ლგბტქი ადამიანებს უამრავი მძიმე ბრძოლის გადატანა მოუხდათ თავიანთი უფლებების მოსაპოვებლად და განსახორციელებლად. თემის წევრები და მათი მხარდამჭერები დღემდე იბრძვიან, რათა ლგბტქი ადამიანებმა, როგორც საზოგადოების სრულფასოვანმა წევრებმა, ღირსეული ცხოვრება შეძლონ. მიუხედავად განუწყვეტელი ბრძოლისა,
სოციალური მედიის პლატფორმა ტიკტოკი გენდერული ნაცვალსახელებისა და მიმართვის ფორმის არასწორი გამოყენების, ტრანსგენდერი ადამიანისთვის დაბადებისას მინიჭებული სახელის გამოყენების, მიზოგინიის და ,,გარდაქმნის თერაპიის” მხარდამჭერი კონტენტის წინააღმდეგ ბრძოლას იწყებს და ამისთვის საიტის წესდება განაახლა. ტიკტოკმა აღნიშნული გადაწყვეტილება გენდერული სამართლიანობის დაცვის ჯგუფ – UltraViolet-ისა
მე მქვია ელა ჯამაგიძე. ვარ 25 წლის ტრანსგენდერი ქალი და ქვიარ აქტივისტი. ბავშვობა — ჩაგვრა ოჯახსა და სკოლაში თბილისში დავიბადე. ბავშვობიდანვე ვგრძნობდი, რომ სხვა
20 ნოემბერი ტრანსგენდერი ადამიანების ხსოვნის საერთაშორისო დღეა, რომელიც 1999 წლიდან აღინიშნება და პატივს მიაგებს ტრანსფობიური გარემოსა და სისტემის გულგრილობის გამო გარდაცვლილი ადამიანების ხსოვნას. ბოლო
მე მქვია ელა ჯამაგიძე. ვარ 25 წლის ტრანსგენდერი ქალი და ქვიარ აქტივისტი.
თბილისში დავიბადე. ბავშვობიდანვე ვგრძნობდი, რომ სხვა ჩემი თანატოლი ბიჭებისგან გამორჩეული ვიყავი, რადგან უფრო მგრძნობიარე, ემოციური და თბილი ვიყავი, ვიდრე სხვა ბიჭები. ჩემი ეს განსხვავებულობა გარშემომყოფთათვის ადვილად შესამჩნევი იყო, რადგან ვცხოვრობდი ისეთ ნაცრისფერ საზოგადოებაში, სადაც ყველა ერთმანეთის მსგავსი იყო და ასეთ სოციუმში მასისგან განსხვავებული ადამიანის გამოჩენა საკმაოდ შესამჩნევი იყო. ჩემს ამ განსხვავებულობას კონსერვატორული საზოგადოება დადებითად არ იღებდა.
ბავშვობიდანვე ძალადობის მსხვერპლი ვიყავი ოჯახის წევრების, ნათესავების, თანატოლი ბავშვების, თანასკოლელებისა და მასწავლებლების მხრიდან. ყველა, ვისთანაც შეხება მქონდა, მეუბნებოდა, რომ ჩემი ქცევები მასკულინური არ იყო და მომიწოდებდნენ, შევცვლილიყავი. თუმცა, ჩემში იმდენად დიდი დოზით ცხოვრობდა გოგო, რომ ძალდატანების მიუხედავად, ვერასდროს ვმალავდი იდენტობას. ამის გამო ბევრი ტკივილის გადატანა მომიწია.
ოჯახის წევრებთან 16 წლამდე ვიცხოვრე. ამ ცხოვრებიდან არც ერთი ბედნიერი წუთი არ მახსოვს. მათგან მხოლოდ ნეგატივი, ტკივილი, დამცირება, დაუფასებლობა, მიუღებლობა და ვერ გაგება მახსენდება.
მშობლები ბავშვობიდან მეუბნებოდნენ, რომ ან უნდა შევცვლილიყავი, ან სახლიდან ქუჩაში გამაგდებდნენ, რადგან მე მათთვის სამარცხვინო შვილი ვიყავი. ჩემს უმცროს დასაც სირცხვილის განცდა ჰქონდა ჩემ გამო. ერთ სკოლაში ვსწავლობდით და ჩემი განსხვავებული ქცევებისა და მანერების გამო თანასკოლელები არა მხოლოდ მე, არამედ მასაც დასაც დასცინოდნენ. ეუბნებოდნენ, რომ მისი ძმა ქალაჩუნა იყო. ჩემი პატარა დაიკო ამას ძალიან განიცდიდა, დათრგუნული და შერცხვენილი იყო. მშობლებმა მითხრეს, რომ მე ჩემი ფემინური საქციელით არა მხოლოდ ჩემს, არამედ ჩემი დის მომავალსაც ვანადგურებდი, რადგან ისეთ საზოგადოებაში, როგორშიც ჩვენ ვცხოვრობდით, ეს სტიგმა არა მხოლოდ ჩემზე, არამედ ოჯახის წევრებზეც ვრცელდებოდა.
ნათესავები ფიქრობდნენ, რომ უბრალოდ ავად ვიყავი და მკურნალობა მჭირდებოდა. ამიტომ ჩემს მშობლებს მოუწოდებდნენ, ექიმთან მივეყვანე და ჩემთვის სექსოლოგიური მკურნალობა ჩაეტარებინათ, რათა შევცვლილიყავი.
