ტერმინი დრეგ ქვინი 1870 წლით თარიღდება და აღნიშნავს მსახიობს, რომელიც საზოგადოებაში სხვა სქესის ადამიანთან ასოცირებულ ტანსაცმელსა და გენდერულ როლს ირგებს. ამერიკელი დრეგ ქვინის და აქტივისტის, ლი ბრიუსტერის 1971 წლის სტატიაში დრეგ ქვინი განმარტებულია, როგორც ჰომოსექსუალი ტრანსგენდერი, რომელიც გამოირჩევა ჰიპერ ფემინურობით, დაუმორჩილებლობითა და კოლორიტულობით.
წლებთან ერთად დრეგმა უფრო მეტი დანიშნულება შეიძინა, გაფართოვდა მისი საზღვრები და დღესდღეობით დრეგ კულტურით არამარტო კაცები, არამედ ქალები და სხვა გენდერული იდენტობის მქონე ადამიანებიც არიან დაკავებულები.
დრეგისთვის დამახასიათებელია გადაჭარბებული თეატრალურობა, მაკიაჟი და ტანისამოსი. დრეგ ქვინები ლიპ-სინქის, ლაივ შესრულებით და საცეკვაო მოძრაობებით აშარჟებენ გენდერის მახასიათებლებს და ცდილობენ, გააძლიერონ ჩაგრულთა ხმა.
ქართული დრეგი სულ ახლახან გაჩნდა და დღითიდღე იზრდება იმ ადამიანების რიცხვი, რომლებიც ამ კულტურის ქართულ რეალობაზე მორგებას ცდილობენ. ერთ-ერთი პირველი ქართველი დრეგ ქვინი Gerilyn Stone-ია, რომელიც ქართული ანდერგრაუნდის სცენაზე რამდენიმე წლის წინ გამოჩნდა. როგორც 23 წლის ქვინი ამბობს, ყველაფერი ქროსდრესინგით (საპირისპირო სქესთან ასოცირებული ტანსაცმლის ტარება) დაიწყო, რაც შემდეგში დრეგში გადაიზარდა.
Queer.ge ქართველ დრეგ ქვინს ესაუბრა და გთავაზობთ Gerilyn-ის ისტორიას დრეგზე, იდენტობაზე, ლგბტქ+ აქტივიზმსა და საკუთარი თავის აღმოჩენაზე.
ქროსდრესინგი, იდენტობა და ქვიარ ღამეების სერია
არიან ადამიანები, რომლებისთვისაც დრეგი მხოლოდ გამოხატვის ფორმა და ხელოვნების ერთ-ერთი მიმდინარეობაა, თუმცა ჩემთვის ასე არ არის. დრეგი არა მხოლოდ ხელოვნება ან გამოხატვის ფორმა, არამედ იდენტობის ნაწილიცაა. ჩემი, როგორც დრეგ ქვინის ისტორია ქროსდრესინგით იწყება — ბავშვობიდან მიყვარდა ქალის ტანსაცმლის ჩაცმა და როგორც კი სრულწლოვანი გავხდი და დამოუკიდებლობა მოვიპოვე, ხშირად გამოვხატავდი საკუთარ თავს ამ ფორმით. ეს თანდათან გადაიზარდა იმაში, რომ დრეგ ქვინი გავხდი.
ყველაფერი მაშინ დაიწყო, როცა საქართველოში ქვიარ ღამეების სერიები გაჩნდა. პირველად იყო კლუბ ბასიანის ორგანიზებული Horoom, სადაც თვეში ერთხელ მეძლეოდა საშუალება, ჩამეცვა ისე, როგორც მინდოდა და გამომეხატა საკუთარი თავი ისე, როგორც აღვიქვამდი. ეს ერთგვარი შვება იყო და მთელი თვის განმავლობაში მშვიდად ვგრძნობდი თავს, რადგან ვიცოდი, რომ არსებობდა ის ერთი ღამე, როცა საზოგადოების მიერ დაწესებული ნორმები არ მზღუდავდა და შემეძლო რამდენიმე საათით მეგრძნო თავისუფლება, ვყოფილიყავი ის, ვინც ვარ. შედეგად, ჰომოფობიურ საზოგადოებასთან ერთად თანაარსებობა დანარჩენ დღეებში უფრო მარტივი იყო.
ქვიარ ღამეების სერიამ საშუალება მომცა, მაქსიმალურად გამეთავისუფლებინა საკუთარი თავი და გამოხატვის ფორმები, თუმცა იმის გამო, რომ ეს ყველაფერი თვეში ერთხელ ხდებოდა, ვცდილობდი მაქსიმალურად გამომეყენებინა ის რამდენიმე საათი და ხშირად ეს მაქსიმალური ხდებოდა ექსტრა და ექსტრა ყოველთვის იყო დრეგი.
