აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) სტატისტიკების მიხედვით, მსოფლიოში დაახლოებით 36.7 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს აივ-ით (ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსით). მართალია, წლების განმავლობაში აივ-ის მართვის თვალსაზრისით დიდი პროგრესია, თუმცა, სამწუხაროდ, ჯერ კიდევ ბევრი
ავსტრალიელი მომღერალი, ტროი სივანი Paramount+-ის ახალ ფილმში მთავარ როლს შეასრულებს. Three Months (სამი თვე) 23 თებერვალს გამოვა და ფლორიდაში მცხოვრები ახალგაზრდა გეი ბიჭის შესახებ იქნება, რომელიც გაიგებს, რომ აივ-დადებით ადამიანთან სარისკო სქესობრივი კავშირი ჰქონდა. ტესტის გაკეთებამდე 3-თვიან პერიოდზე გადაღებული ფილმი
უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ აივ-დადებითი ადამიანებისთვის განსაკუთრებით რთული მოცემულობა დადგა, სწორედ ამიტომ, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ (WHO) განაცხადა, რომ უკრაინას აივის სამკურნალო პრეპარატებით მოამარაგებს. 5
ხვალ, პირველ დეკემბერს, შიდსის მსოფლიო დღე აღინიშნება, რასთან დაკავშირებითაც თბილისი პრაიდი და Youth Peace Ambassadors Network შეკრებას მართავენ. შეკრება მიეძღვნება აივ ინფექცია/შიდსის პრობლემასა და
აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) სტატისტიკების მიხედვით, მსოფლიოში დაახლოებით 36.7 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს აივ-ით (ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსით). მართალია, წლების განმავლობაში აივ-ის მართვის თვალსაზრისით დიდი პროგრესია, თუმცა, სამწუხაროდ, ჯერ კიდევ ბევრი მითი არსებობს იმაზე, თუ როგორია ცხოვრება აივ-თან ერთად.
ამ სტატიაში მოცემულია 10 ფაქტი აივ/შიდსზე არსებულ მითებთან დაკავშირებით.
„შესაბამისი მკურნალობით ჩვენ ველით, რომ აივ-ინფექცია ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე გავლენას არ მოახდენს“, — ამბობს დოქტორი მაიკლ ჰორბერგი, Kaiser Permanente-ს აივ/შიდსის ეროვნული დირექტორი.
„1996 წლიდან, მაღალაქტიური, ანტირეტროვირუსული თერაპიის გაჩენასთან ერთად, მოსალოდნელია, რომ აივ დადებითი ადამიანის, რომელსაც კარგი წვდომა აქვს ანტირეტროვირუსულ თერაპიაზე (არვ), მოსალოდნელი სიცოცხლის ხანგრძლივობა ნორმალური იქნება, თუკი ის მისთვის დანიშნულ მედიკამენტებს მიიღებს“, — დაამატა ინფექციური დაავადებების სპეციალისტმა, დოქტორმა ამეშ ადალიამ.
თუკი ადამიანი დაინფიცირდება აივ-ით, მისი სიმპტომები დიდწილად შეუმჩნეველია. აივ-ინფექციის მქონე ადამიანს შეიძლება გამოუვლინდეს ისეთივე სიმპტომები, როგორიც სხვა ინფექციების შემთხვევაში ვლინდება ხოლმე, მაგალითად, სიცხე, დაღლილობა ან შეუძლოდ ყოფნა. გარდა ამისა, საწყისი მსუბუქი სიმპტომები, როგორც წესი, მხოლოდ რამდენიმე კვირა გრძელდება.
ანტირეტროვირუსული მედიკამენტების მიღების ადრეულ ეტაპზევე დაწყებით ეფექტურადაა შესაძლებელი აივ-ინფექციის მართვა. აივ დადებითი ადამიანი, რომელიც ანტირეტროვირუსულ მკურნალობას გადის, შედარებით ჯანმრთელია და არ განსხვავდება სხვა ინდივიდებისგან, რომლებსაც ჯანმრთელობის ქრონიკული პრობლემები აქვთ.
