2020 წელი განსაკუთრებით რთული აღმოჩნდა დამოუკიდებელი კინოსთვის, კოვიდ პანდემიის დაწყებიდან თითქმის ორი წლის შემდეგ, მივიღეთ უამრავი დახურული კინოთეატრი, შეჩერებული წარმოება და ონლაინ სტრიმინგ სერვისების აღზევება. თუმცა, ამის მიუხედავად, ბოლო ორი წლის განმავლობაში
ნობელის პრემია 1985 წელს, შვედი ქიმიკოსის, ინჟინრისა და ინდუსტრიალისტის, ალფრედ ნობელის ანდერძით დაარსდა და 1901 წლიდან გაიცემა ქიმიაში, ფიზიკაში, მედიცინაში, ლიტერატურაში, მშვიდობისა და ეკონომიკის დარგში. 2017 წლის მონაცემებით, ნობელის პრემიის 116-წლიან ისტორიაში, ნობელის პრემია გადაეცა 923 ადამიანს და ორგანიზაციას. მათ
20 ნოემბერი ტრანსგენდერთა ხსოვნის საერთაშორისო დღეა, ამ დღეს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში ადამიანები პატივს მიაგებენ იმ ტრანსგენდერ ადამიანებს, რომლებიც ტრანსფობიას/ჰომოფობიას ემსხვერპლნენ. გთავაზობთ 7 ფილმს, რომელიც
უკანასკნელ ათწლეულში კინოსამყარომ გენდერულ უთანასწორობაზე აქტიურად დაიწყო საუბარი. ქალი რეჟისორების რაოდენობა დიდწილად ჩამორჩება კაცი რეჟისორებისას, ხშირ შემთხვევაში, ქალი მსახიობების ანაზღაურებაც იმაზე ნაკლებია, ვიდრე მამაკაცი
“თანასწორობა 17” ქვიარ და ფემინისტურ საკითხებზე 2016 წლიდან მომუშავე ორგანიზაციაა. ადამიანის უფლებების ადვოკაციის პროცესში “თანასწორობა 17”-ის გუნდი ხელოვნების ისეთ დარგს მიმართავს, როგორიცაა სოციალური თეატრი, ასევე დოკუმენტური კინო.
2019 წელს ორგანიზაციამ ფრიდრიხ ნაუმანის გერმანულ ფონდთან თანამშრომლობით გადაიღო დოკუმენტური ფილმი “კავკასიური მეტამორფოზა”, რომელიც ქვიარ საკითხებს ეძღვნებოდა. მიმდინარე წლის დასაწყისში ფონდთან თანამშრომლობით შეიქმნა კიდევ ერთი დოკუმენტური ფილმი სახელწოდებით “სხვა სახლი”, რომელიც სამი ქართველი ემიგრანტი ქვიარის ამბავს გვიყვება.
“სხვა სახლის” გმირები სელენა, გვანცა და თენგო ბელგიის სახელმწიფოს ლტოლვილის სტატუსს და თავშესაფარს სთხოვენ, საქართველოში გაუსაძლისი ყოფის და სექსუალური ორიენტაციისა თუ გენდერული იდენტობის საფუძვლით, მათ მიმართ, არსებული საფრთხეების გამო.
“თანასწორობა 17-ის” გუნდი მადლობას უხდის ფილმის შექმნაში მონაწილე ყველა ადამიანს და ასევე ფრიდრის ნაუმანის სახელობის ფონდს ძლიერი მხარდაჭერისთვის.
ონლაინ გამოცემა “ქვიარი”, რომელიც “თანასწორობა 17”-ის მედია პლატფორმას წარმოადგენს, გთავაზობთ “სხვა სახლის” სრულ ვერსიას:
მიუხედავად იმისა, რომ მარველის მიერ ქვიარ თემატიკის რეპრეზენტაცია ხშირად არ შეფასებულა, როგორც სამაგალითო და მოსაწონი, მათ მცდელობა არ დაუკლიათ. ამჯერად კი, გალაქტიკის მცველების მესამე ნაწილი ქვიარ პერსონაჟს გვპირდება.
ნახეთ თრეილერი:
ოქროს გლობუსის ნომინანტი ემა დარსი განმარტავს, თუ რატომ არის ტანსაცმელი მნიშვნელოვანი ტრანსგენდერი და არაბინარული ადამიანებისთვის. “ზოგადად, ტანსაცმელი ხშირად თვითგამოხატვის საშუალებაა, რომელიც ასახავს ადამიანის მდგომარეობას ან ხასიათს. არაბინარული და ტრანსგენდერი ადამიანებისთვის ტანსაცმელი კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება და ხშირად ფუნდამენტურ როლს თამაშობს თვითგამოხატვისთვის” – ამბობს მსახიობი.
თავად ემა დარსი არაბინარულად იდენტიფიცირდება და იყენებს ნაცვალსახელებს they/them. მისთვის მნიშვნელოვანია ჩაიცვას არა მკვეთრად განსაზღვრული ქალის ან კაცის ტანსაცმელი, არამედ გამოიყენოს ქსოვილის იმგვარი ფორმები, ფერები და ტექსტურა, რომელიც გამოხატავს მას, მის ემოციებს, მდგომარეობას და ა.შ.
ემა დარსიმ ასევე ისაუბრა მის როლებზე ფილმებში “house of dragon” და “game of thrones”, სადაც ქალის როლიდან გამომდინარე, მეტად ფემინური ჩაცმულობას იყენებდა. გადაღებების დროს დიდი დოზით ფემინური ტანსაცმლის ტარებამ კი შემდგომ უბიძგა, მეტად მასკულინური ტანსაცმელი ჩაეცვა ყოველდღიურ ცხოვრებაში. “ქალის როლს მშვენივრად ვასრულებ და ეს ძალიან მომწონს, თუმცა ჩემი ყოვედღიური ჩაცმულობიდან და იმიჯიდან გამომდინარე, რატომღაც მეუბნებიან რა როლს ვერ ვითამაშებ და არ გამომივა კარგად.” – ამბობს მსახიობი.
ემა დარსიმ ისაუბრა არაბინარული მსახიობების სირთულეებზეც და აღნიშნა, რომ მას დიდი წნეხი ჰქონდა წარმოეჩინა თავი, როგორც ქალს, რადგან ასე უფრო მიაღწევდა წარმატებას კინოინდუსტრიაში. თუმცა, მან გადაწყვიტა არ წასულიყო საკუთარი თავის წინააღმდეგ და არაბინარულად იდენტიფიცირების პარალელურად, გახდა ოქროს გლობუსის ნომინანტიც.
ორშაბათს კიმ კარდაშიანმა თავის ინსტაგრამ პროფილზე გამოაქვეყნა ვიდეო თიზერი, სადაც მნიშვნელოვან სიახლეს აანონსებს:
დაზუსტებული ინფორმაციით, კარდაშიანი შეუერთდება მე-12 სეზონის მსახიობთა გუნდს ემა რობერთსთან ერთად, თუმცა დამატებით სხვა ინფორმაცია არ ვრცელდება.
მიუხედავად იმისა, რომ კიმ კარდაშიანი 15 წელიწადზე მეტია, რაც ტელეეკრანზეა ისეთი შოუებით, როგორიცაა Keeping Up With the Kardashians და The Kardashians, მისი სამსახიობო კარიერა რამოდენიმე ეპიზოდური როლით შემოიფარგლებოდა შემდეგ სითქომებში: How I Met Your Mother, 30 Rock, და 2 Broke Girls as herself.
წყარო: https://www.advocate.com/arts-entertainment/kim-kardashian-american-horror-story
HBO-ს ახალი პოსტ-აპოკალიფსური სერიალის, The Last of Us-ის მეორე სეზონი ოფიციალურად დამტკიცებულია. შოუს პროდიუსერ ნილ დრაკმანის თქმით, ახალ სეზონში ბელა რამზის პერსონაჟი, ელი იქნება მთავარი ფოკუსი და ლგბტქი თემების გაშლას მეორე სეზონშიც უნდა ველოდოთ.