ოჯახის წევრებთან 16 წლამდე ვიცხოვრე. ამ ცხოვრებიდან არც ერთი ბედნიერი წუთი არ მახსოვს. მათგან მხოლოდ ნეგატივი, ტკივილი, დამცირება, დაუფასებლობა, მიუღებლობა და ვერ გაგება მახსენდება.
საკუთარი იდენტობა ბავშვობიდანვე გააზრებული მქონდა. ვიცოდი, რომ არსებობდნენ ბიჭები, რომლებსაც ბიჭები მოსწონდათ, მაგრამ საკუთარ თავს ასეთ ადამიანად არ მივიჩნევდი. მე მინდოდა, რომ გოგო ვყოფილიყავი. ჩემს ქვეცნობიერში მუდამ ცხოვრობდა ლამაზი, პატარა, ოქროსფერთმიანი, ლურჯთვალება გოგო, რომელიც მუდამ მკარნახობდა, როგორ უნდა მემოქმედა, მუდამ მიბიძგებდა, მას დავმსგავსებოდი, არამხოლოდ გარეგნულად, არამედ — შინაგანადაც, რადგან ის შინაგანადაც იდეალური იყო, უმანკო, კეთილი, ნაზი და სათუთი. ამაზე ბავშვობაში ვერავის ვეუბნებოდი. არ შემეძლო ვინმესთვის გამემხილა, რომ ჩემს შიგნით სხვა ადამიანი იზრდებოდა, რადგან ამის შესახებ მაშინ არავის არაფერი სმენოდა. არც მე ვიცოდი რა იყო “ტრანსგენდერი” და არც არავინ ჩემ გარშემო. ამიტომ ამას ჩემში ვინახავდი. ჩემს შიგნით შევიქმენი სხვა, გამოგონილი სამყარო და იმ სამყაროში ვცხოვრობდი, როგორც გოგო.
მოვუწოდებ ყველა ქვიარს, არ გაექცნენ საკუთარ იდენტობას, რადგან მხოლოდ საკუთარი რეალური თავის შეყვარებით იპოვიან გზას ბედნიერებისკენ.
ჩემი განსხვავებულობა ყველასთვის იმდენად თვალშისაცემი იყო, რომ ვერბალურად ქამინგაუთის გაკეთების საჭიროება არ ყოფილა. უშუალოდ ოჯახის წევრებთან ამ თემაზე საუბარი მაშინ დავიწყე, როცა მათ გაიგეს, რომ კაცი შემიყვარდა. ეს 16 წლის ასაკში მოხდა. პირველად შევხვდი ისეთ ადამიანს, რომელმაც ჩემში შეიყვარა ის გოგო, რომელსაც ჩემ გარშემო ვერავინ ხედავდა. მაბედნიერებდა ის ფაქტი, რომ სამყაროში ერთადერთი ადამიანი მაინც ვიპოვე, რომელსაც ვუყვარდი ისეთი, როგორიც რეალურად ვიყავი. მასთან ფარული შეხვედრები მქონდა, მაგრამ ვიღაცებმა დაგვინახეს ერთად და ჩემს ოჯახს უთხრეს. იძულებული გავხდი, მშობლებისთვის მეთქვა, რომ კაცი მიყვარდა.
ჩემს ცხოვრებას რომ ვიხსენებ ტრანზიციამდე, ვხვდები, რომ უბედური ადამიანი ვიყავი. სარკეში ჩახედვა არ მინდოდა, რადგან ვერ ვცნობდი იმ გამოსახულებას, რომელიც ანარეკლიდან მიყურებდა. ვერ ვახერხებდი გულწრფელად შემყვარებოდა სხვა ადამიანი. მგონია, რომ მაშინ გულწრფელად არავის სიყვარული არ შემეძლო, მათ შორის, არც ოჯახის, რადგან საკუთარი თავი მძულდა. მას შემდეგ, რაც ჩემი თავი აღმოვაჩინე და შევქმენი ის პიროვნება, რომელიც ჩემთვის ორგანული იყო, დავინახე, რომ თურმე არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც ისეთიც შეიძლება შევუყვარდე, როგორიც მე მიყვარს საკუთარი თავი. ამიტომ მოვუწოდებ ყველა ქვიარს, არ გაექცნენ საკუთარ იდენტობას, რადგან მხოლოდ საკუთარი რეალური თავის შეყვარებით იპოვიან გზას ბედნიერებისკენ.
ქამინგაუთის გაკეთებით მშობლებისგან უფრო დიდი აგრესია მივიღე, ვიდრე ნათესავებისგან. ეს გახდა მიზეზი, რის გამოც 16 წლის ასაკში მშობლებმა უარი თქვეს ჩემზე და იძულებული გავხდი სახლიდან წამოვსულიყავი. მითხრეს, რომ მათ გვერდით ვეღარ ვიცხოვრებდი, რადგან მათთვის სამარცხვინო ადამიანი ვიყავი და იძულებულები იყვნენ, მეორე შვილის ინტერესებიც დაეცვათ. არ უნდოდათ, რომ მის მომავალს ჩრდილი მისდგომოდა.
გარკვეულწილად, მეც ვგრძნობდი თავს დამნაშავედ ჩემი ოჯახის წევრების მიმართ, რადგან ტრანსგენდერი შვილის გამო, ცხადია, ისინიც განიცდიდნენ ბულინგს საზოგადოებისგან. ჩემთვის განსაკუთრებით მძიმე იყო ჩემი პატარა დაიკოს ტკივილი, რომელსაც ჩემი რცხვენოდა. მახსოვს, როდესაც 18 წლის ასაკში პირველად ტელევიზიით გამოვჩნდი და ფართო აუდიტორიის წინაშე საკუთარ იდენტობაზე ვისაუბრე, როგორც ქალმა, ამან მასზე ძალიან იმოქმედა. სკოლაში წასვლისაც არ უნდოდა, რადგან მისი კლასელები და მასწავლებლები მიცნობდნენ.