სტერეოტიპული სიმპტომები, რომლებსაც ადამიანები ხშირად აკავშირებენ აივ-თან, სინამდვილეში შიდსთან (შეძენილი იმუნური დეფიციტის სინდრომთან) დაკავშირებული დაავადებებისა და გართულებების სიმპტომებია. მიუხედავად ამისა, სწორი მკურნალობით, ეს სიმპტომები არ გამოვლინდება აივ-ის მქონე ადამიანში.
მართალია, რომ აივ/შიდსის ყველაზე დიდი რისკ-ჯგუფი არიან კაცები, რომლებსაც კაცი სექსუალური პარტნიორები ჰყავთ. აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის მიხედვით, ამ ჯგუფში ვლინდება აივ-ის ახალი შემთხვევების 70%.
მიუხედავად ამისა, 2016 წელს აშშ-ში ახალი აივ-ინფექციების 24% მოდიოდა ჰეტეროსექსუალებზე, მათგან დაახლოებით ორი მესამედი კი იყვნენ ქალები.
ყველაზე მნიშვნელოვანი, რაც ქალის რეპროდუქციული სისტემის მქონე აივ-დადებით ადამიანს შეუძლია გააკეთოს ორსულობისთვის მოსამზადებლად, არის ანტირეტროვირუსული თერაპიის (არვ) რაც შეიძლება სწრაფად დაწყება. თუკი აივ-დადებითი ქალი მთელი ორსულობის (მათ შორის მშობიარობის) განმავლობაში ექიმის რეკომენდაციის შესაბამისად ყოველდღიურად მიიღებს აივ-საწინააღმდეგო მედიკამენტებს და გააგრძელებს ბავშვისთვის მედიკამენტების დაბადებიდან პირველი 4-6 კვირის განმავლობაში, ბავშვზე აივ-ის გადაცემის რისკი სულ რაღაც 1% ან უფრო ნაკლებია.
გარდა ამისა, აივ-დადებითი დედისგან შვილზე აივ-ის გადაცემის რისკის შესამცირებლად, შესაძლებელია საკეისრო კვეთით მშობიარობა და ბავშვის დაბადების შემდეგ მისი ბოთლიდან კვება.
ქალებს, რომლებიც აივ-უარყოფითები არიან, მაგრამ გეგმავენ შვილის გაჩენას აივ-დადებითი კაცი პარტნიორისგან, ასევე შეუძლიათ სპეციალური მედიკამენტების მიღება მათზე და მათ შვილებზე ინფექციის გადაცემის რისკის შესამცირებლად. იმ კაცებისთვის, რომლებსაც აივ-ინფექცია აქვთ და რომლებიც რეგულარულად იღებენ არვ-ის მედიკამენტებს, გადაცემის რისკი, ფაქტობრივად, ნულია, თუკი აივ-ის ვირუსული დატვირთვა შეუმჩნეველია.
აივ-ინფექცია ის ინფექციაა, რომელიც იწვევს შიდსს. თუმცა, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ აივ-დადებით ადამიანებს ყოველთვის განუვითარდებათ შიდსი. შიდსი არის იმუნური სისტემის დეფიციტის სინდრომი, რაც გამოწვეულია იმით, რომ აივ-ინფექცია დროთა განმავლობაში უტევს იმუნურ სისტემას და ასუსტებს მას. შიდსის პრევენციისთვის საჭიროა აივ-ინფექციის მკურნალობის ადრეულ ეტაპზევე დაწყება.
„თანამედროვე თერაპიების წყალობით, შესაძლებელია აივ-ინფექციის დონეების მართვა და მისი დაბალ დონეზე შენარჩუნება, რაც იმუნურ სისტემას ჯანმრთელ მდგომარეობაში ყოფნის შესაძლებლობას აძლევს და, შესაბამისად, ხელს უშლის სხვა ინფექციების გავრცელებასა და შიდსის განვითარებას“, — განმარტავს ვოლდენის უნივერსიტეტის პროფესორი, დოქტორი რიჩარდ რამირესი.
