თამარ რუხაძე

20 თებერვალს, სოციალური ქსელების საშუალებით, საეკლესიო პირზე ძალადობის ამსახველი ვიდეო გავრცელდა, რომლის მიხედვითაც თავდასხმა ჰომოფობიურ ნიადაგზე მოხდა. გავრცელებული ვიდეო სხვადასხვა მედიასაშუალებამ ეთიკური სტანდარტების დარღვევებით გაავრცელა, რასთან დაკავშირებითაც საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ განცხადება გააკეთა და მედიის წარმომადგენლებისთვის რეკომენდაციები გააჟღერა.

ქვიარი საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის თავმჯდომარეს, თამარ რუხაძეს ესაუბრა და ძალადობის ვიდეოს გავრცელებასთან დაკავშირებით გასათვალისწინებელი რეკომენდაციების შესახებ ჰკითხა. თამარ რუხაძის თქმით, მედიისთვის უმთავრესი ძალადობის მსხვერპლის ინტერესების დაცვა და რისკების მაქსიმალურად შემცირება უნდა იყოს.

„დილით ქარტიის საბჭომ ერთი განცხადება უკვე გაავრცელა, იმ დროისთვის ღია ინტერვიუ ჯერ კიდევ არ იყო გავრცელებული, მაგრამ სოციალურ მედიაში უკვე ვრცელდებოდა ძალადობის ამსახველი ვიდეო. სხვადასხვა სახის დარღვევასთან გვქონდა საქმე, იყო შემთხვევები, როცა ძალადობის მონაწილე პირები იდენტიფიცირებულები იყვნენ, მაგრამ იმ ვიდეოების ნაწილშიც კი, რომლებშიც სახეები დაფარული იყო, სახელები და გვარები ისმოდა. მსგავს შემთხვევებში არც ადამიანის ვიზუალური იდენტიფიცირება არის მართებული და არც მისი ვინაობის გაჟღერება. მსგავსი შემთხვევების სწორად გაშუქება განსაკუთრებით საფრთხილო სოციალური მედიის ეპოქაშია, როცა ადამიანის სახელის და გვარის დასახელებაც კი რისკების შემცველია, რადგან ინტერნეტში მასალა ხელახლა ვრცელდება და ადამიანს ტრავმა უახლდება, დამატებითი საფრთხეები ექმნება.

ძალადობის მსხვერპლი მედიამ ერთმნიშვნელოვნად უნდა დაიცვას, ეს არაერთ სახელმძღვანელოშიც არის მოცემული და თითქოს იმის გააზრებაც უნდა მომხდარიყო, რომ ძალადობის მსხვერპლს უნდა ვიცავდეთ, მაგრამ მაინც, ისევ დარღვევებთან გვაქვს საქმე. 

არ აქვს მნიშვნელობა ასაკს და გენდერს, როცა ძალადობაგამოვლილ ადამიანთან ვსაუბრობთ, მისი ინტერესები მაქსიმალურად უნდა გავითვალისწინოთ და რისკები სწორად შევაფასოთ.“ – აღნიშნა თამარ რუხაძემ.

მოგვიანებით, მედიასაშუალებებმა ძალადობაგამოვლილ ადამიანთან ინტერვიუც გაავრცელეს, რომელშიც რესპონდენტი იდენტიფიცირებულია. ეთიკის ქარტიის თავმჯდომარის შეფასებით, ჰომოფობიური განცხადებების პირდაპირი გავრცელება განსაკუთრებით საფრთხის შემცველი იმ სიტუაციაშია, როცა ქვეყანაში ჰომოფობიური გარემოა და, შესაძლოა, არასწორი გაშუქებით სტიგმის გამყარებას ხელი შევუწყოთ.

„ვიდეოში ისმის ჰომოფობიური მოწოდებები და ფრაზებიც, რაც ასევე უნდა დაიფაროს, რადგან იმ პირობებში, როცა ჰომოფობიური გარემოა, კიდევ უფრო დიდი საფრთხეების წინაშე ვართ. არასწორი გაშუქება აძლიერებს სტერეოტიპებს, იწვევს სტიგმას. მედიის მხრიდან ადამიანის კომენტარის „მძიმე აღიარებად“ შეფასება საფრთხის წინაშე აყენებს ლგბტქი თემს.

ეკლესიაში მიმდინარე პროცესები და პრობლემები აუცილებლად უნდა გაშუქდეს, მაგრამ უნდა დავფიქრდეთ, შეიძლება თუ არა, ამბავი მოვყვეთ ისე, რომ მსხვერპლის ინტერესები არ დავაზიანოთ. 

თავიდან, ვიდეო რომ გავრცელდა, კონტექსტი, ძალადობის დეტალები, მათ შორის, ინციდენტის დრო, შინაარსი გათვალისწინებული არ ყოფილა და შეიქმნა შთაბეჭდილება, რომ მედიას არც უცდია დეტალები უკეთ გაერკვია. ამბის გადამოწმების, დეტალების უკეთ გარკვევის, დამატებითი ინფორმაციის მოძიების და განმარტებების გარეშე, სოციალურ მედიაში გავრცელებული მასალის პირდაპირ გამოქვეყნება დაუშვებელია. 

მოგვიანებით გავრცელებული ღია ვიდეო, რომელშიც ძალადობაგამოვლილი ადამიანი საუბრობს, ცალკე პრობლემების შემცველია. არ აქვს მნიშვნელობა იმას, რომ რესპონდენტი სრულწლოვანია, მედია უნდა დაფიქრდეს, ადამიანს ცხადად ესმის თუ – არა, გააზრებული თუ აქვს შედეგები, რომელიც შესაძლოა ინტერვიუმ მოიტანოს. რესპონდენტს უნდა ავუხსნათ ის მასშტაბი, რაც ტელევიზიის საშუალებით ვიდეოს გავრცელებას აქვს. რესპონდენტის თანხმობის შემთხვევაშიც, შეიძლებოდა ამ ამბის პირის იდენტიფიცირების, რისკების მაქსიმალურად შემცირებით გაშუქება. 

ამ შემთხვევაში, საზოგადოებას რესპონდენტის გარეგნობის, მისი სახელისა და გვარის გაგება, არავითარ დამატებით ინფორმაციას არ აძლევს. 

ამ ამბის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ნაწილი გარცელებული განცხადებებისას ბალანსის დაცვაა, როცა საჯარო პირების კომენტარს, მოსაზრებას ვავრცელებთ, რომელიც სიძულვილის ენას, დისკრიმინაციის ნიშნებს, დაუზუსტებელ ინფორმაციას შეიცავს, მედია ვალდებულია, საკუთარი პოზიცია დააფიქსიროს, შეფასება გააკეთოს და არ გახდეს სიძულვილის ენის გამტარი“.