რუსეთის უკრაინაში შეჭრამდე, ჟურნალისტი კარენ შაინიანი ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ღიად გეი ადამიანი იყო რუსულ ჟურნალისტიკაში. იმ ქვეყანაში, რომელშიც 2013 წლიდან „გეი პროპაგანდის“ მუხლით ადამიანებს ასამართლებენ, კარენი ლგბტქი ადამიანების ცხოვრების შესახებ წერდა.
შაინიანი პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინის საწინააღმდეგო პირველ საპროტესტო გამოსვლებს ომის დაწყებისთანავე შეუერთდა და რუსული ტანკების საზღვრის მიღმა შეყვანას გმობდა. მალევე მან მშობლიური ქვეყნიდან წასვლის გზების ძიება დაიწყო.
„უცხო ქვეყნის ჯაშუშთა სიაში შემიყვანეს, რამაც ჩემი ცხოვრება რუსეთში გაართულა, მეტიც საშიშად აქცია“, — აღნიშნა ჟურნალისტმა ტომას როიტერის ფონდთან საუბრისას. ინტერვიუ ბერლინში შედგა, ქალაქში, რომელშიც კარენი და მისი შეყვარებული ამჟამად ცხოვრობენ.
რუსეთი „უცხო ქვეყნის ჯაშუშის“ იარლიყს იყენებს და გმობს ყველა ადამიანსა და ორგანიზაციას, რომელიც პოლიტიკურ და სოციალურ ცხოვრებაში აქტიურობას უცხოეთის ფინანსური მხარდაჭერით ახერხებს.
„აქ ვარ, რადგან რუსეთში ქვიარ უფლებებზე მუშაობა უსაფრთხო აღარაა“, — ამბობს ის.
ბერლინში მცხოვრები შაინიანი შეყვარებულზე დაქორწინებას აპირებს, მაგრამ ამისთვის დანიაში უნდათ გადასვლა, რადგან იქ უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისთვის დაქორწინება ბევრად მარტივია. ის ომის შედეგად დამდგარი რეალობის გამო რუსეთისგან გარიდებას დიდი ხნით გეგმავს.
„მივხვდი, რომ მოსკოვი, რომელიც მენატრება, არ არის მოსკოვი, რომელში დაბრუნებასაც ვერ შევძლებ, რადგან… ჩემი გარშემომყოფების უმეტესობა იქ აღარაა. ჩემი მოსკოვი ახლა ყველგანაა“, — ამბობს შაინიანი.
კარენის მსგავსად, რუსი ლგბტქი ადამიანების დიდმა ნაწილმა ქვეყანა დატოვა, მათ შორის, ჟურნალისტებმა, იურისტებმა, ადამიანის უფლებათა დამცველებმა. მათ რუსეთიდან წასვლა მას შემდეგ მოუწიათ, რაც მოსკოვმა, მათივე სიტყვებით, „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“ წამოიწყო, თუმცა როგორც უკრაინა, ისე მსოფლიოს დიდი ნაწილი უწოდებს, ეს არის ომი, რომელიც განსაკუთრებული სისასტიკით მიმდინარეობს.
რუსეთში სამოქალაქო ორგანიზაციების ოფისების დარბევა 24 თებერვალს, თავდასხმის დაწყებისთანავე დაიწყო. მიზანი ერთი იყო – დაეპატიმრებინათ ყველა, ვისაც რუსული ჯარის შესახებ „ყალბი“ ამბების გავრცელებაში, ანტისახელმწიფოებრივ ქმედებებში დამნაშავედ მიიჩნევდნენ.
არაერთმა დამოუკიდებელმა მედიამ მაუწყებლობა შეწყვიტა ან შეაჩერა, მათ შორის, Novaya Gazeta-მ და Znak.com-მა. უფლებადამცველთა თქმით, სამიზნეები აღმოჩნდნენ ლგბტქი ადამიანთა დაცვის ჯგუფებიც.
