Human Rights Watch-ისა და OutRight Action International-ის ანგარიშის მიხედვით, ლესბოსელი, გეი და ტრანსგენდერი ავღანელები, ასევე ის ადამიანები, რომლებიც დაწესებულ გენდერულ ნორმებთან წინააღმდეგობაში მოდიან, უფრო და უფრო უიმედო მდგომარეობაში ვარდებიან და თალიბანის ავღანეთში
2021 წლის სექტემბერში, მას შემდეგ, რაც თალიბანმა, ულტრაკონსერვატულმა ისლამურმა დაჯგუფებამ ავღანეთის მართვის სადავეები ხელში ჩაიგდო, Openly-იმ გეი კაცის დღიური გამოაქვეყნა. გავრცელებულ ჩანაწერებს დიდი გავლენა ჰქონდა – დღიურის მონაკვეთები დიდი ბრიტანეთის საპარლამენტო დებატებისას ავღანელი ლგბტქი ლტოლვილების საკითხის განხილვის დროსაც კი წაიკითხეს.
თალიბანის გადაწყვეტილებით, ავღანეთში ქალებს უნივერსიტეტში სწავლა აეკრძალათ. უმაღლეს განათლებაზე წვდომის შეზღუდვაზე ინფორმაციას ავღანეთის უმაღლესი განათლების მინისტრის მიერ გამოქვეყნებულ წერილში ვკითხულობთ. ბრძანების მიხედვით, რომელიც გამოქვეყნებისთანავე
თალიბანის გადაწყვეტილებით, ავღანეთში ქალებს უნივერსიტეტში სწავლა აეკრძალათ. უმაღლეს განათლებაზე წვდომის შეზღუდვაზე ინფორმაციას ავღანეთის უმაღლესი განათლების მინისტრის მიერ გამოქვეყნებულ წერილში ვკითხულობთ.
ბრძანების მიხედვით, რომელიც გამოქვეყნებისთანავე ძალაში შევიდა, იკრძალება უმაღლესი განათლების დაწესებულებებში ქალი სტუდენტების მიღება მომდევნო გადაწყვეტილების გამოცხადებამდე.
აკრძალვის შესახებ ბრძანების გამოქვეყნებისთანავე, ავღანეთის დედაქალაქ ქაბულში რამდენიმე ქალმა საპროტესტო აქცია მოაწყო.
“დღეს ქაბულის ქუჩებში გამოვედით, რათა ხმა ავიმაღლოთ უნივერსიტეტებში ქალების სწავლის აკრძალვის წინააღმდეგ!” – განაცხადა ავღანელ ქალთა სოლიდარობის ჯგუფის ერთ-ერთმა წევრმა.
მცირერიცხოვანი დემონსტრაცია თალიბანმა მალევე დაშალა.
ქალებისთვის უნივერსიტეტში სწავლის განუსაზღვრელი დროით აკრძალვის ბრძანებას საერთაშორისო პროტესტიც მოჰყვა.
“თალიბანმა პირობა კვლავ დაარღვია. მას შემდეგ, რაც ძალაუფლება ჩაიგდეს ხელში, მხოლოდ იმას ვხედავთ, რომ ქალების უფლებები სისტემატურად ირღვევა. ეს მხოლოდ განათლებას არ ეხება. ქალებს არ აქვთ შესაძლებლობა, მივიდნენ ან იმუშაონ საჯარო ადგილებში. ქალები საჯარო დებატებშიც ვერ მონაწილეობენ”, – განაცხადა გაეროს გენერალური მდივნის სპიკერმა, სტეფან დუჟარიკმა.
ხოლო აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის სპიკერის, ნედ პრაისის თქმით, თალიბებმა ავღანელ ქალებს ბნელი მომავალი მიუსაჯეს.
“ვერცერთი ქვეყანა ვერ განვითარდება, როდესაც მისი მოსახლეობის ნახევარი დაკავებულია. განათლება არის საერთაშორისოდ აღიარებული ადამიანის უფლება და ის აუცილებელია ავღანეთის ეკონომიკური ზრდისთვის, მისი განვითარებისა და სტაბილურობისთვის”, – განაცხადა პრაისმა.
BBC-ის ცნობით, მას შემდეგ, რაც გასულ 2021 წელს ხელისუფლებაში თალიბანი დაბრუნდა, გოგოებს საშუალო სკოლებში სწავლაც აეკრძალათ. გადაწყვეტილების შედეგად, ქვეყანაში ქალებისთვის ხელმისაწვდომ განათლების დონედ მხოლოდ დაწყებითი განათლება დარჩა. ავღანეთის განათლების სამინისტრომ პირობა დადო, რომ საშუალო სკოლები გოგოებისთვის “ისლამური კანონისა და ავღანური კულტურის” შესაბამისი გეგმის შემუშავების შემდეგ გაიხსნებოდა, თუმცა გეგმის შემუშავებასა და საშუალო სკოლების გახსნას გოგოები დღემდე ელოდებიან.
რაც შეეხება უმაღლესი განათლების დაწესებულებებს, ქვეყანაში თებერვლიდან ზოგიერთი უნივერსიტეტი გაიხსნა, თუმცა ქალი სტუდენტებისთვის გარკვეული შეზღუდვები დაწესდა. შეზღუდვებს შორისაა შესასწავლი საგნების ქალებისთვის წინასწარ განსაზღვრა და დაშვება, რადგან მათ საგნების სრულ ჩამონათვალზე, კაცებისგან განსხვავებით, წვდომა არ აქვთ. ასევე, გენდერული ნიშნით დაიყო როგორც აუდიტორიაში სტუდენტების განთავსება, ასევე, უნივერსიტეტების შესასვლელები.