ვიდეო თამაშის მეორე ნაწილი, რომლის მიხედვითაც სერიალი გადაიღეს, ელის რომანტიკულ ქვიარ ურთიერთობასაც ასახავს. ბელა რამზიმ GQ-სთან ინტერვიუში აღნიშნა, რომ იმედი აქვს, ამ ურთიერთობას სერიალშიც დაეთმობა დრო. ამასთან, მსახიობმა თქვა, რომ არ აშფოთებს ნეგატიური უკუკავშირი, რომელიც შესაძლოა ელის სექსუალურმა ორიენტაციამ გამოიწვიოს.
„ხალხი რასაც უნდა იმას იფიქრებს, მაგრამ შეგუება მოუწევთ. თუ შოუს ყურება გეი სიუჟეტური ხაზის, ტრანს პერსონაჟების გამო არ გინდა, შენივე ბრალია და ბევრსაც აკლდები. ეს მე არ მაშინებს. ვფიქრობ, ეს განწყობა იმით არის გამოწვეული, რომ დამკვიდრებულ წესებს არ ემორჩილები“, — აღნიშნავს ბელა რამზი.
ქვიარ გამოცდილებები სერიალის პირველ სეზონშიც აისახა. მესამე ეპიზოდი სრულად გეი წყვილის ირგვლივ განვითარდა, რამაც ფანების ნაწილის გულისწყრომა გამოიწვია. ისინი ამბობდნენ, რომ მიზეზი სიუჟეტის ნელი განვითარება და ფოკუსის მეორეხარისხოვანი პერსონაჟებისკენ მიმართვა იყო. თუმცა აღნიშნულ ეპიზოდს IMDB-ზე ყველაზე დიდი ყურადღება ერგო: სხვა სერიებთან შედარებით 100 ათასით მეტი შეფასება მიიღო, რომელთა დიდი ნაწილი მინიმალური, ერთი ქულაა. ამის გამო მაყურებელთა ნაწილი ვარაუდობს, რომ ბრაზის მიზეზი მხოლოდ სერიალის რიგითი, შედარებით სუსტი ეპიზოდი კი არა, შინაარსი და ჰომოფობიური დამოკიდებულებები იყო.
თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალი დასრულდა. საკონკურსო პროგრამის გამარჯვებული მხატვრული ფილმი სოსო ბლიაძის ოთარის სიკვდილი გახდა, საუკეთესო დოკუმენტურ ფილმად კი ორი ნამუშევარი დასახელდა – თათია სხირტლაძის დიდება დედოფალს და სალომე ჯაშის მოთვინიერება.
უცხოური ფილმების სექციაში კი არაერთი სახელოვანი თუ დამწყები რეჟისორის ფილმი უჩვენეს, რომელთა შორის ქვიარ გამოცდილებებზე გადაღებული არაერთი ფილმი იყო. ამ სტატიაში თბილისის კინოფესტივალში მონაწილე იმ 4 ფილმის შესახებ წაიკითხავთ, რომელიც ქვიარ ურთიერთობებს ასახავს.
175-ე პარაგრაფმა, რომლის საფუძველზეც ნაცისტურ გერმანიაში ჰომოსექსუალ კაცებს საკონცენტრაციო ბანაკებში აგზავნიდნენ, 10 ათასზე მეტი ადამიანის კეთილდღეობა შეიწირა. ამ პარაგრაფის მიხედვით, ბრალდებულთა კასტრაცია და მათი სიცოცხლის მოსპობა გავრცელებული პრაქტიკა იყო, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის დასრულებასთან ერთად არ შეწყვეტილა. აღნიშნული მუხლი საბოლოოდ 1994 წელს გაუქმდა, მაგრამ მასში მრავალი ცვლილება შევიდა. დასავლეთ გერმანიაში კი, 1969 წლამდე, აღნიშნული მუხლით გასამართლებულ კაცებს ციხეში აგზავნიდნენ, რაც მათ ხელახლა აღზრდას ემსახურებოდა. მეორე მსოფლიო ომის დასრულებიდან, 1969 წლამდე, 100 ათასი ადამიანი წარსდგა სასამართლოს წინაშე ამ პარაგრაფში მითითებული დარღვევების ბრალდებით, 50 ათასამდე ადამიანი კი პატიმრად იქცა. Great Freedom იმ მანკიერი პრაქტიკის მსხვერპლებისთვის პატივის მიგებაა, რომლებიც დასავლეთ გერმანიაში მცხოვრები ჰომოსექსუალი კაცები იყვნენ. ფილმი ჰანსის ისტორიას გვიყვება, რომელიც ჰომოსექსუალობის გამო სამი ათწლეულის განმავლობაში პატიმრობაში არაერთხელ მოხვდა და სასტიკი, დამამცირებელი მოპყრობისა და გარიყვის მსხვერპლი იყო. ფილმის სახელი მთავარ სათქმელს ყველაზე უკეთ ხსნის – ტოტალურ სისასტიკეში ნაპოვნი სიყვარულის ამბავი ნაცისტური პერიოდის ნარჩენებში სიყვარულის გამარჯვებაზე გვიყვება, რაც სისასტიკეზე ამაღლების, თავისუფლების იმ გარემოში მოპოვების ნიშანია, სადაც ამას ყველაზე ნაკლებად ელი.
9 წლის ასაკში კათოლიკურ მონასტერში მიბარებული ბენედეტას ისტორია, რომელიც სხვების ბრმა რწმენით მანიპულაციაში დახელოვნების თუ იმ იდეის დაჯერების გზას გაივლის, რომ უფლის რჩეულია, შესანიშნავი სანახაობაა. 83 წლის სახელოვანმა რეჟისორმა, პოლ ვერჰოვენმა, ძალაუფლების სურვილის კვლევა, ეკლესიის მანკიერებებისა და პატრიარქალურ სამყაროში ქალის სექსუალური თვითშემეცნების ამბის ჩვენება დაისახა მიზნად. ფილმის ყურებისას იცინებთ, უხერხულობის განცდა არ მოგასვენებთ, ტრაგიკული ამბების მომსწრე გახდებით და არაერთ კითხვას დასვამთ, რომელზე პირდაპირი პასუხებიც არ არსებობს. შარლოტ რემპლინგი ტაძრის წინამძღოლის როლში გვევლინება, რომელიც ღმერთის მსახურებას ვაჭრობის საგნად იყენებს, ძალაუფლების განმტკიცებას ცდილობს და ბენედეტას ცოცხალ წმინდანად შერაცხვის იდეას პირადი სარგებლისთვის იყენებს, სანამ არ მიხვდება, რომ ეს მის ძალაუფლებას აცლის საყრდენს. შავი ჭირის მძვინვარების პერიოდში მიმდინარე მოვლენები, რომლის ფონზეც კათოლიკური ეკლესია ყველა გასაჭირისგან განდგომილ ინსტიტუტად გვევლინება, რომლის მაღალი იერარქიის პირები ცხოვრებით ტკბებიან და ამის საპირწონედ სჯიან ყველას, ვინც მსგავსი „პრივილეგიით“ სარგებლობას მოინდომებს, დღევანდელ პანდემიურ რეალობაზე კომენტარსაც გვთავაზობს. ბენედეტა, რომელიც ქრისტეს საცოლეა, სექსუალური აღმოჩენების გზას მას შემდეგ შეუდგება, რაც ტაძარში სექსუალური და ფიზიკური ძალადობის მსხვერპლი, ბართოლომეა დასახლდება. ბენედეტა, რომელიც იესოს ეროტიკულ გამოცხადებებსა და ბართოლომეას მიმართ ვნებებს შორის მერყეობს, საკუთარი სურვილების დასათრგუნად და სხვებისთვის იმის დასამტკიცებლად, რომ უფლის რჩეულია, სისასტიკის გამოვლინებებს არ ერიდება, რაც მის სურვილებს კიდევ უფრო ამძაფრებს და ნელ-ნელა უკეთ აცნობიერებს იმ შესაძლებლობებს, რაც ძალაუფლების მოპოვებას თან სდევს. ვერჰოვენი კეთილისა და ბოროტის ცნებას ანგრევს და პერსონაჟების მოულოდნელი გარდაქმნებით გვიჩვენებს, რომ ყველა წარმოდგენა, რომელიც გვაქვს, არამყარია. ფილმის მიმდინარეობისას, იმასაც მიხვდებით, რომ არ არსებობს აბსოლუტური სიმართლე, ყველა ქმედება კომპლექსური და ამოუხსნელია, რომელიც საკუთარ თავში ერთმანეთის საპირისპირო, დამანგრეველ განზრახვას შეიცავს. ალბათ, ქართულ კინოგაქირავებაში ბენედეტას ვერ ვიხილავთ, მაგრამ იმედია, ფილმი ონლაინ სივრცეში მაინც მალე გახდება ხელმისაწვდომი და შეგეძლებათ, თქვენი თვალით იხილოთ ძალაუფლების, შურის, ვნების, ღალატისა და ბრმა რწმენის დამანგრეველი ძალის ამბავი.
