საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია გენდერისა და ლგბტქი საკითხების ეთიკურად გაშუქების შესახებ ტრენინგს ატარებს, რომელში მონაწილეობაც თბილისში მომუშავე მედიის წარმომადგენლებს შეუძლიათ. 23-24 მაისს, ტრენინგს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს წევრი, ჟურნალისტი, ხატია ღოღობერიძე ჩაატარებს,
20 თებერვალს, სოციალური ქსელების საშუალებით, საეკლესიო პირზე ძალადობის ამსახველი ვიდეო გავრცელდა, რომლის მიხედვითაც თავდასხმა ჰომოფობიურ ნიადაგზე მოხდა. გავრცელებული ვიდეო სხვადასხვა მედიასაშუალებამ ეთიკური სტანდარტების დარღვევებით გაავრცელა, რასთან დაკავშირებითაც საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ განცხადება გააკეთა და მედიის წარმომადგენლებისთვის რეკომენდაციები გააჟღერა. ქვიარი საქართველოს
საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია მედიის წარმომადგენლებისთვის გენდერისა და ლგბტქი საკითხების ეთიკურად გაშუქების შესახებ ტრენინგს ატარებს. პირველ ონლაინ ტრენინგს 14-15 აპრილს ტელეკომპანია ფორმულას ციფრული დეპარტამენტის
ქვიარის რედაქტორი, ხატია ღოღობერიძე ქარტიის საბჭოს თავმჯდომარე გახდა. მან ამ პოზიციაზე თამარ რუხაძე შეცვალა. ხატია ღოღობერიძე ქარტიის საბჭოს ერთი წლის ვადით უხელმძღვანელებს. გარდა ამისა,
პარლამენტის ეზოდან On.ge-ის რედაქტორი, ნეტგაზეთის ჟურნალისტი და ფორმულას ფოტოგრაფი პროფესიული მოვალეობის დროს ძალის გამოყენებით გაიყვანეს. როგორც On.ge-ის რედაქტორი, თამუნა გეგიძე ქვიართან ამბობს, კოლეგებთან ერთად, გადაწყვიტა, პარლამენტის ეზოდან გადაეღო შენობის გარეთ მიმდინარე აქცია და ტერიტორიაზე დაუბრკოლებლად მივიდნენ.
“ვიყავი პარლამენტის ეზოში და გადავწყვიტე, გადამეღო პარლამენტის გვერდითა შესასვლელები, საიდანაც ისმოდა აქციის მონაწილეების შეძახილები. დაუბრკოლებლად და უპრობლემოდ მივედი, გადავიღე და გამოვაქვეყნე. ამის შემდეგ ჩემთან ერთად მყოფმა ფორმულას ფოტოგრაფმა შენიშნა, რომ დაცვის ერთ-ერთი თანამშრომელი, სავარაუდოდ, გვიღებდა ფოტოს ან ვიდეოს. ვიკითხეთ, რატომ გვიღებდა, რის შემდეგად, დაცვის სხვა თანამშრომელი მოვიდა და მოგვთხოვა ტერიტორიის დატოვება. ვკითხეთ მიზეზი, მაგრამ არგუმენტი ვერ წარმოგვიდგინეს. შემდეგ გადავინაცვლეთ მოპირდაპირე მხარეს, სადაც ასევე დაუბრკოლებლად მივედით, გადავიღეთ და ამ დროს დაცვის კიდევ ერთმა თანამშრომელმა გვითხრა, რომ დაგვეტოვებინა ტერიტორია. ვუთხარი, რომ ფორმულას ფოტოგრაფი ჯერ კიდევ იღებდა ფოტოს და შემდეგ გავიდოდით. ჩვენთან ერთად იმყოფებოდა ნეტგაზეთის ჟურნალისტიც. როგორც კი ფოტოგრაფმა ფოტო გადაიღო, გამოვედით და შეგვხვდა რამდენიმე პირი, რომლებმაც გვკითხეს, ვინ ვიყავით, ასევე, მოითხოვეს საშვები. ფორმულას ფოტოგრაფმა აუხსნა, რომ ქურთუკი დატოვა შენობაში და იქ ჰქონდა საშვი. შემდეგ მომთხოვეს მე. ვაჩვენე საშვიც და პიადობის მოწმობაც, რაზეც მითხრეს, რომ ეს იყო დროებითი საშვი და ტერიტორია უნდა დამეტოვებინა”, — ამბობს თამუნა გეგიძე.
