„იყავით ჩვენი ხმა, გთხოვთ“ – მოგვწერა ახალგაზრდა ქვიარ აქტივისმა, არტისმა და ავტორმა აზერბაიჯანიდან Alex Shah-მა და როდესაც ვკითხეთ თუ რა ინფორმაციის გაზიარება სურდა გააგრძელა:
„ლგბტქი თემის მდგომარეობა აზერბაიჯანში კრიტიკულია. ტრანსგენდერ ადამიანებს კლავენ, წვავენ, ქვიარ აქტივისტებს აპატიმრებენ და აწამებენ, ჟურნალისტებს, ვინც ცდილობს ამ ამბების გაშუქებას აკავებენ.
ჩვენ მუდმივად ვისმენთ სიძულვილით სავსე ჰომოფობიურ გამონათქვამებს მთავრობისა და ოპოზიციის ოფიციალური წარმომადგენლებისგან. ქვიარ აქტივისტები ძალიან ცოტანი არიან და ყველას ეშინია გააპროტესტოს ის რაც ხდება. ქვიარები სამართალდარღვევების გასაჩივრებისგან თავს იკავებენ. განსაკუთრებით ტრანსგენდერი ადამიანები, რადგან ისინი დისკრიმინაციულ დამოკიდებულებას პოლიციის წარმომადგენლების მხრიდანაც აწყდებიან.
დისკრიმინაცია, ძალადობა, წამება აზერბაიჯანში მცხოვრები ქვიარების ყოველდღიურობაა რომელსაც ისინი ეჯახებიან პირველ რიგში ოჯახებში, შემდეგ განათლების და ჯანდაცვის სისტემებში. მათ სცემენ, ართმევენ დასაქმების შესაძლებლობას, თუნდაც ბარებსა თუ რესტორნებში. ტრანსგენდერი ადამიანები, სექს-მუშაკები, განსაკუთრებით ჯგუფებში, ექვემდებარებიან ფიზიკურ დევნას და დაპატიმრებას.
პირადად მეც ვიყავი სკოლაში ჰომოფობიური ბულინგის და წამების მსხვერპლი წლების განმავლობაში. ერთხელაც როდესაც მოსწავლეების ჯგუფი ფიზიკურად გამისწორდა, ვცადე ამ მოპყრობის გასაჩივრება სკოლის ადმინისტრაციასთან და პასუხად ჰომოფობიური გამონათქვამები მივიღე. ამ დღიდან საერთოდ დავკარგე სწავლის შესაძლებლობა და მომიხდა სკოლის მიტოვება. პოლიციის თანამშრომლებმა დახმარების ნაცვლად მიმანიშნეს, რომ თუ გავაგრძელებდი საკუთარ იდენტობაზე საჯაროდ საუბარს ჩემ სიცოცხლეს დაემუქრებოდა საფრთხე.“
ქვიარის განმეორებით კითხვაზე, თუ რისი გაკეთება შეგვეძლო რესპონდენტისთვის დამატებით, პასუხად ისევ მივიღეთ თხოვნა, რომ ჩვენი პლატფორმა გამოგვეყენებინა აზერბაიჯანში ლგბტქი თემის დევნის გასაშუქებლად.
საერთაშორისო უფლებადაცვითი ორგანიზაციების მიერ გამოქვეყნებული ინფორმაციის მიხედვით:
2017 წელს ორგანიზაცია Free (Azad) LGBT group-ის ღიად გეი თავმჯდომარემ, ისა შაჰმარლიმ თავი მოიკლა. იმავე წელს პოლიციამ აზერბაიჯანში დაიწყო ძალადობრივი კამპანია გეი, ბისექსუალი კაცებისა და ტრანსგენდერი ქალების დაპატიმრებების და წამების სახით.
ისა შახმარლი – ღიად გეი კაცი, რომლის სიცოცხლე შეეწირა აზერბაიჯანში არსებულმა ჰომოფობიამ
Human Rights Watch -თან, აღნიშნული კამპანიის დროს დაკავებულ და შემდეგ გათავისუფლებულ ადამიანებთან და მათ ადვოკატებთან ინტერვიუს შედეგად გახდა ცნობილი, რომ ბაქოში 2017 წლის სექტემბრის თვეში დააკავეს ათობით ადამიანი საეჭვი ბრალდებებით, გამოიყენეს მათ მიმართ ცემა და ელეკტროშოკი, ითხოვნდენენ ფულად თანხებს ქრთამის სახით და ინფორმაციას სხვა გეების შესახებ. მთავრობამ არ უარყო რეპრესიები და გაამართლა ისინი მორალის და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ყალბი მოსაზრებებით.