ყველაზე მეტად ის ადამიანური ურთიერთობები მენატრება, რომლებიც მეტ-ნაკლებად მაინც მქონდა საქართველოში. ტრანსფობიურად განწყობილი საზოგადოების მიუხედავად, მუდამ ვპოულობდი ისეთ ადამიანებს, რომლებსაც ვუყვარდი ისეთი, როგორიც ვარ.
მიუხედავად იმისა, რომ საზოგადოებაში ინტეგრაციას მეტ-ნაკლებად მაინც ვახერხებდი და არასდროს ვუშინდებოდი დღისით ხალხმრავალ ადგილებში გამოჩენას, ასევე, ხშირად ვსარგებლობდი საზოგადოებრივი ტრანსპორტით, ჩემს ქვეყანაში განვითარების გზა ვერ ვიპოვე. იყო ტრანსგენდერი საქართველოში ავტომატურად ნიშნავს, რომ განათლების მიღების, კარიერის შექმნისა და რაც მთავარია, საზოგადოებაში ინტეგრაციის გზა მოჭრილი გქონდეს. მართალია, უგულებელვყოფდი ადამიანების ნეგატიურ დამოკიდებულებას ჩემდამი, მაგრამ საბოლოოდ ქვეყანა მაინც დავტოვე, რადგან სურვილი მქონდა, რომ რაღაც უფრო მეტისთვის მიმეღწია, ვიდრე კომერციული სექს-სამუშაო იყო. არსებობის მიზნით, მანამდე აქტიურად ვიყავი ჩაბმული ამ საქმიანობაში, რამაც ფიზიკური და მორალური ზიანი ბევრჯერ მომაყენა.
ემიგრანტობა მარტივი არ არის, რადგან ისეთი ადამიანების გარემოცვაში ხარ, რომლებსაც საერთოდ არ იცნობ და არ გიცნობენ. ასეთ დროს ადამიანის გულში დიდი წყვდიადი ისადგურებს, რადგან ცხოვრობ ისეთ საზოგადოებაში, რომელიც არ გდევნის, მაგრამ, ამავდროულად, მათთვის შენ არაფერს ნიშნავ და არც შენთვისაა ეს საზოგადოება მნიშვნელოვანი. არავინ გიყვარს და არავის უყვარხარ, უბრალოდ საქმიანი ურთიერთობები გაქვთ ერთმანეთთან და ხშირად ისე გესაუბრებიან, რომ არც კი გიყურებენ, რადგან მათთვის უინტერესო ხარ.
საბედნიეროდ, გამიჩნდა იმის პერსპექტივა, რომ ევროპაში განათლებაზე და კარიერის აწყობაზე მეზრუნა. ახლა სწორედ ამ ეტაპს გავდივარ, მაგრამ გულის სიღრმეში განვიცდი იმას, რომ თუკი რამე წარმატებას მივაღწევ, ეს არ იქნება ჩემი ხალხისთვის მიღწეული წარმატება. ყველაფერს, რასაც ვაკეთებ, უცხო საზოგადოებისთვის ვაკეთებ, რომლის მიმართაც ემოციურ დონეზე არაფერს ვგრძნობ და ისინიც არაფერს გრძნობენ ჩემ მიმართ.
ემიგრაციაში მეგობრების შეძენა რთულია, რადგან ევროპელები იმდენად ორიენტირებულნი არიან საქმიან ურთიერთობებზე, რომ ადამიანური ურთიერთობები და გრძნობები უკანა პლანზე აქვთ გადაწეული. შესაბამისად, საქართველოდან ყველაზე მეტად სწორედ ის ადამიანური ურთიერთობები მენატრება, რომლებიც მეტ-ნაკლებად მაინც მქონდა ჩემს სამშობლოში. ტრანსფობიურად განწყობილი საზოგადოების მიუხედავად, მუდამ ვპოულობდი ისეთ ადამიანებს, რომლებსაც ვუყვარდი ისეთი, როგორიც ვარ.
ევროპაში 5-წლიანმა ცხოვრებამ, პირველ რიგში, ის შეცვალა, რომ თავი ჩვეულებრივ ადამიანად ვიგრძენი, რომელიც სხვებისგან არაფრით განსხვავდება და გამოირჩევა. საქართველოში ამას ვერ ვგრძნობდი. საქართველოში იყვნენ ადამიანები, რომლებსაც მოვწონდი. იყვნენ ისეთებიც, რომლებსაც არ მოვწონდი, მაგრამ ყველასთვის მაინც არაჩვეულებრივ ადამიანად მივიჩნეოდი, რომელს მიმართაც განსაკუთრებული ყურადღება და დამოკიდებულება იყო.
სანამ მზის ამოსვლას ვხედავ, ვხვდები, რომ ყოველი მომდევნო დღე ახალი შანსის მომცემი შეიძლება აღმოჩნდეს და ეს უნდა გამოვიყენო ბედნიერების მოსაპოვებლად.
იყო ქვიარი ბელგიაში ნიშნავს, რომ იყო საშუალო სტატისტიკური მოქალაქე, არაფრით გამორჩეული სხვებისგან. ეს დამოკიდებულება მე, როგორც ადამიანს მიქმნის დაცულობის შეგრძნებას — აქ არ მაქვს იმის განცდა, რომ ვინმე შეიძლება თავს დამესხას ჩემი განსხვავებულობის გამო, რადგან ამ საზოგადოებისთვის მე განსხვავებული ადამიანი არ ვარ.
