დღეს, 18 საათზე, პარლამენტის შენობასთან, მოქალაქეების მიერ ორგანიზებული უკრაინის მხარდასაჭერი აქცია – #GeorgiaSupportsUkraine გაიმართა. შეკრების მიზანი დამოუკიდებლობის, განვითარების, დემოკრატიის და რუსეთის აგრესიისგან თავისუფალი სამყაროს მხარდაჭერა იყო. აქციის ერთ-ერთი ორგანიზატორის, ადვოკატ დავით გელაშვილის
სიახლე არავისთვის არის, რომ პუტინის 22-წლიანი მმართველობა საბჭოთა სენტიმენტებით არის ნასაზრდოები. ქვეყნის მართვის სადავეების ერთპიროვნული ფლობა და საკუთარი თავისგან მითის შექმნის ვნება, ამ სენტიმენტის დადასტურებაა, რასაც პუტინის საბჭოთა ლიდერებით შეპყრობა ემატება. ჯერ კიდევ 2005 წელს, პუტინმა აღნიშნა, რომ „საბჭოთა კავშირის
შესაძლოა, რუსებმა უკრაინა აიღონ კიდეც, მაგრამ უკრაინელებმა ბოლო დღეებში ყველას დაუმტკიცეს, რომ ისინი მათ ქვეყნის შენარჩუნების უფლებას არ მისცემენ. ომიდან ერთ კვირაზე ნაკლები გავიდა
უკრაინის თავდაცვის სამინისტრო ტყვედჩავარდნილი რუსი ჯარისკაცების დედებს შვილების წასაყვანად ჩასვლისკენ მოუწოდებს. „დედა, შენი ომის მძევალი ვაჟი გელის! უკრაინის თავდაცვის სამინისტრომ გადაწყვიტა, ტყვეები დედებს დაუბრუნონ,
ქართული ოცნების ყოფილმა დეპუტატებმა, ღიად ანტიდასავლურმა მოძრაობამ, რომლის წევრებმაც “ხალხის ძალა” დაირქვეს და მმართველი ძალის ინტერესების გატარებას ღიად ცდილობენ, პარლამენტში წარადგინეს კანონპროექტი, რომლის მიხედვით, იმ არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და მედიასაშუალებებს, რომლებიც „უცხოური ძალისგან“ ფინანსდებიან, „უცხოური გავლენის აგენტად“ დარეგისტრირება მოუწევთ.
მათი მტკიცებით, ერთადერთი მიზეზი, რის გამოც აღნიშნული კანონპროექტი შეიმუშავეს, „გამჭვირვალობაა“. კანონპროექტის მიხედვით, „უცხოური გავლენის აგენტად“ ითვლება ყველა არასამთავრობო ორგანიზაცია და მედიასაშუალება, რომელიც შემოსავლის 20%-ზე მეტს უცხოეთიდან იღებს. აღნიშნულ სიაში არ აღმოჩნდებიან მხოლოდ ერთეულები.
კანონპროექტის ღიად მხარდამჭერი ქართული ოცნება და ე.წ. ხალხის ძალა საუბრობენ დოკუმენტის კავშირზე ამერიკულ და უნგრულ ვერსიასთან და არ ეთანხმებიან აზრს, რომ ინიციატივას კავშირი აქვს რუსულ ვერსიასთან. უმრავლესობის წევრები ასევე აღნიშნავენ, რომ კანონი არ შეზღუდავს ორგანიზაციების საქმიანობას, თუმცა გასათვალისწინებელია საზოგადოების დამოკიდებულება უფლებადამცველებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების მიმართ, რასაც მკვეთრად გააუარესებს მათი დაკავშირება, გაიგივება უცხოეთის ინტერესებთან, აგენტურასთან. თანაც, სამოქალაქო საზოგადოების შემზღუდავი სამართლებრივი ჩარჩო ერთი ხელის მოსმით თითქმის არასდროს ახშობს თავისუფალ ხმას — ეს არის ხანგრძლივი ცვლილებების, დამატებებისა და შესწორებების პროცესი, რომელიც დროთა განმავლობაში უფრო და უფრო რეგრესირდება და ისეთი განვითარებადი ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა, აფერხებს სოციალური, ეკონომიკური, დემოკრატიული განვითარების პროცესს, აუარესებს ადამიანის უფლებების მიმართულებით არსებულ მდგომარეობას და საბოლოოდ ხელისუფლებების ხელში მძლავრ მაკონტროლებელ იარაღად იქცევა.
„უცხოეთის აგენტების“ შესახებ კანონი რუსეთშიც ფინანსური გამჭვირვალობის საბაბით მიიღეს და მას შემდეგ განვლილ 10 წელზე თვალის გადავლებით ნათელი ხდება, როგორ მკაცრდებოდა, უარესდებოდა საკანონმდებლო ჩარჩო და საბოლოოდ როგორ მივიდა მდგომარეობა სამოქალაქო საზოგადოების გაჩუმებამდე.
რუსეთში არასამთავრობო სექტორის შეზღუდვის საშიში ტენდენცია ჯერ კიდევ 2006 წელს დაიწყო, როცა სამართლებრივ აქტებში გაჩნდა დამატებები, რომლებიც ორგანიზაციების რეგისტრაციასა და საქმიანობას ფართო, ბუნდოვნად განსაზღვრულ ჩარჩოს უწესებდა. მათ შორის, ორგანიზაციის რეგისტრაციაზე უარის თქმის საფუძველი გაფართოვდა და შემდეგნაირად ჩამოყალიბდა: რეგისტრაციაზე უარს მიიღებდა ორგანიზაცია, რომლის მიზნები და ამოცანები რუსეთის ფედერაციის სუვერენიტეტს, პოლიტიკურ დამოუკიდებლობას, ტერიტორიულ მთლიანობას, ეროვნულ ერთობას, უნიკალურ მახასიათებლებს, კულტურულ მემკვიდრეობასა და ეროვნულ ინტერესებს საფრთხეს უქმნიდა. ამასთან, ორგანიზაციები ვალდებულნი გახდნენ, ყოველწლიური აუდიტის შედეგები, ფონდებისა და აქტივობების შესახებ დეტალური ანგარიში, დაფინანსების წყარო და მიზნები, ასევე, მოთხოვნის შესაბამისად, ორგანიზაციის ყოველდღიური საქმიანობის შესახებ ინფორმაცია აღერიცხათ და წარედგინათ. გარდა ამისა, ხელისუფლების წარმომადგენლებს უფლება მიეცათ, გამართულ ღონისძიებებს სურვილისამებრ დასწრებოდნენ.
2009 წელს, მას შემდეგ, რაც ბარაკ ობამა რუსეთს ეწვია, რათა ადამიანის უფლებების მიმართულებით არსებული მდგომარეობა შეეფასებინა, კანონი მცირედით შერბილდა. მათ შორის, უარის თქმის კანონით განსაზღვრული საფუძვლებიდან ნაწილი ამოიღეს და ორგანიზაციებს აუდიტის წარდგენის ვალდებულება 3 წელში ერთხელ განესაზღვრათ.
2012 წელს, როცა პუტინი 4-წლიანი პაუზის შემდეგ პრეზიდენტის პოსტზე დაბრუნდა, რასაც მასობრივი საპროტესტო ტალღა მოჰყვა, არასამთავრობო სექტორისთვის დაწესებული შეზღუდვები რადიკალურად გამკაცრდა. იმავე წლის ნოემბერში ძალაში შევიდა დამატებები, რომლებიც უცხოეთიდან დაფინანსებულ ორგანიზაციებს, რომლებიც „პოლიტიკურ აქტივობებში“ მონაწილეობდნენ, უცხოეთის აგენტად დარეგისტრირებას ავალდებულებდა. „პოლიტიკური აქტივობების“ ბუნდოვანი შინაარსი, რომელიც ცხადად განსაზღვრულ ქმედებებს არ გულისხმობდა, შესაძლებლობას ქმნიდა, რომ ის ორგანიზაციებიც კი, რომლებიც პოლიტიკურ საქმიანობას არ ეწეოდნენ, „უცხოეთის აგენტად“ სახელდებულიყვნენ.
სამართლებრივი ცვლილებების შემდეგ, „უცხოეთის აგენტებს“ კანონით დაევალათ შემდეგი:
„პოლიტიკური აქტივობის“ საკანონმდებლო განმარტება მოიცავდა ხელისუფლების დღის წესრიგზე გავლენასა და ამ დღის წესრიგის შესახებ საზოგადოებრივ აზრის შეცვლის მცდელობას. აღნიშნული სამართლებრივი გაგება ფაქტობრივად ფარავს ყველა არასამთავრობო ორგანიზაციას, რადგან ადამიანის უფლებების, გარემოსდაცვითი თუ ნებისმიერი სხვა პოლიტიკური თუ სოციალური ორგანიზაცია ცდილობს, ერთი მხრივ, საზოგადოების ყურადღება მიმართოს გამოწვევებისკენ და, მეორე მხრივ, გადაწყვეტილებების მიმღებებს დღის წესრიგის გადახედვისკენ მოუწოდოს.
„უცხოური გავლენის აგენტების“ შესახებ კანონი ითვალისწინებდა გამონაკლისებსაც, მათ შორის, ღონისძიებებს, რომლებიც მეცნიერების, კულტურის, ხელოვნების, ჯანმრთელობის, სოციალური ასისტირების, დედებისა და ბავშვების დაცვის, შშმ პირების მხარდაჭერის, გარემოს დაცვის, ფილანთროპიის, მოხალისეობის საკითხებს მოიცავდა. თუმცა, ამ მიმართულებით მომუშავე ორგანიზაციებსაც კი არ ჰქონდათ აბსოლუტური იმუნიტეტი — მაგალითად, თუ გარკვეულ საკითხზე ორგანიზაცია ხელისუფლებას გააკრიტიკებდა, საპროტესტო დემონსტრაციას დაგეგმავდა ან პოლიტიკური პროცესის კრიტიკის სხვა ხერხს მიმართავდა, მისი სტატუსი განისაზღვრებოდა, როგორც “პოლიტიკურ აქტივობებში ჩართული”.
Amnesty International-ის 2016 წლის კვლევაში, სახელწოდებით “ხალხის აგენტები: 4 წელი რუსეთში „უცხოეთის აგენტების“ კანონის მიღებიდან: საზოგადოებისთვის დამდგარი შედეგი”, აისახა 15 არასამთავრობო ორგანიზაციის გართულებული მდგომარეობა მას შემდეგ, რაც „უცხოეთის აგენტების“ სიაში აღმოჩნდნენ. აღსანიშნავია, რომ აღნიშნულ კვლევაში ნახსენები არაერთი ორგანიზაცია სწორედ გამონაკლისი მიმართულებების სიაში იყო, მათ შორის, გარემოსდაცვით თუ სამეცნიერო საქმიანობას ეწევიან.