გოგო და ობობა ამ სიის ყველაზე სიზმარეული ფილმია, რომელიც მაყურებელს სათქმელს პირდაპირ არ ეუბნება და მხოლოდ მინიშნებებზე არის აგებული, ამიტომ იმ ადამიანებისთვის განსაკუთრებული სიამოვნება იქნება, რომელთაც თავსატეხის ამოხსნა უყვართ. ცვლილებებსა და დანაკარგებზე გადაღებული ფილმი მნახველში დისკომფორტისა და სიცარიელის შეგრძნებას დატოვებს, რაც დანაკარგს ყოველთვის ახლავს. „ლიზა ახალ ბინაში გადადის, მარა კი უკან რჩება. როცა ყუთების გადაზიდვა და ავეჯის გადაადგილება იწყება, უფსკრული იხსნება და ემოციური ატრაქციონი მოძრაობას იწყებს. ტრაგიკომიკური ფილმი. პოეტური ბალადა ცვლილებებსა და წარმავალ კავშირებზე“ – ვკითხულობთ ფილმის აღწერაში, რაც ამ შესანიშავ კინოგამოცდილებაზე მხოლოდ მცირედ წარმოდგენას გვაძლევს. ფილმი გვიყვება იმაზე, რამდენად სასტიკი შეიძლება იყოს სიჩუმე და როგორი არამყარი, გნებავთ, შეუძლებელია სხვა ადამიანებთან დაკავშირება, როგორი შეუმჩნეველი დეტალებით ვლინდება ის დიდი ემოციური ნაკადი, რომელსაც ყველაფრის დანგრევა შეუძლია. ფილმის ყურებისას მრავალ წვრილმანს შეაგროვებთ, რაც ფაზლის აწყობას ჰგავს, თუმცა სიუჟეტის ერთ-ერთ გარდამტეხ მომენტში ეს წვრილმანები ხელიდან გამოგეცლებათ და შესაძლოა, იმას მიხვდეთ, რომ ადამიანური ურთიერთობები დაშლილი დეტალებია, რომელიც მთელი არც არასდროს ყოფილა და ვერც გაერთიანდება.
გორაკი, სადაც ძუ ლომები ღრიალებენ 20 წლის რეჟისორის ფილმია სამ მეგობარზე, რომლებიც უძრავ, უიმედო, დროში გაყინულ კოსოვოში ცხოვრობენ და ერთადერთი საფიქრალი აქვთ – როგორღაც გააღწიონ იმ ქალაქიდან, რომელიც ნელ-ნელა ანადგურებთ.
სასტიკ გარემოში მცხოვრები სამი გოგო, რომელთაც ერთმანეთთან მეგობრობის მეტი არაფერი აქვთ, უკეთეს ცხოვრებაზე ოცნებობენ, დღეებს მოლოდინში ატარებენ, თუმცა არც ცვლილებების ძალა აქვთ, თანაც, ქვეყანა კორუფციის, კრიმინალის, პატრიარქალური სისასტიკის ქაოსშია ჩაკარგული, რაც თავის დაღწევას კიდევ უფრო აძნელებს, ამიტომ სამი ახალგაზრდა მეგობრისთვის ერთადერი შვება ძუ ლომების ხროვის ჩამოყალიბებაა, რომელიც ბრაზის და იმედგაცრუებისგან დაცლის შესაძლებლობას აძლევთ. ფილმში იმედის ნაპერწკალსაც კი ვერ შენიშნავთ და მეგობრებიც კრიმინალის გზას ადგებიან. ერთადერთი ნათელი წერტილი კი ძალადობრივ გარემოში გაზრდილ გოგოებს შორის არსებული სინაზის გამოვლინებებია, რაც მცირე ხნით მაინც ამარცხებს ტოტალურ ძალმომრეობას.
ავტორი: გიორგი ბასხაჯაური
5 დეკემბერს თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალი ლევან კოღუაშვილის ფილმის – „მეოთხე ბრაიტონი“ – პრემიერით დაიწყო. დღეიდან, 11 დეკემბრის ჩათვლით, დაგეგმილი ფილმების ჩვენებებზე დასწრებას დაინტერესებული აუდიტორიაც შეძლებს.
ფესტივალის განმავლობაში სინეფილები როგორც ახალი ქართული, ისე უცხოური ფილმების ნახვას შეძლებენ. აპიჩატპონგ ვირასეტაკული, პოლ ვერჰოვენი, ფრანსუა ოზონი და ნანი მორეტი სახელოვანი რეჟისორების ის მცირე ჩამონათვალია, რომელთა უახლესი ფილმების ნახვასაც 11 დეკემბრამდე შეძლებთ. გარდა ამისა, თბილისის კინოფესტივალზე ანიეს ვარდას რეტროსპექტივაც შედგება, პროგრამა ფრანგული კინოს გამორჩეული რეჟისორის 9 ფილმის ჩვენებას ითვალისწინებს.
წლევანდელ ფესტივალზე მრავლად არის ისეთი ფილმები, რომლებიც ქვიარ გამოცდილებებზე, საკუთარი თავის ძიებასა და გამოწვევებზე ჰყვება: To Kill The Beast, The Hill Where Lionesses Roar, All Eyes Off Me, Benedetta, The Girl and The Spider და Great Freedom იმ ფილმების ჩამონათვალია, რომელიც ქვიარ ადამიანებისთვის განსაკუთრებით საინტერესო შეიძლება აღმოჩნდეს.
12 დეკემბერს, ფესტივალის დახურვის ცერემონიაზე, ქართული ფილმების საკონკურსო პროგრამის გამარჯვებულები გამოვლინდებიან, რომელთაც ფესტივალის პრიზი – ოქროს პრომეთე გადაეცემათ. საერთაშორისო ჟიურის წევრები ფრანგი პროდიუსერი, იაელ ფოჟიე, კიევის საერთაშორისო კინოფესტივალ „მოლოდისტის“ დირექტორი, ანდრეი ხალპახჩი და კინოკრიტიკოსი, კრისტიან ფეიგელსონი არიან. ჟიური გამარჯვებულებს შემდეგ ნომინაციებში გამოავლენს:
საუკეთესო სრულმეტრაჟიანი მხატვრული ფილმი;
საუკეთესო დოკუმენტური ფილმი;
საუკეთესო მოკლემეტრაჟიანი ფილმი.
20 ნოემბერი ტრანსგენდერთა ხსოვნის საერთაშორისო დღეა, ამ დღეს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში ადამიანები პატივს მიაგებენ იმ ტრანსგენდერ ადამიანებს, რომლებიც ტრანსფობიას/ჰომოფობიას ემსხვერპლნენ.
გთავაზობთ 7 ფილმს, რომელიც სხვადასხვა კუთხით წარმოაჩენს ტრანსგენდერი ადამიანების ცხოვრება, მათ ბრძოლას ლგბტ+ უფლებებისთვის და თანასწორობისთვის.
Ma Vie en Rose (ჩემი ცხოვრება ვარდისფერში) 1997
Ma Vie en Rose (ჩემი ცხოვრება ვარდისფერში) ბელგიელი რეჟისორის, ალენ ბერლინერის ფილმია. ოქროს გლობუსის მფლობელი ფილმი გვიამბობს ერთი ოჯახის ისტორიას. ჰანა და პიერი დიდი ხნის ოცნებას იხდენენ და ახალ სახლში გადადიან პატარა ლუდოვიკოსთან ერთად, რომელიც არ ემორჩილება გენდერულ ნორმებს და ყველას ეცნობა, როგორც გოგონა.
90-იანი წლების საკულტო ფილმში ძალიან კარგად არის ნაჩვენები, როგორ შეიძლება დააზიანოს გენდერულმა ჩარჩოებმა და განსაზღვრებებმა მცირეწლოვანი ადამიანი. ლუდოვიკოს წინააღმდეგ მთელი დასახლება განეწყობა. თუმცა, ამასთან ერთად, ფილმი ბავშვური გულუბრყვილობით აღწერს ლუდოვიკოს ცხოვრებას ვარდისფერ ფერებში.
Tangerine (მანდარინი) 2015
,,მანდარინი” 2015 წლის ფილმია, რომელშიც თანაბარი ადგილი ეთმობა კომედიისა და დრამის ჟანრებს. ფილმი ტრანსგენდერი სექსმუშაკი ქალის, სინ-დი რელას ისტორიას გვიამბობს, რომელიც 28-დღიანი პატიმრობის შემდეგ ციხიდან გამოვა და თავისი მეგობარი ტრანსგენდერი ქალისგან, ალექსანდრასგან გაიგებს, რომ მისი ბოიფრენდი ღალატობს. გოგონები შურისძიებას გადაწყვეტენ და უცნაურ თავგადასავლებშიც გაებმებიან.
ფილმი იმითაც არის გამორჩეული, რომ მასში არაპროფესიონალი მსახიობები მონაწილეობენ და მთელი ფილმი 3 iPhone 5S-ით არის გადაღებული, ხოლო შემდგომი მონტაჟი და ფერების კორექცია კი მთლიანად მობილური აპლიკაციების საშუალებით გაკეთდა. ფილმმა არაერთი პრესტიჟული ჯილდო აიღო.
Todo sobre mi madre (ყველაფერი დედაჩემის შესახებ) 1999
„ყველაფერი დედაჩემის შესახებ“ პედრო ალმოდოვარის ფილმია, რომელმაც დიდი წარმატება მოუტანა ესპანელ რეჟისორს. ნათელი ფერებით და უცნაური დეკორაციებით სავსე ფილმი გვიამბობს მანუელას ისტორიას, რომელიც შვილის გარდაცვალების შემდეგ გადაწყვეტს, მადრიდიდან ბარსელონაში გაემგზავროს და შეხვდეს მანუელის მამას, ტრანსგენდერ ქალს, რომელმაც ჯერ არ იცის, რომ მას შვილი ჰყავდა.
პედრო ალმოდოვარის ოსკარის მფლობელი ფილმი ერთდროულად დრამატულიც არის და საოცრად სასაცილოც, ფილმში მრავლად შეხვდებით ტრანსგენდერებს, გეებს, ლესბოსელებს, სექსმუშაკებს. რეჟისორი თავისთვის დამახასიათებელი ხელწერით ეხმიანება 80-იანი წლების შიდსის აფეთქებას, ქვიარ სიყვარულისა და ადამიანად დაბადების პრობლემებს.
Growing Up Coy (კოის აღზრდა) 2016
,,კოის აღზრდა“ დოკუმენტური ფილმია, რომელიც 2013 წლის მომხდარ გახმაურებულ ფაქტს ეხმიანება. ჯერემი და კეტრინი 5 შვილის მშობლები არიან, ერთ-ერთი შვილი, 7 წლის კოი, მეტისი ტრანსგენდერი გოგონაა, ბავშვმა ქამინგაუთი საბავშვო ბაღში გააკეთა და ყველაფერმა კარგად ჩაიარა, თუმცა მოვლენები დრამატულად სკოლაში წასვლის შემდეგ განვითარდა. გოგონას სკოლის პირველი დღეს პრობლემები ექმნება და დირექტორს მშობლების გაფრთხილება უწევს, რომ ბავშვმა მხოლოდ ბიჭების ტუალეტით უნდა ისარგებლოს.
დირექტორის განცხადებას ძალიან დიდი ცვლილებები მოჰყვა, ბავშვის მშობლებმა სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციის დახმარებით დაიწყეს ბრძოლა უსამართლო სასკოლო წესდების წინააღმდეგ და საბოლოოდ მიაღწიეს იმას, რომ დღეს ყველა ბავშვი კალიფორნიაში თვითონ ირჩევს, რომელი ტუალეტით ისარგებლებს და სპორტის რომელ ჯგუფში ითამაშებს.
In a Year of 13 Moons (13 მთვარის წელიწადს) 1978
,,13 მთვარის წელიწადი” ლეგენდარული გერმანელი რეჟისორის, რაინერ ვერნერ ფასბინდერის ერთ-ერთი უკანასკნელი ფილმია, რომელიც რეჟისორმა თავის შეყვარებულს, არვინ მეიერის ხსოვნას მიუძღვნა. ფილმში მოთხრობილია ტრანსგენდერი ქალის, ელვირას ისტორია, რომელიც საყვარელი მამაკაცის გამო სქესის შეცვლას გადაწყვეტს.
მრავალი კინოკრიტიკოსის აზრით, ფასბინდერის 1978 წლის ფილმი რეჟისორის შემოქმედების მწვერვალს წარმოადგენს. პოეტური კადრებით, დრამატული სიუჟეტით და ვოლკერ შპინგლერის უზადო შესრულებით, ფილმი შესანიშნავად წარმოაჩენს ტრანსგენდერი ადამიანის ცხოვრებასა და სირთულეებს.
The Adventures of Priscilla Queen of the Desert (უდაბნოს დედოფალი პრისცილას თავგადასავალი) 1994
„უდაბნოს დედოფალი პრისცილას თავგადასავალი“ კიდევ ერთი ფილმია, რომელიც გვიამბობს სამი მეგობრის მოგზაურობის ისტორიას. ტრანსგენდერი, ქროსდრესერი და დრაგ ქვინი მეგობრები, დრაგ ქვინების საღამოზე დასასწრებად უდაბნოში მანქანით გამგზავრებას გადაწყვეტენ.
კლასიკად აღიარებული ფილმი შესანიშნავად ახერხებს მარგინალიზებული ჯგუფების წარმოჩენას კომედიის დახმარებით, ფილმში ყველა პერსონაჟი სტერეოტიპებისგან არის დაცლილი, თუმცა, ამასთან ერთად, არ კარგავენ სიკაშკაშეს და მაყურებელში დადებით ემოციებს იწვევენ.
Wild Side (ველური მხარე) 2004
,,ველური მხარე” თანამედროვე ფრანგი რეჟისორის, სებასტიან ლიფშიტზის ფილმია, სადაც მოთხრობილია სექსსამუშაოში ჩართული სტეფანის ისტორია. სტეფანი პარიზიდან მშობლიურ ქალაქში დაბრუნდება, რათა ავადმყოფ დედას მოუაროს. ერთი შეხედვით სევდიანი ისტორია მას შემდეგ იცვლება, რაც სტეფანის მისი ფლეთმეითების, ალჟირელი ჯამალისა და რუსი მიხაილის მიმართ გრძნობები უჩნდება.
ფილმში ძალიან ოსტატურად და მარტივად ენაცვლება სიყვარულისა და სიკვდილის თემები, სტეფანი, ერთის მხრივ, ცდილობს, გაუმკლავდეს ავადმყოფ დედას, რომელთანაც ბევრი უთქმელი საკითხი დარჩა და მეორეს მხრივ, ცდილობს, თავი გაართვას ორ მამაკაცთან წამოწყებულ ახალ ურთიერთობას. ფილმის სათაური ლუ რიდის ცნობილი სიმღერიდან არის ნასესხები.