ახლა კი, რუსული პარლამენტის ქვედა პალატის წევრები გამოდიან იდეით, რომ 2013 წლის აკრძალვა „არატრადიციული სექსუალური კავშირების“ შესახებ ზრდასრულებზეც გავრცელდეს. აქამდე შეზღუდვა მხოლოდ არასრულწლოვან აუდიტორიას მოიცავდა.
„ახლა აქტივისტების დიდ ნაწილს ქვეყნის დატოვების საფუძველიც კი მოუსპეს, რადგან ზოგი ორგანიზაციის ლიკვიდირება მოხდა ან არასასურველ უწყებებად დასახელდნენ, რომლებიც უცხოეთის სასარგებლოდ ჯაშუშურ საქმიანობას ეწეოდნენ“, — აღნიშნავს, სვეტლანა შაიტანოვა, Quarteera-ს, ბერლინში არსებული ლგბტქი ორგანიზაციის პრესსპიკერი, რომელიც რუსულენოვანი მოქალაქეების უფლებებზე მუშაობს.
ევროკავშირის საგარეო საქმეთა უწყების უფროსის, ჯოზეფ ბორელის თქმით, 24 თებერვლის შემდეგ, 300 ათასზე მეტმა რუსმა ქვეყანა დატოვა. ის ოფიციალური კიევისა და ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების ნაწილის ინიციატივის წინააღმდეგია, რომლითაც რუსებს ევროკავშირის ტერიტორიაზე შესვლა უნდა აეკრძალოთ.
პეტერბურგში დაარსებული ორგანიზაციის Coming Out-ის დირექტორის, ალექსანდრ ვორონოვის თქმით, ლგბტქი რუსების დიდმა ნაწილმა თავშესაფარი იმ ქვეყნებში იპოვა, სადაც უვიზოდ შეუძლიათ გამგზავრება, მათ შორის, თურქეთში, სომხეთსა და საქართველოში. ვორონოვმა ქვეყანა ჯერ კიდევ მარტში დატოვა და ამჟამად ლიეტუვას აფარებს თავს.
იაროსლაველმა ტრანსგენდერმა ბიჭმა, ალექსანდრ დერეკმა თქვა, რომ პუტინის საწინააღმდეგო პოლიტიკური აქტივიზმის გამო რისკებს გრძნობდა და ქვეყნის დატოვება ამჯობინა. 23 წლის დერეკი და მისი შეყვარებული სომხეთის დედაქალაქ ერევანში ცხოვრობენ. მათ სათემო ცენტრის გახსნაში მიიღეს მონაწილეობა, რომელიც რუსეთიდან, უკრაინიდან და ბელორუსიდან ლტოლვილი ლგბტქი ადამიანების მხარდაჭერას ისახავს მიზნად.
„სომხეთში ბევრად თავისუფალი ვარ, თუმცა ეს მდგომარეობა სრულყოფილისგან შორს არის“, — ამბობს დერეკი.
ILGA-Europe-ის მონაცემების თანახმად, სომხეთი ლგბტქი უფლებების დაცვის კუთხით ევროპაში 47-ე ადგილზეა, რუსეთი 46-ზე, ხოლო თურქეთი 48-ზე. ამ სიაში საქართველო 34-ე პოზიციას იკავებს და ევროკავშირის წევრ ქვეყნებზე უკეთესი მაჩვენებელიც კი აქვს, მათ შორის, ლიეტუვაზე, რუმინეთსა და პოლონეთზე.
საქართველოში, აჭარაში იმყოფება სტასია ეკმანი. მისი თქმით, ბევრად დაცულად გრძნობს თავს მას შემდეგ, რაც ჩრდილოეთ რუსეთში მდებარე ქალაქი ჩერეპოვეცი დატოვა.
