ალკოჰოლი
ალკოჰოლი ფსიქოაქტიური ნივთიერებააა და მიეკუთვნება დეპრესანტების ჯგუფს. იგი შეიცავს ეთაქნოლს ან ეთანოლის სპირტს, რომელიც იწვევს სიმთვრალის მდგომარეობას.
მიღებისას ალკოჰოლის დაახლოებით 20% შეიწოვება კუჭის მეშვეობით, დანარჩენი 80% შეიწოვება წვრილ ნაწლავში. ალკოჰოლი სისხლძარღვის მეშვეობით ხვდება სხვადასხვა ორგანოებში და იწყებს ორგანიზმის ნორმალური ფუნქციონირების შეფერხებას. მიღებული ალკოჰოლის დიდი წილი მეტაბოლიზდება ღვიძლის მეშვეობით, ამიტომ ალკოჰოლის ხანგრძლივმა გამოყენებამ და გადაჭარბებულმა მოხმარებამ შეიძლება გამოიწვიოს ორგანოს დატვირთვა, შედეგად კი, ჯანმრთელობის პრობლემები.
თავის ტვინში ალკოჰოლი ურთიერთქმედებს ნეიროტრანსმიტერების მეშვეობით და გავლენას ახდენს განწყობის, ცნობიერების და აღქმის ნორმალურ ფუნქციონირებაზე.
ალკოჰოლი თრგუნავს ცენტრალურ ნერვულ სისტემას და ანელებს თავის ტვინის ფუნქციონირებას. ალკოჰოლის გამოყენების მოკლევადიანი ეფექტებია:
- შენელებული მეტყველება;
- კოორდინაციის პრობლემები;
- ძილიანობა;
- რეალობის აღქმის შეუძლებლობა/დამახინჯება;
- ცნობიერების დაკარგვა;
- მეხსიერების პრობლემები;
ალკოჰოლის მოკლევადიანი ეფექტების ინტენსივობა დამოკიდებულია მისი მოხმარების რაოდენობასა და სისწრაფეზე, სასმელის რაოდენობაზე, საკვების მიღებაზე (დალევამდე მიღებული იქნა თუ არა საკვები). აღნიშნული ფაქტორები გავლენას ახდენს იმაზე, თუ როგორ გადაამუშავებს და მეტაბოლიზდება სხეულში ალკოჰოლი.
ალკოჰოლის ხანგრძლივმა და დიდი ოდენობით გამოყენებამ შეიძლება გამოიწვიოს ჯანმრთელობის დაზიანების სერიოზული საფრთხე. ნივთიერება დაკავშირებულია 200-ზე მეტ დაავადებასთან და ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან, მათ შორისაა: ღვიძლის ციროზი, კიბო, დაზიანებები (საკუთარი თავის და სხვების) და დამოკიდებულების (ადქიციის) განვითარება.
ჯანმრთელობის მხრივ სხვა გრძელვადიანი ეფექტებია:
- ღვიძლის დაავადება
- მაღალი არტერიული წნევა
- გულის დაავადება
- კუჭის წყლული
- პანკრეატიტი
- ტვინის და ნერვების დაზიანება
- შფოთვა
- დეპრესია
- საჭმლის მომნელებელი პრობლემები
- დემენცია
განასხვავებენ ალკოჰოლზე დამოკიდებულებას და ექსცესიურ სმას (binge drinking). ექსცესიური სმა გულისხმობს ერთჯერადად, დროის მოკლე შუალედში, დიდი რაოდენობით ალკოჰოლის მიღებას რა დროსაც სისხლში ალკოჰოლის კონცენტრაცია დაახლოებით 0.08%-ს აღწევს.