მისივე თქმით, დაცვის სამსახურს აუხსნა, რომ პარლამენტის გრძელვადიანი აკრედიტაციები ახალდამზადებულია და დღესვე უნდა გამოეტანა, თუმცა პარლამენტში მუშაობის გამო ვერ მოახერხა და ერთჯერადი საშვიც, რომლითაც იმჟამად სარგებლობდა, პრესსამსახურის მიერ სამუშაოდაა გაცემული. ამის შემდეგ მას უთხრეს, რომ საკითხს გაარკვევდნენ, თუმცა რამდენიმე წამში ძალის გამოყენებით ტერიტორია დაატოვებინეს.
“მოვუწოდე, მეც მომესმინა, რასაც ეტყოდნენ, რადგან მცოდნოდა, რომ ტყუილად არ გამიშვებდნენ ტერიტორიიდან, ასევე, გავიმეორე, რომ გასვლას არ ვაპირებდი. გადადგა რამდენიმე ნაბიჯი, არვისთან არ დაურეკავს, ეს ჩანს კიდეც ვიდეოში, გვერდით მდგომ პირს გადაულაპარაკა, მობრუნდა და ძალის გამოყენებით გამომაგდო პარლამენტიდან. ერთი პირი, რომელიც მას ახლდა, ქურთუკზე მექაჩებოდა და იქ, პარლამენტის გასასვლელთან კიბეებია, რომელზეც პირდაპირ გადამაგდეს. აღმოვჩნდი ხალხის მასაში, სადაც პოლიციელებმა ხელი მკრეს. პოლიციას არაერთხელ მივმართე, მოვუწოდებდი, რომ ჰქონოდათ რეაგირება, ხელს მიშლიან და მაქვს საშვი, მაგრამ რეაგირება არ ჰქონიათ”, — ამბობს თამუნა გეგიძე.
ნეტგაზეთის ინფორმაციით, ჟურნალისტებს პარლამენტის ეზო ძალის გამოყენებით სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის წარმომადგენელმა, თორნიკე ჯანელიძემ დაატოვებინა.
პარლამენტიდან ჟურნალისტების ძალის გამოყენებით გაყვანაზე განცხადება გაავრცელა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ. ქარტია გმობს პარლამენტის მხრიდან მედიის წარმომადგენლებისთვის ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელის შეშლას და აღნიშნავს, რომ ეს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის (154-ე მუხლი) დარღვევა და დანაშაულია.
“დაუშვებელია მედიის მიმართ მსგავსი ფორმით მოპყრობა. დღეს საკანონმდებლო ორგანო განიხილავდა რუსულ კანონს “უცხოური გავლენის აგენტების” შესახებ და კომიტეტის სხდომა ხმაურით მიმდინარეობდა. აღნიშნული კანონპროექტის მიზანი საზოგადოებაში კრიტიკული ხმის ჩახშობაა. დღესვე, პარლამენტთან იმართება საპროტესტო აქცია. შესაბამისად, მედიის ინტერესი ბუნებრივია. ხელისუფლებას უნდა ახსოვდეს, რომ დემოკრატიულ სახელმწიფოში მედიის თავისუფლება მნიშვნელოვანია და საპარლამენტო საქმიანობის ხელმისაწვდომობა საზოგადოებისთვის აუცილებელია.
აღსანიშნავია ისიც, რომ უკვე სისტემატური ხასიათი მიეცა ჟურნალისტებისთვის პარლამენტში დაშვების შეზღუდვას.