„ობიექტურად, ბევრად დაცული ქვეყანაა, ციხეში მოხვედრის, ცემის ან გაუპატიურების შიში გაქრა. გრძნობ, რომ არ მოგკლავენ. მიუხედავად ამისა, პატრიარქატი, გენდერული სტერეოტიპები და ჰომოფობია მაინც შესამჩნევია. მადლიერი ვარ, რადგან საქართველომ მიგვიღო, მაგრამ ახლა გზის გაგრძელების დროა“, — აღნიშნავს სტასია, არაბინარული იდენტობის მქონე ლესბოსელი ადამიანი. 24 წლის ვებ დიზაინერი და მისი პარტნიორი დისტანციურად მუშაობენ და ორ ძაღლთან და ორ კატასთან ერთად სანაპიროზე ცხოვრობენ.
ბევრი რუსი ევროკავშირის ქვეყნებს შორის ლიეტუვას ირჩევს. ოფიციალური მონაცემებით, დროებით ცხოვრების უფლების მისაღებად 2022 წლის პირველი 6 თვის განმავლობაში 2 200-მა ადამიანმა შეავსო განაცხადი, მაგრამ ბალტიისპირეთის ქვეყანა ევროკავშირში მიმდინარე განხილვის ეპიცენტრიც არის, რომლის თანახმადაც, რუს ტურისტებს ვიზის მიცემაზე უარი უნდა ეთქვათ. აღნიშნულ წინადადებას ესტონეთი და ფინეთი უჭერენ მხარს, რაც აქტივისტების თქმით, თავშესაფრის მაძიებელ ლგბტქი ადამიანებს ავნებს.
38 წლის მაქს პოლიაკოვმა ლიეტუვაში ჩასვლიდან ერთ თვეში ჟურნალისტის ვიზა მიიღო და ამ გზით საკუთარი პროფესიით მუშაობის გაგრძელება შეძლო. მედიასაშუალების ვებგვერდი, რომლისთვისაც პოლიაკოვი რუსეთში მუშაობდა, მარტის დასაწყისში დაიბლოკა, რადგან უარი განაცხადეს იმ მასალის აღებაზე, რომელიც რუსეთ-უკრაინის საზღვარზე რუსი ჯარისკაცების გაუსაძლის პირობებს ამხელდა. მათ არ ჰქონდათ წინდები, საკვები და პირველადი მოხმარების სხვა ნივთები
მისი კოლეგების დიდი ნაწილი ასევე ლიეტუვას აფარებს თავს და ეძებენ გზებს, რომლითაც კრემლის პროპაგანდასთან ბრძოლას შეძლებენ, ამავდროულად ცდილობენ, რუსულენოვან აუდიტორიას ტელეგრამის გავლით მიაწვდინონ ხმა. ამბობენ, რომ ვილნიუსში ცხოვრების ხელახლა დაწყება მარტივი არ ყოფილა.
„იმ ქვეყანაში ვცხოვრობ, რომელშიც აქამდე არ ვყოფილვარ. არ მესმის ენა, ჩემი მომავალი გაურკვეველია, ვის ენდომება ასეთ ბიჭთან ურთიერთობა?“, — ამბობს პოლიაკოვი.
რუსეთში ჰომოფობიური განწყობები ფართოდ არის გავრცელებული, რასაც რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია და სახელმწიფო უმაგრებენ ზურგს. 2013 წლიდან აიკრძალა “არატრადიციული სექსუალური ურთიერთობების პროპაგანდა” არასრულწლოვანთა შორის. უკრაინაზე თავდასხმის შემდეგ კი ლგბტქი ადამიანების მდგომარეობა კიდევ უფრო გაუარესდა, რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის პატრიარქმა უკრაინაში ომი ლგბტქი ადამიანთა უფლებებს დაუკავშირა, რომელთა დაცვა დასავლური საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანია. რუსული ომის დაწყების შემდეგ მოიმატა უფლებადაცვით ორგანიზაციებზე იერიშებმა და გაძლიერდა ცენზურა, რამაც უფლებადამცველები და ჟურნალისტები სამიზნეებად აქცია.
წყარო: The Thomson Reuters Fund