ზომიერი დალევა ითვლება დღეში 1 სტანდარტული ულუფა ქალებისთვის და 2 სტანდარტული ულუფა კაცებისთვის, კვირაშო ორჯერ კი სრული აბსტინენცია სასმელისგან. სასმელის პრობლემური მოხმარება კლასიფიცირდება როგორც 3 ან მეტი ულუფა დღეში ქალებისთვის და 4 ან მეტი ულუფა დღეში კაცებისთვის. სასმელის აღნიშნული პატერნი ასევე შეიძლება განისაზღვროს, როგორც 8 ულუფა კვირაში ქალებისთვის და 15 ულუფა კვირაში კაცებისთვის.
ალკოჰოლზე დამოკიდებულება ხასიათდება ალკოჰოლისადმი ლტოლვით და სასმელის რეგულარულად მოხმარების შეწყვეტის უუნარობით, მიუხედავად უარყოფითი ზემოქმედებისა. ქიმიური ცვლილებები ალკოჰოლის ხანგრძლივი მოხმარების შედეგად ტვინში მიმდინარე ქიმიური ცვლილებები იწვევს მისი ნორმალურ ფუნქციონირების შეფერხებას.
ალკოჰოლური დამოკიდებულების ნიშნებია:
- იმაზე მეტი სასმელის მიღება, ვიდრე განზრახული იყო
- ალკოჰოლური სასმელის მოხმარების შეწყვეტის წარუმატებელი მცდელობები
- თრობის ეფექტის შესაგრძნობად საჭიროა მეტი ალკოჰოლი
- აღკვეთის სინდრომის სიმპტომების ქონა, როდესაც წყევტს ალკოჰოლის მიღებას
- ალკოჰოლი გავლენას ახდენს ყოველდღიურ ცხოვრებაზე, რაც აისახება სამუშაო ან სწავლის პროცესზე
- სასმელის გამო სხვა აქტივობებისა და ინტერესების გადადება
- მეტი დროის დახარჯვა ალკოჰოლის მიღებაზე, დალევაზე და მიღების შემდგომ აღდგენაზე
- ალკოჰოლური სასმელი მიღება ჯანმრთელობის შედეგების მიუხედავად
- ალკოჰოლური სასმელების მიმართ ძლიერი ლტოლვა
ვინაიდან ალკოჰოლზე დამოკიდებულება პროგრესირებადი მდგომარეობაა, ის როგორც მოკლევადიან ისე გრძელვადიან პერსპექტივაში, ადამიანის ჯანმრთელობის მნიშვნელოვან გაუარესებას იწვევს.
მკურნალობა ყველაზე მარტივია ადრეულ ეტაპებზე. მკურნალობის პირველი ეტაპი მოიცავს დეტოქსიკაციას, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს აღკვეთის სინდრომის არასასიამოვნო სიმპტომები. ეს შეიძლება იყოს თავის ტკივილი, გულისრევა, ღებინება, უძილობა და ოფლიანობა. სპეციალურ დაწესებულებაში დეტოქსიკაციის მართვა საშუალებას აძლევს სამედიცინო დარგის პროფესიონალებს დაეხმარონ პაციენტს და პროცესი წარიმართოს რაც შეიძლება უსაფრთხოდ.
დეტოქსიკაციის შემდეგ მკურნალობა უნდა გაგრძელდეს საჭიროების შემთხვევაში სტაციონარული ან სტაციონარის გარეშე რეაბილიტაციით. დამხმარე ჯგუფები და ფსიქოთერაპია მნიშვნელოვანია რეაბილიტაციის პროცესში, რათა თავიდან იქნას არიდებული რეციდივი. აჰკოჰოლზე დამოკიდებულების სამკურნალოდ ეფექტურად გამოიყენება 12 ნაბიჯის პროგრამა, რომელიც მოიცავს ბიო–ფსიქო–სოციო–სულიერ პროცესებზე მუშაობას. ასევე წარმატებით გამოიყენება კოგნიტურ ბიჰევიორული თერაპია, რომელიც ორიენტირებულია აზროვნების დამაზიანებელი პატერნების აღმოჩენა–შეცვლაზე, ადაპტური უნარების განვითარებასა და ახალი ქცევის დასწავლაზე.
გამოყენებული მასალა:
