1981 წლის 18 მაისს ნიუ-იორკის ერთადერთ გეი გაზეთში – The New York Native-ში, გამოქვეყნდა სტატია სასიკვდილო დაავადებაზე, რომელსაც შემდგომში შიდსის სახელი დაერქვა. ამ სტატიამ მთლიანად შეცვლა ნიუ-იორკელი ქვიარ საზოგადოების ცხოვრება და დაიწყო მრავალწლიანი ბრძოლა დაავადებასთან, რომელმაც არაერთი ქვიარ ადამიანი იმსხვერპლა. არადა ვირუსის გავრცელებამდე რამდენიმე წლით ადრე, 1969 წლის სტოუნვოლის აჯანყებამ ნიუ-იორკის ქუჩები ნამდვილ სამოთხეს დაამსგავსა, ახალი თაობის ქვიარ ადამიანები ტკბებოდნენ თავისუფლებით, საჭირო აღარ იყო ჩრდილში ცხოვრება და მუდმივი მალვა.
სტოუნვოლის აჯანყებამ არა მარტო ქვიარ საზოგადოებაზე, ხელოვნებაზეც დადებითი გავლენა იქონია, ნიუ-იორკი ხელოვნების, კულტურის და კრეატიულობის მექად იქცა. ქუჩები გაივსო ბედნიერი და ლაღი ადამიანებით, რომლებიც ქმნიდნენ ხელოვნების ახალ მიმდინარეობებს, ჰყვებოდნენ ამბებს ახალი ინტერპრეტაციებით. ბარები, კლუბები და პარკები ჰიპ-ჰოპის, პანკის და დისკოს ჟღერადობით გაივსო. არტისტული დაჯგუფებები ითვისებდნენ მიტოვებულ შენობებს და ხელოვნების გალერეებად აქცევდნენ. ცხოვრება, ხელოვნების შექმნა და თავის გადარჩენა უფრო მარტივი იყო, ჰაერიც სხვანაირად იყო დამუხტული. ახალი თაობის არტისტებმა ხელოვნება დაიხსნეს ტყვეობიდან და თეთრი გალერეებიდან ქუჩებში გამოიტანეს, სადაც ყველას შეეძლო მისით ტკბობა.
სტენლი სტელარის ფოტოობიექტივს ამ წლების უნიკალური კადრები შემორჩა და ამასთან ერთად, ბრუკლინში დაბადებულ არტისტს კარგად ახსოვს თავისი ბავშვობა, ქვიარ ადამიანების ცხოვრება სტოუნვოლის აჯანყებამდე 1950-იან-1960-იან წლებში. ახსოვს ბნელი ჩრდილი, რომელიც ყველა ქვიარ ადამიანის თავზე იყო, „10 წლის ასაკში მედია მეუბნებოდა, რომ მე ვიყავი საშინელება და თავი იღბლიანად უნდა მეგრძნო, თუ ვინმე გადაწყვეტდა, არ მოვეკალი, მას შემდეგ, რაც ჩემს ორიენტაციას გაიგებდა. ჩვენ თითქმის არ ვარსებობდით“. ქამინგაუთის შემდეგ სტელარმა ნიუ-იორკის კარგად შესწავლა გადაწყვიტა და მიხვდა, რომ ქვიარ ადამიანების ადგილი ქალაქში თითქმის არსად იყო, ყველაფერი კი 1970-იან წლებში შეიცვალა, ახსოვს ის დღეც, როცა ეს იგრძნო. ქუჩაში ასაკით უფროს მამაკაცთან ერთად მიდიოდა, სამყარო სავსე იყო სიყვარულითა და რომანტიკით და მიხვდა, რომ ბოლოს და ბოლოს ბნელი დრო წარსულს ჩაბარდა.
ბნელმა დროებამ და მტრულად განწყობილმა საზოგადოებამ სტენლი სტელარს ბევრი რამ წაართვა, თუმცა მისცა ყველაზე ძვირფასი – ფოტოგრაფიით გატაცება. პირველი ფოტოკამერა არტისტმა 1976 წელს შეიძინა, „ზოგი ადამიანი სპორტით კავდება, ზოგი მუსიკას აკეთებს, მე ფოტოების კეთება მინდოდა“, მას სურდა თავისი ფოტოებით მოეძებნა კითხვებზე პასუხი, რას ნიშნავს გეი ცხოვრება და სად არის ეს გეი ცხოვრება.
1970-იანი წლებში, ლგბტ+ ადამიანების გადაღებისას ხვდებოდა, რომ მართლაც საოცარ დროში ცხოვრობდა. „ქრისტოფერის ქუჩა სამოთხე იყო,“ – ამბობს ის, „უცებ გავიაზრე, რომ დიდი ისტორიის ნაწილი ვიყავი, სამყაროში ჩვენი ადგილიც გამოჩნდა, შუადღით მდინარის პირას ვიკრიბებოდით მეგობრები და თავს ადამიანებად ვგრძნობით, ქვიარობა აღარ ნიშნავდა ბნელ კუთხეებში სექსით დაკავებას. როგორც კი ფოტოების გადაღება დავიწყე, მივხვდი, რომ ჩემს ფოტოფირზე ქვიარ ისტორიის ყველაზე გამორჩეულ დროს ვინახავდი.”
სტელარი, ძირითადად, West Village-ში მცხოვრები ქვიარ ადამიანების ცხოვრებას აღბეჭდავდა, ამ პერიოდს ედემის პერიოდადაც მოიხსენიებენ, თავისუფლების წლები – როცა ნიუ-იორკში ყველას ჰქონდა საშუალება, ისე წარემართა თავისი ცხოვრება, როგორც სურდა. „მე მყავდა მეგობარი, რომელმაც მაღაზია გახსნა ნიუ-იორკში და დაარქვა „ახლა“, როცა მაღაზიაში მივედი და ვნახე ცარიელი ოთახი, გამიკვირდა, მაგრამ ჯონს ეს დიდად არ ანაღვლებდა.
მაღაზიას დიდი ხანი არ უმუშავია, მაგრამ ეს არ იყო მთავარი, მთავარი იყო, რომ ისტორიაში პირველად ვგრძნობდით, რომ შეგვეძლო, ამაყები ვყოფილიყავით, შეგვეძლო, შუქი აგვენთო და ადამიანებისთვის გვეთქვა – მობრძანდით! მე ძალიან გამიმართლა, რომ თავისუფლებას ამ ხარისხით ვეზიარე, ბედნიერი ვარ, რომ იმ დროში ვიცხოვრე. ჩვენ არ ვართ ალექსანდრე მაკედონელები, არც მიქელანჯელოები არც როკ ჰადსონები, ჩვენ ჩვეულებრივი ბავშვები ვიყავით, რომლებიც ყოველ დღე მეტროს ვაგონებში სხდებოდნენ თავისუფლების, სიყვარულის, მეგობრობის და ადამიანების საპოვნელად.
წყარო: Dazed
ფოტო: სტენლი სტელარი
თარგმანი: ზურა აბაშიძე
