მაგრამ ამის საპირწონედ დგას უსაფრთხოების დაცვის ვალდებულება, რაც მათი პირდაპირი მოვალეობაა. აუცილებელია, შეფასდეს ამ დაჯგუფების გავლენა დემოკრატიული განვითარების პროცესზე, საზოგადოების კეთილდღეობაზე. ხელისუფლება ვალდებულია, რომ ყველა პარტიის კეთილსინდისიერება და მიზნები გადაამოწმოს“, – ამბობს მორეტა ბობოხიძე.
მორეტა ბობოხიძე იმასაც ამბობს, რომ „ახლა ალტ-ინფოს მსგავსი ჯგუფებისთვის საუკეთესო ნიადაგია, რადგან ადამიანები დაბნეულები და შეშინებულები არიან, არის რეტრავმატიზირების შემთხვევები, დღეს უკრაინაში მიმდინარე ომი ჩვენს თავზე გამოვცადეთ, ამიტომ ხალხი დამფრთხალია, ყველანი მოწყვლადები ვართ და ადამიანთა სხვადასხვა მოძრაობაში გაუცნობიერებლად ჩათრევა ბევრად მარტივია, ამიტომ სახელმწიფომ ასმაგი ყურადღება უნდა მიმართოს ალტ-ინფოს მოქმედებებისა და გამონათქვამებისკენ და იმოქმედონ შესაბამისად. ახლა თითოეულ სიტყვას შეიძლება ჰქონდეს ბევრად დიდი წონა. ამ პროცესში დროის დაკარგვა იქნება უკუსვლა და რუსეთისკენ გადადგმული ნაბიჯი“.
ვესაუბრეთ ადამიანთა უფლებათა სახლის ფონდის უფროს მრჩეველს ადამიანის უფლებათა საკითხებში, ქეთი აბაშიძეს, რომელმაც აღნიშნა, რომ ალტ-ინფოს ძალადობრივი ქმედებების არაერთი მტკიცებულება არსებობს, თუმცა ხელისუფლებას არ აქვს ნება ამ შემთხვევების გამოძიების.
„სახელმწიფოს გულგრილობა და, ზოგიერთ შემთხვევაში, ძალადობრივი ჯგუფების წახალისებაც კი, რაც ჩვენ 5 ივლისსაც მოვისმინეთ, მიანიშნებს იმაზე, რომ სახელმწიფოს არ აქვს სურვილი, შეაჩეროს ისინი და მათთვის მისაღებია ასეთი ქმედებები. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მსგავსი ჯგუფები ხშირად სწორედ უფლებადამცველებს ემუქრებიან, ალბათ ამიტომ არაა გასაკვირი, რომ დღეს მათი მუქარის სამიზნე სამირა ბაირამოვა გახდა. გვახსოვს ისიც, რომ ისინი ლგბტქი აქტივისტების მიმართ ძალადობის წამხალისებლები არიან და თვითონაც ძალადობენ, მაგრამ სახლემწიფო არც სიტყვით გმობს მათ ქმედებებს და არც სამართლებრივი პასუხისგების საკითხს აყენებს, საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად. ეს საგანგაშოა. უკვე დიდი ხანია ეს ჯგუფი მოქმედებს და ჟურნალისტებს შემონახული აქვთ მათი ყველა მოწოდება, საქმიანობა, ეს არ არის მხოლოდ ძალადობის მუქარა, გვაქვს მათ მიერ წახალისებული ძალადობრივი ქმედებების მაგალითები, მათი მონაწილეობით ან მათ მიერ ორგანიზებული ძალადობის ფაქტები, ამიტომ, სახელმწიფო ვალდებულია, აღკვეთოს მათი ქმედება და ასევე, ხმამაღლა და საჯაროდ დაგმოს კიდეც. სახელმწიფოს აქვს უფლებადამცველების მიმართ ნაკისრი ვალდებულებები – გაეროს სხვადასხვა რეზოლუციის მიხედვით, ამიტომ ისინი ვალდებულნი არიან, შეასრულონ აღებული ვალდებულებები. რეზოლუციებში საუბარია იმაზე, რომ სახელმწიფომ უნდა დაიცვას უფლებადამცველები შესაძლო ძალადობისგან, მათ შორის, არასახელისუფლებო ჯგუფებისგან მომდინარე ძალადობისგან, სახელმწიფო ვალდებულია, შექმნას კეთილგანწყობილი გარემო და ამ პროცესში მნიშნველოვანია მხარდაჭერის მკაფიო განცხადებები და სიტყვიერი მხარდაჭერაც უმაღლეს დონეზე, ეს მათი პოლიტიკური ვალდებულებაა, რომელსაც მეტწილად არ ასრულებენ“, – გვეუბნება ქეთი აბაშიძე.
სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების აღმასრულებელი დირექტორი, ნინო დოლიძე ამბობს, რომ ალტ-ინფოს ანტისახელმწიფოებრივი ინტერესები აშკარად გამოკვეთილია, ამიტომ არსებობს საფუძველი მათი საქმიანობის აღსაკვეთად, თუმცა ხელისუფლება სათანადოდ არ რეაგირებს.
„ალტ-ინფო არის რუსული ინტერესების გამტარი დაჯგუფება, რაც სახელმწიფოს, მოქალაქეების მიერ არჩეულ საგარეო კურსთან წინააღმდეგობაშია. ამ მიმართულებით სვლა ჩვენი კონსტიტუციითაც არის გარანტირებული. რუსეთის აგრესია, ომის შედეგები ყველას კარგად გვახსოვს და დღემდე ოკუპირებული აქვთ სხვადასხვა სახელმწიფოს ტერიტორიები, ამ დროს რომელიმე ჯგუფი ოკუპანტის ინტერესებს თუ ატარებს, ეს არის ანტისახელმწიფოებრივი, ამიტომ, რა თქმა უნდა, ეწინააღმდეგება ინტერესებს. ამ კონტექსტის გათვალისწინებით, ამ ჯგუფების თარეში ქვეყანაში შესაძლებელი არ უნდა იყოს, ისინი ქვეყნის სუვერენიტეტს უქმნიან საფრთხეს და ჩვენს კონსტიტუციურ წყობასთან აცდენაში არიან. ამ პრობლემას მეორე ნაწილიც აქვს, ისინი აღვივებენ ხან ეთნიკურ შუღლს, ხან – რელიგიურს, გვახსოვს 5 ივლისის მოვლენებიც, როცა ჰომოფობიური, ძალადობრივი აქცია დააორგანიზეს, ისინი ებრძვიან ყველაფერს, რაც დასავლურ ღირებულებებად მოიაზრება. ისინი ებრძვიან ადამიანების თავისუფლებას არა მხოლოდ გამოსვლებით, არამედ ფიზიკური ძალადობით და დაპირისპირებითაც. ისინი არიან დამნაშავეები, მაგრამ ვერ ვხედავთ, რომ ამისთვის სათანადოდ ისჯებიან, ხელისუფლება არ ატარებს სათანადო ზომებს, რაც მრავალ კითხვის ნიშანს აჩენს. როცა მომსწრეები ვართ ადმინისტრაციული შენობისთვის კვერცხის სროლის გამო დაკავების და ამის საპირწონედ მოძალადე ჯგუფების წინააღმდეგ უმოქმედობაა, ისმის კითხვა ხელისუფლების ნებასთან დაკავშირებით. ამიტომ, ჩნდება ეჭვი, რომ როცა მოძალადეს არ სჯი, შესაძლოა, მათი მდუმარე მოკავშირეც იყო“, – აღნიშნავს ნინო დოლიძე.
ქეთი აბაშიძის თქმით, ადამიანის უფლებათა სახლმა 2021 წელს რეგიონში კვლევა ჩაატარა, რომლითაც ულტრამემარჯვენე ჯგუფების რუსეთთან პირადაპირი თუ ირიბი კავშირი დგინდება, რაც ანტისახელმწიფოებრივია. გარდა ამისა, მისი თქმით, „კვლევების უმრავლესობის მიხედვით, განსაკუთრებული საფრთხის ქვეშ არიან ქალი უფლებადამცველები, აქტივისტები, რომლებიც ეთნიკური უმცირესობების უფლებებისთვის იბრძვიან, ლგბტქი უფლებადამცველები და ასევე ლგბტქი თემი, გარდა ამისა, გარემოსდამცველები, კორუფციის წინააღმდეგ მებრძოლი ადამიანები და ჟურნალისტები. ამ კონტექსტის გათვალისწინებით, განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება სამირა ბაირამოვას მიმართ მუქარასთან დაკავშირებით სახელმწიფოს მკვეთრ პოზიციას“.