გარდა ამისა, BBC-ის ცნობით, გასულ ნოემბრის თვეში ქალებს გართობის ადგილებში, პარკებში, სპორტულ დარბაზებსა და და საზოგადოებრივ აბანოებში სიარულიც აეკრძალათ. აკრძალვა უკავშირდება თალიბანის წევრებისა და ავღანელი სასულიერო პირებისთვის მიუღებელი ქცევას. მათი იდეოლოგიის თანახმად, ქალებისთვის მსგავს ადგილებში ყოფნა დაუშვებელია.
2021 წლის სექტემბერში, მას შემდეგ, რაც თალიბანმა, ულტრაკონსერვატულმა ისლამურმა დაჯგუფებამ ავღანეთის მართვის სადავეები ხელში ჩაიგდო, Openly-იმ გეი კაცის დღიური გამოაქვეყნა. გავრცელებულ ჩანაწერებს დიდი გავლენა ჰქონდა – დღიურის მონაკვეთები დიდი ბრიტანეთის საპარლამენტო დებატებისას ავღანელი ლგბტქი ლტოლვილების საკითხის განხილვის დროსაც კი წაიკითხეს.
ინგლისურის მასწავლებელმა გეი კაცმა სამსახური დაკარგა და შესაძლო მკვლელობას ემალებოდა — ქაბულის დაცემიდან ერთი წლის შემდეგ, Openly დღიურის ავტორს ისევ დაუკავშირდა, რათა გაეგო, როგორ განვითარდა მოვლენები. ახალ, 3-ნაწილიან დღიურში კაცმა, რომლის სახელიც მისივე დასაცავად არის დაფარული, მოჰყვა ავღანეთის დატოვების, მეზობელ პაკისტანში გადასვლისა და დასავლეთით წასვლის მცდელობის შესახებ.
გასული წლის 15 აგვისტოს, ქაბულში, სახლში ვიჯექი და ვუსმენდი ახალ ამბებს, როგორ დაამყარა თალიბანმა კონტროლი ქვეყნის 65%-ზე. შემდეგ რადიო გამოირთო. ოთახში დედაჩემი შემოვიდა. “თალიბანმა დედაქალაქი აიღო, ჯარებმა კი საპასუხოდ ბრძოლა არ გამოუცხადეს”, – თქვა მან. ვიცოდი, რომ მეც მომაკითხავდნენ, რადგან სკოლაშიც მაბულინგებდნენ, გეის მეძახდნენ. სახლი დაუყოვნებლივ უნდა დამეტოვებინა. ზურგჩანთა ავიღე და ყველა ოფიციალური დოკუმენტი ჩავყარე, რომლებიც ვიფიქრე, დამჭირდებოდა. ჩემი მშობლები შეშფოთებულები იყვნენ.
„ასე უცნაურად რატომ იქცევი? ასე რის გეშინია?“, – მკითხეს.
სანამ თალიბანი ქვეყანას აიღებდა, ცხოვრება სრულყოფილი არ იყო, მაგრამ რაღაცები თითქოს გამომდიოდა. ინგლისურის მასწავლებლად ვმუშაობდი და ცხოვრება კარგი იყო. საკვები არ მაკლდა და არც ოჯახს ვაკლებდი ყურადღებას. იმ დროისთვის ჩემი ოცნება, მიზანი უნივერსიტეტში ჩაბარება და ბაკალავრის ხარისხის მოპოვება იყო. მაგრამ ყველაფერი ძალიან სწრაფად შეიცვალა.
15 აგვისტოს თალიბანი მოვიდა და მთელი ქვეყანა აიღო. უცებ ლგბტქი ადამიანებისთვის ადგილი არსად აღმოჩნდა. დაზაფრული ვიყავი. პირველი ფიქრი ის იყო, როგორ გამეღწია. ვიცოდი, რომ აშშ და დიდი ბრიტანეთი მათ ყოფილ თანამშრომლებს ევაკუაციაში ეხმარებოდნენ. ვფიქრობდი, თუ აეროპორტამდე მივიდოდი და როგორღაც ქვეყნიდან გავაღწევდი, ისეთ საზოგადოებაში ცხოვრებას შევძლებდი, სადაც მომავლის იმედი შეიძლებოდა მქონოდა. მაგრამ, სამწუხაროდ, ეს ასე არ მოხდა. ლგბტქი ადამიანებიდან თითქმის არავის გაუღწევია მარტივად. ყველა ჩავრჩით.
ბევრი შავბნელი დღე გავიდა მას შემდეგ, რაც აშშ-მა სრულიად მიგვატოვა. თალიბანმა მხოლოდ ქვეყანა კი არა, მედიაც სრულად ჩაიგდო ხელში. მაშინ დაქამინგაუთებული არ ვიყავი — ყველამ იცის, რომ ეს ავღანეთში შეუძლებელია, ასე იყო თალიბანის მოსვლამდეც. სკოლაში იმის გამოც კი მაბულინგებდნენ, რომ სხვებს არ ვგავდი. კლასელები საჯაროდ მეძახდნენ გეის და სკოლაში სწავლის პერიოდში ჩემს თავს უთვალავი საშინელება დატრიალდა. ახლა ეს ბულერები ხელისუფლების შეუცვლელ მსახურებად, ოფიცრებად იქცნენ.