PrEP (პრე-ექსპოზიციური პროფილაქტიკა; „პრეპი“) არის მედიკამენტი, რომელიც, ყოველდღიურად მიღების შემთხვევაში, აივ-ით ინფიცირებისგან გიცავთ. მიუხედავად ამისა, პრეპი არ გიცავთ სქესობრივი გზით გადამდები სხვა ინფექციებისგან, ამიტომაც რეკომენდებულია პრეპის მიღება უსაფრთხო სექსის სხვა საშუალებებთან ერთად (მაგალითად, პრეზერვატივის გამოყენებით).
პრეპზე დეტალური ინფორმაციისთვის იხილეთ ყველაფერი პრეპის პროგრამის შესახებ – თანასწორობის მოძრაობა.
თუკი ადამიანი ცოტა ხნის წინ აივ-ით დაინფიცირდა, ეს შეიძლება აივ-ტესტზე პირველი სამი თვის განმავლობაში არ გამოჩნდეს.
ანტისხეულების ტესტები, რომლებიც ტრადიციულად გამოიყენება, სხეულის აივ-ით დაინფიცირების საპასუხოდ გამოყოფილი ანტისხეულების შემჩნევის გზით მუშაობს. იმის მიხედვით, თუ რომელ ტესტს გამოიყენებთ, აივ-დადებითობა შეიძლება დადგინდეს დაინფიცირებიდან რამდენიმე კვირაში ან სამ თვემდე დროში. ტესტირებისას ჰკითხეთ ექიმს ან ტესტის გამკეთებელ პირს, დროის რა შუალედს ფარავს მოცემული ტესტი და როდის იქნება საჭირო განმეორებითი ტესტირება.
უარყოფითი პასუხის დასადასტურებლად რეკომენდებულია, აივ-ტესტი პირველი ტესტირებიდან სამი თვის შემდეგ კვლავ გაიკეთოთ. თუკი რეგულარული სექსი გაქვთ, რეკომენდებულია აივ-ზე ტესტირება ყოველ სამ თვეში ერთხელ.
კვლევებმა აჩვენა, რომ აივ-დადებითმა ადამიანმა, რომელიც რეგულარულად გადის ანტირეტროვირუსულ თერაპიას, რომელიც ვირუსს შეუმჩნეველ დონემდე ამცირებს, შეუძლებელია, პარტნიორს აივ-ინფექცია გადასდოს. ამჟამინდელი სამედიცინო კონსენსუსია „შეუმჩნეველი = არგადაცემადი“.
მიუხედავად ამისა, CDC-ის რეკომენდაციაა, რომ თუკი ორივე პარტნიორი აივ-დადებითია, მათ თითოეული სქესობრივი აქტის დროს უნდა გამოიყენონ პრეზერვატივები. ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლებელია, რომ პარტნიორი აივ-ის სხვა შტამით დაინფიცირდეს, ძალიან იშვიათ შემთხვევებში კი გადაიცეს აივ-ის „სუპერინფექციური“ ფორმა ისეთი შტამისგან, რომელიც ამჟამინდელი ანტირეტროვირუსული თერაპიის მედიკამენტებისადმი მდგრადია.
აივ-ისგან სუპერინფექციის რისკი ძალიან დაბალია, დაახლოებით 1-იდან 4 პროცენტამდე.
დაახლოებით დათვლილია, რომ აივ-ის მქონე რვა ადამიანიდან ერთმა არ იცის, რომ აივ-ინფექცია აქვს.
აივ-ით დაინფიცირების პირველი 2-4 კვირის განმავლობაში ადამიანს შეიძლება გამოუვლინდეს გრიპის მსგავსი სიმპტომები, მაგალითად, დაღლილობა, სიცხე, თავისა და ყელის ტკივილი, კუნთებისა და სახსრების ტკივილი. აივ-ის სხვა სიმპტომებს შორის შეიძლება იყოს ლიმფური კვანძების გადიდება და ტკივილი, ასევე გამონაყარი კანზე.
თუმცა, ზოგჯერ ინფექციის ადრეულ ეტაპზე სიმპტომები საერთოდ არ ვლინდება და ადამიანმა შეიძლება ვირუსი ისე გაავრცელოს, რომ ვერც კი გაიაზროს.