აქტიურად ვადევნებ თვალს ციფრული მედიის მეშვეობით საქართველოში არსებულ ჰომოფობიურ და ტრანსფობიურ ვითარებას და სამწუხაროდ, ვფიქრობ რომ ამ 5 წლის მანძილზე, რაც მე საქართველო დავტოვე, ამ კუთხით დიდწილად არაფერი გაუმჯობესებულა. ამას ყველაზე მეტად ცხადყოფს 5 ივლისის მოვლენები. შესაბამისად, საკუთარ სამშობლოში დაბრუნების ძალიან მეშინია, რადგან ვიცი, რომ იმავე სირთულეების წინაშე აღმოვჩნდები, რომლებიც 5 წლის წინ მქონდა — არ მექნება არანაირი სხვა შემოსავლის წყარო სექს-სამუშაოს გარდა, არ მექნება განათლება და დასაქმების პერსპექტივა, გამიჭირდება საცხოვრებლად ბინის დაქირავება და რაც მთავარია, ქუჩაში გასვლისას ძალადობრივი აგრესიის შიში მექნება.
მაძლიერებს იმედი და მომავლის რწმენა, რომ აუცილებლად ვიპოვი საკუთარ წილ ბედნიერებას. სამწუხაროდ, ცხოვრებაში იმედგაცრუებები ხშირია. როცა რაღაცის შექმნისთვის იბრძვი და იმედი გიცრუვდება, ნეგატიური განწყობა გეუფლება. ეს მეც გამომიცდია, მაგრამ სანამ მზის ამოსვლას ვხედავ, ვხვდები, რომ ყოველი მომდევნო დღე ახალი შანსის მომცემი შეიძლება აღმოჩნდეს და ეს უნდა გამოვიყენო ბედნიერების მოსაპოვებლად.
მეშინია იმის პროგნოზირება, თუ ვინ და სად ვიქნები უახლოესი 10 წლის შემდეგ. მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან მიზანდასახული ადამიანი ვარ და ვცდილობ, ცხოვრების თითოეული ეტაპი წინასწარ დავგეგმო, ხშირად მაინც ხდება ის, რასაც ვერ წარმოვიდგენდი. მაგალითად, 5 და 10 წლის წინ ვერ ვიფიქრებდი იმაზე, რომ დღეს ევროპის ერთ-ერთ განვითარებულ ქვეყანაში ვიცხოვრებდი სულ სხვა ადამიანების გარემოცვაში და იმ ადამიანებს დავტოვებდი, რომელთა გარეშე ცხოვრება ვერ წარმომედგინა.
ბევრ რამეზე ვოცნებობ. მინდა, ჩემი ადამიანი ვიპოვო, რომელიც არასდროს მაგრძნობინებს თავს მარტოსულად. ასევე, ვოცნებობ, ამ სამყაროში საკუთარი კვალი დავტოვო. არ მინდა, ჩემი ცხოვრება უშინაარსოდ წარიმართოს. მინდა შევქმნა ისეთი ღირებული რამ, რაც უკვდავად დატოვებს ჩემს პერსონას საზოგადოებაში. ეს ძალიან ამბიციური განაცხადია, მაგრამ მე ამის სურვილი მაქვს და ვეცდები, შესაბამისი ნაბიჯები გადავდგა.
ყველა ქვიარ ადამიანს, ვინ თვითგამორკვევის პროცესს ახლა გადის, ვურჩევდი, არ შეეშინდეთ იდენტობის, მასობრივი აგრესიის შიშით არ თქვან უარი საკუთარ თავზე. თუ საკუთარ თავს მიიღებენ და შეიყვარებენ, შეუყვარდებათ სხვა ადამიანებიც და აუცილებლად იპოვიან ისეთებსაც, ვისაც ისინი ეყვარება.
ლგბტქი ადამიანებს უამრავი მძიმე ბრძოლის გადატანა მოუხდათ თავიანთი უფლებების მოსაპოვებლად და განსახორციელებლად. თემის წევრები და მათი მხარდამჭერები დღემდე იბრძვიან, რათა ლგბტქი ადამიანებმა, როგორც საზოგადოების სრულფასოვანმა წევრებმა, ღირსეული ცხოვრება შეძლონ.
მიუხედავად განუწყვეტელი ბრძოლისა, თემის წევრებს მათი სექსუალობისა და გენდერული იდენტობის გამო დღემდე შეურაცხყოფენ, ემუქრებიან, დევნიან, აპატიმრებენ და კლავენ. ქვიარ ადამიანების საჯარო გამოსვლა და ნებისმიერი ფორმით ხილვადობა ხშირად ხდება მათ მიმართ აგრესიისა და სიძულვილის მიზეზი.
ჰომოფობია, ტრანსფობია, ბიფობია – ეს იმ ფობიების ჩამონათვალია, რომელიც ქვიარ ადამიანების სიძულვილს უკავშირდება.
კლასიკური განმარტებით, ფობია ირაციონალური შიში და ზიზღია კონკრეტული სიტუაციის, საგნის ან აქტივობის მიმართ.
ტერმინი ჰომოფობია პირველად ფსიქოლოგმა ჯორჯ ვინბერგმა 1972 წელს გამოიყენა. ჰომოფობია ჰომოსექსუალი ადამიანების მიმართ ზიზღს გულისხმობს, რომელიც ირაციონალურია და მისი თანამედროვე მნიშვნელობა მოიცავს გეი, ლესბოსელი, ბისექსუალი, ტრანსგენდერი, ინტერსექსი და ქვიარ ადამიანების მიმართ ნეგატიურ დამოკიდებულებას.