ოქტომბრის დასაწყისში, ისინი ჩემი მშობლების სახლში ჩემი დაკავების ოფიციალური უწყებით მოვიდნენ და მშობლებს უთხრეს, რომ უნდა დავეპატიმრებინე, რადგან გეი ვარ. იღბლის წყალობით, ვხვდებოდი, რომ რაღაც მსგავსი მოხდებოდა და მშობლების სახლი იქამდე დავტოვე, ნათესავთან გადავედი. ვეცადე, პასპორტი და ვიზა მომეპოვებინა, რათა ქვეყნიდან გამეღწია. თუმცა, ფინანსები მჭირდებოდა, შემოსავალი აღარ მქონდა და ვერც ვიმუშავებდი. იმ პირველ თვეებში ვერ გადავრჩებოდი, ჩემი ბრიტანელი მეგობრები რომ არ დამხმარებოდნენ (პირველი დღიურის გამოქვეყნების შემდეგ, ავღანელი გეი კაცს ბრიტანეთის ორი მოქალაქე ფინანსურად ეხმარება).
ვიცოდი, ჩემს სიცოცხლეს საფრთხე ემუქრებოდა. გამიგია, რომ თალიბანი ლგბტქი ადამიანების სახელების სიას აწარმოებდა და ვშიშობდი, რომ ჩემი სახელიც იმ სიაში იქნებოდა. თანაც, ვიცოდი, მეძებდნენ.
ჯერ ძალიან ახალგაზრდა ვარ, სულ რაღაც 20-ის, ცხოვრების დიდი გამოცდილებაც არ მაქვს. უბრალოდ, ძალიან მეშინოდა, დასტრესილი ვიყავი, შფოთვა გაუსაძლისი იყო. ჩემი ნათესავის სახლში შიშისა და წუხილის 10 უგრძესი თვე გავატარე. უამრავ ლგბტქი ორგანიზაციას დავუკავშირდი, ვუხსნიდი ქვეყანაში არსებულ სიტუაციას.
„დამეხმარეთ“, მივმართავდი მათ, „დამეხმარეთ, სანამ ჩემი ცხოვრების უმძიმესი გამოცდილება დამდგომია: გაუპატიურება, წამება ან სიკვდილი”. მაგრამ საშველი არ იყო. შეყვარებულის დაკარგვა საშინელება იყო. ერთად კარგები ვიყავით და ჩვენი ურთიერთობაც გასაოცარი იყო. დღიურში ვწერდი, რომ განუყოფელნი ვიყავით, მაგრამ დისტანციამ ყველაფერი წაგვართვა. ცხოვრების სიყვარული დავკარგე.
ქაბულში, ნათესავის სახლში ვიყავი, როცა ტელეფონის ზარის ხმა გაისმა. თალიბანის მიერ ძალაუფლების მოპოვებიდან 2 კვირაზე ნაკლები იყო გასული. ერთ-ერთი ლგბტქი ორგანიზაცია იყო, რომელსაც დასახმარებლად ვეკონტაქტებოდი. მითხრეს, რომ რამდენიმე დღეში, ღამით, ქაბულში, კონკრეტულ ადგილზე უნდა მივსულიყავი, რათა ავტობუსს აეროპორტამდე გავყოლოდი. ვერაფრის იმედს ვერ მაძლევდნენ. თუ რამე მოხდებოდა, და ამის წარმოდგენა თავისთავად შემზარავი იყო, ეს მათი პასუხისმგებლობა არ იქნებოდა. ვიცოდი, რომ საშიში იყო, მაგრამ არჩევანი არ მქონდა. საკუთარ თავს ვუთხარი, „მოდი, რისკზე წავიდეთ, იქნებ ეს ამად ღირს“. ორი ღამე არ მიძინია.
როცა მივედი და ავტობუსი ვნახე, უფრო შემეშინდა. ავედი და სხვა ლგბტქი ადამიანები დავინახე — ჩემი ადამიანები. შეშინებული სახეები შემომცქეროდნენ. იმ შფოთვას, რაც მათ სახეზე ვიხილე, სიტყვებით ვერ გადმოვცემ. ავტობუსის მოძებნამდე ყველაფერი გავყიდე: ჩემი ძვირიანი ლეპტოპი სულ რაღაც 100$-ად, მაგრამ მაშინ ეგ ვის ადარდებდა.
ცხელოდა: 38 გრადუსი იქნებოდა. ქალაქის ხმები მიინავლა. იმ მომენტში ტერორი, წუხილი, შიში ვიგრძენი. ავტობუსის კარი დაიხურა და გავიფიქრე, ეს რა ვქენი. საკუთარი თავი მამაცი ადამიანი არასდროს მეგონა. ღარიბი ოჯახი მყავდა და მცირე ასაკიდან უნდა მემუშავა. განათლება წარმატების ერთადერთ გზად მესახებოდა და თავდაუზოგავად ვცდილობდი, რომ მიზნებისთვის მიმეღწია. მერე თალიბანი მოვიდა და მხოლოდ გადარჩენა გახდა მთავარი. ავტობუსში სანამ ჩავჯდებოდი, წარმოუდგენელი სტრესი იყო. სიცოცხლე მინდოდა, თუნდაც მცირე ხნით, მაგრამ რთული იყო, ძალიან რთული. საკუთარ თავს ვუმეორებდი, რომ ამ სირთულეებთან გამკლავება გადარჩენისთვის აუცილებელი იყო. მთელი ღამე ავტობუსში გავატარეთ, შემოწმების რამდენიმე პუნქტი გავიარეთ.