2020 წელი განსაკუთრებით რთული აღმოჩნდა დამოუკიდებელი კინოსთვის, კოვიდ პანდემიის დაწყებიდან თითქმის ორი წლის შემდეგ, მივიღეთ უამრავი დახურული კინოთეატრი, შეჩერებული წარმოება და ონლაინ სტრიმინგ სერვისების აღზევება.
თუმცა, ამის მიუხედავად, ბოლო ორი წლის განმავლობაში უამრავი ახალი ფილმი გამოვიდა, რომელშიც ასახულია ქვიარ თემატიკა. გაეცანით 10 ახალ ფილმს, რომელშიც სხვადასხვა ლგბტ საკითხია წამოჭრილი:
Maschile singolare (2021) იტალია
Maschile singolare იტალიელი რეჟისორების, ალესანდრო გუიდას და მატეო პილატის 2021 წლის ფილმია, რომელიც ახალგაზრდა გეი მამაკაცის, ანტონიოს ისტორიას გვიამბობს, რომელიც ქმართან, ლორენცოსთან დაშორების შემდეგ, ახალი ცხოვრების დაწყებას გადაწყვეტს.
ფილმი ძალიან კარგად აღწერს ურთიერთობების სირთულეებს და კიდევ ერთხელ სვამს კითხვას – სწორია ურთიერთობის და ქორწინების გამო საკუთარ მომავალსა და დამოუკიდებლობაზე უარის თქმა?
Firebird (2020) ესტონეთი, UK
Firebird კიდევ ერთი ქვიარ ფილმია, რომელიც გაზაფხულზე გამოვიდა კინოეკრანებზე და აკრძალული სიყვარულის ისტორიას გვიყვება. სერგეი და რომანი, ორივე საბჭოთა კავშირის ჯარში მსახურობენ ცივი ომის დროს და გრძნობები უჩნდებათ ერთმანეთის მიმართ.
მელოდრამაში მთავარ როლში ტომ პრიორი გვევლინება, რომელიც დაუვიწყარ სცენებს გვთავაზობს. ფილმმა დადებითი შეფასებები მიიღო კინოკრიტიკოსებისგან.
My First Summer (2020) ავსტრალია
„ჩემი პირველი ზაფხული“ 2020 წლის ფილმია, რომელიც coming of age-ის ჟანრს მიეკუთვნება და ორი მოზარდი გოგონას სიყვარულის ისტორიას გვიამბობს. 16 წლის კლაუდიას, რომელიც გარესამყაროსგან მოშორებით იზრდება, რთული პერიოდი უდგას, გოგონას დედა გარდაეცვალა და ცდილობს, გაუმკლავდეს ამ დანაკლისს. ყველაფერი კი მას შემდეგ იცვლება, რაც მის ცხოვრებაში გრეისი ჩნდება.
Well Rounded (2020) კანადა
Well Rounded 61-წუთიანი დოკუმენტური ფილმია, რომლის შექმნელიც და რეჟისორიც კანადელი კომედიანტი ქენდი პალმატერია. დოკუმენტური ფილმი გვიამბობს ლგბტ+ ადამიანებზე, რომლებიც გარდა ჰომოფობიისა, ცდილობენ, გაუმკლავდნენ რასიზმს და ჭარბი წონისადმი აგრესიულ დამოკიდებულებას. დოკუმენტურ ფილმში მოთხრობილი ისტორიები, ერთი შეხედვით, შემზარავია, თუმცა ამასთან ერთად ამ ისტორიების ხმამაღლა მოყოლა არის რევოლუციური, განმათავისუფლებელი, რადიკალური და აუცილებლად დადებით შედეგებს მოიტანს მომავალში.
Cured (2021) ამერიკა
1950-იანი-1960-იანი წლები ამერიკელი და არამარტო ამერიკელი ქვიარ საზოგადოებისთვის ძალიან რთული ათწლეულები იყო. ამ პერიოდში ლგბტ+ საზოგადოების წევრობა ნიშნავდა, რომ ადამიანს შეიძლება დაეკარგა სამსახური, მოკვეთილიყო საზოგადოებისგან და ყველაზე შემზარავი – შეიძლება ელექტროშოკური თერაპია გაევლო.
Cured დოკუმენტური ფილმია, რომელშიც გენდერის მკვლევრები, აქტივისტები და ისტორიკოსები მსჯელობენ ამ ათწლეულების შესახებ. გარდა ამისა, ფილმში წარმოდგენილია უნიკალური მასალები, რომლებიც აქამდე ფართო მასებისთვის არ იყო ხელმისაწვდომი და ზეპირი ისტორიები იმ ადამიანებისა, რომლებიც რამდენიმე ათწლეულის წინ იბრძოდნენ ქვიარ საზოგადოების გათავისუფლებისთვის.
Cowboys (2021) ამერიკა
Cowboys კიდევ ერთი ქვიარ ფილმია, რომლის რეჟისორიც ანა კერიგანია, ფილმი გვიამბობს ერთი ამერიკული ოჯახის ისტორიას, სადაც მამა ცდილობს, დაიცვას თავისი ტრანსგენდერი შვილი როგორც სამყაროსგან, რომელიც ჯერ კიდევ არამეგობრულია ტრანსგენდერი ადამიანების მიმართ, ასევე, საკუთარი დედისგან, რომელსაც უჭირს პატარა ბიჭუნას მიღება.
კლიშეებისგან დაცლილ ფილმში, გარდა შესანიშნავი სამსახიობო შესრულებისა, ვხვდებით მონტანას ულამაზეს ლანდშაფტებს და ისეთ თემებს, როგორიცაა: მენტალური ჯანმრთელობა; მცირეწლოვანი ტრანსგენდერი ადამიანების პრობლემები და ოჯახში მიმღებლობა.
Where Love Lives (2021) UK
Where Love Lives კიდევ ერთი დოკუმენტური ფილმია, რომელიც გვიამბობს ლეგენდარული კლუბის Glitterbox-ის ისტორიაზე, საცეკვაო სცენის და იმ ქვიარ ადგილების მნიშვნელობაზე, რომელიც უსაფრთხო სივრცეს ქმნის ლგბტ+ ადამიანებისთვის.
ფილმში საცეკვაო სცენის პიონერები და დიჯეები, Honey Dijon, TeTe Bang, Lucy Fizz da Jellybean გვიამბობენ თავიანთ გამოცდილებაზე. ფილმში ასევე შეხვდებით Pose-ის მსახიობს, ბილი პორტერს, რომელიც ამბობს, რომ ერთადერთი, რამაც სიცოცხლე შეუნარჩუნა, საცეკვაო მოედანი იყო.
The Dose (La Daosis) (2020) ესპანეთი
The Dose არგენტინული თრილერია, რომელიც 2020 წელს გამოვიდა ეკრანებზე. ფილმში მოქმედება პალიატიურ განყოფილებაში ვითარდება და მთავარ როლში გვევლინება მარკოსი, ღამის ცვლის მომვლელი, რომელიც დაავადებულ პაციენტებს ფარულად ეხმარება ევთანაზიაში. ჰომოეროტიკულ მისტიკურ თრილერში მოქმედება მას შემდეგ იძაბება, როცა კლინიკაში მუშაობას იწყებს ახალგაზრდა გაბრიელი, რომელიც კატეგორიული წინააღმდეგია ევთანაზიის და რომლის მიმართაც ურთიერთსაწინააღმდეგო გრძნობები უჩნდება მარკოსს.