ქარტია მოუწოდებს პარლამენტის თავმჯდომარეს, დაავალოს შესაბამის სამსახურებს, შეისწავლონ დაცვის სამსახურის ქმედებები და მოახდინოს მკაცრი რეაგირება. ქარტია ასევე მოუწოდებს პარლამენტს, უზრუნველყოს მედიის წარმომადგენლების დაუბრკოლებელი მუშაობა საკანონმდებლო ორგანოში, რათა ჟურნალისტებმა მოახერხონ საზოგადოების დროული და სრული ინფორმირება”, — წერია ეთიკის ქარტიის განცხადებაში.
დღესვე, პარლამენტთან, თავდაცვისა და საგარეო ურთიერთობების კომიტეტების მიერ რუსული კანონის განხილვის შემდეგ მიმდინარე აქციაზე პუბლიკის დირექტორი, ზურა ვარდიაშვილი და ტაბულას ჟურნალისტი, ბექა ჯიქურაშვილი დააკავეს. დაკავებულია აქციის მონაწილე სხვა რამდენიმე ადამიანიც, რაოდენობა ჯერჯერობით უცნობია.
პარლამენტში საგარეო ურთიერთობათა და თავდაცვის კომიტეტებზე რუსული კანონი განიხილეს და მხარი დაუჭირეს. კომიტეტების შემდეგ კანონპროექტი პლენარულ სხდომაზე უნდა განიხილონ. ქართული ოცნება აცხადებს, რომ კანონის ორივე ვერსიას პირველი მოსმენით მხარს დაუჭერს და შემდეგ ვენეციის კომისიას გადაუგზავნის. კანონის მისაღებად საჭიროა სამი მოსმენა. განხილვის პარალელურად პარლამენტთან ჟურნალისტებისა და მედიის აქცია მიმდინარეობდა, საღამოს კი ოპოზიციის აქცია დაიწყო.
ანტიდასავლურმა მოძრაობამ პარლამენტში რუსული კანონის ორი ვერსია წარადგინა. ორივე ითვალისწინებს “უცხოური გავლენის აგენტად” რეგისტრაციას იმ შემთხვევაში, როცა დაფინანსების წყარო საერთაშორისო ორგანიზაციებია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, გათვალისწინებულია ჯარიმა, ახალ ვერსიაში კი არის პატიმრობის შესახებ ჩანაწერიც. შედეგად, საფრთხე ექმნება თავისუფალ მედიას, არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობას და უამრავ სერვისს, რომელსაც მოსახლეობა სწორედ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის დახმარებით იღებს, მათ შორის, ჯანდაცვის, განათლების, ინფრასტრუქტურული სერვისები და სხვა.
ქართული ოცნება აპირებს პირველი მოსმენით მხარი დაუჭიროს ორივე კანონპროექტს და შემდეგ ვენეციის კომისიას გადაუგზავნოს განსახილველად. შესაბამისად, ანტიდასავლური მოძრაობის მიერ პარლამენტში უკვე რეგისტრირებულ რუსულ კანონპროექტებს მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციები ჩვენი მუშაობის შეზღუდვის მცდელობად მივიჩნევთ. ჩვენ გავავრცელეთ ერთობლივი განცხადებაც და აღვნიშნეთ, რომ კანონპროექტი მიმართულია არა მხოლოდ თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებისა და კრიტიკული მედიის, არამედ — საქართველოს მოსახლეობის წინააღმდეგ. გარდა ამისა, დამატებით განცხადება გავრცელდა მედიის მხრიდან. ხელმომწერი მედიაორგანიზაციები ვაცხადებთ, რომ არ ვაპირებთ “აგენტებად” რეგისტრაციას, რეგისტრაციას, რადგან კანონის მიზანია, მედიამ და საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა ვეღარ ასახონ ქვეყანაში არსებული კორუფცია, უსამართლობა და სიღარიბე.