საზოგადოებაში არსებული ჰომოფობია არცთუ იშვიათად თავად ლგბტქი ადამიანებსაც განაწყობს ჰომოფობიურად. ისინი საკუთარ ორიენტაციას უარყოფენ და სჯერათ, რომ ლგბტქი ადამიანების ურთიერთობა ცუდი და არასწორია, ამიტომ ბრაზს, ზიზღსა და განრისხებას განიცდიან სხვა ქვიარ ადამიანების მიმართ. ამას ინტერნალიზებული ჰომოფობია ჰქვია. ინტერნალიზებული ჰომოფობები ხშირად გამოირჩევიან განსაკუთრებული აგრესიით სხვა ლგბტქი ადამიანების მიმართ და რიგ შემთხვევაში, შესაძლოა, რადიკალური ჯგუფის ლიდერებადაც მოგვევლინონ.
არსებული ჰომოფობიური განწყობებისა და საზოგადოების არაერთგვაროვანი დამოკიდებულებების მიუხედავად, მეცნიერული თვალსაზრისით ყველაფერი დიდი ხანია, ნათელი და გარკვეულია: 1973 წლიდან ამერიკის ფსიქოლოგთა ასოციაციამ ჰომოსექსუალობა ფსიქიკური დაავადებების სიიდან, ხოლო 1990 წლის 17 მაისს ჰომოსექსუალობა დაავადებათა საერთაშორისო კლასიფიკაციიდან ამოიღო.
ჰომოსექსუალობის შემდეგ, მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ 2019 წელს დაავადებათა საერთაშორისო კლასიფიკაციიდან ტრანსგენდერობაც ამოიღო. ტრანსგენდერ ადამიანებსა და მათი უფლებებისათვის მებრძოლ აქტივისტებს ამის მისაღწევად ბევრად მეტი დრო დასჭირდათ.
ჰომოსექსუალობის დაავადებათა სიიდან ამოღება თემისთვის ფუნდამენტურად მნიშვნელოვანი საკითხია. დაავადებათა სიიდან ამოღების შემდეგ, ლგბტქი ადამიანების უფლებების კუთხით პროგრესი შეინიშნება. საზოგადოებაში დაიწყო ლგბტქი თემის წევრების თანდათანობითი დესტიგმატიზაცია. გარდა რამდენიმე გამონაკლისისა, ექიმები აღარ ცდილობენ “განკურნონ” ჰომოსექსუალი და ტრანსგენდერი ადამიანები. უკეთეს შემთხვევაში, ისინი მზად არიან დააკმაყოფილონ ლგბტქი თემის წევრების ფიზიკური და მენტალური ჯანმრთელობის საჭიროებები, თუმცა, სამწუხაროდ, აქაც არსებობს გამონაკლისები.
ჰომოფობია ხელს უწყობს კონფლიქტების გაღვივებასა და საზოგადოების გახლეჩას, ხოლო ჰომოფობიაზე დაფუძნებული აგრესია აძლიერებს და კვებავს სხვა მჩაგვრელ სისტემებს, რაც სახელმწიფოს განვითარებაზე სავალალოდ აისახება.
ჰომოფობია, რომელიც დღეს ქვეყანაში მძვინვარებს, არამხოლოდ ქვიარ ადამიანებს აზიანებს, არამედ თითოეული მოქალაქისთვისაა დამაზიანებელი. ყველას უწევს იმ სახიფათო გარემოში ცხოვრება, რომელშიც თვითგამოხატვა დასჯადია.
როცა ქვეყანაში არსებული უმცირესობის უფლებები ჰომოფობიურ ან სხვა ნიადაგზე ილახება, ხოლო სახელმწიფოსთვის უზენაესი არა კანონი, არამედ სიძულვილი ხდება, ეს აქრობს იმის ილუზიას, რომ სხვა ჯგუფების უფლებები სრულად იქნება დაცული. მსგავს პირობებში კი, ქვეყანაში მცხოვრები მოქალაქეებისათვის, ფაქტობრივად, შეუძლებელი ხდება, თავი უსაფრთხოდ და დაცულად იგრძნონ.
20 ნოემბერი ტრანსგენდერი ადამიანების ხსოვნის საერთაშორისო დღეა, რომელიც 1999 წლიდან აღინიშნება და პატივს მიაგებს ტრანსფობიური გარემოსა და სისტემის გულგრილობის გამო გარდაცვლილი ადამიანების ხსოვნას.
ბოლო ათწლეულში საქართველოში არსებულ ტრანსფობიურ განწყობებსა და სისტემურ გულგრილობას არაერთი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა. მკვლელობის შემთხვევების გამოძიების გაჭიანურებული პროცესი, ჯანდაცვის სისტემის გულგრილობა და ტრანსგენდერი ადამიანების წინაშე არსებული ფინანსური გამოწვევები არაერთ ადამიანს გაუსაძლის, სიცოცხლისთვის საშიშ გარემოს უქმნის, რომლის გამოსასწორებლად ქმედითი ნაბიჯები არ იდგმება.
სტატიაში კიდევ ერთხელ გავიხსენებთ გარდაცვლილ ტრანსგენდერ ქალებს, რომელთა სიცოცხლე სახელმწიფო ნების არარსებობას შეეწირა.