სამირა ბაირამოვას მიმართ სოლიდარობის გამოსახატად, 21 მარტს, ნოვრუზ ბაირამის დღესასწაულზე, პოლიტიკოსი და უფლებადამცველი ქალები, მათ შორის, ნინო დოლიძე, ბაია პატარაია, ანა ნაცვლიშვილი და ხათუნა სამნიძე მარნეულში იყვნენ ჩასული, ამის ამსახველი ფოტოები ანა ნაცვლიშვილმა პირადი ფეისბუკის გვერდზე გაავრცელა.
აქტივისტების მიმართ სოლიდარობისა და ალტ-ინფოს ქმედებებთან დაკავშირებული წინააღმდეგობის ორგანიზატორები ხშირ შემთხვევაში უფლებადამცველი და პოლიტიკოსი ქალები არიან, რომლებიც ერთხმად მოითხოვენ სამირა ბაირამოვასთვის და სხვა აქტივისტებისთვის დაცვის გარანტიების შექმნას, ალტ-ინფოს ქმედებების გამოძიებას და ხელისუფლების მხრიდან მკაფიო განცხადებებს, მათ შორის, 5-6 ივლისის ძალადობრივ ფაქტებთან დაკავშირებით. იდა ბახტურიძის თქმით, ელიან უფრო მეტს და ითხოვენ უფრო მეტს.
ნინო დოლიძე კი აღნიშნავს, რომ „შსს აქტიური კი არა პროაქტიური უნდა იყოს და რეაგირება უნდა ჰქონოდათ მაშინვე, როცა მუქარა გაჟღერდა, მაგრამ გუშინ ამ ჯგუფებმა ენმ-ის ოფისიც გადაღებეს, რაც სამირას წინააღმდეგ მიმართული აგრესია იყო და არა ენმ-ზე ანგარიშსწორება. შსს-ს მოქმედებაში მხოლოდ გამოძიებას კი არ ვგულისხმობ, განცხადებების გავრცელებას, იმის ცხადად თქმას, რომ მსგავსი ქმედებები ქვეყანაში მიუღებელია. სახელმწიფოს პოლიტიკა და პოზიცია არანაკლებ მნიშვნელოვანია, მაგრამ ყველას გვახსოვს, თუნდაც 5 ივლისთან დაკავშირებით პრემიერის განცხადება, რომელმაც ძალადობა წაახალისა“.
Don't Miss
სანამ უკრაინა რუსეთის ომისგან თავის დაცვას ცდილობს, ქვეყნის ლგბტქი ლიდერები ახალი გამოწვევების წინაშე არიან. „ომი ყველას ათანაბრებს“ – აღნიშნავს Kyiv Pride-ის დირექტორი, ლენი ენსომი PinkNews-თან საუბრისას – „ბომბი ჩამოვარდნისას ადამიანის იდენტობას არ არჩევს, ის უბრალოდ ვარდება. ეს რუსულ რულეტს ჰგავს. ისინი უბრალოდ თავს გვესხმიან და არ ვიცით, ბომბი სად დაეცემა“.
ლგბტქი ორგანიზაციის დირექტორმა ცხოვრების დიდი ნაწილი უკრაინელი ქვიარ ადამიანებისთვის უკეთესობის მოტანას შესწირა, მაგრამ ბოლო კვირებში მისი ძალისხმევა სხვა მიმართულებით იხარჯება: ცდილობს, რომ თემის წევრები საკვებით და უსაფრთხო თავშესაფრებით უზრუნველყოს.
ამჟამად, უკრაინაში მცხოვრები ქვიარ ადამიანების უმეტესობა გადარჩენაზე და საკუთარი თავისუფლების დაცვაზეა გადართული, მაგრამ დისკრიმინაცია კვლავ არსებობს – მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია რასისტული დამოკიდებულების, ტრანსგენდერი ლტოლვილების წინაშე არსებული სირთულეების შესახებ.
