2022 წელი იწურება და დროა, თვალი გადავავლოთ, რა შეიცვალა მსოფლიოში ლგბტქი უფლებებისა და ადამიანთა თანასწორობის კუთხით, ასევე რა მნიშვნელოვანი მოვლენები მოხდა ქვიარ ადამიანების ხილვადობის თვალსაზრისით ხელოვნებასა და სპორტში.

ქორწინების თანასწორობა

• სლოვენიაში თანასწორი ქორწინება და შვილად აყვანა დაკანონდა. სლოვენია აღმოსავლეთ ევროპის პირველი ქვეყანა გახდა, რომელმაც თანასწორი ქორწინება და შვილად აყვანის შესაძლებლობა დააკანონა. სლოვენია, რომელიც იუგოსლავიის დაშლის შედეგად ჩამოყალიბდა, ევროპის პირველი ყოფილი კომუნისტური ქვეყანაა, სადაც აღნიშნული გადაწყვეტილება მიიღეს. სლოვენიის მეზობელი ქვეყნების დიდი ნაწილი სამოქალაქო პარტნიორობასა და ერთი და იმავე სქესის წყვილების ქორწინებას არ ცნობს.
• კუბამ ერთი და იმავე სქესის წყვილების ქორწინება დააკანონა. კუბამ ისტორიულ რეფერენდუმზე ერთი და იმავე სქესის მქონე წყვილების ქორწინება დააკანონა. 27 სექტემბერს, ქვეყნის ეროვნულმა საარჩევნო საბჭომ განაცხადა, რომ კუბელებმა მხარი დაუჭირეს საოჯახო კოდექსს, რომელიც კუნძულზე უმცირესობების დაცვის გაძლიერებას ისახავს მიზნად.
• ანდორა 33-ე ქვეყანა გახდა, რომელმაც თანასწორი ქორწინება აღიარა. სახელმწიფომ ერთი და იმავე სქესის წყვილებს სამოქალაქო ქორწინების უფლება ფარული კენჭისყრის შედეგად მიანიჭა. ანდორაში სამოქალაქო პარტნიორობის ფორმირება 2014 წლიდან იყო შესაძლებელი, ქორწინების თანასწორობის საკანონმდებლო ინიციატივა კი პარლამენტმა პირველად 2020 წელს განიხილა, თუმცა კანონის მიღებას ათი უშედეგო მცდელობა უძღოდა წინ.
• აშშ-ის სენატმა ქორწინების თანასწორობის დასაცავად ახალი კანონპროექტი მიიღო. 29 ნოემბერს, აშშ-ის სენატმა მიიღო კანონპროექტი, რომელიც დაიცავს ერთი და იმავე სქესის ადამიანების ქორწინების ფედერალურ აღიარებას. ეს კანონპროექტი შტატებს ერთი და იმავე სქესის ადამიანების და რასებსშორისი ქორწინებების შეზღუდვას ვერ უკრძალავს, თუკი უზენაესმა სასამართლომ მათ ამის უფლება მისცა, თუმცა ის დაავალდებულებს ფედერალურ მთავრობას, აღიაროს ქორწინება, თუკი ის კანონიერი იყო იმ შტატში, რომელშიც შესრულდა.
• გარდა ამისა, ქორწინების თანასწორობა ძალაში შევიდა მექსიკაში (გარდა გერეროს შტატისა, სადაც ის მხოლოდ ზოგიერთ მუნიციპალიტეტშია ხელმისაწვდომი), ჩილეში (2022 წლის 10 მარტიდან) და შვეიცარიაში (2022 წლის 1 ივლისიდან).