აივ-დადებითობის დასადგენად ერთადერთი გზა რეგულარული ტესტირებაა.
აივ-ით დაინფიცირება ხდება მხოლოდ ისეთი აივ-დადებითი ადამიანის სხეულის გარკვეულ სითხეებთან კონტაქტით, რომელსაც ვირუსული დატვირთვა შესამჩნევი აქვს. ეს სითხეებია:
დაინფიცირებისთვის საჭიროა, რომ ამ სითხეებში არსებული აივ-ინფექცია მოხვდეს აივ-უარყოფითი ადამიანის სისხლის მიმოქცევის სისტემაში ლორწოვანი მემბრანის გავლით (როგორიც გვხვდება სწორ ნაწლავში, ვაგინაში, პირის ღრუში ან პენისის თავზე), ღია ჭრილობებიდან ან პირდაპირი ინიექციით (მაგალითად, ნემსით).
აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის ინფორმაციით, აივ-ინფექცია არ გადადის მწერის ნაკბენით, ჩახუტებით, კოცნით, ხელის ჩამორთმევით, ხველებით/ცემინებით, საერთო უნიტაზითა თუ ჭურჭლით, აივ-ინფიცირებულთან ერთად ვარჯიშითა თუ მასთან დროის გატარებით.
აივ-დადებით ადამიანებს, რომლებიც აივ-ის მედიკამენტებს იღებენ და ინარჩუნებენ შეუმჩნეველ ვირუსულ დატვირთვას, შეუძლიათ დიდხანს და ჯანმრთელად იცხოვრონ და არ გადასდონ აივ-ინფექცია თავიანთ აივ-უარყოფით პარტნიორებს სექსის დროს.
წყაროები: Everyday Health, Healthline, HIV.gov
ხვალ, პირველ დეკემბერს, შიდსის მსოფლიო დღე აღინიშნება, რასთან დაკავშირებითაც თბილისი პრაიდი და Youth Peace Ambassadors Network შეკრებას მართავენ.
შეკრება მიეძღვნება აივ ინფექცია/შიდსის პრობლემასა და მასთან დაკავშირებულ სტიგმას, აივ/შიდსის ისტორიას, თანამედროვეობასა და შიდსის ეპიდემიის დაძლევის საკითხს. ღონისძიების მომხსენებლები იქნებიან დავით კახაბერი (თანასწორობის მოძრაობა) და სანდრო ღვინიაშვილი (თანადგომა), ხოლო მოდერატორი მარიამ კვარაცხელია (თბილისი პრაიდი).
შენიშვნა: 1-ლი დეკემბრის მონაცემებით, შეიცვალა ღონისძიების მოდერატორი და ერთ-ერთი მომხსენებელი — სანდრო ღვინიაშვილის ნაცვლად მომხსენებელი იქნება იოანე მინდორაშვილი (თანადგომა). შეხვედრას მოდერატორობას გაუწევს ნინო გაბაძე (Youth Peace Ambassadors Network).
ღონისძიების ფარგლებში გაიმართება Netflix-ის დოკუმენტური შოუს, History 101-ის ერთ-ერთი ეპიზოდის ჩვენება შიდსის შესახებ, რის შემდეგაც იქნება დისკუსია აივ/შიდსის და მასთან დაკავშირებული სტერეოტიპების თემაზე.
შეკრება გაიმართება Cafe Gallery-ში და უმასპინძლებს ლგბტქი თემის წევრებს, ახალგაზრდებს, მხარდამჭერებს და აივ/შიდსის საკითხებით დაინტერესებულ პირებს.
დამსწრეთათვის უფასოდ იქნება ხელმისაწვდომი იქნება აივ-ის სწრაფი ტესტირება, ასევე დარიგდება თბილისი პრაიდის აივ/შიდსზე ცნობიერების ამაღლების კამპანიის ბრენდირებული ჩანთები.
უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ აივ-დადებითი ადამიანებისთვის განსაკუთრებით რთული მოცემულობა დადგა, სწორედ ამიტომ, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ (WHO) განაცხადა, რომ უკრაინას აივის სამკურნალო პრეპარატებით მოამარაგებს.