ტრანსგენდერი ქალი, საბი ბერიანი 2014 წლის 11 ნოემბერს, საკუთარ ბინაში, შსს-ის ინფორმაციით შელაპარაკების ნიადაგზე მოკლეს. 2015 წლის 7 აგვისტოს, თბილისის საქალაქო სასამართლომ საბი ბერიანის მკვლელობაში ბრალდებული ლევან კოჭლოშვილი ნაწილობრივ გაამართლა და სხივის ნივთის დაზიანებისა [ბრალდებულმა საბი ბერიანის ბინაში ხანძარი გააჩინა] და ტრანსგენდერი ქალის, ბიანკა შიგუროვას ცემისთვის თავისუფლების 4 წლით აღკვეთა მიუსაჯა.
2016 წლის 25 მაისს, სააპელაციო სასამართლომ საბი ბერიანის მკვლელობასთან დაკავშირებით საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება ძალაში დატოვა. 2016 წლის 30 დეკემბერს, საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ დააკმაყოფილა პროკურატურის მოთხოვნა, ლევან კოჭლაშვილი დამნაშავედ ცნო და 10 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა.
2016 წლის 4 თებერვალს, 22 წლის ტრანსგენდერი ქალი, ბიანკა შიგუროვა საკუთარ ბინაში გარდაცვლილი იპოვეს. შსს-მ მიზეზად გაზის გაჟონვა დაასახელა და გამოძიება სისხლის სამართლის კოდექსის 115-ე, თვითმკვლელობამდე მიყვანის მუხლით დაიწყო.
2016 წლის 16 ოქტომბერს, ზიზი შეყილაძეს თავს დაესხნენ და ყელისა და თავის არეში დაზიანებები მიაყენეს. მისი მდგომარეობა მძიმე იყო და კომაში იმყოფებოდა. 23 ნოემბერს, მიღებული დაზიანებების შედეგად, ზიზი გარდაიცვალა.
2017 წლის 3 თებერვალს, თბილისის საქალაქო სასამართლომ ბრალდებულს, განზრახ მკვლელობისთვის და სხვა დანაშაულისთვის დაკისრებული მსჯავრის შეკრების პრინციპის გათვალისწინებით, 13 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა. სასამართლოს გადაწყვეტილებით, საქმეში სიძულვილის მოტივი არ ფიგურირებდა და დანაშაული შეფასდა, როგორც ურთიერთშელაპარაკების ნიადაგზე მომხდარი დანაშაული.
24 წლის ტრანსგენდერი ქალი, ლიკა 2018 წლის 19 ივლისს ბათუმის ინფექციური პათოლოგიის, შიდსისა და ტუბერკულოზის ცენტრში გარდაიცვალა. ლიკას აივ-ინფექცია/შიდსი და ტუბერკულოზის ის ფორმა ჰქონდა, რომელიც გადამდები არ არის. გარდაცვლილის ბებიის თქმით, „გარდაცვლილისგან ბაქტერიების გავრცელების საშიშროება“ არსებობდა, ამიტომ ექსპერტიზის ბიუროს შენობიდან გადაასვენეს და დაკრძალეს, თუმცა ბათუმის ინფექციური პათოლოგიის, შიდსისა და ტუბერკულოზის საავადმყოფოს ფიზიო-პულმონოლოგიური დეპარტამენტის უფროსმა, დიმიტრი ცეცხლაძემ იმ დღეებში რადიო თავისუფლებასთან განაცხადა, რომ ბაქტერიების გავრცელების საშიშროების შესახებ გავრცელებული ინფორმაცია სიმართლეს არ შეესაბამებოდა.
ტრანსგენდერ ქალზე სიცოცხლის ბოლო დღეებში ბაბუა ზრუნავდა. აქტივისტების თქმით, ლიკას გარდაცვალება სისტემური გულგრილობის შედეგი იყო.
„იმის გამო, რომ სისტემა მათ საჭიროებებს სათანადოდ ვერ ხედავს, ეს ადამიანები ჯანმრთელობის მრავალი გამოწვევის წინაშე დგებიან და იმ პროგრამებშიც კი, რომლებიც მეტნაკლებად ხელმისაწვდომია ადამიანებისთვის, ვერ ახერხებენ სათანადო ჩართულობას. მკურნალობის მიღებისას მრავალი ხილული თუ უხილავი ბარიერი იქმნება ხოლმე, რის გამოც ხშირად ადამიანები მკურნალობას წყვეტენ და სისტემა მათ იმ დრომდე ვეღარ ხედავს, სანამ ისინი სტაციონარში არ მოხვდებიან. რის შემდეგაც მათ სათანადოდ არ მკურნალობენ, რის გამოც ფატალური შედეგებიც დგება ხოლმე. ტრანსგენდერ ადამიანებს იმ სერვისებშიც კი უწევთ თანხის გადახდა, რაც უფასოდ ეკუთვნით, რადგან სწორი პროფილის გადამისამართება არ ხდება ხოლმე და ყველამ არ იცის, რისი უფლება აქვს და რა უნდა მოითხოვოს ჯანდაცვის კონკრეტული უწყებებისგან“, — აღნიშნავდა გოჩა გაბოძე რადიო თავისუფლებასთან საუბრისას.
2021 წლის პირველ ნოემბერს, ვერაზე, მასაჟის სალონში ტაილანდის მოქალაქე ტრანსგენდერი ქალი მოკლეს, მეორე ქალი კი დაჭრეს.
მოკლულსა და ბრალდებულს შორის დაპირისპირება მას შემდეგ მოხდა, რაც მომხმარებელმა მასაჟის სპეციალისტს, მასაჟის გარდა, დამატებითი სექსუალური ხასიათის მომსახურება მოსთხოვა, რაზეც უარი უთხრეს. პოლიციამ მკვლელობაში ბრალდებული 23 წლის კაცი ცხელ კვალზე დააკავა და ბრალი განზრახ მკვლელობისთვის წარუდგინა.