კვლევის თანახმად, „უცხოეთის აგენტების“ სიაში პირველ 4 წელში მოხვდა სულ მცირე 21 გარემოსდაცვითი, 10 მეცნიერების, განათლების პოპულარიზაციის ხელშემწყობი და კვლევით საქმიანობაში ჩართული ორგანიზაცია და 6 საგანმანათლებლო წამოწყება, რომელიც სტალინური რეპრესიების მსხვერპლთა ხსოვნის შემონახვას ისახავდა მიზნად. სიაში ფოტოგრაფიის კლუბიც კი აღმოჩნდა. ეს მხოლოდ მცირე ნაწილია იმ ორგანიზაციების, რომლებიც წესით გამონაკლისის სახით „უცხოურ აგენტად“ არ უნდა ჩათვლილიყვნენ. რა თქმა უნდა, სიის მიღმა არ დარჩნენ ადამიანის უფლებების მიმართულებით მომუშავე ორგანიზაციები, რომლებიც პატიმრების უფლებებს იცავდნენ, წამებისგან დაცვისთვის სწევდნენ ძალისხმევას. გარდა ამისა, სიაში მოხვდა სულ მცირე 6 ქალთა უფლებების დაცვის, 12 ჟურნალისტიკის ხარისხის უზრუნველყოფის, 8 მკვიდრი მოსახლეობისა და ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლობითი, 2 ლგბტქი, 2 მიგრანტების, ლტოლვილებისა და თავშესაფრის მაძიებელი ადამიანების მხარდამჭერი ორგანიზაცია. აღსანიშნავია, რომ ორგანიზაციების დიდი ნაწილი, მიუხედავად სამართლებრივი დათქმისა, სიაში მხოლოდ იმიტომ აღმოჩნდა, რომ უცხოეთიდან ფინანსდებოდა და არა მათი პოლიტიკური აქტივობის გამო.
შედეგად, კანონის გამკაცრებიდან კვლევის მომზადებამდე გასულ 3 წელში (2012-2015 წლები) უცხოეთის აგენტად რეგისტრირებული 148 ორგანიზაციიდან 27 დაიხურა. ორგანიზაციებისთვის გამოწვევად იქცა ფონდების მოძიება და მათი სამოქმედო არეალი მნიშვნელოვნად შეიზღუდა, რადგან მთელი რიგი აკრძალვები გაჩნდა. გარდა ამისა, მნიშვნელოვნად გაუარესდა საზოგადოებრივი განწყობაც.
Amnesty International-ის რუსული ოფისის იმდროინდელი დირექტორის, სერგეი ნიკიტინის თქმით, რუსეთის შორსმიმავალ ინტერესებში კრიტიკული, აქტიური სამოქალაქო საზოგადოება და ძლიერი არასამთავრობო ორგანიზაციები არ შედიოდა. მათ სახელისუფლებო უწყებებზე მიბმული ორგანიზაციები აწყობდათ.
„უცხოეთის აგენტების“ კანონი იმისთვის შეიქმნა, რომ შეებოჭა, სტიგმა გაეძლიერებინა და საბოლოოდ კრიტიკული არასამთავრობო ორგანიზაციები გაეჩუმებინა“, — აღნიშნავს სერგეი ნიკიტინი.
2017 წლიდან, ალექსეი ნავალნის მიერ ორგანიზებული მასობრივი ანტიკორუფციული საპროტესტო აქციების მიმდინარეობისას, პუტინმა პირდაპირი თავდასხმა დაიწყო თავისუფალ მედიაზეც.
მედიის შესახებ კანონში ცვლილებები შევიდა, რომლის თანახმად, ყველა უცხოური მედია შეიძლებოდა „უცხოეთის აგენტთა“ სიაში შეეყვანათ და მათთვისაც იგივე შეზღუდვები დაეწესებინათ, რაც იქამდე არასამთავრობო ორგანიზაციებს ჰქონდათ. „უცხოეთის აგენტის“ სტატუსის მინიჭების მთავარ კრიტერიუმად უცხოური დაფინანსება იქცა. „უცხოეთის აგენტი“ მედიები ვალდებულები გახდნენ, რომ გამოქვეყნებული მასალებისთვის შესაბამისი იარლიყი დაერთოთ:
„მოცემული გზავნილი (მასალა) შეიქმნა ან / და ვრცელდება უცხოური მედია ორგანიზაციის მიერ, რომელიც უცხოური აგენტის ფუნქციას ასრულებს, ან / და რუსული იურიდიული პირის მიერ, რომელიც უცხოეთის აგენტის ფუნქციას ასრულებს“.
გარდა კვარტალური დაწვრილებითი ფინანსური ანგარიშების წარდგენის ტვირთისა, ცვლილებამ მედია ორგანიზაციებს დამატებითი გამოწვევებიც შეუქმნა — გართულდა ურთიერთობა პოლიტიკურ პირებთან, სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებთან თუ რიგით რესპონდენტებთან, რომლებსაც არ სურდათ, რაიმე ფორმით დაკავშირებული ყოფილიყვნენ „უცხოეთის აგენტებთან“.
კანონი სულ უფრო მკაცრდებოდა და მალე საფრთხე შეექმნა ზოგადად ყველა დამოუკიდებელ მედია გამოცემას. უცხოური დაფინანსების დათქმაც კი იმდენად გაფართოვდა, რომ ნებისმიერი სახის აქტივობა, იქნებოდა ეს საერთაშორისო შეხვედრებზე უცხოური ფინანსებით დასწრება თუ უცხოეთში მცხოვრები ადამიანისგან მიღებული ფინანსური სარგებელი, “აგენტად” შერაცხვის მიზეზად იქცა.
2019 წლიდან „უცხოეთის აგენტების“ კანონი გავრცელდა ინდივიდებზეც და კრიტიკულად განწყობილი ჟურნალისტები სიაში აღმოჩნდნენ. 2021 წელს, მას შემდეგ, რაც ნავალნის დაკავებას საპროტესტო ტალღა მოჰყვა, კანონი კიდევ გაფართოვდა და ნებისმიერი იმ გამოცემის დაჯარიმების შესაძლებლობა გაჩნდა, რომელიც „უცხოეთის აგენტების“ მასალებს გააზიარებდა და არ დაურთავდა მათ სტატუსს.
International Press Institute-ის თანახმად, „2021 წლის ბოლოსთვის დაახლოებით 1500 აქტივისტი და ჟურნალისტი იძულებული გახდა, რომ ქვეყანა დაეტოვებინა. 100-ზე მეტი იურიდიული პირი და ინდივიდი გამოცხადდა მედია ორგანიზაციად, რომელიც „უცხოური აგენტი“ იყო. ქვეყანაში დარჩენილები კი ხშირად იძულებულები იყვნენ, რომ თვითცენზურისთვის მიემართათ, რათა მუშაობის გაგრძელების შესაძლებლობა ჰქონოდათ“.
2022 წელს, რუსეთის უკრაინის ტერიტორიაზე შეჭრისა და ომის გამოცხადების შემდეგ, პუტინისთვის ინფორმაციის გავრცელებაზე კონტროლის დამყარება კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი გახდა, ამიტომ კანონი კიდევ ერთხელ გაფართოვდა.
უცხოეთის აგენტად გამოცხადების საფუძველი მხოლოდ უცხოური დაფინანსება კი არა, უბრალოდ „უცხოური გავლენის“ ქვეშ ყოფნაც გახდა. გარდა ამისა, დაიწყო ცალკე სიის წარმოება იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც „უცხოეთის აგენტებთან არიან დაკავშირებული“. აღნიშნული სია მოიცავს „აგენტი“ ორგანიზაციის დამფუძნებელს, ლიდერს, მონაწილეს, წევრს, დასაქმებულს, ასევე, ადამიანებს, რომელთაც დაფინანსება მიუღიათ „უცხოეთის აგენტებისგან“.
ახალი ცვლილებებით კიდევ უფრო გაფართოვდა პოლიტიკური აქტივობის მნიშვნელობაც. მაგალითად, მოქალაქეთა უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის მიმართულებით მომუშავე ნებისმიერი ორგანიზაცია ავტომატურად პოლიტიკურ აქტივობაში ჩართულად ითვლება. იმ გამონაკლის მიმართულებებსაც კი, რომლებიც 2012 წლის შესწორებებით განისაზღვრა, სპეციალური მითითება დაემატა, რომელიც ითვალისწინებს ეროვნულ ინტერესებთან, სამოქალაქო სამართალთან, რუსეთის ფედერაციასთან და კონსტიტუციით განსაზღვრულ სხვა ღირებულებებთან წინააღმდეგობის გამორიცხვას.
ამ დროისთვის რუსეთის „უცხოეთის აგენტების“ სიაში 637 სუბიექტია, მათ შორის, 81 არაკომერციული ორგანიზაცია, 190 უცხოური მედია და ინდივიდი, 11 დაურეგისტრირებელი ასოციაცია, 62 ინდივიდი და 77 არასასურველი ორგანიზაცია.
მხოლოდ 2021 წლის შემდეგ 12 მედია საშუალება, 56 ჟურნალისტი და 12 არაკომერციული ორგანიზაცია გამოცხადდა „უცხოეთის აგენტად“.
პუტინის რუსეთში თავდაპირველად კანონის მიღების მიზეზად ფინანსური გამჭვირვალობა და კორუფციასთან ბრძოლა დაასახელეს, თუმცა ნათელია, რომ რამდენიმე ვადით პრეზიდენტის პოსტზე დაბრუნებულ პუტინს საწინააღმდეგო პროტესტების ჩახშობა, სამოქალაქო საზოგადოების გაკონტროლება, ინფორმაციის გავრცელებაზე კონტროლის დამყარება და ყველაზე მთავარი — საზოგადოებრივი აზრის შეცვლა სურდა. 2012 წლიდან დღემდე გასული 10 წელზე მეტი აჩვენებს, რომ რუსეთის ავტორიტარმა მმართველმა შეძლო და არასამთავრობო სექტორისთვის მუშაობა შეუძლებელი ან / და სარისკო გახადა.
რუსეთის საზოგადოებრივი აზრის კვლევის ცენტრის მიერ 2022 წელს ჩატარებული გამოკითხვა ცხადყოფს, რომ საზოგადოებრივი აზრი „უცხოეთის აგენტებთან“ დაკავშირებით სწორედ იმგვარია, როგორიც პუტინს სურს.
კითხვაზე, რა ასოციაციები გაქვთ ფრაზაზე „უცხოეთის აგენტი?“ პასუხები შემდეგნაირად გადანაწილდა:
რუსეთში „უცხოეთის აგენტების“ კანონის მიღებიდან გავლილი 10 წელზე მეტი — ქვეყნის წამყვანი ორგანიზაციების დახურვის ფაქტები, ქვეყნიდან სამოქალაქო საზოგადოების ლიდერების წასვლა, საზოგადოებრივი აზრის კვლევები, რომლებიც აჩვენებს, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის „უცხოეთის აგენტის“ მარკერით მონიშვნა უარყოფით, მოღალატეობრივ ასოციაციებს იწვევს ან საფრთხისშემცველ წარმოდგენებს აღძრავს და შედეგად დამდგარი რეალობა, რომელიც მხოლოდ სახელისუფლებო პროპაგანდაზე, გაყალბებულ ინფორმაციაზე დგას მხოლოდ მცირედ წარმოდგენას იძლევა იმ სახიფათო გზაზე, რომელსაც საქართველო ახლა გადის. პუტინის რუსეთმა არასამთავრობო სექტორისა და მედიის გაჩუმების ათწლოვანი (უფრო მეტი, თუ ამ ათვლას 2006 წლიდან დავიწყებთ) გზა გაიარა, რაც ბუნებრივია აჩენს კითხვას, როგორი მდგომარეობა იქნება საქართველოში 10 წლის შემდეგ?
გამოყენებული მასალები: International Press Institute / Amnesty International / Inoteka / Freedom House
წინა კვირაში, 24 ნოემბერს, რუსეთის სახელმწიფო დუმამ — რუსეთის ფედერალური კრების ქვედა პალატამ — მხარი დაუჭირა კანონს ლგბტქი „პროპაგანდის“ აკრძალვის შესახებ.