მსგავსი კანონი რუსეთში 2012 წელს მიიღეს. ბოლო დეკადამ ცხადყო, რომ რუსეთის ავტორიტარმა მმართველმა, “გამჭვირვალობის” მიზეზით მიღებული კანონის მეშვეობით, მედიისა და არასამთავრობო სექტორის კრიტიკული ხმა სრულიად ჩაახშო.
ქვიარის რედაქტორი, ხატია ღოღობერიძე ქარტიის საბჭოს თავმჯდომარე გახდა. მან ამ პოზიციაზე თამარ რუხაძე შეცვალა. ხატია ღოღობერიძე ქარტიის საბჭოს ერთი წლის ვადით უხელმძღვანელებს.
გარდა ამისა, ქარტიის ყოველწლიურ, რიგით მეთოთხმეტე საერთო კრებაზე აირჩიეს საბჭოს სამი ახალი წევრი:
ქარტიის საბჭოში სულ 9 წევრია, 6 წევრი რეგიონულ მედიას წარმოადგენს, 3 კი — თბილისს. საბჭო საკუთარი განცხადებით დატოვა თამარ რუხაძემ, რომელიც ირმა ზოიძემ შეცვალა. ზვიად ქორიძეს, ნათია ზოიძეს და ნინა ხელაძეს საბჭოს წევრად ყოფნის ვადა ამოეწურათ.
საბჭოს ახალი შემადგენლობა ასე გამოიყურება:
საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია გენდერისა და ლგბტქი საკითხების ეთიკურად გაშუქების შესახებ ტრენინგს ატარებს, რომელში მონაწილეობაც თბილისში მომუშავე მედიის წარმომადგენლებს შეუძლიათ.
23-24 მაისს, ტრენინგს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს წევრი, ჟურნალისტი, ხატია ღოღობერიძე ჩაატარებს, ხოლო 26-27 მაისს, ტელეკომპანია ფორმულას ციფრული დეპარტამენტის მთავარი რედაქტორის, თოქშოუს წამყვან სალომე უგულავას ტრენინგი გაიმართება.
„რა არის გენდერულად მგრძნობიარე რეპორტაჟის მომზადება, რატომ არის მნიშვნელოვანი ამ საკითხებზე მუშაობა, როგორია არამგრძნობიარე/საზიანო რეპორტაჟის მომზადების გავრცელებული ფორმები, რას ნიშნავს სამართლიანი და დაბალანსებული გაშუქება, როგორია საუკეთესო გამოცდილება ქალების და ლგბტქი პირების მიმართ ძალადობის შესახებ ინფორმაციის გაშუქებისას“, — ასეთია იმ საკითხების ჩამონათვალი, რომელთა შესახებაც დამატებითი ინფორმაციის გაგებას შეძლებთ.
მედიის წარმომადგენლებისთვის დაგეგმილი ტრენინგი Frontline Georgia-ში ჩატარდება. დაინტერესებულ პირებს 2-დღიან ტრენინგზე დარეგისტრირება მითითებულ ბმულზე შეუძლიათ. პირველ ტრენინგზე რეგისტრაციის ბოლო ვადა 21 მაისს, 18:00 საათამდეა, ხოლო მეორეზე — 24 მაისს, 18:00 საათამდე.
ტრენინგები ორგანიზებულია საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ, გაეროს ქალთა ორგანიზაციასთან (UN Women) თანამშრომლობით, პროექტის — ქალებისა და გოგოების მიმართ ძალადობის წინააღმდეგ, რომელსაც გაეროს ქალთა ორგანიზაცია და გაეროს მოსახლეობის ფონდი ევროკავშირის მხარდაჭერით ახორციელებენ.
საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია მედიის წარმომადგენლებისთვის გენდერისა და ლგბტქი საკითხების ეთიკურად გაშუქების შესახებ ტრენინგს ატარებს.