Kiss Me Before It Blows Up (Kiss Me Kosher) (2020) გერმანია, ისრაელი
Kiss Me Before It Blows Up ისრაელი რეჟისორის, შირელ პელეგის 2020 წლის ფილმია, რომელიც გენდერის, რელიგიის, რასისა და ქვიარ სიყვარულის საინტერესო გადააზრებას გვთავაზობს. ფილმში მოქმედება თელ-ავივში მიმდინარეობს, ბარის მეპატრონე შირა გადაწყვეტს, რომ თავის ებრაულ ოჯახს გააცნოს გერმანელი საცოლე, მარია, რაც ოჯახის წევრებს შორის კონფლიქტს იწვევს და ქორწინების მართებულობას ეჭვქვეშ აყენებს.
Sweetheart (2021) UK
გლაზგოს კინოფესტივალის ერთ-ერთი გამორჩეული ფილმი Sweetheart coming of age კომედიური ფილმია, რომელიც გვიამბობს 17 წლის AJ ისტორიას, რომელსაც არ სურს თავის ოჯახთან ერთად არდადეგების გატარება სანაპირო პარკში, სადაც არც Wi-Fi-ია და არც არანაირი გასართობი 17 წლის უცნაური AJ-სთვის.
AJ განწირულია, რომ მოსაწყენი დღეები გაატაროს ოჯახთან ერთად, თუმცა ყველაფერი მას შემდეგ იცვლება, როცა გოგონა გაიცნობს Isla-ს და მის მიმართ რომანტიკული გრძნობები გაუჩნდება.
ნობელის პრემია 1985 წელს, შვედი ქიმიკოსის, ინჟინრისა და ინდუსტრიალისტის, ალფრედ ნობელის ანდერძით დაარსდა და 1901 წლიდან გაიცემა ქიმიაში, ფიზიკაში, მედიცინაში, ლიტერატურაში, მშვიდობისა და ეკონომიკის დარგში.
2017 წლის მონაცემებით, ნობელის პრემიის 116-წლიან ისტორიაში, ნობელის პრემია გადაეცა 923 ადამიანს და ორგანიზაციას. მათ შორის, 844 მამაკაცს, 48 ქალს და 24 ორგანიზაციას.
გაგაცნობთ ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატ ქალ ავტორებს, რომელთა შემოქმედებამაც ძალიან მნიშვნელოვანი კვალი დატოვა მსოფლიო ლიტერატურაზე და მრავალ სასიკეთო პროცესს დაუდო სათავე:
სელმა ლაგერლოფი
1909 – შვედეთი
„მაღალი იდეალიზმის, ნათელი წარმოსახვისა და სულიერი აღქმისთვის, რომელიც მის ნაშრომებს ახასიათებს“
სელმა ლაგერლოფი პირველი ნობელიანტი ქალი ავტორია, რომლის შემოქმედებაც მითებსა და ლეგენდებს ეფუძნება. მწერალი მეცხრამეტე საუკუნეში დაიბადა, აქტიურად იყო ჩართული სუფრაჟისტულ მოძრაობაში და ცდილობდა, შვედ ქალებს ხმის მიცემის შესაძლებლობა ჰქონოდათ.
მწერლის ყველაზე ცნობილი ნაწარმოებია „ნილსისა და გარეული ბატების მოგზაურობა“, რომელიც სკოლის მოსწავლეებისთვის დაიწერა, წიგნი ერთგვარი გეოგრაფიის სახელმძღვანელოა და გვიამბობს დაპატარავებული ნილსის ამბავს, რომელიც ბატებთან ერთად შვედეთის ცაზე მოგზაურობს.
გრაცია დელედა
1926 – იტალია
„მისი დიდი იდეალიზმის მატარებელი შემოქმედებისათვის, რომელიც თვალსაჩინოდ აღწერს მის მამაშვილურ წარსულს და ზოგადსაკაცობრიო პრობლემებს ეხება“
გრაცია დელედა კუნძულ სარდინიაზე დაიბადა და დიდ ოჯახში იზრდებოდა. მწერალმა მხოლოდ ოთხწლიანი სასკოლო განათლება მიიღო, თუმცა მის განათლებაზე კერძო მასწავლებელიც ზრუნავდა, რომელმაც გოგონას 13 წლის ასაკში უბიძგა გამოექვეყნებინა თავისი მოთხრობა ერთ-ერთ იტალიურ გაზეთში.
მწერლის შემოქმედებაზე დიდი გავლენა იქონიეს ოჯახის მეგობრებმა, რომლებიც ხშირად იკრიბებოდნენ გრაცია დელედას სამზარეულოში და ჰყვებოდნენ ამბებს. გრაცია დელედა თავის ნაწარმოებებში ხშირად უტრიალებს სარდინიელი ხალხის ცხოვრებას, მათ ჩუმ ტანჯვას, ტრადიციებსა და წარმოდგენებს, თითქოს ბედისწერა განაგებს ჩვენს ცხოვრებას.
სიგრიდ უნსეტი 1928
ნორვეგია/დანია
„უწინარეს ყოვლისა, შუა საუკუნეების ჩრდილოელთა (სკანდინავიელთა) ცხოვრების ცოცხლად და რეალურად აღწერისათვის“
სიგრიდ უნსეტი დანიაში დაიბადა და მის შემოქმედებაზე დიდი გავლენა იქონია მამამ, რომელიც არქეოლოგიურ მუზეუმში მრავალი წელი მუშაობდა. მწერალს ყოველთვის სურდა, თავისი ცხოვრება ლიტერატურისთვის და ხელოვნებისთვის მიეძღვნა, თუმცა ეს იმ დროისთვის არც ისე მარტივი იყო, სწორედ ამიტომ კლერკად დაიწყო მუშაობა, რაც ავტორისთვის გაუსაძლისი იყო.
კლერკის მძიმე სამუშაოსგან გასაქცევად, მწერალი ლექსებს წერდა. მის ადრეულ შემოქმედებაში ქალთა ემანსიპაციის თემებს შევხვდებით. მწერლის ყველაზე ცნობილი რომანია „ქრისტინი, ლავრანსის ქალიშვილი“, რომელიც მკითხველს მეთხუთმეტე საუკუნის ნორვეგიაში ამოგზაურებს და იმდროინდელი ადამიანების მძიმე ყოფისა და მორალურ დილემების შესახებ გვიამბობს.
პერლ ბაკი
1938 – ამერიკა
„მისი ბიოგრაფიული შედევრებისთვის და მდიდარი და ჭეშმარიტად ეპიკური შემოქმედებისთვის, რომელშიც იგი ჩინელი გლეხების ცხოვრებას აღწერს”
პერლ ბაკი პირველი ამერიკელი ნობელიანტი ავტორია, რომელიც მისიონერების ოჯახში დაიბადა. მწერალი დაბადებიდან ძალიან მალე ოჯახთან ერთად ჩინეთში გადავიდა საცხოვრებლად, რამაც სრულიად შეცვალა მისი ცხოვრება. გარდა ნობელის პრემიისა, ავტორს 300-ზე მეტი ჰუმანიტარული ჯილდო აქვს მიღებული, იგი აქტიურად იბრძოდა რასიზმისა და სექსიზმის წინააღმდეგ, ცდილობდა, შეეცვალა უმცირესობების ბედი და დახმარებოდა ობოლ ბავშვებს.
პერლ ბაკის შემოქმედება ძალიან მდიდარია და მისი ღვაწლი ფასდაუდებელია ამერიკელების ცნობიერებაში ჩინელების დემითოლოგიზირებაში. მწერალი განსაკუთრებით ცნობილი თავისი ბიოგრაფიული რომანებითაა, სადაც იგი თავისი ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპებს აღწერს. მათ შორის, თავის ამაღელვებელ ურთიერთობას შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ქალიშვილთან.
გაბრიელა მისტრალი
1945 – ჩილე
„ძლიერი ემოციებით შთაგონებული ლირიკისათვის, რომელმაც პოეტის სახელი მთელ ლათინორამერიკულ სამყაროში იდეალური მისწრაფებების სიმბოლოდ აქცია“
გაბრიელა მისტრალი (ნამდვილი სახელი: ლუისა გოდოი ალკაიაგა ) პირველი ლათინოამერიკელი ნობელიანტი ქალია, რომელიც გარდა მწერლობისა, დიპლომატიური საქმიანობითაც იყო დაკავებული. მწერალი ლესბოსელი იყო და მისი პირველი პოეტური კრებული, „სიკვდილის სონეტები“, თავისი შეყვარებულის, რომელიო ურეტას გარდაცვალების შემდეგ გამოიცა.