ახალი კანონი კრძალავს ნებისმიერ რეკლამას, მედიას, წიგნს, ფილმსა თუ თეატრალურ დადგმას, რომელიც ჰომოსექსუალობის „პროპაგანდად“ მიიჩნევა, ასევე, ყველა მოქალაქეს უკრძალავს ბავშვებისთვის პედოფილიასა და გენდერულ ტრანზიციებზე ინფორმაციის მიწოდებას.
ეს ზომა მნიშვნელოვნად ზრდის ლგბტქი თემის რეპრესიას რუსეთში და აფართოებს 2013 წლის კანონს, რომლითაც ბავშვებსა და არასრულწლოვანებში ლგბტქი „პროპაგანდის“ გავრცელება აიკრძალა.
ისეთი მასალების გავრცელება, რომლებიც ლგბტქი უფლებებს, არაჰეტეროსექსუალურ სექსუალობასა და გენდერულ იდენტობას ეხება, დაისჯება ფულადი ჯარიმით 400 000 რუბლამდე (~₾17 800), ან 5 მილიონ რუბლამდე (~₾222 000) იურიდიული პირებისთვის. უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს, რომლებიც ამ კანონს დაარღვევენ, ქვეყნის დატოვება მოუწევთ.
კანონი ჯერ კიდევ არ არის ძალაში შესული. ის უნდა გადაეცეს პარლამენტის ზედა პალატას, ფედერალურ საბჭოს, შემდეგ კი მას პრეზიდენტმა ვლადიმირ პუტინმა უნდა მოაწეროს ხელი. თუმცა, პრეცედენტით თუ ვიმსჯელებთ, ამ კანონის მიღებასთან დაკავშირებით სირთულეები არ უნდა წარმოიშვას.
უფლებადამცველების თქმით, ეს კანონი გაზრდის ცენზურასა და ჰომოფობიას რუსეთში და ლგბტქი თემს „მიწისქვეშეთში“ გადასვლას აიძულებს. LGBT Network-მა კანონს ლგბტქი თემის დამცირებისა და დისკრიმინაციის „აბსურდული“ მცდელობა უწოდა.
წყარო: Euronews
ქალთა საკალათბურთო ასოციაციის ათლეტები WNBA-ის დაბალი ანაზღაურების გამო აშშ-ის სპორტული კალენდრის ნაკლებად აქტიურ თვეებს საზღვარგარეთ ატარებენ და დამატებით შემოსავალს ასე გამოიმუშავებენ. ბრიტნი გრაინერი, ამერიკული კალათბურთის ამომავალი ვარსკვლავი, ღიად ლესბოსელი ათლეტი რუსეთში სათამაშოდ მიდიოდა, როცა აეროპორტში მარიხუანას დიდი ოდენობით გადატანისთვის დააკავეს. ის რუსეთის უკრაინაზე თავდასხმის პარალელურად აშშ-თან დაძაბული დიპლომატიური ურთიერთობის ერთგვარ განტევების ვაცად იქცა და 9-წლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს. აღნიშნულმა შემთხვევამ ქალთა საკალათბურთო ასოციაციის სხვა ვარსკვლავები დააფიქრა, როგორ უნდა განსაზღვრონ ის ქვეყნები, სადაც უსამართლო მოპყრობა არ ემუქრებათ.
ასევე წაიკითხეთ: ბრიტნი გრაინერი: გაბედული ლესბოსელი კალათბურთელი, რომელიც პოლიტიკურ ტყვედ იქცა
გასულ ათწლეულებში რუსეთი WNBA-ის ვარსკვლავებისთვის საინტერესო მიმართულება იყო, რადგან ამ ქვეყანაში ანაზღაურება $1 მილიონსაც კი აჭარბებდა, მაგრამ ახლა აღნიშნული პრიორიტეტი შეიცვალა.
“გულწრფელად რომ გითხრათ, რუსეთში შესანიშნავ დროს ვატარებდი, მაგრამ განსაკუთრებით ახლა, როცა ბრიტნი გრაინერი ისევ უსამართლოდ არის დაკავებული, იქ არავინ წავა, სანამ მას სახლში არ დააბრუნებენ. ათლეტებს საზღვარგარეთ წასვლა უნდათ, მაგრამ როცა ანაზღაურება მნიშვნელოვნად განსხვავებული არაა, უკეთესი ქვეყნის მოძებნა სჯობს”, — აღნიშნავს ბრიანა სტიუარტი, ბრიტნის თანაგუნდელი.
სტიურატი მსოფლიო თასის შემდეგ თურქეთში გაემგზავრება და ფენერბახჩესთვის ითამაშებს — აღნიშნული კლუბის წამყვანი ათლეტები ასიათასობით დოლარს გამოიმუშავებენ, მაგრამ ეს ბევრად ჩამორჩება რუსეთში არსებულ ანაზღაურებას. ბრიანას თქმით, ასე ესპანეთში მცხოვრები ცოლის ოჯახთანაც უფრო ახლოს იქნება და მათ მონახულებას შეძლებს.
რუსეთში წასვლას არ აპირებენ ჟონკელ ჯოუნსი და კორტნი ვანდერსლუტიც, ასევე 10-12 სხვა კალათბურთელი, რომლებმაც გასული ზამთარი რუსეთში გაატარეს.
ვანდერსლუტი ზამთრის სეზონს მშობლიურ ქვეყანაში, უნგრეთში გაატარებს. ამის მიზეზიც გრაინერის ირგვლივ განვითარებული ამბებია.
“რუსული კლუბი კარგად გვეპყრობოდა, უამრავი კარგი ურთიერთობაც მახსოვს და ამ კარის დახურვაც არ მინდოდა, მაგრამ ბრიტნი გრაინერთან დაკავშირებული მთელი ეს ამბები მაფიქრებინებს, რომ იქ წასვლა უსაფრთხო არავისთვის არის”, — აღნიშნავს ვანდერსლუტი.
სტიუარტის მსგავსად, ზამთრის სეზონს ჯოუნსიც თურქეთში გაატარებს და მერსინისთვის ითამაშებს. მისი თქმით, რუსეთში გამგზავრებას იმ შემთხვევაში გადაწყვეტს, თუ პოლიტიკური მდგომარეობა შეიცვლება და გრაინერი აშშ-ში დაბრუნდება.
WNBA ცდილობს, ნაკლებად აქტიური სეზონებისას ათლეტების ამერიკაში დარჩენა უფრო მიმზიდველი გახადოს და წამყვანი მოთამაშეების ანაზღაურებამ, სარეკლამო კამპანიებში ჩართვამ თუ დაჯილდოებების ბონუსებმა შესაძლოა $700 ათასამდე მიაღწიოს. თუმცა, ეს ცვლილებები მხოლოდ ერთეული კალათბურთელებისთვის იქნება მიმზიდველი, სხვებს კი ისევ სხვა ქვეყნებში გამგზავრება მოუწევთ.
წყარო: ESPN
რუსეთი არასრულწლოვანებში „ლგბტ პროპაგანდის“ გავრცელებისთვის ჯარიმის გაორმაგებას განიხილავს, ხოლო ნებისმიერი ღონისძიება, რომელიც ლგბტქი საკითხების შესახებ იქნება, ადმინისტრაციულ გადაცდომად ჩაითვლება.
ახალი საკანონმდებლო ინიციატივის მიხედვით, ორგანიზაციების მიერ „არატრადიციული სექსუალური ურთიერთობების“ არასრულწლოვნებისთვის წარდგენისთვის ჯარიმა 2 მილიონი რუბლი (92 000 ლარი) გახდება, ხოლო ონლაინ და მედიით გავრცელებული მასალებისთვის ჯარიმა 5 მილიონ რუბლს მიაღწევს.
„ლგბტ პროპაგანდის“ ინდივიდუალური შემთხვევებისთვის ჯარიმა 400 ათას რუბლამდე იქნება, ხოლო უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს, შესაძლოა, ქვეყნიდან დეპორტაცია დაემუქროთ.
რუსი კანონმდებლები „გეი პროპაგანდის“ არამხოლოდ არასრულწლოვნებს შორის, არამედ ზრდასრულებს შორის გავრცელებაზე ჯარიმის დაწესების შესახებაც საუბრობენ.
„ამჟამად ლგბტ პროპაგანდა მხოლოდ არასრულწლოვნებს შორის არის აკრძალული. ჩემი კოლეგები და მე ვფიქრობთ, რომ ის უნდა გაფართოვდეს და არატრადიციული სექსუალური ურთიერთობების გავრცელება ასაკის მიუხედავად უნდა შეიზღუდოს“, — აღნიშნავს ალექსანდრ ხინშტეინი ახალ ინიციატივაზე საუბრისას, რომელიც დუმას საშემოდგომო სესიების დაწყებისას უნდა განიხილონ.
რუსეთის ოფიციალური უწყებები ამბობენ, რომ ისინი დასავლეთის ლიბერალური ღირებულებების საწინააღმდეგოდ, მორალურ წესრიგს იცავენ, ადამიანის უფლებათა დამცველები კი აღნიშნავენ, რომ კანონი რუსი ლგბტქი ადამიანებისა და ორგანიზაციების შესაშინებელი ბერკეტია.
Reuters-ის ცნობით, სამშაბათს, რუსეთმა ვიდეო-პლატფორმა ტიკტოკი „ლგბტ თემატიკის ვიდეოების“ გავრცელებისთვის 4 მილიონი რუბლის ოდენობის ჯარიმის შესახებ გააფრთხილა. ქვეყნის მედიის მარეგულირებელმა კი საგამომცემლო სახლების გაერთიანებას ყველა იმ წიგნის გაყიდვიდან ამოღების შესახებ მოუწოდა, რომლებიც „ლგბტ პროპაგანდას“ ავრცელებენ.
ოფიციალურ უწყებებს ეს კანონი ღირსების მარშის აკრძალვისა და გეი უფლებადამცველების დაკავებისთვის არაერთხელ გამოუყენებიათ, მაგრამ თუ ახალი ინიციატივები რეალობად იქცევა, წნეხი კიდევ უფრო გაიზრდება.
რუსეთმა „ლგბტ პროპაგანდის“ კანონი 2013 წელს მიიღო, რომელსაც ლგბტქი უფლებადაცვითი ორგანიზაციებისა და აქტივისტების წინააღმდეგ აქტიურად იყენებენ. მდგომარეობა კიდევ უფრო გართულდა უკრაინაზე თავდასხმის შემდეგ — რუსული ეკლესიის პატრიარქმა რუსეთის უკრაინაზე თავდასხმა ტრადიციული ღირებულებების დაცვის მიზნებით ახსნა, სახელმწიფომ კი ლგბტქი აქტივისტების დიდი ნაწილი „უცხო ქვეყნის ჯაშუშთა“ სიაში შეიყვანა და მათი დევნა, ორგანიზაციების დარბევა ბევრად აქტიურად დაიწყო. ILGA-Europe-ის ლგბტქი უფლებრივი მდგომარეობის მიხედვით, რუსეთი ლგბტქი მეგობრული ევროპის ქვეყნების სიაში ბოლოდან მე-3 ადგილზეა.
წყარო: Reuters
რუსეთის უკრაინაში შეჭრამდე, ჟურნალისტი კარენ შაინიანი ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ღიად გეი ადამიანი იყო რუსულ ჟურნალისტიკაში. იმ ქვეყანაში, რომელშიც 2013 წლიდან „გეი პროპაგანდის“ მუხლით ადამიანებს ასამართლებენ, კარენი ლგბტქი ადამიანების ცხოვრების შესახებ წერდა.
შაინიანი პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინის საწინააღმდეგო პირველ საპროტესტო გამოსვლებს ომის დაწყებისთანავე შეუერთდა და რუსული ტანკების საზღვრის მიღმა შეყვანას გმობდა. მალევე მან მშობლიური ქვეყნიდან წასვლის გზების ძიება დაიწყო.