პირველ ონლაინ ტრენინგს 14-15 აპრილს ტელეკომპანია ფორმულას ციფრული დეპარტამენტის მთავარი რედაქტორი, ტოქშოუს წამყვანი, სალომე უგულავა, ხოლო მეორეს – საზოგადოებრივი მაუწყებლის გადაცემა რეალური სივრცის ავტორი და წამყვანი, ნინო ზაუტაშვილი, 17-18 აპრილს ჩაატარებს.
ტრენინგზე მედიის წარმომადგენლები უკეთ გაიგებენ, რა არის გენდერულად მგრძნობიარე რეპორტაჟი, რატომ არის ამ საკითხებზე მუშაობა მნიშვნელოვანი, როგორ უნდა მომზადდეს, რას ნიშნავს სამართლიანი და დაბალანსებული გაშუქება და როგორ უნდა იმოქმედონ ქალების და ლგბტქი პირების მიმართ ძალადობის შესახებ ინფორმაციის გაშუქებისას.
გაეროს ქალთა ორგანიზაციასთან (UN Women) თანამშრომლობით ორგანიზებულ ტრენინგზე რეგისტრაციის ბოლო ვადა 12 აპრილი, 18:00 საათია. რეგისტრაციის გავლა აღნიშნულ ლინკზე შეგიძლიათ.
20 თებერვალს, სოციალური ქსელების საშუალებით, საეკლესიო პირზე ძალადობის ამსახველი ვიდეო გავრცელდა, რომლის მიხედვითაც თავდასხმა ჰომოფობიურ ნიადაგზე მოხდა. გავრცელებული ვიდეო სხვადასხვა მედიასაშუალებამ ეთიკური სტანდარტების დარღვევებით გაავრცელა, რასთან დაკავშირებითაც საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ განცხადება გააკეთა და მედიის წარმომადგენლებისთვის რეკომენდაციები გააჟღერა.
ქვიარი საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის თავმჯდომარეს, თამარ რუხაძეს ესაუბრა და ძალადობის ვიდეოს გავრცელებასთან დაკავშირებით გასათვალისწინებელი რეკომენდაციების შესახებ ჰკითხა. თამარ რუხაძის თქმით, მედიისთვის უმთავრესი ძალადობის მსხვერპლის ინტერესების დაცვა და რისკების მაქსიმალურად შემცირება უნდა იყოს.
„დილით ქარტიის საბჭომ ერთი განცხადება უკვე გაავრცელა, იმ დროისთვის ღია ინტერვიუ ჯერ კიდევ არ იყო გავრცელებული, მაგრამ სოციალურ მედიაში უკვე ვრცელდებოდა ძალადობის ამსახველი ვიდეო. სხვადასხვა სახის დარღვევასთან გვქონდა საქმე, იყო შემთხვევები, როცა ძალადობის მონაწილე პირები იდენტიფიცირებულები იყვნენ, მაგრამ იმ ვიდეოების ნაწილშიც კი, რომლებშიც სახეები დაფარული იყო, სახელები და გვარები ისმოდა. მსგავს შემთხვევებში არც ადამიანის ვიზუალური იდენტიფიცირება არის მართებული და არც მისი ვინაობის გაჟღერება. მსგავსი შემთხვევების სწორად გაშუქება განსაკუთრებით საფრთხილო სოციალური მედიის ეპოქაშია, როცა ადამიანის სახელის და გვარის დასახელებაც კი რისკების შემცველია, რადგან ინტერნეტში მასალა ხელახლა ვრცელდება და ადამიანს ტრავმა უახლდება, დამატებითი საფრთხეები ექმნება.
ძალადობის მსხვერპლი მედიამ ერთმნიშვნელოვნად უნდა დაიცვას, ეს არაერთ სახელმძღვანელოშიც არის მოცემული და თითქოს იმის გააზრებაც უნდა მომხდარიყო, რომ ძალადობის მსხვერპლს უნდა ვიცავდეთ, მაგრამ მაინც, ისევ დარღვევებთან გვაქვს საქმე.