ლენის თქმით, ომის მიუხედავადაც კი არიან ულტრამემარჯვენე ჯგუფები, რომელთაც ლგბტქი ადამიანებზე თავდასხმისთვის სცალიათ.
„ომის დროს კვლავ თავს ესხმიან ლგბტქი ადამიანებს, რაც საშინელებაა. მხოლოდ პუტინს კი არა – შიდა ჰომოფობიურ ძალებსაც ვებრძვით“, – აღნიშნავს ლენი.
Kyiv Pride-მა ბოლო კვირებში შექმნა დაცული ჩატი ქვიარ უკრაინელებისთვის, ასევე მოამზადა მონაცემთა ბაზა, რომელშიც საზღვრებს მიღმა დაცული ადგილებია მოცემული, ავრცელებს მარტივად შესავსებ დოკუმენტს, რომლითაც იმის დადგენა ხდება, ვის სჭირდება დახმარება. ორგანიზაცია უკრაინის გეი ალიანსთანაც გაერთიანდა, რათა ლგბტქი ადამიანებს ევაკუაციაში და დროებითი საცხოვრისებით უზრუნველყოფაში დაეხმაროს. Kyiv Pride ადგილობრივ ლგბტქი ადამიანებს ომის დროს ფსიქოლოგიური მხარდაჭერის სერვისსაც სთავაზობს, რომელშიც მოხალისე ფსიქოლოგები არიან ჩართული.
საერთაშორისო მედია ხშირად ბევრად დიდ აქცენტს აკეთებს ლტოლვილებზე, მაგრამ ლენის თქმით, მისი კოლეგები და მეგობრები აქტიურად არიან ქვეყნის დაცვისკენ მიმართული, არმიის და სასაზღვრო დაცვის დანაყოფებში რეგისტრირდებიან.
„ვაფასებ, მათ აქტიურობას. ჩვენს ქვეყნას ვჭირდებით და გავიმარჯვებთ, თუ დავრჩებით და რუსულ აგრესიას შევებრძოლებით. თუ ომს უბრალოდ გავექცევით, რუსეთს ვერაფერი შეაჩერებს“, – ამბობს ლენი და ამატებს – „ხალხი ახალ ამბებს აღარ კითხულობს თავდაცვის ადგილებისკენ მიდიან. კიდევ ვერ ვიჯერებთ, როგორ უნდა დაიჯერო ამ მასშტაბის ომი 21-ე საუკუნეში? ეს იგივეა, დაიჯერო, რომ უცხოპლანეტელები დედამიწას ეწვევიან. ეს ბარბაროსული ომია“.
ლენი ფიქრობს, რომ ეს რუსეთის უკრაინის წინააღმდეგ მოქმედება კი არა – მთელი მსოფლიოს წინააღმდეგ წასვლაა: „ის არ ფიქრობდა, რომ უკრაინა მტკიცე წინააღმდეგობას გაუწევდა, მაგრამ ახლა ნათელია, რომ უკრაინას მეტი დახმარება სჭირდება და გამარჯვებაც შეგვიძლია“.
ლესბოსური ორგანიზაცია WA Sphere-ის ხელმძღვანელი, ვერა ჩერნიგინა რუსული თავდასხმისას ხარკოვში ცხოვრობდა, ომის საშინელებამ ქალაქს დიდი ზიანი მიაყენა.
ვერამ 10 დღე ხარკოვში დაჰყო, სანამ ლვოვში გადასვლას გადაწყვეტდა. ხარკოვიდან მუშაობა სცადა, მაგრამ უსაფრთხოებაზე გამუდმებული ფიქრი ენერგიას არ უტოვებდა.
„გონება არ მუშაობს, როცა ირგვლივ აფეთქებებია, 10 დღე ვცდილობდი, მაგრამ ეს შეუძლებელია“, აღნიშნავს Pink News-თან საუბრისას.
უკრაინაში დარჩენა საფრთხისშემცველია, მაგრამ ვერამ გადაწყვიტა, ქვეყანაში დარჩენილიყო და ადამიანთა უფლებების დაცვისთვის შრომა განეგრძო.