დრეგ ქვინობა, როგორც ლგბტქ+ აქტივიზმი და ქართველი მერილინ მონროს დაბადება
ამ ყველაფერმა უფრო სერიოზული სახე მას შემდეგ მიიღო, რაც ნია გვათუამ, ჩემმა Drag Mother-მა შემომთავაზა ჰელოუინისთვის შოუს გაკეთება. ბევრი ფიქრის გარეშე დავთანხმდი, რადგან როგორც ლგბტქ+ აქტივისტი, ვგრძნობდი, რომ ამაზე კარგ ნაბიჯს ვერ გადავდგამდი იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც მუდმივად საზოგადოების წნეხის ქვეშ ცხოვრობენ და ვერ ბედავენ საკუთარი სურვილების და ოცნებების ახდენას. დღემდე ვიღებ უამრავი ადამიანისგან შეფასებას, რომ ჩემი პერფორმანსები ეხმარებათ, უფრო გაბედულები, თამამები და უშიშრები იყვნენ. ეს ძალიან დიდ ბედნიერებას მანიჭებს. სახელი Gerilyn Stone ამერიკული ვოგისთვის გაჩნდა. ინტერვიუს წერდნენ ჩემთან, სახელი ჯერ კიდევ არ მქონდა შერჩეული და ძალიან უცებ გადაწყდა, რომ ქართველი მერილინ მონრო ვყოფილიყავი, ანუ ჯერილინი – Georgian Merilyn.
ყოველთვის ვცდილობ, პერფორმანსებში მუსიკის, მაკიაჟის, კოსტიუმების, სიუჟეტის თუ მოძრაობების საშუალებით მაყურებლამდე სხვადასხვა მნიშვნელოვანი მესიჯი მივიტანო. ეს არ არის მხოლოდ ლამაზი სანახაობა — ყოველი პერფორმანსის მიღმა პატარ-პატარა ნაღმებია დამალული. თავიდან, როცა დრეგის კეთება დავიწყე, ჩემი შოუები ძირითადად მიემართებოდა იმ ქალების შარჟს, რომლებიც მასკულინობის მარწუხებში არიან მოქცეულები, მხოლოდ სასიყვარულო ურთიერთობებს აფარებენ თავს და არ სურთ, ცხოვრების სხვა ასპექტებსაც გადასწვდნენ. სწორედ ამიტომ, შოუები გამოირჩეოდა გადამეტებული დრამატულობით, გროტესკულობით.
მაყურებელს ყოველთვის რჩება შთაბეჭდილება, თითქოს ჩემი პერფორმანსები ჩემს ცხოვრებას ეხმიანება. ეს ხშირ შემთხვევაში ასე არ არის. ჩემთვის, როგორც არტისტისთვის, უფრო დიდი გამოწვევაა, გავცდე საკუთარ თავს და იმ თემებს შევეხო, რომლებიც ჩემი პიროვნებისგან შორს დგას. ყოველთვის ვცდილობ, ისეთ როლში შევიდე და ისეთი ემოციები გადმოვცე, რაც ჩემთვის უცხოა.
მენტალური ჯანმრთელობა და დრეგ ქვინების გარშემო არსებული სტერეოტიპები
მესიჯები ყოველთვის იცვლება. დღესდღეობით ტრანს აქტივიზმით ვარ დაკავებული და ვცდილობ, ჩემი შოუებით ტრანს ადამიანების საჭიროებებზე ვისაუბრო. თავიდანვე, როცა დრეგის კეთება გადავწყვიტე, ამან ლგბტქ+ თემშიც უამრავი კითხვა გააჩინა და სტერეოტიპულად უდგებოდნენ საკითხს, რომ რადგან დრეგს ვაკეთებდი, აუცილებლად ბინარული ტრანს ადამიანი ვიყავი. სულ მიწევდა იმის ახსნა, რომ ეს ასე არ იყო, რომ დრეგ იდენტობა/კულტურა და ტრანს იდენტობა განსხვავდება ერთმანეთისგან. ყოფილა შემთხვევა, როცა პირად ურთიერთობებშიც შეუშლია ხელი ჩემს დრეგ საქმიანობას, თუმცა მალევე მივხვდი, რომ არავის გამო არ ღირს უარის თქმა იმაზე, რაც სიამოვნებას განიჭებს და რაც შენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია.
ჯერილინი ძალიან დამეხმარა განვითარებაში. ყოველთვის ინტროვერტი ვიყავი, თუმცა ჩემი საქმიანობიდან და სურვილებიდან გამომდინარე, მიწევდა ვყოფილიყავი ძალიან სოციალური და ადამიანებით გარშემორტყმული. იყო პერიოდები, როცა ჩემი მენტალური ჯანმრთელობა ძალიან არასტაბილური გახდა და ჯერილინმა ერთგვარი კედელი ააშენა, რომელიც იღებდა და აკეთებდა იმ ყველაფერს, რაც მე არ შემეძლო. ეს საბოლოოდ დამეხმარა იმაში, რომ უკეთ გავმხდარიყავი. მიჭირს მისი დახასიათება, რადგან ჯერილინის ხასიათი ხშირად იცვლება, თუმცა ერთ რამეში დარწმუნებული ვარ — მას კარგი მიზნები აქვს და ქვიარ საზოგადოებისთვის სიკეთის მოტანა სურს.