ჰომოსექსუალობის დეკრიმინალიზაცია

• 2022 წელს ჰომოსექსუალობის დეკრიმინალიზაცია მოხდა ანტიგუა და ბარბუდაში, სენტ-კიტსი და ნევისში, ბარბადოსსა და სინგაპურში:
  • 5 ივლისს, აღმოსავლეთ კარიბის უზენაესმა სასამართლომ დაადგინა, რომ კანონმდებლობისის ის სექციები, რომლებიც ერთი და იმავე სქესის პარტნიორებს შორის თანხმობაზე დაფუძნებულ ინტიმურობას არალეგალურად ცნობდა, იყო არაკონსტიტუციური. ამ დადგენილებით, სასამართლომ შექმნა პრეცედენტი, რომ კონსტიტუციით განსაზღვრული სქესის ნიშნით დისკრიმინაციის საწინააღმდეგო კანონები ასევე ფარავს სექსუალურ ორიენტაციასა და გენდერულ იდენტობას, ამიტომაც ხელისუფლებას არ შეუძლია ისეთი კანონების გატარება, რომლებიც ამ ნიშნებით ახდენს დისკრიმინაციას. შედეგად, ჰომოსექსუალობის დეკრიმინალიზაცია მოხდა ანტიგუა და ბარბუდაში.
  • 29 აგვისტოს, აღმოსავლეთ კარიბის უზენაესმა სასამართლომ გააუქმა „პიროვნების წინააღმდეგ დანაშაულების აქტის“ 56-ე და 57-ე სექციები, რომლებიც კრძალავდა „მამათმავლობის საზარელ დანაშაულს“. შედეგად,  სენტ-კიტსი და ნევისში ზრდასრულ კაცებს შორის თანხმობის საფუძველზე შემდგარი სქესობრივი აქტი აღარ არის არალეგალური.
  • 2022 წლის დეკემბერში, ბარბადოსში არაკონსტიტუციურად გამოცხადდა კანონები „მამათმავლობისა“ და „უხამსი ქცევის“ შესახებ და ისინი „სქესობრივი დანაშაულების აქტიდან“ ამოიღეს. მანამდე ბარბადოსში ერთი და იმავე და სხვადასხვა სქესის პარტნიორებს შორის ანალური და ორალური სექსი კრიმინალიზებული იყო. „მამათმავლობა“ ისჯებოდა სამუდამოდ თავისუფლების აღკვეთით, ხოლო „უხამსი ქცევის“ მაქსიმალური სასჯელი იყო 10 წლით თავისუფლების აღკვეთა, თუკი აქტი 16 წელს გადაცილებულ ადამიანთან იქნებოდა.
  • 2022 წლის ნოემბერში სინგაპურმა ოფიციალურად გააუქმა ქვეყნის კანონმდებლობის სექცია 377A, რომელიც კრძალავდა ერთი და იმავე სქესის კაც პარტნიორებს შორის სექსუალურ აქტივობას.

ანტიდისკრიმინაციული კანონი

• 2022 წლის 30 ივნისს ესპანეთის პარლამენტმა მიიღო ანტიდისკრიმინაციული კანონი, რომელიც „ზეროლოს კანონის“ სახელითაა ცნობილი. ამ კანონამდე, ესპანეთში დასაქმებისას სექსუალური ორიენტაციის საფუძველზე დისკრიმინაცია არალეგალური იყო 1995 წლიდან, თუმცა აქამდე გენდერული იდენტობის ნიშნით დისკრიმინაცია არ იყო აკრძალული ქვეყნის მასშტაბით.

გარდაქმნის თერაპია

• 2022 წელს ე.წ. „გარდაქმნის თერაპია“ — ფსევდომეცნიერული პრაქტიკა, რომელიც ცდილობს ადამიანის სექსუალური ორიენტაციის, გენდერული იდენტობისა და გენდერული ექსპრესიის შეცვლას, რათა ის ჰეტეროსექსუალურ და სისგენდერულ ჩარჩოებს მოერგოს — აიკრძალა კანადაში, საფრანგეთში, საბერძნეთში (მხოლოდ არასრულწლოვანების ჩართულობა), ახალ ზელანდიაში, ისრაელში (აეკრძალათ სამედიცინო მუშაკებს), ვიეტნამსა და მექსიკის დედაქალაქ მეხიკოში. გარდა ამისა, პარაგვაიში აიკრძალა მენტალური ჯანმრთელობის საკითხების დიაგნოსტირება მხოლოდ სექსუალურ იდენტობაზე დაყრდნობით. ამ დროისთვის „გარდაქმნის თერაპია“ აკრძალულია 22 ქვეყანაში, მათგან 7-ში კი ამ პრაქტიკით დაკავება ეკრძალება უკლებლივ ყველას.

სერბეთში ევროპრაიდი 2022 ჩატარდა

EuroPride 2022 სერბეთის დედაქალაქ ბელგრადში გაიმართა. ძალადობრივი, ჰომოფობიური ჯგუფების საპროტესტო გამოსვლების, ეკლესიის წინააღმდეგობისა და ხელისუფლების მხრიდან ევროპრაიდის მარშის აკრძალვის არაერთი მცდელობის მიუხედავად, ღონისძიებამ მშვიდობიანად ჩაიარა.

მსვლელობა დაგეგმილ დროს, პოლიციის გაძლიერებული დაცვითა და სხვადასხვა ქვეყნის ლგბტქი ორგანიზაციების ჩართულობით დაიწყო. მარშს წარმომადგენლები საქართველოდანაც ესწრებოდნენ, მათ შორის, Tbilisi Pride.

ხელოვნება და კულტურა

• არიანე დებოუზი გახდა პირველი ფერადკანიანი ქვიარ ქალი და პირველი აფრო-ლათინოამერიკელი, რომელმაც ოსკარი მოიგო. მან ეს ჯილდო სტივენ სპილბერგის West Side Story-ში ანიტას როლის შესრულებისთვის გადაეცა.
• უილოუ ფილი გახდა პირველი ღიად ტრანსგენდერი ადამიანი, რომელმაც RuPaul’s Drag Race-ის რეგულარული სეზონი მოიგო აშშ-ში.
• ანიმაციურ სერიალ Peppa Pig-ში პირველად გამოჩნდა ერთნაირსქესიანი წყვილი — პოლარულ დათვ პენის დედები.
• გამოვიდა ფილმი Bros — დიდი სტუდიის მიერ გადაღებული პირველი გეი რომანტიკული კომედია, რომელიც მთლიანად ლგბტქი მსახიობებისგან შედგება.
• უოლტ დისნეის ანიმაციურმა სტუდიამ შექმნა პირველი ღიად ლგბტქი მთავარი გმირი — Strange World-ის პერსონაჟი ითან კლეიდი, რომელიც ღიად გეი კაცია.
• სიმღერით Unholy კიმ პეტრასი გახდა პირველი ღიად ტრანსგენდერი ქალი, სემ სმიტი კი — პირველი ღიად არაბინარული ადამიანი, რომელებმაც Billboard-ის „ყველაზე ცხელ 100-ეულში“ პირველი ადგილი დაიკავეს.

იხილეთ აგრეთვე: 15 საუკეთესო სიმღერა, რომელიც ქვიარ მუსიკოსებმა 2022 წელს გამოსცეს

სპორტი

• მოცურავე ლია თომასი გახდა პირველი ღიად ტრანსგენდერი სპორტსმენი, რომელმაც აშშ-ის National Collegiate Athletic Association-ის I დივიზიის ეროვნული ჩემპიონატი მოიგო სპორტში — მან ქალების 500 ფრისტაილში პირველი ადგილი დაიკავა დროით 4:33.24.
• იგორ ბენევენუტო გახდა FIFA-ს დონის პირველი საფეხბურთო მსაჯი, რომელიც გეიდ დაქამინგაუთდა.
• ნადეჟდა კარპოვა გახდა რუსეთის ეროვნული გუნდის პირველი ღიად გეი სპორტსმენი.
• ელია გრინი გახდა პირველი ოლიმპიელი, ვინც ტრანს* კაცად დაქამინგაუთდა.