ჩილელი მწერალი თავის შემოქმედებაში ხშირად უტრიალებდა მორალის, რელიგიის, ბავშვების სიყვარულის, ბუნების, სიცოცხლისა და სიკვდილის თემებს. გარდა იმისა რომ გაბრიელა მისტრალი ცნობილი იყო თავისი შემოქმედებით, სწორედ მას უნდა ვუმადლოდეთ პაბლო ნერუდას აღმოჩენას, რომელიც იმ სკოლაში სწავლობდა, სადაც ნობელიანტი ქალი ასწავლიდა.
ნელი ზაქსი
1966 – გერმანია/შვედეთი
„მისი გამორჩეული ლირიკული და დრამატული ნაწარმოებებისათვის, რომელშიც ისრაელის სული ენამახვილური მკაფიოობით არის აღწერილი“
ნელი ზაქსი კიდევ ერთი ნობელიანტი ავტორია, რომელიც გერმანიაში, ებრაულ ოჯახში დაიბადა. მწერლის ცხოვრებასა და შემოქმედებაზე წარუშლელი კვალი დატოვა ნაციზმის აღზევებამ. მას შემდეგ, რაც გაიგო, რომ ნაცისტური გერმანიისგან საფრთხე ემუქრებოდა, სელმა ლაგერლოფის დახმარებით, შვედეთში გადავიდა საცხოვრებლად.
მწერლის შემოქმედება განსაკუთრებული ემოციითა და სიფაქიზით გვიამბობს იმ განცდებზე, რაც ებრაელ ადამიანებს გააჩნდათ. მისი შემოქმედება გაჯერებულია მუდმივი საფრთხისა და შიშის განცდით. თავის ლექსებში ავტორი ხშირად უტრიალებდა ქრისტიანობის, იუდაიზმის და ადრეული გერმანული რომანტიზმის თემებს.
ნადინ გორდიმერი
1991 – სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა
„მისი ეპიკური პოეზიისათვის, რომელმაც კაცობრიობას უდიდესი სარგებელი მოუტანა და ღრმა შორსმჭვრეტელობით აღწერა ისტორიული მოვლენები“
ნადირ გორდიმერი სამხრეთ აფრიკელი ავტორია, რომელიც თეთრკანიანთა ოჯახში დაიბადა და სეკულარულ გარემოში გაიზარდა. მწერალი რომანისა და მოთხრობების ჟანრში წერდა, გარდა ამისა, აქტიურად ეწეოდა აქტივისტურ საქმიანობას და ჩართული იყო აივ/შიდსით დაავადებული ადამიანების მხარდასაჭერ უამრავ კამპანიაში.
მისი შემოქმედება, ძირითადად, სამხრეთ აფრიკულ სოციალურ სისტემას ეხება, აპართეიდს, რომელიც რასობრივ დანაწევრებას ითვალისწინებდა და შავკანიან მოსახლეობას ხმის მიცემის უფლებას ართმევდა. მწერალი განსაკუთრებული შეუვალობით, სენტიმენტების გარეშე აღწერდა რასობრივი სეგრეგაციის მანკიერ და გამანადგურებელ მხარეებს და მსოფლიოს ჯერ კიდევ მაშინ უგზავნიდა გაფრთხილებას, როცა რასობრივ პრობლემებზე მასობრივად არავინ საუბრობდა.
ტონი მორისონი
1993 – ამერიკა
„ამერიკული საზოგადოების მნიშვნელოვან ნაწილზე მისი ლიტერატურული წარმოდგენებისათვის, რომელიც გამოირჩევა საოცნებო ძალითა და პოეტური ლაკონურობით“
ტონი მორისონი პირველი აფროამერიკელი ნობელიანტი ქალი ავტორია, რომელიც 1931 წელს დაიბადა. მისი ოჯახი ამერიკის სამხრეთიდან ოჰაიოში გადმოვიდა საცხოვრებლად, რათა სამხრეთელებისგან დამამცირებელ მოპყრობასა და რასიზმს გაქცეოდა. მორისონის შემოქმედებაზე დიდი გავლენა იქონია ოჯახმა, რომელიც ხშირად უზიარებდა მცირეწლოვან ავტორს ამბება და ლეგენდებს ოჯახური თუ აფროამერიკული კულტურიდან.
მწერლის პირველი წიგნია „ყველაზე ლურჯი თვალები“, წიგნი გვიამბობს შავკანიან გოგონაზე, რომელიც ოცნებობს, რომ ჰქონდეს ლურჯი თვალები. მის მაგნუმ ოპუსად კი, შეგვიძლია, „საყვარელი“ მივიჩნიოთ, რომელიც რეალურ ამბავს ეფუძნება და გვიამბობს შავკანიანი ქალის, ცინცინატში მცხოვრები სეთის ისტორიას, რომელიც გადაწყვეტს, მოკლას თავისი მცირეწლოვანი ქალიშვილი, რათა იგი მონობისგან იხსნას.
ვისლავა შიმბორსკა
1996 – პოლონეთი
„მისი ნაწარმოებისათვის, რომელიც ირონიულად და ზუსტად წარმოაჩენს ადამიანური სინამდვილის ფრაგმენტებში ისტორიულ და ბიოლოგიურ დამოკიდებულებას“
ვისლავა შიმბორსკა პოლონელი პოეტია, რომელიც ქალაქ ბნინში (ახლანდელი კურნიკი) დაიბადა. პოეტის მამა პოლონელი ქველმოქმედის ვლადისლავ ზამოისკის სტიუარდი იყო. მწერალმა პირველი ლექსი – „ვეძებ სიტყვას“, 1948 წელს გამოაქვეყნა.
შიმბორსკა შემოქმედების ადრეულ ეტაპზე მხარს უჭერდა სოციალისტურ რეჟიმს და პოლონეთის ერთიანი მშრომელთა პარტიის წევრი იყო, თუმცა 60-იან წლებში მან მისი ადრეული კომუნისტური შემოქმედება უარყო და კომუნისტური პარტია დატოვა. მწერლის შემოქმედებაში დიდი როლი შეასრულა ჩესლავ მილოშმა. მისი შემოქმედება 350-მდე ლექსს მოიცავს.
ელფრიდე იელინეკი
2004 – ავსტრია
„ხმათა მუსიკალური მდინარისათვის რომანებსა და პიესებში, რითაც უნიკალური ენობრივი გატაცებით აღწერს სოციალური სტერეოტიპების აბსურდულობასა და მათ ძლიერ ზეგავლენას საზოგადოებაზე“
ელფრიდე იელინეკი ავსტრიელი ფემინისტი მწერალია, რომელიც ჩეხი-ებრაელი მამისა და მდიდარი ვენელი დედის ოჯახში დაიბადა. მწერლის დედას სურდა, რომ ელფრიდე მუსიკოსი გამოსულიყო, რამაც მათი ურთიერთობა დაძაბა და მწერალი საბოლოოდ შფოთვით აშლილობადმე მიიყვანა. მენტალური ჯანმრთელობის გაუმჯობესება მწერალმა თვითიზოლაციითა და წერის დაწყებით სცადა.
ელფრიდე იელინეკის წიგნები მწვავედ აკრიტიკებს კონსუმერულ და მიზოგენურ საზოგადოებას, ის განსაკუთრებული სისასტიკით აღწერს ქალის როლს თანამედროვე სამყაროში, რის გამოც, ხშირად, მკითხველები კრიტიკის ქარცეცხლში ატარებენ. მისი ყველაზე ცნობილი რომანია „პიანისტი ქალი“, სადაც დედისა და ქალიშვილის წინააღმდეგობებით სავსე ურთიერთობაა აღწერილი.