გერმანიის ქალაქებში – მიუნსტერში, აუგსბურგსა და ბრემენში, სამი თვის განმავლობაში ქვიარ ადამიანებზე სამი სასტიკი თავდასხმა მოხდა. ერთ-ერთი ასეთი შემთხვევის შედეგად ტრანსგენდერი კაცი, მალტე გარდაიცვალა. მან ლესბოსელი ქალების დაცვა სცადა, რომლებსაც ავიწროებდნენ და შეურაცხყოფდნენ. თავდამსხმელმა მალტეს დაარტყა, კაცი ასფალტზე დაეცა და თავის ტვინის მძიმე დაზიანება მიიღო. მიღებული ტრავმისგან ის, 6 დღის შემდეგ, კომაში მყოფი გარდაიცვალა.
ამ ფაქტმა გერმანიის მაცხოვრებლების შეშფოთება გამოიწვია. ქვეყნის მმართველი სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ერთ-ერთმა ლიდერმა, სასკია ესკენმა ტვიტერზე დაწერა:
“ეს ინციდენტი არის სასტიკი შეხსენება იმისა, რომ სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულები ქვიარ ადამიანების წინააღმდეგ გრძელდება. ყოველ კვირა, ყოველ დღე”.
სტატისტიკურად, გერმანიაში დღეში 2 ანტი-ქვიარ თავდასხმა ფიქსირდება, თუმცა ქვეყნის შინაგან საქმეთა სამინისტრო აღიარებს, რომ რეალური რიცხვი ბევრად მეტია. ორგანიზაცია ლესბოსელებისა და გეების ასოციაცია (LSVD), ასევე, პოლიცია, მიიჩნევს, რომ შემთხვევების 90% არ არის აღრიცხული. ბევრი თავდასხმა კრისტოფერ ქუჩის დღის მარშებს ემთხვევა. კრისტოფერ ქუჩის დღე ლგბტქი პრაიდების სახელწოდებაა, რომელიც რამდენიმე გერმანულენოვან ქვეყანაში ტარდება.
“ხილვადობა ყოველთვის დაკავშირებულია საფრთხესთან. სამწუხაროდ, ქვიარ ადამიანების ყოველი საჯარო შეკრება მათ რისკის ქვეშ აყენებს. ჩვენ გულწრფელები უნდა ვიყოთ ამასთან დაკავშირებით. თუმცა, პრობლემა მხოლოდ კრისტოფერ ქუჩის დღის მოვლენები არ არის. თავდასხმები ხდება ყოველდღე, დღის ყოველ მონაკვეთში, ყველაზე გადატვირთული ქუჩებიდან ყველაზე ვიწრო ჩიხებამდე. ხდება მეტროში, ავტობუსში, სკოლის ეზოში, კომპანიებში, კლუბებსა და სავაჭრო ცენტრებში. სასტიკად ჟღერს, მაგრამ სამწუხაროდ, არასდროს ვართ ჭეშმარიტად უსაფრთხოდ“, — განაცხადა DW-სთან ინტერვიუში ლესბოსელებისა და გეების ასოციაციის ფედერალური საბჭოს წევრმა, ალფონსო პანტისანომ.
DW-ის ცნობით, გერმანიის კრიმინალური პოლიციის ფედერალური ოფისი ანტი-ქვიარ დანაშაულებს “გენდერული/სექსუალური იდენტობის” კატეგორიაში მხოლოდ 2020 წლიდან აღრიცხავს. ამ და სექსუალური ორიენტაციის ნიშნით ჩადენილი დანაშაულების სტატისტიკა მნიშვნელოვნად გაზრდილია — 66% და 50%-ით. თავდასხმები, რომლებშიც მთავარი ფაქტორი ტრანსგენდერი ადამიანების მტრობაა, ცალკე არ აღირიცხება.
ბერლინში პოლიცია შემთხვევების საშუალოზე მაღალ რაოდენობას აფიქსირებს და ქვიარ დანაშაულებზე კარგად მუშაობს, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ გერმანიის სხვა ქალაქებში მსგავსი დანაშაულები არ ხდება.
“თუ მიუნხენის, შტუტგარტის ან ფრანკფურტის პოლიციაში მივალ და ვიტყვი, რომ სექსუალური ორიენტაციის გამო თავს დამესხნენ, ეს შეიძლება ჩაიწეროს ისე, როგორც ფიზიკური შეურაცხყოფა. აქედან გამომდინარე, ქვიარ თავდასხმა სტატისტიკიდან ქრება. ბერლინში სხვაგვარადაა. დედაქალაქში პოლიციას ამ საკითხთან დაკავშირებით ბევრი ტრენინგი აქვს გავლილი“, — აცხადებს ალფონსო პანტისანო.
ტრანსგენდერი კაცის, მალტეს გარდაცვალებამ ჰომოფობიური დანაშაულების ჩამდენ პირებთან დაკავშირებით დებატები გამოიწვია. ზოგიერთი გახმაურებული თავდასხმა ახალგაზრდა კაცების, ზოგიერთი მუსლიმისა და გერმანიაში მიგრირებული ადამიანის მიერაა ჩადენილი. ფსიქოლოგმა და მწერალმა, აჰმად მანსუნმა, რომელიც ყურადღებას ისლამზე ამახვილებს, გერმანულ მედია Bild-ს მიუნსტერში სავარაუდო ჩეჩენ დამნაშავეზე მიუთითა:
“ჰომოსექსუალების სიძულვილი ჩეჩენ, ავღანელ და სირიელ კაცებში გავრცელებულია. ამ ქვეყნებიდან მიგრაციის ზრდასთან ერთად, გერმანიაში ჰომოფობიაც იზრდება”, — განაცხადა მან.