სირთულეები, რომელიც დრეგის კეთებას ახლავს
საბედნიეროდ დღეს უფრო მეტმა ადამიანმა იცის ამ კულტურის არსებობაზე და მოთხოვნაც გაიზარდა, თუმცა ეს ყოველთვის ასე არ იყო. თავიდან, როცა დრეგის კეთება დავიწყეთ, არ არსებობდა არანაირი ბიუჯეტი და ყველაფრის ყიდვა ჩვენი ხარჯებით გვიწევდა. რამდენიმე წლის წინ ლუქს 5 ლარად ვაწყობდით და შოუსთვის აუცილებელ ატრიბუტებს ვერსად ვინახავდით — ერთ მეგობართან ფეხსაცმელი მქონდა შენახული, მეორესთან კაბა. ბაზრობებზე მიწევდა სიარული, ბიუჯეტურად რომ მეყიდა ყველა საჭირო აქსესუარი, ამასთან ერთად, უნდა მეპოვა ადგილი, სადაც შოუმდე მაკიაჟს გავიკეთებდი.
დღეს ყველაფერი სხვანაირადაა, შოუების კეთება ისეთი რთული აღარ არის. ამდენი წლის განმავლობაში ბევრი რამე ვისწავლე, თუმცა სულ ვფიქრობ იმაზე, რა სიახლე შევთავაზო ჩემს გულშემატკივრებს, როგორ მოვიზიდო უფრო მეტი მაყურებელი, როგორ გავაფართოო ჩემი შესაძლებლობები. თუმცა დრეგის კეთების დროს ყველაზე რთული ნაწილი მაინც შოუს დასრულების შემდეგ ყველაფრის მოშორება და სახლში ისე დაბრუნებაა, რომ არ გეტყობოდეს, გუშინ მაგარი “ნაშა” იყავი”.
დრეგ კულტურა, მეინსტრიმი და ისტორია, რომელიც ჯერ კიდევ იწერება
დრეგ კულტურა ხელოვნების სხვა მიმართულებისგან იმით განსხვავდება, რომ უფრო მეინსტრიმისა და პოპულარული კულტურისკენ იხრება, თუმცა ეს საერთოდ არ აკნინებს მას. მართალია, დრეგი სულ რამდენიმე ათწლეულის წინ გაჩნდა, თუმცა მაინც მდიდარი ისტორია აქვს და ამის უკან მთელი ქვიარ განმათავისუფლებელი მოძრაობა დგას. დრეგი ჰყვება იმ ადამიანების ისტორიას, რომლებიც საუკუნეების განმავლობაში განიცდიდნენ ჩაგვრას და მარგინალიზებას.
ამასთან ერთად, ხელოვნების სხვა მიმართულებები, ძირითადად, უკვე განვითარებულია, არსებობს მკაცრი ნორმები, დოგმები. დრეგის შემთხვევაში ყველაფერი ახლა იწყება და ძალიან საინტერესოა ამაზე დაკვრივება, მის განვითარებაში საკუთარი წვლილის შეტანა.
KOSA და სამომავლო გეგმები
ამ ეტაპზე ვმუშაობ ჩემს შოუქეისზე KOSA. ჯერჯერობით მხოლოდ ერთი ივენთი გვქონდა კლუბ KHIDI-ზე, თუმცა უკვე გვაქვს შემოთავაზება სომხეთიდან და იქ გავაკეთებთ მეორე შოუს. ამ ყველაფრის კურატორობას ვუწევ მე.
KOSA-ს შოუები ეხება სოციალურ თემატიკას, პრობლემებს, რომლებიც ჩვენს საზოგადოებაში არსებობს.
KOSA ორიენტირებულია იმაზე, რომ ადამიანები მეტად დააფიქროს პრობლემებზე, რომლებიც აქვს ლგბტქ+ თემს, ასევე, ხელი შეუწყოს ახალი ტალანტების აღმოჩენას. ჩვენი გვინდა ვიპოვოთ ადამიანები, რომლებსაც სურთ ქვინობა და არ იციან, რა ნაბიჯები გადადგან ამისთვის — ვის უნდა მიმართონ, როგორ დაიწყონ თავიანთ შოუებზე მუშაობა და ა.შ.
რჩევები ახალბედა ქვინებს და მოგზაურობა საკუთარი თავის აღმოსაჩენად
დრეგის კეთება დამეხმარა სწორი ადამიანების პოვნაში და იმ სოციუმში აღმოჩენაში, სადაც თავს კომფორტულად ვგრძნობ. ალბათ მხოლოდ ამის გამოც ღირს ამ ნაბიჯის გადადგმა. თუმცა, ამასთან ერთად, მოემზადეთ, რომ თქვენი ცხოვრება რადიკალურად შეიცვლება და ბევრი აღმოჩენის გაკეთება მოგიწევთ გენდერზე, სექსუალობაზე, იდენტობაზე. ეს გამოცდილება მოგზაურობას ჰგავს, რომელიც უფრო დაგაახლოებთ საკუთარ თავთან, მეტად მიმღებლები გახდებით, მეტად ინფორმირებულები და უფრო უკეთ გაიგებთ, რა სურვილები გაქვთ და რა უნდა გააკეთოთ იმისთვის, რომ ისინი რეალობა გახდეს.