მახსოვს, აისის დადგომასთან ერთად, ქალაქის თავზე ასული კვამლი დავინახე. რაღაც აფეთქება იყო და მიუხედავად იმისა, რომ ავტობუსის ფანჯრები ჩაკეტილი იყო, პირი და ცხვირი უნდა დაგვეფარა, რათა სუნი დაგვეხშო. მაგრამ ყველამ ერთად, ქაბულის აეროპორტისკენ მიმავალ ავტობუსში მსხდომებმა, ჩავთვალეთ, რომ ამ რისკზე თუ წავიდოდით, კარგად ვიქნებოდით, გაღწევას შევძლებდით.
ასე არ მოხდა. 7-საათიანი ლოდინის შემდეგ, გვითხრეს, რომ თვითმკვლელი ტერორისტის ბომბის რისკი ემუქრებოდა ყველას, ვინც აეროპორტთან იცდიდა. ამიტომ წამოვედით. სახლში დაბრუნების შემდეგ დამცირებული და განადგურებული ვიყავი. იმედი დავკარგე, ყველა ოცნება და მომავლი გეგმა გაქრა. თავს ისე ვგრძნობდით, თითქოს საკუთარ დაკრძალვას ვესწრებოდით. ამაზე შელახული არასდროს ვყოფილვარ. საკუთარ სახლში დავბრუნდი, შევხედე გიტარას, რომელზეც ბავშვობაში ვუკრავდი და თვითმკვლელობაზე რეალურად დავფიქრდი.
ვფიქრობდი, რომ საკუთარი სიცოცხლის მოსპობა უკეთესი იქნებოდა, ვიდრე თალიბანის წევრების მიერ ჩემი მკვლელობა მხოლოდ ჩემი სექსუალური ორიენტაციის გამო. ვცდილობდი მეპოვა რამე მიზეზი სიცოცხლისთვის, მაგრამ იმ დროს ყველაფერი გაქრა. ნათესავის სახლში დავჯექი და დღიური დავწერე. გამიხარდა, როცა ბრიტანეთის პარლამენტში ჩემი დღიური წაიკითხეს.
იმ ღამეს არ მეძინა, ჩავთვალე, რომ რომელიმე ორგანიზაცია დამიკავშირდებოდა, ელექტრონულ ფოსტას ვამოწმებდი, მაგრამ — არაფერი.
დღიურის გამოქვეყნებამ ვერ დამიხსნა, მაგრამ დამეხმარნენ. დიდ ბრიტანეთში ვიღაცებმა ჩემი დღიური წაიკითხეს და შემეხმიანნენ, დამიმეგობრდნენ. ორმა ადამიანმა საკვებისა და ავღანეთიდან გაღწევისთვის ფული გამომიგზავნა.
ქვეყნის დასატოვებლად პასპორტი მჭირდებოდა. ნოემბერში ვიღაც ბიჭი მოვძებნე, რომელმაც მითხრა, რომ პასპორტის შოვნაში დამეხმარებოდა, 150 დოლარი წინასწარ გადავუხადე. წაიღო ფული და გაქრა.
ბნელ ოთახში 9-თვიანი მალვის შემდეგ, როცა მრავალჯერ ისე ცუდად გავხდი, რომ მეგონა ასე დავასრულებდი სიცოცხლეს, ერთი კაცი შემეხმიანა, რომელსაც იქამდე დახმარებისთვის ვეკონტაქტებოდი. სასწაულს ჰგავდა. მითხრა, რომ ეს ამბავი ჩემით უნდა მომეგვარებინა, საპასპორტო ოფისში უნდა მივსულიყავი, ხელისუფლებისთვის გადამეხადა და პასპორტი ამეღო. პაკისტანის ვიზას თითქმის სამი თვე ველოდი. როცა ყველაფერი დამთავრდა, ისეთი ბედნიერი ვიყავი, ვერ აღვწერ. ავღანეთს ვტოვებდი და თავისუფლებისკენ მივემართებოდი.
პაკისტანი ჯოჯოხეთია.
ოჯახი უნდა მიმეტოვებინა, მეგობრები, ყველაფერი, რისთვისაც ვშრომობდი — პროფესია, განათლება, კარიერა. თალიბანის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ წასვლის გარდა სხვა არჩევანი არ მქონია. ოჯახის მიტოვება ყველაზე რთული იყო. ის ადამიანი ვიყავი, რომელიც მათ ფინანსურად უზრუნველყოფდა, მიუხედავად იმისა, რომ და-ძმებს შორის ყველაზე ახალგაზრდა ვარ. ჩემი ძმები უნივერსიტეტში სწავლობდნენ, ამიტომ ქირას და საკვების ფულს მე ვიხდიდი. დედას ვუთხარი, რომ სასწავლო ვიზა ავიღე, რათა პაკისტანში მესწავლა.
თვეების განმავლობაში მეკითხებოდა ჩემი უცნაური ქცევის მიზეზს, მაგრამ რეალური მიზეზის თქმა, რა თქმა უნდა, არ შემეძლო. ვუთხარი, რომ ერთ-ერთ უნივერსიტეტში მიმიღეს — მისთვის მოტყუება საშინელება იყო, მტკივნეული. საბედნიეროდ, ჩემი ერთ-ერთი ძმა ამჟამად მუშაობს და ოჯახზე ზრუნვას ახერხებს, მაგრამ თავს მაინც დამნაშავედ ვგრძნობ. ისინი მენატრებიან. როცა ისლამაბადის აეროპორტში აღმოვჩნდი და პოლიციის ოფიცრებს შევეჩეხე, შემეშინდა. მოგზაურობის გამოცდილება იქამდე არ მქონია, ქვეყნიდან პირველად გავედი. პაკისტანში გატარებულ პირველ დღეებში უბედურად ვგრძნობდი თავს.
