ფსიქოაქტიური ნივთიერებების (ნიკოტინი, ალკოჰოლი, ბენზოდიაზეპინის ჯგუფის მედიკამენტები, სხვა ნარკოტიკული საშუალებები) მოხმარების აშლილობა გავლენას ახდენს არა მხოლოდ დამოკიდებულ ადამიანზე, არამედ მის ოჯახის წევრებსა და ახლობლებზეც. ურთიერთობებს ხშირად თან ახლავს სტრესი, ემოციური გამოფიტვა, ძალადობა და სხვადასხვა სირთულეები.
დამოკიდებული ადამიანის ოჯახის წევრები ხშირად ხდებიან მის ქცევაზე დამოკიდებულნი. ისინი უგულებელყოფენ საკუთარ საჭიროებებს, სურვილებსა და ემოციებს. უვითარდებათ დაბალი თვითშეფასება და ზიანდება მათი ჯანმრთელობა და ცხოვრების ხარისხი. ტერმინი თანადამოკიდებულება აღწერს ადიქციის მქონე ადამიანის ოჯახის წევრებისა თუ ახლობლების მდგომარეობას, რომელიც ემოციურად არის დამანგრეველი ან/და ძალადობრივი.
როდესაც პარტნიორი ან მეგობარი დამოკიდებულების დაძლევის გზას გადის და რეაბილიტაციის პროცესში იმყოფება, მისი მხარდაჭერა ძალიან მნიშვნელოვანია.
როგორ დავეხმაროთ ახლობელს ისე, რომ რეაბილიტაციის პროცესში გავაძლიეროთ და არ დავაზიანოთ არც ის, და არც საკუთარი თავი?
- პირველი და მნიშვნელოვანი ნაბიჯი პარტნიორის/მეგობრის დასახმარებლად არის ადიქციის არსის გაგება, ცოდნა იმისა, თუ რას ნიშნავს იყო დამოკიდებული. ფსიქოაქტიურ ნივთიერებაზე დამოკიდებულება გავლენას ახდენს ტვინის ფუნქციონირებაზე, რაც აისახება ადამინის ყოველდღიურ ცხოვრებაზე, მის ფიზიკურ და მენტალურ ჯანმრთელობაზე. ცოდნა იმის შესახებ, თუ როგორ და რატომ ოპერირებს ადიქციის მქონე ადამიანი კონკრეტულ დროს, კონკრეტულ სიტუაციაში, რა გავლენას ახდენს მასზე სოციუმი, რა მკურნალობის გზები არსებობს და ა.შ. მეტად გაგიადვილებთ ახლობელთან ურთიერთობას. ასევე, საშუალებას მოგცემთ მიიღოთ ინფორმირებული გადაწყვეტილებები.
- სტიგმისა და სირცხვილის გრძნობის გამო, რაც თან ახლავს ადიქციებს, შესაძლოა დამოკიდებული ადამიანი გახდეს იზოლირებული და გარიყული. მნიშვნელოვანია იცოდეს, რომ რეაბილიტაციის პროცესში მარტო არ არის. ზოგჯერ, უბრალოდ კითხვა – “როგორ გრძნობ თავს” და მოსმენაც კი უმსუბუქებს ყოფას. თუ შეუძლია, გაისეირნეთ მასთან ერთად, მოინახულეთ სასიამოვნო ადგილები. სოციალიზაცია ახლობელ ადამიანებთან რეაბილიტაციის მნიშვნელოვანი ნაწილია.
- აღიჭურვეთ მოთმინებით, თავიდანვე უნდა გავითვალისწინოთ, რომ რეაბილიტაციის პროცესი შესაძლოა არ იყოს ძალიან მარტივი და ხანმოკლე. თუმცა არ არის აუცილებელი მუდმივად მტანჯველ პროცესად იქცეს. ახლობლის მხარდაჭერის პროცესში არ დაგვავიწყდეს საკუთარ თავზე ზრუნვა. თუ ჩვენ ვართ უსაფრთხოდ და ვინარჩუნებთ/ვზრუნავთ საკუთარ კეთილდღეობაზე, ასეთ შემთხვევაში შევძლებთ სხვის სრულფასოვან დახმარებას.
- კომუნიკაცია ურთიერთობის მნიშვნელოვანი ნაწილია. როცა მეგობარს/პარტნიორს ვეხმარებით რეაბილიტაციის პროცესში, სასურველია სიფრთხილით მოვეკიდოთ სიტყვებს. მაგალითად, “ამდენს ვაკეთებ შენთვის”, ან “რით ვერ გამოჯანმრთელდი” ვერ იქნება დამოკიდებული ადამიანისთვის დამხმარე. სამაგიეროდ, ფრაზები – “რით შემიძლია დაგეხმარო?”, “მე მჯერა შენი, რადგან…(აქ შეიძლება ხაზი გავუსვათ მის ძლიერ უნარებს)” ხელს შეუწყობს და გააძლიერებს მას.
- დარწმუნდით, რომ თქვენი პარტნიორი/მეგობარი იღებს პროფესიონალურ დახმარებას, რომელიც სჭირდება. ადიქციის მკურნალობა და რეაბილიტაცია კომპლექსურია და ხშირ შემთხვევაში საჭიროებს სხვადასხვა სახის ინტერვენციას.
პარტნიორული და მეგობრული ურთიერთობები უნდა იყოს უსაფრთხო, კომფორტული და მშვიდი. ეს კი შესაძლებელია, მათ შორის, დამოკიდებულების დაძლევის და რეაბილიტაციის გზაზე მყოფ პარტნიორთან/მეგობართან ერთად, გუნდური მუშაობისა და მხარდაჭერის შედეგად.
გამოყენებული მასალები: American Addiction Centers. (2023). Living With an Addict: How To Deal With an Addicted Spouse. Kelly F. John (2018). 8 Ways to Help When Loving Someone With an Addiction. Psychology Today.