იმავე წლის ოქტომბრის თვეში პოლიციამ რეიდების ფარგლებში დააკავა კიდევ 83 ადამიანი. Human Rights Watch – ის იურისტებმა დაადასტურეს 45 გეი, ბისექსუალი კაცისა და ტრანსგენდერი ქალის ვინაობა, ვისაც მიუსაჯეს ადმინისტრაციული სახდელი 30 დღით თავისუფლების აღკვეთის სახით, ასევე 10 ადამიანის ვინაობა, ვინც დააჯარიმეს.
ადვოკატები აცხადებდნენ, რომ დაპატიმრებების ოდენობა მიუთითებს იმ ფაქტზე, რომ არსებობს ბევრი მსგავსი შემთხვევა, რომლის დოკუმენტირებას და განხილვას ისინი ვერ ახერხებენ. მედიაში გაჟღერებული, დაუდასტურებელი ინფორმაციის მიხედვით საუბარი იყო 100-მდე დაკავებულზე. Human Rights Watch – ის მიერ გამოკითხულთაგან ორი ადამიანი აცხადებდა, რომ მათ მიმართ გამოყენებული იყო წამება, ხოლო 34 დაკავებული სასამართლო სხდომებზე განმარტავდა, რომ მათ მიმართ გამოყენებული იყო სასტიკო მოპყრობა, მათ შორის ცემა, ცრუ ჩვენებების ხელმოწერის იძულება. ადვოკატები ასევე აცხადებდნენ, რომ პოლიციამ ტრანსგენდერ ქალებს გადაპარსა თავები.
საერთაშორისო ორგანიზაცია ILGA – Europe – ის ანგარიშის მიხედვით, სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულებები ლგბტქი თემის წევრების მიმართ 2022 წლის განმავლობაშიც წარმოადგენდნენ გამოწვევას. 2022 წლის მაისი-ივნისის თვეში ფიზიკური თავდასხმები განხორციელდა ბაქოში ტრანსგენდერი ქალების, გეი კაცების და გეი წყვილების მიმართ. პოლიციაში წარდგენილ იქნა ათამდე განცხადება, რასაც სათანადო რეაგირება არ მოჰყოლია. აგვისტოს თვეში ბაქოში სასტიკად მოკლული იყო ტრანსგენდერი ქალი. კიდევ ერთ ტრნასგენდერ ქალზე თავდასხმა განხორციელდა ნოემბრის თვეში. ამავე წელს აზერბაიჯანში რამდენიმე ახალგაზრდა ქალმა დაასრულა სიცოცხლე სუიციდით. მათგან ერთ-ერთმა 20 წლის ხევილ ატაკიშიევმა თებერვლის თვეში მოიკლა თავი, მას შემდეგ რაც დაექვემდებარა დაცინვებსა და მუქარებს საკუთარი ოჯახის მხრიდან, ვინაიდან სურდა საზღვარგარეთ სწავლა და გაასაჯაროვა მამაკაცთან ერთად გადაღებული ფოტო.
იმავე წლის იანვარში აზერბაიჯანის ადამიანის უფლებათა საპარლამენტო კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილემ ტახირ კერიმლიმ განაცხადა: „ვიდრე მე ვიქნები დეპუტატი, ყოველთვის გავაპროტესტებ ამ საკითხს და წინ აღვუდგები სექსუალურ უმცირესობებს. ამის მოთმენა არ შეიძლება. საჭიროა ამ ტენდენციის ჩახშობა ჩანასახშივე.“
ILGA – Europe -ის 2023 წლის მონაცემების მიხედვით Rainbow Europe რუკაზე, რომელიც ქვეყნებში ლგბტქი თემის უფლებრივ მდგომარეობას ყოველწლიურად ზომავს, აზერბაიჯანი კვლავ ბოლო ადგილზეა.
გამოყენებული წყაროები:
https://www.hrw.org/news/2017/10/03/azerbaijan-anti-gay-crackdown
https://www.ilga-europe.org/files/uploads/2022/06/AZERBAIJAN.pdf
https://www.ilga-europe.org/report/rainbow-europe-2023/