ბრიტანელ მეგობარს დავურეკე, რომელიც დღიურის გამოქვეყნების შემდეგ მეხმარებოდა. ვუთხარი, რომ სახლში მინდოდა დაბრუნება, მაგრამ მან გადამარწმუნა, რომ სწორად მოვიქეცი. ვიცოდი, ავღანეთში მომავალი, განათლების ან უბრალოდ სიცოცხლის შანსი არ მქონდა. ვიცოდი ისიც, რომ შეიძლებოდა მოვეკალი, მაგრამ სახლში წასვლა მაინც საოცრად მინდოდა. ახლა კი პაკისტანში ვცხოვრობ, ამ ჯოჯოხეთში.
პაკისტანში ჩამოსვლამდე ვფიქრობდი, რომ საერთაშორისო ლგბტქი ორგანიზაციები დამეხმარებოდნენ, მაგრამ როგორც აღმოჩნდა, ჩვენთვის პროგრამა საერთოდ არ იყო. საკვები, საცხოვრისი — ყველაფერი ძალიან ძვირია და ყოველდღიურად იმაზე ვფიქრობ, ამ ყველაფერს როგორ გავწვდები. როცა ჩამოვედი, 42-გრადუსიანი სიცხე იყო. კონდიციონერიან სასტუმროს ოთახში ვიყავი, მაგრამ სიამაყის გამო დავტოვე, ბრიტანელი მეგობრების მოწყალებაზე ვერ ვიქნებოდი დამოკიდებული, თავს დამნაშავედ ვგრძნობდი. ახლა პატრა ოთახში ვხოვრობ, რომელსაც პაწაწინა სააბაზანო აქვს. ერთ კუთხეში საწოლია, კედელზე კარადაა მიდგმული და ტუმბო — სულ ესაა. ასეთია ჩემი ცხოვრება: ერთ ოთახამდე დავიწროვდა. ოთახში კონდიცირება არის, მაგრამ ისეთი ხმაურიანი, რომ ვერ ვიძინებ.
სულ ვფიქრობ, სახლში დაბრუნება ხომ არ სჯობს. აქ მეგობრები არ მყავს. ჩემთვის, როგორც გეი კაცისთვის, პაკისტანიც საშიშია – აქ ჰომოსექსუალობა კრიმინალიზებულია. არჩევანი შეზღუდული მაქვს. ვცდილობ, კანადაში ან დიდ ბრიტანეთში გავაღწიო, მაგრამ რთულია.
ყოველდღიურობა რაიმეთი უნდა შემევსო და ინგლისური ენის საერთაშორისო ტესტირებისთვის დავიწყე მომზადება, რაც დიდ ბრიტანეთში ან კანადაში გადასვლაში დამეხმარება. ჩემს ოთახში სწავლა მიჭირდა, რადგან საშინლად ცხელოდა – უბრალოდ ვერ ვკონცენტრირდებოდი, მაგრამ ცოტა ხნის წინ ტესტი წარმატებით გავიარე. ეს უნივერსიტეტებში განაცხადის გაგზავნის შესაძლებლობას მომცემს, მაგრამ სულ რომ თანხმობა მივიღო, შეიძლება ქვეყანაში არ შემიშვან.
პაკისტანში ცხოვრება უკეთესია, ვიდრე ავღანეთში, მაგრამ არ ვიცი, რა მოხდება მომდევნო დღეს. მოტივაცია უნდა შევინარჩუნო, განსაკუთრებით მენტალური ჯანმრთელობა. ყოველდღიურად დიდ გამოწვევებთან გამკლავება მიწევს. მადლიერი ვარ მეგობრების, რომლებიც წინსვლის ძალას მაძლევენ. მაინც ყველაფერი რთულია, ძალიან რთული. კანადაში, დიდ ბრიტანეთში წასვლის, ცხოვრების ხელახლა დაწყების იმედი მაქვს. ავღანეთშიც მქონდა ოცნებები, მიზნები. ახლა კი უბრალოდ მათი დაბრუნება მინდა.
ავღანელი გეი ბიჭის ამბავი Openly-ის რედაქტორმა, ჰუგო გრინჰალგმა შეასწორა და მეტი სიცხადისთვის შეამცირა.
Human Rights Watch-ისა და OutRight Action International-ის ანგარიშის მიხედვით, ლესბოსელი, გეი და ტრანსგენდერი ავღანელები, ასევე ის ადამიანები, რომლებიც დაწესებულ გენდერულ ნორმებთან წინააღმდეგობაში მოდიან, უფრო და უფრო უიმედო მდგომარეობაში ვარდებიან და თალიბანის ავღანეთში სასიკვდილო საფრთხის ქვეშ უწევთ ცხოვრება.
43-გვერდიანი ანგარიში – „ცად რომ ამაღლდეთ, მაინც გიპოვით: ავღანეთში მცხოვრები LGBT ადამიანები თალიბანის რეჟიმის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ“ 60 ქვიარ ავღანელთან ინტერვიუს ემყარება. მათი დიდი ნაწილი აღნიშნავს, რომ თალიბანის წევრები სექსუალური ორიენტაციის გამო თავს დაესხნენ ან დაემუქრნენ. სხვები ოჯახის წევრებისგან, მეზობლებისგან თუ იმ პარტნიორებისგან ძალადობის ფაქტებზე საუბრობენ, რომლებიც თალიბანს უჭერენ მხარს ან თვლიან, რომ LGBT ადამიანებზე თავდასხმა მათი პირადი უსაფრთხოებისთვის სასიკეთო იქნება. გამოკითხულთა ნაწილს, თალიბანის წევრების ან მათი მხარდამჭერების მხრიდან თავდასხმების გამო, სახლიდან გაქცევა მოუწია. სხვებს კი წლების განმავლობაში ნაშენები ცხოვრება ერთ ღამეში თვალწინ დაენგრათ და სამიზნედ იქცნენ სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის გამო.