დორის ლესინგი
2007 – ინგლისი
„ქალური გამოცდილების მქონე ეპიკოსი, რომელმაც სკეპტიციზმით, გატაცებითა და წარმოსახვითი სიძლიერით გამოსაცდელად მოამზადა დანაკუწებული ცივილიზაცია“
დორის ლესინგი კიდევ ერთი ნობელიანტი ავტორია, რომელიც ირანში დაიბადა და მალევე ზიმბაბვეში გადასახლდა. 15 წლის ასაკში მწერალმა მიატოვა ოჯახი და ექიმად დაიწყო მუშაობა. მწერალს ბედნიერი ბავშვობა არ ჰქონია, რამაც უბიძგა იმისკენ, რომ წერა დაეწყო. მისი პირველი რომანის „ბალახი მღერის“ გამოცემის შემდეგ, მწერალი სამხრეთ აფრიკაში პერსონა ნონ გრატად გამოცხადდა.
დორის ლესინგის ყველაზე მნიშვნელოვანი წიგნი „ოქროს რვეულებია“, რომელიც 60-იან წლებში გამოიცა და ეპოქალური რომანი უწოდეს. წიგნში ავტორი დაუფარავად საუბრობს სექსზე, ჰომოსექსუალიზმზე, ქალებზე, რომლებიც არ უშინდებიან კაცების სამყაროს, პოლიტიკაზე, აფრიკელების ცხოვრებასა და სოციალიზმზე.
ჰერტა მიულერი
2009 – გერმანია
„რომელიც პოეზიის გაძლიერებითა და პროზის ობიექტურობით გვიხატავს უსამშობლოობის სურათებს“
ჰერტა მიულერი 1953 წელს დაიბადა რუმინეთის გერმანულენოვან რეგიონში. მწერლის დედა გერმანელობის გამო დეპორტირებული იყო საბჭოთა კავშირის იძულებით ბანაკში. მწერალი რუმინეთის უნივერსიტეტში სწავლობდა და გაერთიანებული იყო პოლიტიკურ ჯგუფში, რომელიც ტოტალიტარული რუმინეთის წინააღმდეგ იბრძოდა. მისი პირველი მოთხრობების კრებული რუმინეთის მთავრობამ ცენზურას დაუქვემდებარა.
მწერლის შემოქმედება აქტიურად უპირისპირდება ჩაუშესკუს კომუნისტურ მმართველობას. მის პროზაში წამყვანი როლი მწერლის ადრეული ბავშვობის განცდებს, რუმინული სოფლების სიდუხჭირესა და ტოტალიტარული რეჟიმის დამანგრეველ შედეგებს უჭირავს.
ელის მანრო
2013 – კანადა
„თანამედროვე მოთხრობის დიდოსტატი“
ელის მანრო პირველი კანადელი ავტორია, რომელმაც ნობელის პრემია მიიღო. მწერალი მოთხრობების ჟანრში წერს და მას ხშირად ადარებენ თანამედროვე დროის ანტონ ჩეხოვს. მწერალმა მოთხრობების პირველი კრებული 1968 წელს გამოსცა და მას შემდეგ არაერთი კრებული შესთავაზა მკითხველს.
ელის მანროს მოთხრობებში იშვიათად ხდება რამე მნიშვნელოვანი, მის ტექსტებში სიუჟეტი მეორეხარისხოვანია, წინა პლანზე კი პერსონაჟების განცდები და ემოციებია. იგი აღწერს უბრალო ადამიანების ცხოვრებას, რომლებიც ძირითად შემთხვევაში მის მშობლიურ მხარეში, ონტარიოში ცხოვრობენ. კანადელი მოთხობების დიდოსტატის გმირები ხშირად უპირისპირდებიან დროს და გვაჩვენებენ, რომ მის წინაშე ყველანი უძლურები ვართ.
სვეტლანა ალექსიევიჩი
2015 – ბელარუსი
„მისი პოლიფონიური ნაწერებისთვის. ჩვენი დროის ტკივილისა და გამბედაობის მონუმენტი“
სვეტლანა ალექსიევიჩი ბელარუსი ნობელიანტი მწერალია, რომელმაც კარიერა ჟურნალისტობით დაიწყო. ავტორი საბჭოთა კავშირში დაიბადა და იგი მრავალი წელი იკვლევდა და აგროვებდა საბჭოთა ადამიანების რეალურ ისტორიებს. მას აინტერესებდა, როგორი იყო საბჭოთა ადამიანების ცხოვრება გვიანდელ საბჭოთა და პოსტსაბჭოთა რეალობაში.
მწერალს არაერთი წიგნი ეკუთვნის, მათ შორის გამორჩეულია „ჩერნობილის ლოცვა“, სადაც ავტორი ზეპირი ისტორიების დახმარებით, აცოცხლებს უკრაინის ქალაქ პრიპიატში მომხდარ ტრაგედიას. მწერალს ასევე ეკუთვნის წიგნები ავღანეთის ომის თემატიკაზე, პოსტსაბჭოთა რეალობასა და მეორე მსოფლიო ომში მებრძოლი ქალების ისტორიებზე.
ოლგა ტოკარჩუკი
2018 – პოლონეთი
„მხატვრული წარმოსახვისთვის, რომელიც ენციკლოპედიური ვნებით აღწერს საზღვრების კვეთას, როგორც სიცოცხლის ფორმას“
ოლგა ტოკარჩუკი მემარცხენე ფემინისტი ავტორია, რომელიც პოლონეთში, ინტელექტუალთა ოჯახში დაიბადა. მწერალი თავდაპირველად ფსიქოლოგიას სწავლობდა, დაინტერესებული იყო კარლ იუნგის შემოქმედებით და მუშაობდა კლინიკურ ფსიქოლოგად, თუმცა თავდაპირველ პროფესიაზე მალევე თქვა უარი და ლექსების კრებული გამოაქვეყნა.
მისი რომანებისთვის დამახასიათებელია რთული სიუჟეტური ქარგა, ავტორს აინტერესებს და იკვლევს სხვადასხვა ქვეყნის მითოლოგიას, ისტორიასა და ლეგენდებს. ავტორს 9 რომანი და არაერთი მოთხრობების კრებული, პოეტური კრებული და დოკუმენტური წიგნი აქვს დაწერილი. გარდა ლიტერატურისა, მწერალი ბოლო წლებში აქტიურად აკრიტიკებს პოლონეთის მთავრობის ქმედებებს და ცდილობს, მხარდაჭერა გამოუცხადოს LGBT და ქალთა ჯგუფებს.
ლუის გლიუკი
2020 – ამერიკა
,,მისი შეუცდომელი პოეტური ენისთვის, რომელიც უნივერსალურს ხდის ინდივიდუალურ ეგზისტენციას”
ლუის გლიკი ამერიკელი პოეტია, რომელიც ნიუ-იორკში დაიბადა და ლონგ აილენდზე გაიზარდა. მწერლის მამა უნგრელი-ებრაელია, რომელიც გასულ საუკუნეში გადავიდა ამერიკაში. მწერალი ავტობიოგრაფიულ ჟანრში წერს და მისი ლექსები კიდევ ერთხელ გვაჩვენებს, რომ მიუხედავად მრავალი ბარიერისა და განსხვავებისა, მაინც რამდენი საერთო აქვთ ადამიანებს ერთმანეთთან.
კრიტიკოსების შეფასებით, ლუის გლიკის ლექსები ლაკონურია, ენობრივად მდიდარია და მის ტონში იგრძნობა სიბნელე, რომელიც ხშირად შემზარავია. პოეტი არ ცნობს ლექსის წყობის ტრადიციულ მეთოდებს, მეტიც, იგი სრულიად უარყოფს ყველანაირ წესებსა და ნორმებს, რის გამოც მისი ხმა უფრო შთამბეჭდავია. ამერიკელ პოეტს 13 პოეტური კრებული ეკუთვნის.
ავტორი – ზურა აბაშიძე