არ აქვს მნიშვნელობა ასაკს და გენდერს, როცა ძალადობაგამოვლილ ადამიანთან ვსაუბრობთ, მისი ინტერესები მაქსიმალურად უნდა გავითვალისწინოთ და რისკები სწორად შევაფასოთ.“ – აღნიშნა თამარ რუხაძემ.
მოგვიანებით, მედიასაშუალებებმა ძალადობაგამოვლილ ადამიანთან ინტერვიუც გაავრცელეს, რომელშიც რესპონდენტი იდენტიფიცირებულია. ეთიკის ქარტიის თავმჯდომარის შეფასებით, ჰომოფობიური განცხადებების პირდაპირი გავრცელება განსაკუთრებით საფრთხის შემცველი იმ სიტუაციაშია, როცა ქვეყანაში ჰომოფობიური გარემოა და, შესაძლოა, არასწორი გაშუქებით სტიგმის გამყარებას ხელი შევუწყოთ.
„ვიდეოში ისმის ჰომოფობიური მოწოდებები და ფრაზებიც, რაც ასევე უნდა დაიფაროს, რადგან იმ პირობებში, როცა ჰომოფობიური გარემოა, კიდევ უფრო დიდი საფრთხეების წინაშე ვართ. არასწორი გაშუქება აძლიერებს სტერეოტიპებს, იწვევს სტიგმას. მედიის მხრიდან ადამიანის კომენტარის „მძიმე აღიარებად“ შეფასება საფრთხის წინაშე აყენებს ლგბტქი თემს.
ეკლესიაში მიმდინარე პროცესები და პრობლემები აუცილებლად უნდა გაშუქდეს, მაგრამ უნდა დავფიქრდეთ, შეიძლება თუ არა, ამბავი მოვყვეთ ისე, რომ მსხვერპლის ინტერესები არ დავაზიანოთ.
თავიდან, ვიდეო რომ გავრცელდა, კონტექსტი, ძალადობის დეტალები, მათ შორის, ინციდენტის დრო, შინაარსი გათვალისწინებული არ ყოფილა და შეიქმნა შთაბეჭდილება, რომ მედიას არც უცდია დეტალები უკეთ გაერკვია. ამბის გადამოწმების, დეტალების უკეთ გარკვევის, დამატებითი ინფორმაციის მოძიების და განმარტებების გარეშე, სოციალურ მედიაში გავრცელებული მასალის პირდაპირ გამოქვეყნება დაუშვებელია.
მოგვიანებით გავრცელებული ღია ვიდეო, რომელშიც ძალადობაგამოვლილი ადამიანი საუბრობს, ცალკე პრობლემების შემცველია. არ აქვს მნიშვნელობა იმას, რომ რესპონდენტი სრულწლოვანია, მედია უნდა დაფიქრდეს, ადამიანს ცხადად ესმის თუ – არა, გააზრებული თუ აქვს შედეგები, რომელიც შესაძლოა ინტერვიუმ მოიტანოს. რესპონდენტს უნდა ავუხსნათ ის მასშტაბი, რაც ტელევიზიის საშუალებით ვიდეოს გავრცელებას აქვს. რესპონდენტის თანხმობის შემთხვევაშიც, შეიძლებოდა ამ ამბის პირის იდენტიფიცირების, რისკების მაქსიმალურად შემცირებით გაშუქება.
ამ შემთხვევაში, საზოგადოებას რესპონდენტის გარეგნობის, მისი სახელისა და გვარის გაგება, არავითარ დამატებით ინფორმაციას არ აძლევს.
ამ ამბის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ნაწილი გარცელებული განცხადებებისას ბალანსის დაცვაა, როცა საჯარო პირების კომენტარს, მოსაზრებას ვავრცელებთ, რომელიც სიძულვილის ენას, დისკრიმინაციის ნიშნებს, დაუზუსტებელ ინფორმაციას შეიცავს, მედია ვალდებულია, საკუთარი პოზიცია დააფიქსიროს, შეფასება გააკეთოს და არ გახდეს სიძულვილის ენის გამტარი“.