„ჯგუფური გაუპატიურების, თავდასხმის, ოჯახური ძალადობის მსხვერპლ LGBT ავღანელებს ვესაუბრეთ, რომელთაც იმედი არ აქვთ, რომ სახელმწიფო უწყებები დაიცავენ. ქვეყნის დატოვების მსურველი LGBT ადამიანებს შეზღუდული შესაძლებლობები აქვთ, რადგან ერთი და იმავე სქესის ადამიანების ურთიერთობა მეზობელ სახელმწიფოებშიც კრიმინალიზებულია. ძნელია თქმა, რამდენად სამწუხარო და თავზარდამცემია LGBT ადამიანებისთვის თალიბანის რეჟიმის დაბრუნება“, – აღნიშნა ჯ. ლესტერ ფედერმა, OutRight Action International-ის საგანგებო კვლევების ხელმძღვანელმა.
რესპონდენტთა უმეტესობა ავღანეთში ცხოვრობს, ნაწილმა კი თავი მეზობელ ქვეყნებს შეაფარა. ამ ქვეყნების ანტი-LGBT კანონებზე დარდის გარდა, ემიგრანტების საზრუნავი ემიგრანტის სტატუსის მოპოვებაა, რაც დეპორტაციის რისკის წინაშე აყენებთ.
LGBT ადამიანებისთვის ავღანეთი თალიბანის რეჟიმის მიერ სრული კონტროლის მოპოვებამდეც საშიში ქვეყანა იყო. 2018 წელს, იმდროინდელმა პრეზიდენტმა, აშრაფ განიმ დაამტკიცა კანონი, რომელიც ერთი და იმავე სქესის ადამიანებს შორის სექსუალურ კავშირს კრძალავდა და კრიმინალურ აქტად მიიჩნევდა. გამოკითხულ LGBT ადამიანებს თალიბანის დაბრუნებამდეც უწევდათ არაადამიანური მოპყრობის ატანა, მათ შორის, სექსუალური ძალადობის, ბავშვთა და იძულებითი ქორწინების, ფიზიკური ძალადობის, სკოლიდან გარიცხვის, მუქარისა და იძულებითი ქამინგაუთის. უმეტესობას საკუთარი იდენტობის მნიშვნელოვანი ნაწილის ოჯახისგან, მეგობრებისგან თუ კოლეგებისგან დამალვა უწევდა
თუმცა, თალიბანის რეჟიმის ხელისუფლებაში დაბრუნების შემდეგ მდგომარეობა რადიკალურად გაუარესდა. თალიბანმა იქამდე არსებულ ანტი-LGBT კანონებს გადახედა და ლიდერების ნაწილმა ფიცი დადო, რომ LGBT ადამიანების წინააღმდეგ მკაცრ ზომებს მიიღებდნენ. გასულ წელს, თალიბანის პრესსამსახურის უფროსმა Reuters-ის ჟურნალისტს უთხრა: „LGBT… ეს შარიათის კანონებს ეწინააღმდეგება“.
თალიბანის წევრმა მოსამართლემ კი ქაბულის დაცემამდე, გერმანულ გამოცემა Bild-ს განუცხადა, რომ „ჰომოსექსუალებისთვის მხოლოდ 2 ტიპის სასჯელი შეიძლება არსებობდეს: ჩაქოლვა ან კედელთან მიყენება, რომელიც ზედ დაექცევათ“. თალიბანის ღირსებისა და მანკიერების 2020 წლის გზამკვლევის მიხედვით, რელიგიურმა ლიდერებმა ერთი და იმავე სქესის ურთიერთობებზე სათანადო რეაგირება უნდა მოახდინონ, ჰომოსექსუალობის მტკიცებულებები კი სამინისტროს რაიონულ ხელმძღვანელს შემდგომი შესწავლისა და სასჯელის დაკისრების მიზნით უნდა წარუდგინონ.
თალიბანის რეჟიმმა არაერთხელ გააჟღერა, რომ ადამიანების უფლებებს პატივს სცემენ, თუმცა, ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ უფლებების შელახვის არაერთი ფაქტი მოხდა, მათ შორის, შურისძიების მიზნით მკვლელობების, ქალთა მიმართ სისტემური დისკრიმინაციის, თავისუფალი გამოხატვისა და მედიის მუშაობაზე დაწესებული ცენზურის, ასევე მიწის მიტაცების. თალიბანის წევრებმა და მხარდამჭერებმა ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებით LGBT ადამიანების წინააღმდეგ ძალადობრივი ქმედებები წამოიწყეს.
გეი კაცის თქმით, თალიბანის წევრებმა საკონტროლო პუნქტთან დააკავეს, სცემეს და ჯგუფურად გააუპატიურეს, რა დროსაც მიმართავდნენ – „ამიერიდან, როცა შენი პოვნა მოგვინდება, ამას შევძლებთ და იმას დაგმართებთ, რაც მოგვესურვება“. ლესბოსელმა ქალმა კი აღნიშნა, რომ თალიბანის მოსვლის შემდეგ მისი ნაცნობები დაჯგუფებას შეუერთდნენ და სექსუალური ორიენტაციის გამო მოკვლით დაემუქრნენ.