„უცხო ქვეყნის ჯაშუშთა სიაში შემიყვანეს, რამაც ჩემი ცხოვრება რუსეთში გაართულა, მეტიც საშიშად აქცია“, — აღნიშნა ჟურნალისტმა ტომას როიტერის ფონდთან საუბრისას. ინტერვიუ ბერლინში შედგა, ქალაქში, რომელშიც კარენი და მისი შეყვარებული ამჟამად ცხოვრობენ.
რუსეთი „უცხო ქვეყნის ჯაშუშის“ იარლიყს იყენებს და გმობს ყველა ადამიანსა და ორგანიზაციას, რომელიც პოლიტიკურ და სოციალურ ცხოვრებაში აქტიურობას უცხოეთის ფინანსური მხარდაჭერით ახერხებს.
„აქ ვარ, რადგან რუსეთში ქვიარ უფლებებზე მუშაობა უსაფრთხო აღარაა“, — ამბობს ის.
ბერლინში მცხოვრები შაინიანი შეყვარებულზე დაქორწინებას აპირებს, მაგრამ ამისთვის დანიაში უნდათ გადასვლა, რადგან იქ უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისთვის დაქორწინება ბევრად მარტივია. ის ომის შედეგად დამდგარი რეალობის გამო რუსეთისგან გარიდებას დიდი ხნით გეგმავს.
„მივხვდი, რომ მოსკოვი, რომელიც მენატრება, არ არის მოსკოვი, რომელში დაბრუნებასაც ვერ შევძლებ, რადგან… ჩემი გარშემომყოფების უმეტესობა იქ აღარაა. ჩემი მოსკოვი ახლა ყველგანაა“, — ამბობს შაინიანი.
კარენის მსგავსად, რუსი ლგბტქი ადამიანების დიდმა ნაწილმა ქვეყანა დატოვა, მათ შორის, ჟურნალისტებმა, იურისტებმა, ადამიანის უფლებათა დამცველებმა. მათ რუსეთიდან წასვლა მას შემდეგ მოუწიათ, რაც მოსკოვმა, მათივე სიტყვებით, „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“ წამოიწყო, თუმცა როგორც უკრაინა, ისე მსოფლიოს დიდი ნაწილი უწოდებს, ეს არის ომი, რომელიც განსაკუთრებული სისასტიკით მიმდინარეობს.
რუსეთში სამოქალაქო ორგანიზაციების ოფისების დარბევა 24 თებერვალს, თავდასხმის დაწყებისთანავე დაიწყო. მიზანი ერთი იყო – დაეპატიმრებინათ ყველა, ვისაც რუსული ჯარის შესახებ „ყალბი“ ამბების გავრცელებაში, ანტისახელმწიფოებრივ ქმედებებში დამნაშავედ მიიჩნევდნენ.
არაერთმა დამოუკიდებელმა მედიამ მაუწყებლობა შეწყვიტა ან შეაჩერა, მათ შორის, Novaya Gazeta-მ და Znak.com-მა. უფლებადამცველთა თქმით, სამიზნეები აღმოჩნდნენ ლგბტქი ადამიანთა დაცვის ჯგუფებიც.
ახლა კი, რუსული პარლამენტის ქვედა პალატის წევრები გამოდიან იდეით, რომ 2013 წლის აკრძალვა „არატრადიციული სექსუალური კავშირების“ შესახებ ზრდასრულებზეც გავრცელდეს. აქამდე შეზღუდვა მხოლოდ არასრულწლოვან აუდიტორიას მოიცავდა.
„ახლა აქტივისტების დიდ ნაწილს ქვეყნის დატოვების საფუძველიც კი მოუსპეს, რადგან ზოგი ორგანიზაციის ლიკვიდირება მოხდა ან არასასურველ უწყებებად დასახელდნენ, რომლებიც უცხოეთის სასარგებლოდ ჯაშუშურ საქმიანობას ეწეოდნენ“, — აღნიშნავს, სვეტლანა შაიტანოვა, Quarteera-ს, ბერლინში არსებული ლგბტქი ორგანიზაციის პრესსპიკერი, რომელიც რუსულენოვანი მოქალაქეების უფლებებზე მუშაობს.
ევროკავშირის საგარეო საქმეთა უწყების უფროსის, ჯოზეფ ბორელის თქმით, 24 თებერვლის შემდეგ, 300 ათასზე მეტმა რუსმა ქვეყანა დატოვა. ის ოფიციალური კიევისა და ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების ნაწილის ინიციატივის წინააღმდეგია, რომლითაც რუსებს ევროკავშირის ტერიტორიაზე შესვლა უნდა აეკრძალოთ.
პეტერბურგში დაარსებული ორგანიზაციის Coming Out-ის დირექტორის, ალექსანდრ ვორონოვის თქმით, ლგბტქი რუსების დიდმა ნაწილმა თავშესაფარი იმ ქვეყნებში იპოვა, სადაც უვიზოდ შეუძლიათ გამგზავრება, მათ შორის, თურქეთში, სომხეთსა და საქართველოში. ვორონოვმა ქვეყანა ჯერ კიდევ მარტში დატოვა და ამჟამად ლიეტუვას აფარებს თავს.
იაროსლაველმა ტრანსგენდერმა ბიჭმა, ალექსანდრ დერეკმა თქვა, რომ პუტინის საწინააღმდეგო პოლიტიკური აქტივიზმის გამო რისკებს გრძნობდა და ქვეყნის დატოვება ამჯობინა. 23 წლის დერეკი და მისი შეყვარებული სომხეთის დედაქალაქ ერევანში ცხოვრობენ. მათ სათემო ცენტრის გახსნაში მიიღეს მონაწილეობა, რომელიც რუსეთიდან, უკრაინიდან და ბელორუსიდან ლტოლვილი ლგბტქი ადამიანების მხარდაჭერას ისახავს მიზნად.
„სომხეთში ბევრად თავისუფალი ვარ, თუმცა ეს მდგომარეობა სრულყოფილისგან შორს არის“, — ამბობს დერეკი.
ILGA-Europe-ის მონაცემების თანახმად, სომხეთი ლგბტქი უფლებების დაცვის კუთხით ევროპაში 47-ე ადგილზეა, რუსეთი 46-ზე, ხოლო თურქეთი 48-ზე. ამ სიაში საქართველო 34-ე პოზიციას იკავებს და ევროკავშირის წევრ ქვეყნებზე უკეთესი მაჩვენებელიც კი აქვს, მათ შორის, ლიეტუვაზე, რუმინეთსა და პოლონეთზე.
საქართველოში, აჭარაში იმყოფება სტასია ეკმანი. მისი თქმით, ბევრად დაცულად გრძნობს თავს მას შემდეგ, რაც ჩრდილოეთ რუსეთში მდებარე ქალაქი ჩერეპოვეცი დატოვა.
„ობიექტურად, ბევრად დაცული ქვეყანაა, ციხეში მოხვედრის, ცემის ან გაუპატიურების შიში გაქრა. გრძნობ, რომ არ მოგკლავენ. მიუხედავად ამისა, პატრიარქატი, გენდერული სტერეოტიპები და ჰომოფობია მაინც შესამჩნევია. მადლიერი ვარ, რადგან საქართველომ მიგვიღო, მაგრამ ახლა გზის გაგრძელების დროა“, — აღნიშნავს სტასია, არაბინარული იდენტობის მქონე ლესბოსელი ადამიანი. 24 წლის ვებ დიზაინერი და მისი პარტნიორი დისტანციურად მუშაობენ და ორ ძაღლთან და ორ კატასთან ერთად სანაპიროზე ცხოვრობენ.
ბევრი რუსი ევროკავშირის ქვეყნებს შორის ლიეტუვას ირჩევს. ოფიციალური მონაცემებით, დროებით ცხოვრების უფლების მისაღებად 2022 წლის პირველი 6 თვის განმავლობაში 2 200-მა ადამიანმა შეავსო განაცხადი, მაგრამ ბალტიისპირეთის ქვეყანა ევროკავშირში მიმდინარე განხილვის ეპიცენტრიც არის, რომლის თანახმადაც, რუს ტურისტებს ვიზის მიცემაზე უარი უნდა ეთქვათ. აღნიშნულ წინადადებას ესტონეთი და ფინეთი უჭერენ მხარს, რაც აქტივისტების თქმით, თავშესაფრის მაძიებელ ლგბტქი ადამიანებს ავნებს.
38 წლის მაქს პოლიაკოვმა ლიეტუვაში ჩასვლიდან ერთ თვეში ჟურნალისტის ვიზა მიიღო და ამ გზით საკუთარი პროფესიით მუშაობის გაგრძელება შეძლო. მედიასაშუალების ვებგვერდი, რომლისთვისაც პოლიაკოვი რუსეთში მუშაობდა, მარტის დასაწყისში დაიბლოკა, რადგან უარი განაცხადეს იმ მასალის აღებაზე, რომელიც რუსეთ-უკრაინის საზღვარზე რუსი ჯარისკაცების გაუსაძლის პირობებს ამხელდა. მათ არ ჰქონდათ წინდები, საკვები და პირველადი მოხმარების სხვა ნივთები
მისი კოლეგების დიდი ნაწილი ასევე ლიეტუვას აფარებს თავს და ეძებენ გზებს, რომლითაც კრემლის პროპაგანდასთან ბრძოლას შეძლებენ, ამავდროულად ცდილობენ, რუსულენოვან აუდიტორიას ტელეგრამის გავლით მიაწვდინონ ხმა. ამბობენ, რომ ვილნიუსში ცხოვრების ხელახლა დაწყება მარტივი არ ყოფილა.
„იმ ქვეყანაში ვცხოვრობ, რომელშიც აქამდე არ ვყოფილვარ. არ მესმის ენა, ჩემი მომავალი გაურკვეველია, ვის ენდომება ასეთ ბიჭთან ურთიერთობა?“, — ამბობს პოლიაკოვი.
რუსეთში ჰომოფობიური განწყობები ფართოდ არის გავრცელებული, რასაც რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია და სახელმწიფო უმაგრებენ ზურგს. 2013 წლიდან აიკრძალა “არატრადიციული სექსუალური ურთიერთობების პროპაგანდა” არასრულწლოვანთა შორის. უკრაინაზე თავდასხმის შემდეგ კი ლგბტქი ადამიანების მდგომარეობა კიდევ უფრო გაუარესდა, რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის პატრიარქმა უკრაინაში ომი ლგბტქი ადამიანთა უფლებებს დაუკავშირა, რომელთა დაცვა დასავლური საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანია. რუსული ომის დაწყების შემდეგ მოიმატა უფლებადაცვით ორგანიზაციებზე იერიშებმა და გაძლიერდა ცენზურა, რამაც უფლებადამცველები და ჟურნალისტები სამიზნეებად აქცია.
წყარო: The Thomson Reuters Fund
2013 წელს, ქალთა ეროვნული საკალათბურთო ასოციაციის ყოველწლიურ ღონისძიებაზე, რომელიც კოლეჯის წამყვანი მოთამაშეების თუ საერთაშორისო პროფესიონალებისთვის ყველაზე პრესტიჟული ლიგის კარს ხსნის, ბრიტნი გრაინერი ყველაზე დიდი პერსპექტივის მქონე კალათბურთელ ქალად დასახელდა.