5 აპრილს გაკეთებულ განცხადებაში ნათქვამია, რომ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია მომდევნო 12 თვის განმავლობაში უფასოდ მიაწვდის უკრაინას აივის სამკურნალო პრეპარატებს, რომლებსაც სიცოცხლის გადასარჩენად აივ-დადებითი ადამიანები ყოველდღიურად იღებენ.
About 260 000 people are living with HIV in #Ukraine. Prior to the war, over half were on life-saving antiretroviral treatment, including more than 2700 children.
Without the access to medicines they now have, these people would have been at grave risk.https://t.co/3Yk5sZqagB pic.twitter.com/q1TzQb0BXK
— WHO Ukraine (@WHOUkraine) April 6, 2022
“შესაძლოა, ამ ომმა შეაფერხოს ბოლო წლებში რთულად მიღწეული პროგრესი ჯანმრთელობის რიგ საკითხებში, მათ შორის, აივ ინფექციასთან ბრძოლაში. ჩვენ არ შეგვეძლო ამის დაშვება, განსაკუთრებით მაშინ, როცა უკრაინამ მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგა აივ/შიდსთან ბრძოლაში”, – განაცხადა ჰანს ჰენრი პ. კლუგემ, ჯანმოს ევროპის რეგიონალურმა დირექტორმა.
ცნობილია, რომ უკრაინაში დაახლოებით 260 000 ადამიანი ცხოვრობს აივ-დადებითი სტატუსით, მათგან ნახევარი ომამდე იტარებდა ანტირეტროვირუსულ მკურნალობას. ამ მონაცემებით, უკრაინა მეორე ადგილზეა ევროპაში ინფიცირებული ადამიანების რაოდენობით.
ომის დაწყების შემდეგ ქვეყანაში პრეპარატის მიწოდების პრობლემა შეიქმნა. გაეროს აივ/შიდსის სააგენტომ მარტში გააკეთა განცხადება, რომ უკრაინას ერთ თვეზე ნაკლები მარაგი ჰქონდა დარჩენილი.
წამლები, რომლებსაც აივ-დადებითი ადამიანები ყოველდღიურად იღებენ, აუცილებელია ვირუსის სამართავად და სხვა ადამიანებზე გადადების პრევენციისთვის. მკურნალობის შეფერხებამ შეიძლება დამაზიანებელი შედეგები გამოიწვიოს.
ჯანმომ დაადასტურა, რომ წამლების პირველმა პარტიამ უკვე გადალახა პოლონეთის საზღვარი და ეტაპობრივად გადანაწილდება სამედიცინო დაწესებულებებში მთელი უკრაინის მასშტაბით.
ავსტრალიელი მომღერალი, ტროი სივანი Paramount+-ის ახალ ფილმში მთავარ როლს შეასრულებს. Three Months (სამი თვე) 23 თებერვალს გამოვა და ფლორიდაში მცხოვრები ახალგაზრდა გეი ბიჭის შესახებ იქნება, რომელიც გაიგებს, რომ აივ-დადებით ადამიანთან სარისკო სქესობრივი კავშირი ჰქონდა.
ტესტის გაკეთებამდე 3-თვიან პერიოდზე გადაღებული ფილმი სასიყვარულო ისტორიაა, რომელიც კომედიისა და დრამის ნაზავი იქნება.
სივანმა ფილმისთვის 2 ახალი სიმღერაც დაწერა. ფილმის სცენარის ავტორი, რეჟისორი და აღმასრულებელი პროდიუსერი ჯერედ ფრიდერია. სამსახიობო გუნდი კი ვივეკ კალრას, ბრაიენ ტიუს, ელენ ბერსტინის და სხვა მსახიობებისგან შედგება.
26 წლის მომღერლისთვის, რომელმაც 2013 წელს ღიად თქვა, რომ გეია ეს პირველი როლი არ იქნება. სივანი 2018 წელს გამოსულ ფილმში – Boy Erased – მონაწილეობს და საუკეთესო საუნდტრეკისთვის ოქროს გლობუსის ნომინაციაც აქვს მოპოვებული.