გამოკითხულთა უმეტესობა თვლის, რომ უსაფრთხოების ერთადერთი გარანტია თავშესაფრის ისეთ ქვეყანაში ძიება იქნება, რომელიც LGBT ადამიანების უფლებებს სათანადოდ იცავს, მაგრამ ქვიარ ავღანელების მხოლოდ მცირე ნაწილი ახერხებს დაცულ ქვეყნებამდე მიღწევას. გაერთიანებული სამეფო ერთადერთია, რომელმაც საჯაროდ განაცხადა, რომ LGBT ავღანელთა მცირე ნაწილი შეიფარა. LGBT ავღანელებთან მომუშავე ორგანიზაციები აღნიშნავენ, რომ ასობით ადამიანი უკავშირდება და საერთაშორისო დაცვასა და თავშესაფარს ითხოვს.
„თალიბანმა ფაქტობრივად პირობა დადო, რომ LGBT ავღანელების უფლებებს არ დაიცავს. აუცილებელია, სხვადასხვა ქვეყნების ხელისუფლებამ თალიბანზე ზეწოლის გაძლიერებით LGBT ადამიანების უფლებებზე იზრუნოს და თავშესაფრის მსურველი ავღანელები შეიფაროს, რადგან მათ თალიბანის ავღანეთში და მეზობელ ქვეყნებში სერიოზული საფრთხე ემუქრებათ“, – განაცხადა ჰითერ ბარმა, HRW-ს ქალთა უფლებების ხელმძღვანელმა.
(ყველა სახელი შეცვლილია)
თალიბანის ხელისუფლებაში მოსვლიდან რამდენიმე კვირაში, რამიზ ს. ხელფასის ასაღებად იმდროინდელ სამსახურში მივიდა. 20 წლის რამიზი ოფისში უკვე აღარ დადიოდა, რადგან მისი სამსახური თალიბანის პოტენციური სამიზნე იყო. საკონტროლო პუნქტის გავლისას შეიარაღებულმა კაცმა სექსუალურ ორიენტაციასთან დაკავშირებული შეურაცხმყოფელი ტერმინით მიმართა. ერთმა კაცმა კისერში და მუცელში, შემდეგ კი ზურგში დაარტყა. რამიზი მანქანაში ჩატენეს და სხვა ადგილას გადაიყვანეს, სადაც ოთხმა კაცმა სცემა და 8 საათის განმავლობაში ჯგუფურად აუპატიურებდნენ. გათავისუფლების შემდეგ ერთ-ერთმა კაცმა უთხრა, რომ ისევ იპოვიდნენ.
ცოტა ხნის შემდეგ, რამიზს აცნობეს, რომ მის ძველ სამსახურში 2 კაცი იყო მისული, რომლებიც მის პერსონალურ ინფორმაციას ითხოვდნენ. რამიზი მიიმალა, თალიბანის წევრები კი მის საცხოვრებელ სახლში მივიდნენ და რამიზის სახლში 3 დღე გაატარეს, ოჯახის წევრებს დაკითხვა მოუწყვეს და სცემეს. რამიზი სამალავ ადგილს თითქმის არ ტოვებდა, ერთადერთხელ მივიდა ექიმთან, რა დროსაც თალიბანის წევრმა სცემა, რომელმაც სავარაუდოდ წინა თავდასხმაზეც იცოდა.
თალიბანის მიერ ქაბულის აღებიდან 2 კვირის შემდეგ, ჰამიდს შეყვარებული ბიჭის მშობლები ესტუმრნენ. წყვილი ერთმანეთს უნივერსიტეტში შეხვდა და თითქმის ერთი წელი ურთიერთობაში იყვნენ, თუმცა, მშობლებს უბრალოდ მეგობრები ეგონათ. მშობლებმა განუცხადეს, რომ მათი ვაჟი 2-3 დღის განმავლობაში გაუჩინარებული იყო, თუმცა, შეყვარებული არც ჰამიდს ჰყავდა ნანახი. მომდევნო დღეს ბიჭის სხეული მშობლებმა იპოვეს და ჰამიდს უთხრეს, რომ შესაძლოა მათი შვილი გეი ურთიერთობის გამო მოეკლათ. „ეს ჩემთვისაც გაფრთხილებასავით იყო“, – აღნიშნა ჰამიდმა, რომელმაც ქვეყნის სასწრაფოდ დატოვების გადაწყვეტილება მიიღო.
ბუშნა პატარა სოფელში, ბიძის ოჯახში ცხოვრობდა. გასული წლის ივლისში, ქაბულის აღებამდე 6 კვირით ადრე, ბრუშნას ნათესავებმა გოგო შეყვარებულთან ერთად შეამჩნიეს და ბრუშნას ბიძას აცნობეს. ბიძას მისი მოკვლა სურდა, რათა „რათა ოჯახი სირცხვილისგან ეხსნა“. ბრუშნამ გაქცევა შეძლო და ქალაქში, მშობლების სახლში დაბრუნდა, მისი ნათესავები და ბიძა კი ბრუშნას მოკვლას ითხოვდნენ, რაზეც მშობლებმა უარი განაცხადეს და გოგო კაცზე დანიშნეს, რომელმაც მისი სექსუალური ორიენტაციის შესახებ არ იცოდა. ბიძა და ნათესავები არც ამან დააკმაყოფილა. წინა ხელისუფლების დროს ბრუშნა ისე არ წუხდა – „იმ დროს თალიბანი კი არა, პოლიცია იყო და ასე მარტივად ვერ მომკლავდნენ“, – აღნიშნა ბრუშნამ. თალიბანის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ ბრუშნას ბიძა და ნათესავები დაჯგუფებას შეუერთდნენ და განაცხადეს, რომ გოგოს მოკვლის უფლება ჰქონდათ, თუ ამას მამამისი არ გააკეთებდა. მშობლებმა ქორწინება დააჩქარეს და ბრუშნა უარის გამო სცემეს, შემდეგ ქმარს ფული გადაუხადეს, რათა მეზობელ ქვეყანაში გადასულიყვნენ. ერთ-ერთმა ნათესავმა ბრუშნას ქმარს გოგოს ორიენტაციის შესახებ უთხრა. ბრუშნას თქმით, ამჟამად ქმარი თითქმის ყოველდღიურად სცემს და სახლიდან გასვლის უფლებას არ აძლევს. „ვშიშობ, რომ ქმარი ან ბიძაშვილი მომკლავს“, – აღნიშნა ბურშნამ მცირე სატელეფონო საუბრისას.