იმ წამს, გრაინერი მსოფლიოში ყველაზე წარმატებული ღიად ლესბოსელი კალათბურთელი გახდა. გრაინერს ყოველთვის უნდოდა, რომ საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე ღიად ესაუბრა, მაგრამ პრობლემა საჯაროდ გაცხადებისთვის სწორი დროის შერჩევა კი არა, ძალაუფლების მქონე ადამიანების მხრიდან ხელოვნურად შექმნილი ბარიერები იყო.
ყოველწლიურ ღონისძიებაზე სიტყვით გამოსვლამდე ბრიტნი მამამისს, რეიმონდს ჩაეხუტა, შემდეგ კი სცენაზე ავიდა. სამოსის ფერებით და მკვეთრი ნარინჯისფერი ფრჩხილის ლაქით მომავალ გუნდს მიაგო პატივი, ყველას ყურადღება მასზე იყო მიმართული, რადგან იმ დღეს მისი მომავალი დაიწყო.
ცოტა ხნის შემდეგ ESPN-ის ჟურნალისტის მიერ დასმულ კითხვაზე: „როგორ ხედავთ უფრო მეტი თავისუფლებით თამაშს?“ ბრიტნიმ მიუგო: „ნამდვილად ველი თავისუფლებას”.
ბრიტნი გრაინერმა თითქმის 5 თვე გაატარა მოსკოვის საპატიმროში. თებერვალში, მარიხუანას დიდი ოდენობით გადატანისთვის დააკავეს მაშინ, როცა ეკატერინბურგში გუნდის წევრებთან მიდიოდა. WNBA-ის ბევრი მოთამაშე შემოსავლის გაზრდის მიზნით ზამთრის სეზონს ამგვარად, საზღვარგარეთ ატარებს. გრინერის დაკავებიდან ერთ კვირაში რუსეთის პრეზიდენტი, ვლადიმირ პუტინი უკრაინაში შეიჭრა. WNBA-ისა და გრასრუთ მოძრაობის ერთობლივი კამპანიის მიუხედავად, გრაინერის პატიმრობის დასასრული რთულად პროგნოზირებადია. მისი სასამართლო პროცესები გადამწყვეტ ფაზაში ახლაღა შედის.
7 ივლისს, ბრიტნი გრაინერი სასამართლოს წინაშე დანაშაულის აღიარების გადაწყვეტილებით წარსდგა, რასაც აშშ-სა და რუსეთს შორის მისი გადაცემის მოთხოვნით პოლიტიკური მოლაპარაკება უნდა გაემარტივებინა. მიუხედავად ამისა, ექსპერტები თვლიან, რომ მოლაპარაკებების მოლოდინი არარეალურია. გრაინერი დაუნდობელი ომის შუაგულში აღმოჩენილი დიპლომატიურ მძევალი აღმოჩნდა.
ამავდროულად, აშშ-ის მედია გამოცემებმა ვერ შეძლეს, რომ გრაინერის მიღწევების სრული გავლენის შესახებ საზოგადოების ყურადღება მიემართათ. მისი ამბავი ყოველთვის იმაზე მეტი იყო, ვიდრე კალათბურთი — ჩემპიონატები თუ ოლიმპიური ოქროს მედლები. ეს დისკრიმინაციასთან ბრძოლის, უხილავი ბარიერების მსხვრევის, რადიკალური ცვლილებების ამბავია და აშშ-სა და მსოფლიოს ქალი კალათბურთელების ამბავსაც ასახავს, ყველა ქვიარ ადამიანის ამბავს, რომელიც სპორტში თავის დამკვიდრებას ცდილობს, გვიყვება, რომ WNBA-ის მოთამაშეებმა უნდა მოითხოვონ პატივისცემა, რომელიც უკვე დიდი ხანია დაიმსახურეს.
გრაინერი 1990 წელს დაიბადა. ქალთა საკალათბურთო ასოციაცია კი 1997 წელს, NBA-ის ხელმძღვანელობით დაარსდა. დაარსებისთანავე, ლიგა თავდაუზოგავად მუშაობდა, რათა ჰეტეროსექსუალობისა და ტრადიციული ფემინური გენდერული როლის დამცველის იმიჯი შეექმნა. 1998 წელს, Washington Post-მა ახალი WNBA-ისთან დაკავშირებით ახალი სერია — გოგოების საუბარი წამოიწყო, რომლის ფარგლებშიც ახალგაზრდა ფანებს კალათბურთელი ქალებისთვის შეყვარებულ ბიჭებზე ან ლიგის ვარსკვლავობამდე მიმავალ გზაზე კითხვების დასმა შეეძლოთ. იმ დროისთვის, თუ გინდოდა, რომ დაფასებულ ვარსკვლავად შემდგარიყავი გვერდით მეგობარი ბიჭის ყოლა აუცილებელიც კი იყო, საზიანოდ, საშიშად ითვლებოდა ათლეტი ქალი, რომელიც მარტოხელა იყო და გადაწყვეტილებებს დამოუკიდებლად იღებდა.
ქალთა ლიგა დიდი მონდომებით ზღუდავდა ლესბოსელ და ბისექსუალ მოთამაშეებს და ამ ჩარჩოებისგან თავის დაღწევა ერთეულებმა თუ შეძლეს. თუ WNBA-ს მიერ განვლილ გზას გადავხედავთ, აღმოვაჩენთ, რომ 2002-2012 წლების 10-წლიან პერიოდში საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე საჯაროდ ერთადერთმა ათლეტმა, შერილ სვუპსმა, 2005 წელს განაცხადა.
„5 წლის წინ საჯაროდ საუბარს ალბათ ვერ გავბედავდი. ზედმეტად შეშინებული ვიყავი იმის წარმოდგენით, ამ ამბავს რა გავლენა ექნებოდა, ველოდი, რომ მხარდაჭერას დავკარგავდი“, — აღნიშნა სვუპსმა The New York Times-თან საუბარში. იმ დროისთვის კალათბურთელ ქალს ოლიმპიური ოქრო. WNBA-ის 4 ჩემპიონატი და ლიგის ყველაზე დამსახურებული მოთამაშის 3 ტიტული ჰქონდა მოგებული — ამან ემოციური და ფინანსური თავდაჯერება მიანიჭა, რათა საკუთარ ორიენტაციაზე საჯაროდ ელაპარაკა.
გრაინერი ჰიუსტონში, ტეხასში იზრდებოდა და საკუთარი განსხვავებულობის გამო წნეხს ადრეული ასაკიდან გრძნობდა.
„ალბათ თავი განსხვავებულად იმ პერიოდიდან ვიგრძენი, როცა ყველამ დაიწყო შეგონება, რომ ეს ასე იყო… მკერდი ფაქტობრივად არ მქონდა, გამხდარი ვიყავი და ხმაც დაბალი მქონდა“, — იხსენებს ბრიტნი 2014 წელს გამოქვეყნებულ მემუარებში — In My Skin. თანატოლები დერეფანში დასდევდნენ და მის დამცირებას ცდილობდნენ — „ალბათ ბიჭია. გოგო ნამდვილად არ არის“.
შეურაცხყოფებმა გრაინერის თავდაჯერება შეარყია და „ემოციური გაურკვევლობა“ მოუტანა, თუმცა Nimitz-ის საშუალო სკოლაში ჩაბარების შემდეგ კალათბურთი მოტივაციის გაღვივებაში დაეხმარა. გამორჩეულ ფიზიკურ მონაცემებს და მონდომებას გაუმჯობესებისთვის იყენებდა, სპორტმა ცხოვრების მიზანი და წინააღმდეგობის სურვილი გაუჩინა.
2007 წელს, გრაინერის შთამბეჭდავი „ჩატენის“ ვიდეო ვირუსულად გავრცელდა. 2008 წლის შემოდგომაზე, გრინერი Baylor-ის უნივერსიტეტში ჩაირიცხა, სადაც კამპუსში ლონგბორდზე დამდგარს ნახავდით ან პიკნიკებზე მეგობრებთან ხუმრობაში გართულს, ამავდროულად მოედანზე ოპონენტებს ჯაბნიდა. საუნივერსიტეტო ლიგაში საკუთარ გუნდს არაერთი ტრიუმფი მოუტანა და სხვადასხვა გამოცემები მის გამორჩეულ „ჩატენებზე“ ახალ ამბებს წერდნენ. მაგრამ უნივერსიტეტში სწავლისას, გრაინერი იძულებული იყო, რომ იდენტობის შესახებ დაემალა.
ერთ დღეს, სტუდენტური ჩემპიონატის მიმდინარეობისას მთავარმა მწვრთნელმა, კიმ მალკიმ დაიბარა. გრაინერი მემუარებში იხსენებს, რომ წინა დღეს, ვალენტინობის დღის აღსანიშნავად რესტორანში ქალთან ერთად იყო, რის შესახებაც ჭორებმა მწვრთნელამდე მიაღწია. მალკიმ გრინერს პირდაპირ უთხრა — „ამის კეთებისას არ უნდა დაგინახონ… სჯობს ყველაფერი ჩაკეტილი კარის მიღმა დამალო“.
იმ დროისთვის, უნივერსიტეტის ოფიციალური შიდაგანაწესი ჰომოსექსუალობას და ზოგადად ქორწინების გარეშე სექსს კრძალავდა, აკრძალული იყო „ადვოკატირების ჯგუფები, რომლებიც სექსუალობის შესახებ სწავლებით ბიბლიის დოგმებთან წინააღმდეგობაში“ იყო. ამ მიდგომით გრინერს თავისუფლება იმავე დაწესებულებამ შეუზღუდა, რომელიც მის საჯარო წარმატებაზე დიდ გავლენას ახდენდა, ფინანსურად უზრუნველყოფდა და პროფესიული წრეების ყურადღების ცენტრში აქცევდა. ბრიტნი მემუარებში წერს — „დიდი დრო დავკარგე იმაზე ფიქრში ისინი ბრიტნი გრინერს როგორც ადამიანს უჭერდნენ მხარს თუ ბრიტნი გრაინერს — კალათბურთელს“.
მცირე ხნის წინაც კი, 2013 წლისთვის, როცა ბრიტნი გრაინერი პროფესიონალურ ლიგაში გადავიდა, ჟურნალისტები და ლიგაში ძალაუფლების მფლობელნი შეპყრობილნი იყვნენ ყველაფრის გასაიდუმლოებით. WNBA არ აღიარებდა ლესბოსელი მოთამაშეების დიდ ოდენობასა და ქვიარ ფანების არმიას. ლიგის მხოლოდ ერთი მოთამაშე, სიმონე ავგუსტუსი იყო ღიად ლესბოსელი.
მალე, ერთი რიგითი ინტერვიუს დროს, პროფესიონალურ ლიგაში გადასვლიდან მცირე ხანში, ჟურნალისტმა გრაინერსა და მის ორ კოლეგას სპორტისა და სექსუალობის შესახებ ჰკითხა, რაზეც ბრიტნიმ უყოყმანოდ უპასუხა — „ყოველთვის ღია ვიყავი ჩემს თავზე და სექსუალობაზე ღიად საუბრისთვის. თუ შემეძლება ყველას დავანახო, რომ სექსუალურ ორიენტაციაზე ღიად ვსაუბრობ, ეს თავს კარგად მაგრძნობინებს და არაფერია უჩვეულო, იმედი მაქვს, ახალი თაობაც იმავეს იგრძნობს“.