გერმანიის კრიმინალური პოლიციის ფედერალური ოფისის მწირი მონაცემები აჩვენებს, რომ ტრანსგენდერ ადამიანებს უცხო და რელიგიური იდეოლოგიები უქმნიან საფრთხეს, მაგრამ უპირველეს ყოვლისა, საფრთხე ულტრამემარჯვენე სოციალური გარემოდან მოდის. “გენდერული/სექსუალური იდენტობის” და “სექსუალური ორიენტაციის” კატეგორიის დანაშაულების უმეტესობა მემარჯვენე დამნაშავეების ჩადენილია. თუმცა, არ შეიძლება მათ მიეწეროთ ყველა დანაშაული, რაც მიგვითითებს იმაზე, რომ ჰომოფობიური თავდასხმები პრობლემას წარმოადგენს მთლიანი საზოგადოებისთვის.
ტრანსგენდერი კაცის სიკვდილმა ქალაქ მიუნსტერში პოლიტიკოსების შეშფოთება გამოიწვია. გერმანიის ფედერალური მთავრობის კომისარმა სექსუალური და გენდერული მრავალფეროვნების მიღების საკითხებში, სვენ ლემანმა, სხვადასხვა ასოციაციაში ტრანსფობიისა და ჰომოფობიის წინააღმდეგ სამოქმედო გეგმა გაგზავნა. ასეთ პროექტს დიდი ხნის განმავლობაში ითხოვდნენ.
სხვა ქვეყნებთან შედარებით, ლგბტქი უფლებების საკითხებში გერმანია ბევრად უკან არის. მაგალითად, აქ ტრანსგენდერ და ჰომოსექსუალი ადამიანებს ჯერ კიდევ არ შეუძლიათ გახდნენ სისხლის დონორები.
2021 წელს, 16 ფედერაციული მხარის შინაგან საქმეთა მინისტრების კონფერენციაზე ჰომოფობიურ და ტრანსფობიურ ძალადობასთან საბრძოლველად სამუშაო ჯგუფის შექმნა გადაწყდა, თუმცა ამ თემაზე შეხვედრა პირველად 2022 წლის სექტემბერში გაიმართა.
“ეს ნიშნავს, რომ პოლიტიკოსებს ამ საკითხთან დაკავშირებით მთელი წელი არაფერი გაუკეთებიათ. ჩვენ ვცხოვრობთ ქვეყანაში, რომელსაც აქვს პრეტენზია, რომ მხარს უჭერს მრავალფეროვნებას. ჩემი აზრით, გერმანიას მრავალფეროვნების პრობლემა აქვს. ჩვენ ამაზე უნდა ვისაუბროთ”, — აღნიშნა ლესბოსელებისა და გეების ასოციაციის ფედერალური საბჭოს წევრმა, ალფონსო პანტისანომ.
სოციალური მედიის პლატფორმა ტიკტოკი გენდერული ნაცვალსახელებისა და მიმართვის ფორმის არასწორი გამოყენების, ტრანსგენდერი ადამიანისთვის დაბადებისას მინიჭებული სახელის გამოყენების, მიზოგინიის და ,,გარდაქმნის თერაპიის” მხარდამჭერი კონტენტის წინააღმდეგ ბრძოლას იწყებს და ამისთვის საიტის წესდება განაახლა. ტიკტოკმა აღნიშნული გადაწყვეტილება გენდერული სამართლიანობის დაცვის ჯგუფ – UltraViolet-ისა და GLAAD-ის რეკომენდაციების შემდეგ მიიღო.
„სიძულვილის შემცველი, აკრძალული იდეოლოგიების წინააღმდეგ მეტად ცხადი წესდების შემოღება გადავწყვიტეთ, რაც ტრანსგენდერი ადამიანისთვის დაბადებისას მინიჭებული სახელის გამოყენებას, გენდერული მიმართვის არასწორ გამოყენებას, მიზოგინიასა და „გარდაქმნის თერაპიის“ მხარდამჭერი მასალების აკრძალვას გულისხმობს. ისიც უნდა ითქვას, რომ მსგავსი იდეოლოგია ტიკტოკზე დიდი ხანია დაუშვებელია, თუმცა კონტენტის შემქმნელებისა და სამოქალაქო ორგანიზაციებისგან გავიგეთ, რომ ამ ყველაფრის სამოქმედო წესდებაში გაწერა აუცილებელია. ამავდროულად, ვიმედოვნებთ, რომ უკვე ხელმისაწვდომი ფუნქცია, რომელიც ადამიანებს ნაცვალსახელის მითითების შესაძლებლობას აძლევს, ურთიერთპატივისცემაზე დამყარებულ ინკლუზიურ დიალოგს ხელს უწყობს.“ – ვკითხულობთ ტიკტოკის განცხადებაში.
GLAAD-ის აღმასრულებელი დირექტორის, სარა ქეით ელისის თქმით, „ქსელში ტრანსფობიური კომენტარების გამოყენება ან „გარდაქმნის თერაპიის“ მხარდაჭერა რეალურ სივრცეებშიც საფრთხეს ქმნის. ტიკტოკის განახლებული წესდება ლგბტქი ადამიანების ონლაინ უსაფრთხოებას ბევრად გაზრდის, რაც სხვა სოციალური ქსელებისთვისაც მაგალითი უნდა იყოს“.
წყარო: GLAAD