„აქტივისტური საქმიანობა საშიშია. ომის დაწყების მეორე დღესვე მივიღეთ გადაწყვეტილება, რომ უკრაინაში დავრჩენილიყავით და ლგბტქი უფლებები პრიორიტეტად გვექცია, ომი დასრულდება.. და არ აქვს მნიშვნელობა ადამიანის ორიენტაციას, ქვეყანა ყველამ ერთად უნდა დავიცვათ. ყველას ერთი მიზანი გვაქვს – უნდა გავიმარჯვოთ“, – ამბობს ვერა.
აქტივისტის თქმით, რეალური მუშაობა ომის შემდეგ დაიწყება, როცა ქალაქების ხელახლა შენებას დაიწყებენ, უკრაინელებს ფსიქოლოგიური მხარდაჭერა დასჭირდებათ, რათა ომის ტრავმას გაუმკლავდნენ. ამბობს, რომ მზადაა ბრძოლაში ჩაერთოს, თუ უკრაინის თავისუფლების დასაცავად საჭირო იქნება.
„თუ აუცილებლობა იქნება, ყველაფერს გავიღებ – შევიარაღდები და ვიბრძოლებ. არ გვაქვს უკან დახევის ან გაქცევის უფლება, ერთადერთი გზა გვაქვს – გამარჯვება. ასეთია უკრაინული შემართება“, აღნიშნავს ვერა და იმასაც ამბობს, რომ ომის დასრულების შემდეგ ლგბტქი ადამიანების მდგომარეობა გაუმჯობესდება და ევროპის მასშტაბით ყველაზე დიდ Pride მოძრაობას შექმნიან, ამისთვის კი სამომავლოდ მხარდაჭერა დასჭირდებათ.
წყარო: Pink News
Don't Miss
საქართველოს შემეცნებითი ცენტრი და GrlzWave, ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის მხარდაჭერით პროექტს – Queer Resilience – ახორციელებს, რომელიც სამოქალაქო აქტივისტებისთვის, სამოქალაქო ორგანიზაციების წარმომადგენლებისთვის, ქვიარ თემის წევრებისა და სხვა დაინტერესებული პირებისთვის ჩატარდება.
„მაშინ, როდესაც გარშემო ამდენი სტიგმაა, აუცილებელი ხდება ცნობიერების ამაღლება და თანამოაზრეების გაძლიერება, რასაც ემსახურება ეს კურსი“, -ვკითხულობთ ღონისძიების აღწერაში, რომელიც 19 მარტს იწყება და 2 აპრილამდე გასტანს. შეხვედრები Zoom პლატფორმაზე, შაბათ-კვირას გაიმართება.
კურსის განმავლობაში შეხვედრები და დისკუსიები გაიმართება საქართველოში მოქმედი სამოქალაქო ორგანიზაციების წარმომადგენლებთან, დამსწრეები მათ საქმიანობას გაეცნობიან და სურვილის შემთხვევაში, სამომავლო თანამშრომლობის დაგეგმვასაც შეძლებენ.
ონლაინ შეხვედრები დაფარავს ისეთ თემებს, როგორიცაა ფემინიზმი, ინფორმირებული თანხმობა, დისკრიმინაცია, სექსუალური ორიენტაცია და გენდერული იდენტობა, ანატომია, სექსუალური გზით გადამდები ინფექციები, კონტრაცეფცია და არასასურველი ორსულობის შეწყვეტა, სექსუალური და რეპროდუქციული უფლებები, პერსონალურ მონაცემთა დაცვა და სექსტინგი.
კურსზე რეგისტრაციისთვის შეავსეთ სარეგისტრაციო ფორმა.
Don't Miss
ამერიკელი პოეტი, ესეისტი, სამოქალაქო აქტივისტი და ფემინისტი ოდრე ჯერალდინ ლორდი 1934 წლის 18 თებერვალს, ნიუ-იორკში დაიბადა. მისი მშობლები ინდოელი ემიგრანტები იყვნენ. სამი დიდან ყველაზე უმცროსი ოდრე მანჰეტენში გაიზარდა. ჰანტერის საშუალო სკოლის დამთავრებამდე სხვადასხვა კათოლიკურ სკოლაში სწავლობდა. ჯერ კიდევ სტუდენტობის პერიოდში ჟურნალ Seventeen-ში გამოქვეყნდა მისი პირველი ლექსი.
Don't Miss