20 წელს გადაცილებული ფარიდის თქმით, აგვისტოში მეზობელს გამოუტყდა, რომ მოსწონდა. მეზობლისგან უარყოფა არ უგრძნია, ამიტომ ჩათვალა, რომ შეიძლებოდა ურთიერთობა გაეგრძელებინათ. „თალიბანის მოსვლის შემდეგ ვწერდი და შევნიშნე, რომ თალიბანის წევრების ფოტო ედო. მივწერე და ვკითხე, რატომ შეუერთდა თალიბანს, რაზეც მიპასუხა, რომ მე კარგი ადამიანი არ ვიყავი, რადგან გეი ვარ. მუქარისშემცველ შეტყობინებებს მწერდა. მითხრა, ცაშიც რომ ამაღლდე, მაინც გიპოვით. დაგაპატიმრებთ, რადგან თალიბანის წევრებს შენს შესახებ ინფორმაცია მივაწოდე“, – იხსენებს ფარიდი, რომლის სახლშიც თალიბანის წევრები არაერთხელ მივიდნენ, თუმცა, ბიჭს ოჯახი მალავდა, სანამ ქვეყნიდან გაღწევას შეძლებდა.
როცა თალიბანმა ქალაქი აიღო, აიმალ ვ. და არიან დ. 2 სხვა ტრანსგენდერ ქალთან ერთად მიტოვებული ჰოსტელის ტერიტორიაზე დაიმალნენ და მეზობლების შეურაცხყოფის ატანა უწევდათ. მათი მეგობარი რეზა კაცივით ინიღბებოდა და მეგობრებს საკვებით ამარაგებდა. „ყოველ წუთს გვემუქრებოდნენ, გვირეკავდნენ. ბავშვებიც კი გვეუბნებოდნენ, ისევ აქ ხართ? თალიბანმა კიდევ არ დაგაკავათ?“, – ჰყვება აიმალი.
თალიბანის მმართველობის მე-6 კვირას მეზობლებმა მოქმედება გადაწყვიტეს და ოქტომბრის ერთ დილას, ვიღაცამ რეზას კარზე კაკუნი ატეხა, როცა კარი გააღო 20-ზე მეტი მეზობელი რეზას თავს დაესხა, სცემა და ტანსაცმელი შემოახია. არიანი ჩარევას შეეცადა და ერთ-ერთ ქალს ჰკითხა, ასე რატომ იქცეოდნენ. მან კი უპასუხა, რომ საზოგადოებას აბინძურებდნენ, რასაც თალიბანს შეატყობინებდნენ და ისინი გააქრობდნენ.
რეზას მეგობრები გაიქცნენ, კუთვნილი ნივთებიც არ წაუღიათ. აიმალმა გაქცევისას პოლიციის მანქანა დაინახა და თვალი მოჰკრა, როგორ დააბეს რეზა უცნობმა კაცებმა. მოგვიანებით, აიმალი სამეზობლოში მალულად მივიდა, რათა რეზას შესახებ რაიმე გაეგო, ერთ-ერთი მაღაზიის მეპატრონემ უთხრა, რომ შიშველი რეზა პოლიციის მანქანაში ჩასვეს. არიანმა და აიმალმა რეზას შესახებ 10 დღეზე მეტი არაფერი იცოდნენ, მეგობრები რეზამ მოძებნა, მას შემდეგ, რაც თალიბანის წევრებმა ქუჩაში კაცის ტანსაცმლით და უტელეფონოდ დააგდეს. რეზას სხეული დალურჯებებით იყო სავსე, ცხვირი გატეხილი, თავი გადაპარსული და დასერილი ჰქონდა, თალიბანის წევრებმა წარბებიც გადაპარსეს.
„საზოგადოებისთვის და ტრანსგენდერი ადამიანებისთვის ნიშანი იქნები. ეს გაკვეთილია, რომელიც გართობაზე და სექს-სამუშაოზე უარს გათქმევინებს“, – უთხრეს რეზას თალიბანის წევრებმა, რომლებსაც რეზა პოლიციის შენობაში ჰყავდათ გამომწყვდეული და ყოველდღე სცემდნენ. არიანის თქმით, რეზა იხსენებდა, რომ ერთ-ერთი კაცი მოკვლით დაემუქრა, თუ ქალაქში თვალს მოჰკრავდა. არიანმა რეზას საკვები და ავტობუსის ბილეთი უყიდა, რათა ოჯახში დაბრუნებულიყო, მაგრამ მათ რეზა უარყვეს და სახლში დარჩენის უფლება არ მისცეს. არიანს რეზას შესახებ მას მერე არ სმენია.