WNBA-ის არჩევანი არ ჰქონდა და პროცესის მონაწილედ იქცა. სულ რაღაც ერთი წლის შემდეგ, 2014 წელს, ეროვნული ტელევიზიით უჩვენეს ღირსების თამაში. WNBA-ში მიმდინარე პროგრესული გარდაქმნების გზა გრძელი, გამოწვევებით აღსავსე და კომპლექსურია, მაგრამ ბრიტნი გრაინერი დღევანდელი ლიგის საუკეთესო სახეა. ამ პროცესს ლაიშია კლარენდონი, მაია მური და ნატაშა ქლუდიც შეუერთდნენ და ადვოკატირების პროცესში ჩაერთნენ, რამაც ქალთა საკალათბურთო ასოციაცია სოციალური სამართლიანობის გამოწვევების გადაჭრის მნიშვნელოვან ფიგურად აქცია.
WNBA ახლა კიდევ ერთი პოლიტიკური გამოწვევის წინაშეა — ბრიტნი გრაინერის არასამართლებრივი პატიმრობა. გრაინერი კიდევ ერთხელ იქცა მნიშვნელოვანი პროცესის მთავარ ფიგურად, თუმცა, ამ შემთხვევაში მის წინაშე არსებული პრობლემა განსაკუთრებით რთულია. თავისუფლების აღკვეთის არასამართლებრივ შემთხვევებში პროცესი სიმართლის მტკიცების მიმართულებით კი არ მუშაობს, არამედ ემსახურება აღმკვეთი ქვეყნის პოლიტიკური სურვილების დაკმაყოფილებას. რუსეთს პატიმრების გაცვლა სურს, რაც აშშ-ის ხელისუფლების ბევრ წარმომადგენელს არ აწყობს.
მომდევნო კვირების თუ თვეების განმავლობაში რუსული მედიის საშუალებით გრინერის შესახებ მცირედს თუ გავიგებთ — ვიხილავთ დაცვის თანხლებით, ბორკილებდადებულს, სასამართლოს დარბაზში შესვლისას, მაგრამ ეს მცირე გამოსახულებებიც კი დაგვანახებს მისი მდგომარეობის სიმძიმეს, რაც ბევრად დიდი სიმართლის დანახვას ართულებს.
გრაინერს ყოველთვის დიდი ძალა ჰქონდა: გადარჩენის, წარმატების მიღწევის და ამ შესაძლებლობის სხვებისთვის დანახვების ძალა. ახლა მისი მნიშვნელობა კიდევ უფრო გაიზარდა, იმავე მიზეზით, რის გამოც ამერიკული საზოგადოება ცდილობდა, რომ მისთვის ყურადღება არ მიექცია და რის გამოც ის პუტინისთვის საჭირო სამიზნეა. პრეზიდენტისთვის, რომელიც ანტი-გეი გადაწყვეტილებებით, კანონმდებლობით საკუთარი პოლიტიკური ძალაუფლების განმტკიცებას ცდილობს. ამ გაგებით, გრაინერს ისევე, როგორც მრავალ სხვა ქვიარ, შავკანიან, გენდერულ ნორმებს აცდენილ ადამიანს შეიძლება თავისუფლებისთვის ბრძოლა მთელი ცხოვრების განმავლობაში მოუწიოს.
ისღა დაგვრჩენია, დაველოდოთ და ვნახოთ, როდის მოიპოვებს ბრიტნი გრაინერი თავისუფლებას.
წყარო: The Guardian
ავტორი: მაია გოლდბერგ-საფირი
პეტერბურგის სასამართლომ რუსული ლგბტქი ორგანიზაციის, Sphere-ის ლიკვიდაციის ნებართვა გასცა. რუსეთის იუსტიციის სამინისტრომ ჯერ კიდევ თებერვალში შეიტანა სარჩელი, რომლითაც იმ ორგანიზაციის ლიკვიდაციას ითხოვდა, რომელიც რუსული ლგბტქი ქსელის მუშაობას უზრუნველყოფდა. სამინისტროს მტკიცებით, ორგანიზაცია „ტრადიციულ ღირებულებებთან“ წინააღმდეგობაში იყო.
სამინისტრომ ორგანიზაცია „ლგბტქი აზრების“ გავრცელებაშიც დაადანაშაულა, ასევე 18 წელს მიუღწეველ ადამიანებთან თანამშრომლობაში და „ლგბტქი მოძრაობის სასარგებლოდ რუსეთის ფედერაციული მოწყობის შეცვლის მცდელობაში“ — სხვა სიტყვებით თუ ვიტყვით, „გეი პროპაგანდის“ შესახებ კანონის დარღვევაში.
2011 წელს დაარსებულ ორგანიზაციას 2016 წელს ოფიციალურმა უწყებებმა „უცხოეთის ჯაშუში“ უწოდეს, 2021 წელს იმავე სახელით მოიხსენიეს ლგბტქი ქსელი და Sphere-ის დამფუძნებელი, იგორ კოჩეტკოვი. იმავე დროს სახელმწიფო მედიებმა ლგბტქი მოძრაობის საწინააღმდეგო კამპანია წამოიწყეს.
„ ორგანიზაციის 11-წლიან ისტორიაში Sphere არცერთი რეგულაციის დარღვევაში ყოფილა შემჩნეული. სახელმწიფოს მხრიდან საწინააღმდეგოს მტკიცება იდეოლოგიურია და კანონთან შესაბამისობაში არაა. არ ვტირი, ამაყი ვარ იმ სამუშაოთი, რომელიც გასულ 11 წელში გავწიეთ. ცალსახაა, რომ სასამართლომ გადაწყვეტილება არა სამართლებრივ საფუძველზე, არამედ იდეოლოგიური მიზეზებით მიიღო. რუსული კანონმდებლობა არ კრძალავს იმ ორგანიზაციების მუშაობას, რომლებიც „ღირებულებებზე“ კომენტარს არ აკეთებენ. კანონმდებლობაში უბრალოდ არ არსებობს არასამთავრობო ორგანიზაციის ლიკვიდაციის საფუძველი. მუშაობას მაინც გავაგრძელებთ. მათი ხელები ბინძურია, მაგრამ ზედმეტად მოკლე, რომ ჩვენი დაბლოკვა შეძლონ“, — აღნიშნა კოჩეტკოვმა.
ხელისუფლების ზეწოლის გამო არაერთი ორგანიზაცია და დამოუკიდებელი მედია მუშაობას წყვეტს ან იძულებით კრძალავენ. რუსული ხელისუფლება ადამიანის უფლებაზე მომუშავე ნებისმიერი ორგანიზაციის, მათ შორის, ლგბტქი მოძრაობის შეჩერებას ცდილობს. სწორედ ამიტომ მრავალი უფლებადაცვითი ორგანიზაცია და აქტივისტი „უცხოეთის აგენტებად“ შერაცხეს და მათ წინააღმდეგ დევნა დაიწყეს.
ორგანიზაციაში აცხადებენ, რომ ყველაფერს გააკეთებენ, რომ სამართლებრივი სტატუსის მიუხედავად მუშაობა შეუფერხებლად შეძლონ.
წყარო: LA Blade
რუსეთის იუსტიციის სამინისტრომ უცხოელი აგენტების რეესტრში რამდენიმე ჟურნალისტი, მათ შორის, ცნობილი ჟურნალისტი და იუთუბერი, იური დუდი (მან გამოაქვეყნა დოკუმენტური ფილმი A Man in Time of War იმის შესახებ, თუ როგორ ეხმარებიან რუსები უკრაინელ ლტოლვილებს ბუდაპეშტში); Keep Reading
ფლანგვის დეტექტორმა პრორუსული და ძალადობრივი დაჯგუფება ალტ-ინფოს მიერ დაფუძნებული პარტიის ფინანსები და მთავრობასთან ურთიერთობა შეისწავლა, რომლითაც ქართულ ოცნებასთან სავარაუდო კავშირები იკვეთება.
კონსერვატიული პარტიის ოფისების გახსნას პროტესტი არაერთ ქალაქში მოჰყვა, თუმცა ფლანგვის დეტექტორის თანახმად, ზოგიერთ ქალაქში პარტიამ საოფისე ფართის ქირაობა ქართულ ოცნებასთან დაკავშირებული პირების დახმარებით შეძლო.
წყალტუბოს რეგიონული ოფისი ალტ-ინფომ ქართული ოცნების მაჟორიტარი დეპუტატის, ავთანდილ მხეიძის შვილისგან, რეზო მხეიძისგან იქირავა. აღსანიშნავია, რომ ფართის თანამესაკუთრე რუსეთის მოქალაქე, აკაკი ლორთქიფანიძეა. გარდა ამისა, კონსერვატიული მოძრაობის რეგიონული ოფისების რამდენიმე ხელმძღვანელი და პარტიის წევრი ადგილობრივი მერიის ა(ა)იპ-ებშიც არიან დასაქმებული.
ფლანგვის დეტექტორმა კონსერვატიული მოძრაობის ფინანსებიც შეისწავლა და დაადგინა, რომ დაჯგუფების თქმით, პარტიის ერთ-ერთი დამფინანსებელი ალტ-ინფოს ლიდერი კონსტანტინე მორგოშია ორჯერ არის ნასამართლევი. პირველად წინა ხელისუფლების პერიოდში სახელმწიფო ქონების მითვისებისა და თაღლითობის ბრალდებით, რა დროსაც მისი ადვოკატი ქართული ოცნების ამჟამინდელი ლიდერი მამუკა მდინარაძე იყო. მორგოშია მართლსაწინააღმდეგო ქმედებაში მეორედ 2016 წელს არის შემჩნეული, როცა პატრიოტთა ალიანსს კანონით გათვალისიწნებულ წლიურ შემოწირულობაზე, 60 ათას ლარზე მეტი თანხა შესწირა. მორგოშიას 180 ათასი ლარის გადახდა დაეკისრა, რაზეც უარი განაცხადა და ამის გამო 2017 წლიდან მოვალეთა რეესტრშია რეგისტრირებული.
მორგოშიას ქონება ვერ დაუყადაღეს, რადგან საკუთარ სახელზე არც აქტივები და არც უძრავი ქონება აქვს გაფორმებული. ალტ-ინფოს ლიდერი მამიდის, ციალა მორგოშიას და ძმის, გიორგი მორგოშიას დახმარებით წარმართავს ფინანსურ ოპერაციებს.
გარდა ამისა, ფლანგვის დეტექტორის მიგნებით, მორგოშიების ოჯახი მერიასთან კავშირებშია შემჩნეული. გიორგი მორგოშია მერიასთან დეველოპერული კომპანიის შუამავალი იყო და ამ გარიგების წყალობით 800 კვ.მ საცხოვრებელი ფართი და $110 ათასი გადაეცა. ალტ-ინფოს ლიდერის ძმამ მშენებლობის ნებართვის მოსაპოვებლად 3 თვე მოითხოვა, რაც აღნიშნული გარიგებისთვის მცირე დროა, ამასთან ის არქიტექტურის სამსახურის ჩანაწერებში არ იძებნება. გიორგი მორგოშია მერიასთან შუამავლის როლში კიდევ ერთ ეპიზოდში გვევლინება, რომლისთვისაც 400 კვ.მ საცხოვრებელი ფართი მიიღო.
ფლანგვის დეტექტორის მტკიცებით, აღნიშნული ფაქტი განსაკუთრებით საეჭვოა, რადგან 2021 წელს გავრცელებულ სუს-ის ჩანაწერებს ჰგავს, რომელშიც ქართული მარშის ლიდერი სანდრო ბრეგაძე და სხვა პრორუსული დაჯგუფების, პრიმაკოვის ცენტრის ხელმძღვანელი, დიმიტრი ლორთქიფანიძე საუბრობენ, როგორ მისცა კახა კალაძემ კონსტანტინე მორგოშიას უკანონო მშენებლობის უფლება ორჯერ.
ფლანგვის დეტექტორის მიერ მომზადებული სრული მასალის ნახვას აღნიშნულ ლინკზე შეძლებთ.
