ბერძენი ფილოსოფოსი ეპიკური ფილოსოფიის დანიშნულებად ადამიანისთვის ყოველდღიური ყოფის შემსუბუქებას და ბედნიერებისკენ გზის გაკვალვას მიიჩნევდა.
ის აღწერს ოთხ ძირითად წესს – „ოთხი ნაწილისგან შემდგარ მკურნალობას“ Tetrapharmakos (τετραφάρμακος), რომელიც ადამიანს შფოთვისგან ათავისუფლებს და ამით „ატარაქსიის“, სიმშვიდის მდგომარეობის და „აპონეის“ ტკივილისგან თავისუფლების მიღწევაში ეხმარება.
ტეტრაფარმაკოსის ოთხი წესია:
არ უნდა გეშინოდეს ღმერთის
არ უნდა გეშინოდეს სიკვდილის
ყველაფერი კარგი ადვილად მისაღწევია
ყველაფერი საშინელი ადვილად გადასატანია
|
ის ამტკიცებს, რომ თუ ღმერთი არსებობს და ყველაფერი მისი ნებაა, მაშინ ჩვენზე არაფერია დამოკიდებული, ხოლო თუ ღმერთი არ არსებობს მაშინ შიშის მიზეზიც არ არსებობს.
სიკვდილის შიშის დაძლევაც მისი სწავლების ერთ-ერთი საკვანძო ცნებაა. ეპიკური ამბობს „სადაც მე ვარ იქ სიკვდილი არ არსებობს, ხოლო სადაც სიკვდილია იქ მერ არ ვარსებობ.“ თუ გარდაცვალების შემდეგ რაღაც სხვა გვემართება, რისი გადატანაც შეგვიძლია, მაშინ ჩვენც ვარსებობთ, რა ფორმითაც არ უნდა ვარსებობდეთ. თუ გარდაცვალების შემდეგ არაფერი გვემახსოვრება და ვიგრძნობთ, მაშინ გადასატანიც არაფერია და პრობლემაც არ იარსებებს.
ეპიკურის მტკიცებით „სიკეთეები“-ს მიღწევა არ არის რთული. როდესაც გშია – მიირთმევ საკვებს, როდესაც გეძინება იძინებ, როდესაც ადამიანებთან ურთიერთობა გსურს გადიხარ გარეთ და ესაუბრები ხალხს. თუ დაკმაყოფილდები და მაინც გააგრძელებ „სიკეთეების“ მიღებას უსიამოვნოდ იგრძნობ თავს, რადგან ზედმეტი მოგივა – „ზედმეტი საკვების გამო მუცელი აგტკივდება, ზედმეტი ძილის გამო იქნები მოდუნებული და მოთენთილი, საუბარი დაგღლის და უინტერესო გახდება.“ სხვა „სიკეთეები“, როგორიცაა ძალაუფლება, დამსახურება, პატივისცემა და ა. შ. ვერასოდეს იქნება რეალიზებული და შესაბამისად საერთოდ არ აქვს აზრი ამ მიმართულებით ისრწაფოდე.
„ყველაფერი საშინელი ადვილად გადასატანია“ – ყველაფერი სრულდება, მათ შორის ტანჯვაც. იმ შემთხვევაშიც კი თუ ტანჯვას ჩვენი მოკვლა შეუძლია, მისი არ უნდა გვეშინოდეს, რადგან როგორც გავარკვიეთ არც სიკვდილის უნდა გვეშინოდეს.
ეპიკური მიიჩნევს, რომ ასეთი მიდგომა ათავისუფლებს ადამიანს შფოთვისგან და აძლევს შესაძლებლობას დატკბეს ცხოვრებით და მიიღოს მრავალფეროვანი გამოცდილება.
ეპიკური დაიბადა ძვ. წ. 341 წელს კუნძულ სამოსზე. ათენში დააარსა საკუთარი სკოლა, რომელიც ღია იყო ქალებისთვის და მონებისთვის. დაწერა 300-მდე წიგნი, მათ შორის – „ბუნებაზე“, „სიცოცხლის გზაზე“, „ატომებზე და სიცარიელეზე“.
ეპიკურს, ისევე როგორს არისტოტელეს სჯერა, რომ გრძნობები ცოდნის ერთადერთი სანდო წყაროა. მას ასევე სჯერა, რომ სხეულები ატომებისგან შედგება და რომ სხეულებში ყველა ცვლილება ატომების მოძრაობის გამო ხდება. ატომების რაოდენობა უსასრულოა, შესაბამისად სამყაროც უსასრულოა. ღმერთები კი ამ სამყაროში არსებობენ და არა მის გარეთ.
ეპიკურის სწავლებამ პოპულარობის მწვერვალს მიაღწია რომის რესპუბლიკის გვიანდელ ხანაში, ხოლო გადაშენდა ანტიკურ ხანაში ადრეული ქრისტიანობის მხრიდან მტრული დამოკიდებულების გამო.
ეპიკურის სწავლება ფართოდ ცნობილი გახდა მე-XV საუკუნეში, ხოლო მისი იდეები მეტად პოპულარული გახდა მე-XVII საუკუნიდან, როდესაც ფრანგმა მოძღვარმა პიერ გასენდიმ ააღორძინა მათი ადაპტირებული ვერსია. ეპიკურის გავლენა მნიშვნელოვნად გაიზარდა განმანათლებელთა ეპოქაში და გავლენა მოახდინა ისეთ ფილოსოფოსებზე, როგორისაა ჯონ ლოკი, თომას ჯეფერსონი, კარლ მარქსი, იერემია ბენტამი.