პრორუსული, ძალადობრივი დაჯგუფება ალტ-ინფო საქართველოს სხვადასხვა ქალაქში ოფისებს ხსნის, რასაც არაერთ ქალაქში საპროტესტო აქციების გამართვა მოჰყვა — მესტიაში ალტ-ინფოს ოფისის გახსნის წინააღმდეგ ახალგაზრდები გამოვიდნენ, რასაც პრორუსულმა ძალამ აგრესიით უპასუხა და 10-მდე ადამიანი სცემეს, იგივე განმეორდა ქობულეთშიც, სადაც სკოლის მოსწავლეებისა და სტუდენტების მიერ ორგანიზებულ აქციაზე კონსერვატიული მოძრაობის 12 წევრი და მხარდამჭერი დააკავეს, მოქალაქეთა ორგანიზებით მოეწყო აქცია ოზურგეთსა და ზუგდიდშიც. ალტ-ინფოს ოფისის გახსნა ამბროლაურშიც გააპროტესტეს, გორში ოფისის შენობას წითელი საღებავი შეასხეს, ახალციხეში ადგილობრივებმა ოფისის ბანერზე საბჭოთა ნოსტალგიების საწინააღმდეგო წარწერები გააკეთეს, ხულოსა და შუახევში კი პრორუსულ ძალას ოფისები გახსნის დღესვე დაატოვებინეს.
განსაკუთრებული წინააღმდეგობით შეხვდნენ მარნეულელი სამოქალაქო აქტივისტის, სამირა ბაირამოვას პროტესტს, რომელმაც ალტ-ინფოს ოფისი უკრაინის ფერებში შეღება და ბანერზე წარწერა – „რუსეთი ოკუპანტია“ დატოვა. სამირა ბაირამოვას პროტესტს ალტ-ინფოს მხარდამჭერებისა და დაჯგუფების წევრების მუქარა მოჰყვა, რომელიც ეთნიკური და რელიგიური შუღლის გაღვივების ნიშნებს შეიცავდა.
აღსანიშნავია, რომ სხვადასხვა ქალაქში გამართული აქციის ორგანიზატორები ძირითადად ქალი აქტივისტები იყვნენ, პრორუსული ძალის მხარდამჭერების განცხადებები კი, ხშირ შემთხვევაში, გენდერული დისკრიმინაციის ნიშნებს შეიცავდა. სამირა ბაირამოვამ, ასევე ოზურგეთელმა აქტივისტებმა, სარჩელი მუქარისშემცველ განცხადებებთან დაკავშირებით შეიტანეს, თუმცა ხელისუფლების მხირდან ალტ-ინფოს ძალადობრივი ქმედებების დაგმობა ღიად არ გვინახავს. გამონაკლისი იყო ნინო წილოსანი, საპარლამენტო უმრავლესობის წევრი, რომელმაც სხდომაზე ვახტანგ გომელაურს მოუწოდა, რომ სამირა ბაირამოვას წინააღმდეგ წამოწყებული სიძულვილის კამპანიასთან დაკავშირებით ქმედითი ნაბიჯები გადადგან.
შინაგან საქმეთა მინისტრმა, ვახტან გომელაურმა განაცხადა, რომ გამოძიება მიმდინარეობს და საქმეს ბოლომდე მიიყვანენ, თუმცა ალტ-ინფოსთვის პარტიული საქმიანობის აკრძალვის შესახებ თქვა, რომ ამისთვის გამართული კანონმდებლობაა საჭირო და მისი პირადი სურვილი ვერაფერს შეცვლის, რადგან მას, როგორც შინაგან საქმეთა მინისტრს, კანონის აღსრულება ევალება.
სამოქალაქო საზოგადოება მინისტრის განცხადებასთან დაკავშირებით ფიქრობს, რომ საკმარისი საფუძველი არსებობს იმისთვის, რომ ალტ-ინფოს ქმედებების მოკვლევა მოხდეს, მათ შორის, 5 ივლისის ძალადობრივი აქციის ორგანიზება, რომლის დროსაც 50-ზე მეტი ჟურნალისტი სცემეს, დაარბიეს სამოქალაქო ორგანიზაციების ოფისები და დალეწეს ორგანიზაციების პირადი ტექნიკა. აქციის ორგანიზატორები დღემდე არ დაუკავებიათ, ძალადობრივ ქმედებაში ბრალდებული პირებიდან კი მხოლოდ ერთი ადამიანის სამართლებრივი პასუხისგება დადგა. დაკავებული 6 ივლისს დაგეგმილი მდუმარე აქციის მოწინააღმდეგე პირია, რომელმაც პალიტრა ნიუსის ოპერატორს ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენა.
ხელისუფლების უმოქმედობის საპასუხოდ და აქტივისტებისთვის სოლიდარობის გამოსახატად, მათ შორის, სამირა ბაირამოვას მხარდასაჭერად, ქალთა მოძრაობამ ღია წერილი გამოაქვეყნა და მუქარის შემთხვევების ეფექტურ გამოძიებას, სამირა ბაირამოვასთვის დაცვის გარანტიების შექმნასა და კონსერვატიული პარტიის მოქმედებების შესწავლას ითხოვენ.
„ქალთა მოძრაობა სოლიდარობას უცხადებს უფლებადამცველ სამირა ბაირამოვას და სახელმწიფოსაგან მოითხოვს მისი დაცვის გარანტიებს და მყისიერ და ეფექტურ გამოძიებას სამირას მიმართ გამოთქმული მუქარის დანაშაულზე.
ამასთან, მოვუწოდებთ საქართველოს პრეზიდენტს და საქართველოს პარლამენტის წევრებს, როგორც მმართველი, ისე ოპოზიციური პარტიებიდან შესწავლონ და შეაფასონ “კონსერვატული პარტიის” საქმიანობა და მიმართონ საკონსტიტუციო სასამართლოს “კონსერვატული პარტიის” აკრძალვის მოთხოვნით ვინაიდან “კონსერვატურლი პარტია” ეწევა ძალადობის პროპაგანდას და აღვივებს ეროვნულ და რელიგიურ შუღლს“, – აღნიშნულია განცხადებაში.
განცხადებაში ასევე ნათქვამია, რომ დღეს, როცა რუსეთის აგრესიას უკრაინაში ათასობით მშვიდობიანი მოქალაქე ეწირება, საქართველოს მოქალაქეთა მხრიდან პროტესტი ბუნებრივია, ამასთან, ალტ-ინფო „იდეოლოგიურად და ფინანსურად საზრდოობს რუსეთიდან, საფრთხეს უქმნის საქართველოს უსაფრთხოებას და სუვერენიტეტს, ღიად აღვივებს ეთნიკურ და რელიგიურ შუღლს საქართველოში, გამოირჩევა მიზოგინიით და ჰომოფობიით, აორგანიზებს ძალადობრივ ჯგუფებს და 5-6 ივლისს თავს დაესხა ჟურნალისტებს და უფლებადამცველებს“.
საერთაშორისო ორგანიზაციის – ქალები საერთო მომავლისთვის და ქალთა მოძრაობის წევრი, უფლებადამცველი იდა ბახტურიძე ჩვენთან საუბარში ამბობს, რომ „განსაკუთრებით საფრთხისშემცველი სამირა ბაირამოვას წინააღმდეგ მიმდინარე კამპანიაა, რომელიც ეთნიკური და რელიგიური შუღლის გაღვივებას ისახავს მიზნად. ძალადობრივი ჯგუფები ჯვრის გადაღებაზე აკეთებენ აქცენტს, მაგრამ ეს არის რელიგიური შუღლის გაღვივების მცდელობა, ყველა გადაჯვარედინებული სიმბოლო ჯვარი არ არის. სამირას პროტესტი არ მიემართებოდა ჯვარს და ჯდებოდა პროტესტის კანონით გათვალისწინებულ ფორმაში. გარდა ამისა, ეს პროცესი ქალის მისამართით ჩაგვრის მცდელობაა, მსგავსი ძალადობრივი ჯგუფები განსაკუთრებით სასტიკნი არიან ლგბტქი აქტივისტებისა და ქალების მისამართით. ხელისუფლების მხრიდან მათი ქმედებების ნაკლებად დასჯა იწვევს აგრესიის, ძალადობის წახალისებას. ქალების მიმართ აგრესიას ხელისუფლების წარმომადგენლები ხშირად მწვანე შუქს უნთებენ, მეტიც, თავად აჟღერებენ დისკრიმინაციულ განცხადებებს ტრიბუნიდან, რაც ასეთ ჯგუფებს კიდევ უფრო მეტ გამბედაობას სძენს.
დღეს გავავრცელეთ სოლიდარობის წერილი სამირა ბაირამოვას და იმ აქტივისტების მისამართითაც, რომლებიც ბოლო პერიოდია რეგიონებში ალტ-ინფოს ოფისების გახსნას აპროტესტებენ. პირველ რიგში, ვითხოვთ, რომ ხელისუფლებამ ამ დაჯგუფების მხირდან განხორციელებული ყველა მუქარისშემცველი ქმედება შეისწავლოს, რადგან ეს მყისიერ საფრთხეს უქმნის, როგორც სამირა ბაირამოვას, ისე სხვა აქტივისტებს. აუცილებელია, რომ ამ ქმედებებს სათანადო რეაგირება მოჰყვეს, ამას 5 ივლისიდან მოყოლებული ვითხოვთ და ჯერ კიდევ არ არიან დასჯილი დანაშაულის ორგანიზატორები. დაისაჯა მხოლოდ რამდენიმე ადამიანი, რომელმაც დანაშაული ჩაიდინა, მაგრამ ორგანიზატორები დაუსჯელები არიან და ახლაც ძალადობის და მუქარისშემცველ ქმედებებს აორგანიზებენ რეგიონული აქტივისტების მისამართით. გარდა ამისა, ჩვენ ვითხოვთ სახელმწიფოსგან – პარლამენტის და პრეზიდენტისგან, რომ აკრძალონ ამ პარტიის საქმიანობა. ისინი ეროვნულ და რელიგიურ შუღლს აღვივებენ და არაფერი აქვთ საერთო პოლიტიკურ პარტიასთან.’’
ქალთა მოძრაობის კიდევ ერთი წევრი, ექსპერტი ადამიანის უფლებებისა და გენდერის საკითხებში, მორეტა ბობოხიძე კი აღნიშნავს, რომ ალტ-ინფო რელიგიურ და ეთნიკურ შუღლს აღვივებს და ძალადობრივი ქმედებებით გამოირჩევა, ამიტომ, გაუმართლებელია მსგავსი დაჯგუფების არსებობა სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების დაცვის საბაბით.
„ალტ-ინფოს ქმედებების მიმართ ინდიფერენტული მიდგომა იმის მანიშნებელია, რომ ხელისუფლებას არ აქვს სათანადო ცოდნა რელიგიური ექსტრემიზმისა და ანტიგენდერულ მოძრაობებთან დაკავშირებით, ეს გამოწვევაა არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელი მსოფლიოში და ბოლო პერიოდში კიდევ უფრო მწვავედ დგას. ალტ-ინფოს შევაფასებდი, როგორც ანტიგენდერულ მოძრაობას, გარდა ამისა, ისინი აღვივებენ ეთნიკურ და რელიგიურ შუღლს და აშკარად გამოხატულია მათი პრორუსული განწყობებიც. ეს არის ცუდი პროექტი, დადასტურებულად არ ვიცით, საიდან ფინანსდება, მაგრამ მახვილი გონება და დაკვირვებული თვალი მიხვდება – საიდან. შესაბამისად, დიდი საფრთხის წინაშე ვართ, განსაკუთრებით ქალები. მათი ოფისების გახსნის წინააღმდეგაც აქტიურად ილაშქრებენ ქალები – ზუგდიდშიც, მარნეულშიც, ოზურგეთშიც. ქალებმა ყველაზე უკეთ დავინახეთ, რომ ეს არის, მათ შორის, ქალების წინააღმდეგ მოქმედი ორგანიზაცია, რაც ავტორიტარული რეჟიმის ერთ-ერთი მთავარი ნიშანია.
შეიძლება, ხელისუფლებამ ალტ-ინფოს არსებობა სიტყვისა და გამოხატვის, პარტიის ჩამოყალიბების თავისუფლებით გაამართლოს, მაგრამ ამის საპირწონედ დგას უსაფრთხოების დაცვის ვალდებულება, რაც მათი პირდაპირი მოვალეობაა. აუცილებელია, შეფასდეს ამ დაჯგუფების გავლენა დემოკრატიული განვითარების პროცესზე, საზოგადოების კეთილდღეობაზე. ხელისუფლება ვალდებულია, რომ ყველა პარტიის კეთილსინდისიერება და მიზნები გადაამოწმოს“, – ამბობს მორეტა ბობოხიძე.
მორეტა ბობოხიძე იმასაც ამბობს, რომ „ახლა ალტ-ინფოს მსგავსი ჯგუფებისთვის საუკეთესო ნიადაგია, რადგან ადამიანები დაბნეულები და შეშინებულები არიან, არის რეტრავმატიზირების შემთხვევები, დღეს უკრაინაში მიმდინარე ომი ჩვენს თავზე გამოვცადეთ, ამიტომ ხალხი დამფრთხალია, ყველანი მოწყვლადები ვართ და ადამიანთა სხვადასხვა მოძრაობაში გაუცნობიერებლად ჩათრევა ბევრად მარტივია, ამიტომ სახელმწიფომ ასმაგი ყურადღება უნდა მიმართოს ალტ-ინფოს მოქმედებებისა და გამონათქვამებისკენ და იმოქმედონ შესაბამისად. ახლა თითოეულ სიტყვას შეიძლება ჰქონდეს ბევრად დიდი წონა. ამ პროცესში დროის დაკარგვა იქნება უკუსვლა და რუსეთისკენ გადადგმული ნაბიჯი“.
ვესაუბრეთ ადამიანთა უფლებათა სახლის ფონდის უფროს მრჩეველს ადამიანის უფლებათა საკითხებში, ქეთი აბაშიძეს, რომელმაც აღნიშნა, რომ ალტ-ინფოს ძალადობრივი ქმედებების არაერთი მტკიცებულება არსებობს, თუმცა ხელისუფლებას არ აქვს ნება ამ შემთხვევების გამოძიების.
„სახელმწიფოს გულგრილობა და, ზოგიერთ შემთხვევაში, ძალადობრივი ჯგუფების წახალისებაც კი, რაც ჩვენ 5 ივლისსაც მოვისმინეთ, მიანიშნებს იმაზე, რომ სახელმწიფოს არ აქვს სურვილი, შეაჩეროს ისინი და მათთვის მისაღებია ასეთი ქმედებები. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მსგავსი ჯგუფები ხშირად სწორედ უფლებადამცველებს ემუქრებიან, ალბათ ამიტომ არაა გასაკვირი, რომ დღეს მათი მუქარის სამიზნე სამირა ბაირამოვა გახდა. გვახსოვს ისიც, რომ ისინი ლგბტქი აქტივისტების მიმართ ძალადობის წამხალისებლები არიან და თვითონაც ძალადობენ, მაგრამ სახლემწიფო არც სიტყვით გმობს მათ ქმედებებს და არც სამართლებრივი პასუხისგების საკითხს აყენებს, საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად. ეს საგანგაშოა. უკვე დიდი ხანია ეს ჯგუფი მოქმედებს და ჟურნალისტებს შემონახული აქვთ მათი ყველა მოწოდება, საქმიანობა, ეს არ არის მხოლოდ ძალადობის მუქარა, გვაქვს მათ მიერ წახალისებული ძალადობრივი ქმედებების მაგალითები, მათი მონაწილეობით ან მათ მიერ ორგანიზებული ძალადობის ფაქტები, ამიტომ, სახელმწიფო ვალდებულია, აღკვეთოს მათი ქმედება და ასევე, ხმამაღლა და საჯაროდ დაგმოს კიდეც. სახელმწიფოს აქვს უფლებადამცველების მიმართ ნაკისრი ვალდებულებები – გაეროს სხვადასხვა რეზოლუციის მიხედვით, ამიტომ ისინი ვალდებულნი არიან, შეასრულონ აღებული ვალდებულებები. რეზოლუციებში საუბარია იმაზე, რომ სახელმწიფომ უნდა დაიცვას უფლებადამცველები შესაძლო ძალადობისგან, მათ შორის, არასახელისუფლებო ჯგუფებისგან მომდინარე ძალადობისგან, სახელმწიფო ვალდებულია, შექმნას კეთილგანწყობილი გარემო და ამ პროცესში მნიშნველოვანია მხარდაჭერის მკაფიო განცხადებები და სიტყვიერი მხარდაჭერაც უმაღლეს დონეზე, ეს მათი პოლიტიკური ვალდებულებაა, რომელსაც მეტწილად არ ასრულებენ“, – გვეუბნება ქეთი აბაშიძე.
სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების აღმასრულებელი დირექტორი, ნინო დოლიძე ამბობს, რომ ალტ-ინფოს ანტისახელმწიფოებრივი ინტერესები აშკარად გამოკვეთილია, ამიტომ არსებობს საფუძველი მათი საქმიანობის აღსაკვეთად, თუმცა ხელისუფლება სათანადოდ არ რეაგირებს.
„ალტ-ინფო არის რუსული ინტერესების გამტარი დაჯგუფება, რაც სახელმწიფოს, მოქალაქეების მიერ არჩეულ საგარეო კურსთან წინააღმდეგობაშია. ამ მიმართულებით სვლა ჩვენი კონსტიტუციითაც არის გარანტირებული. რუსეთის აგრესია, ომის შედეგები ყველას კარგად გვახსოვს და დღემდე ოკუპირებული აქვთ სხვადასხვა სახელმწიფოს ტერიტორიები, ამ დროს რომელიმე ჯგუფი ოკუპანტის ინტერესებს თუ ატარებს, ეს არის ანტისახელმწიფოებრივი, ამიტომ, რა თქმა უნდა, ეწინააღმდეგება ინტერესებს. ამ კონტექსტის გათვალისწინებით, ამ ჯგუფების თარეში ქვეყანაში შესაძლებელი არ უნდა იყოს, ისინი ქვეყნის სუვერენიტეტს უქმნიან საფრთხეს და ჩვენს კონსტიტუციურ წყობასთან აცდენაში არიან. ამ პრობლემას მეორე ნაწილიც აქვს, ისინი აღვივებენ ხან ეთნიკურ შუღლს, ხან – რელიგიურს, გვახსოვს 5 ივლისის მოვლენებიც, როცა ჰომოფობიური, ძალადობრივი აქცია დააორგანიზეს, ისინი ებრძვიან ყველაფერს, რაც დასავლურ ღირებულებებად მოიაზრება. ისინი ებრძვიან ადამიანების თავისუფლებას არა მხოლოდ გამოსვლებით, არამედ ფიზიკური ძალადობით და დაპირისპირებითაც. ისინი არიან დამნაშავეები, მაგრამ ვერ ვხედავთ, რომ ამისთვის სათანადოდ ისჯებიან, ხელისუფლება არ ატარებს სათანადო ზომებს, რაც მრავალ კითხვის ნიშანს აჩენს. როცა მომსწრეები ვართ ადმინისტრაციული შენობისთვის კვერცხის სროლის გამო დაკავების და ამის საპირწონედ მოძალადე ჯგუფების წინააღმდეგ უმოქმედობაა, ისმის კითხვა ხელისუფლების ნებასთან დაკავშირებით. ამიტომ, ჩნდება ეჭვი, რომ როცა მოძალადეს არ სჯი, შესაძლოა, მათი მდუმარე მოკავშირეც იყო“, – აღნიშნავს ნინო დოლიძე.
ქეთი აბაშიძის თქმით, ადამიანის უფლებათა სახლმა 2021 წელს რეგიონში კვლევა ჩაატარა, რომლითაც ულტრამემარჯვენე ჯგუფების რუსეთთან პირადაპირი თუ ირიბი კავშირი დგინდება, რაც ანტისახელმწიფოებრივია. გარდა ამისა, მისი თქმით, „კვლევების უმრავლესობის მიხედვით, განსაკუთრებული საფრთხის ქვეშ არიან ქალი უფლებადამცველები, აქტივისტები, რომლებიც ეთნიკური უმცირესობების უფლებებისთვის იბრძვიან, ლგბტქი უფლებადამცველები და ასევე ლგბტქი თემი, გარდა ამისა, გარემოსდამცველები, კორუფციის წინააღმდეგ მებრძოლი ადამიანები და ჟურნალისტები. ამ კონტექსტის გათვალისწინებით, განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება სამირა ბაირამოვას მიმართ მუქარასთან დაკავშირებით სახელმწიფოს მკვეთრ პოზიციას“.
სამირა ბაირამოვას მიმართ სოლიდარობის გამოსახატად, 21 მარტს, ნოვრუზ ბაირამის დღესასწაულზე, პოლიტიკოსი და უფლებადამცველი ქალები, მათ შორის, ნინო დოლიძე, ბაია პატარაია, ანა ნაცვლიშვილი და ხათუნა სამნიძე მარნეულში იყვნენ ჩასული, ამის ამსახველი ფოტოები ანა ნაცვლიშვილმა პირადი ფეისბუკის გვერდზე გაავრცელა.
აქტივისტების მიმართ სოლიდარობისა და ალტ-ინფოს ქმედებებთან დაკავშირებული წინააღმდეგობის ორგანიზატორები ხშირ შემთხვევაში უფლებადამცველი და პოლიტიკოსი ქალები არიან, რომლებიც ერთხმად მოითხოვენ სამირა ბაირამოვასთვის და სხვა აქტივისტებისთვის დაცვის გარანტიების შექმნას, ალტ-ინფოს ქმედებების გამოძიებას და ხელისუფლების მხრიდან მკაფიო განცხადებებს, მათ შორის, 5-6 ივლისის ძალადობრივ ფაქტებთან დაკავშირებით. იდა ბახტურიძის თქმით, ელიან უფრო მეტს და ითხოვენ უფრო მეტს.
ნინო დოლიძე კი აღნიშნავს, რომ „შსს აქტიური კი არა პროაქტიური უნდა იყოს და რეაგირება უნდა ჰქონოდათ მაშინვე, როცა მუქარა გაჟღერდა, მაგრამ გუშინ ამ ჯგუფებმა ენმ-ის ოფისიც გადაღებეს, რაც სამირას წინააღმდეგ მიმართული აგრესია იყო და არა ენმ-ზე ანგარიშსწორება. შსს-ს მოქმედებაში მხოლოდ გამოძიებას კი არ ვგულისხმობ, განცხადებების გავრცელებას, იმის ცხადად თქმას, რომ მსგავსი ქმედებები ქვეყანაში მიუღებელია. სახელმწიფოს პოლიტიკა და პოზიცია არანაკლებ მნიშვნელოვანია, მაგრამ ყველას გვახსოვს, თუნდაც 5 ივლისთან დაკავშირებით პრემიერის განცხადება, რომელმაც ძალადობა წაახალისა“.
