აბორტის უფლება

ამერიკაში, ჯორჯიის შტატის სასამართლომ გააუქმა კანონი, რომელიც აბორტს ორსულობის მეექვსე კვირის ვადიდან კრძალავდა. სასამართლომ ეს ჩანაწერი არაკონსტიტუციურად ცნო. 2019 წელს მიღებულ კანონში ეწერა, რომ მას შემდეგ, რაც ემბრიონის გულის აქტივობა გამოვლინდებოდა, აბორტი მყისიერად იკრძალებოდა. ასეთ ვადად კი 6 კვირა იყო მიჩნეული. ეს ჩანაწერი ერთ-ერთი ყველაზე მკაცრი აღმოჩნდა ქვეყნის მასშტაბით, რამაც მოსახლეობაში მასობრივი პროტესტი გამოიწვია.

მოსამართლე რობერტ მაკბერნის გუშინდელი, 15 ნოემბრის გადაწყვეტილებით, ეს კანონი ბათილდება და აბორტზე წვდომა ორსულობის 22 კვირამდე კვლავ ლეგალური ხდება. გადაწყვეტილება ძალაში მიღებისთანავე შევიდა. 

სასამართლოს ეს პოზიცია განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმის გამოც, რომ მიმდინარე წლის ივნისში ამერიკის შეერთებული შტატების უზენაესმა სასამართლომ აბორტის კონსტიტუციური უფლება გააუქმა. კანონის ძალაში შესვლის შემდეგ, ორსულობის შეწყვეტის საკითხი თითოეულ შტატს თავად უნდა გადაეწყვიტა.

ფულტონის ოლქის სასამართლოში სარჩელი საადვოკატო ჯგუფმა SisterSong Women of Color შეიტანა. ჯგუფი ფერადკანიან ქალებს აძლიერებს და რეპროდუქციული სამართლიანობის მისაღწევად იბრძვის.

სარჩელი ამტკიცებს შტატის “გულისცემის კანონპროექტის” არაკონსტიტუციურობას. მოსარჩელეების განცხადებით, აბორტის აკრძალვა ორსულობის ექვსი კვირის ვადაზე ქალებს არჩევანს არ უტოვებს და თავიანთ სხეულებზე ავტონომიას უკარგავს. ექვს კვირამდე ორსულობისას ზოგმა ქალმა არც იცის მიმდინარე ორსულობის შესახებ. შესაბამისად, ამ პირობებში ქალებისთვის  არჩევანის გაკეთება შეუძლებელი ხდება.

SisterSong Women of Color აღმასრულებელი დირექტორის, მონიკა სიმპსონის განცხადებით, მნიშვნელოვანია, რომ ჯორჯიის შტატში მცხოვრებმა ადამიანებმა დაინახონ მსგავსი ტიპის გამარჯვებები. 

“გრძელი გზის შემდეგ, როგორც იქნა, შეგვიძლია ვიზეიმოთ აბორტის უკიდურესი აკრძალვის გაუქმება ჩვენს შტატში. მიუხედავად იმისა, რომ მივესალმებით აკრძალვის დასრულებას, გვგონია, რომ აღნიშნული შეზღუდვა თავიდანვე არ უნდა დაწესებულიყო”, – აცხადებს სიმპსონი. 

ჯგუფის განცხადებით, აბორტთან დაკავშირებული ახალი ხედვა ქალებს თავიანთ სხეულებზე ავტონომიას დაუბრუნებს.

არაკომერციული ორგანიზაციაში Planned Parenthood Southeast, რომელიც აშშ-ში რეპროდუქციული ჯანმრთელობის დაცვას უზრუნველყოფს, აცხადებენ, რომ კონსულტაციას იურისტებთანაც გადიან, რათა დაუყოვნებლივ აღადგინონ ეს მომსახურება. ორგანიზაციის ვიცე-პრეზიდენტის, ემი კენედის განცხადებით, მას შემდეგ, რაც აბორტის აკრძალვა გაუქმდა, პაციენტების ზარები არ წყდება. ისინი ექიმებთან პროცედურის ჩასატარებლად საჭირო კონსულტაციას ითხოვენ.

ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეამ აბორტის უფლების დაცვის შესახებ, მათ შორის, ქალთა უფლებადამცველთა, სერვისით მოსარგებლე მოქალაქეთა და ჯანდაცვის სერვისის მიმწოდებელი ორგანიზაციების დასაცავად რეზოლუცია მიიღო.

რეზოლუციაში ნათქვამია, რომ ის ადამიანები, რომლებიც აბორტის უფლებით სარგებლობის შესახებ საუბრობენ ან იყენებენ და სხვა ადამიანებისთვის უფლებით სარგებლობის შესაძლებლობას ქმნიან, თავდასხმის სამიზნეები არიან. ამასთან, არჩევანის თავისუფლების მოწინააღმდეგე ინდივიდები და ორგანიზაციები თავდამსხმელის როლში გვევლინებიან და საკუთარი საქმიანობის არჩევანის თავისუფლების მხარდამჭერ ქმედებად გასაღებას ცდილობენ.

რეზოლუციის თანახმად, „თავდასხმის ფორმები სტიგმატიზებას, მიკერძოებული, არასწორი ინფორმაციის მიწოდებას, ფსიქოლოგიურ ზეწოლას, მანიპულაციას, სირცხვილისა და დანაშაულის შეგრძნების გაღვივებას, მათ შორის, იმ კლინიკების მხრიდან ზეწოლას მოიცავს, რომლებსაც ქალები აბორტისთვის მიმართავენ. ეს ქმედებები არჩევანის თავისუფლების მოწინააღმდეგე იმ ინდივიდებისა და ორგანიზაციების მიერ არის წახალისებული, რომლებიც თავს სახელმწიფო უწყების თუ თავისუფალი არჩევანის უფლების დამცველებად ასაღებენ. ამასთან, თავისუფალი არჩევანის მხარდამჭერი აქტივისტები და ჯანდაცვის სფეროს წარმომადგენლები მუქარის, ონლაინ და რეალური შეურაცხყოფის, ცილისწამების კამპანიების, სამართლებრივი დევნის სამიზნე არიან“.

ასამბლეა შეშფოთებას გამოთქვამს იმ თავდასხმებისა და ძალადობის გამო, რომელიც აბორტის უფლებით მოსარგებლე ადამიანების, ჯანდაცვის პროფესიონალების, ასევე ქალთა უფლებადამცველებისკენ არის მიმართული და „კიდევ ერთხელ ამბობს, რომ ქალების სქესობრივი და რეპროდუქციული ჯანმრთელობისა და უფლებების დაცვა ადამიანთა უფლებების განუყოფელი ნაწილია და გენდერული თანასწორობის მიმართულებით ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პრიორიტეტი უნდა იყოს“.

ასამბლეა გმობს არჩევანის თავისუფლების წინააღმდეგ მიმართულ თავდასხმებს და ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების შელახვას, მათ შორის, პირადი და ოჯახური ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებების შელახვას, გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლების შელახვას და რეზოლუციაში ნათქვამია, რომ  „შესაძლოა, ეს თავდასხმა ქალთა უფლებებისა და გენდერული თანასწორობის წინააღმდეგ მიმართული ზოგადი ზეწოლის ნაწილიც იყოს, რასთან გამკლავებაც გლობალურ ამოცანად უნდა იქცეს“.

საპარლამენტო ასამბლეა ევროსაბჭოს წევრ ქვეყნებს მოუწოდებს, რომ კანონიერ აბორტზე ხელმისაწვდომობა და სწორი ინფორმაციის მიწოდება უზრუნველყონ, ამ გარანტიის შესაქმნელად კი სისხლის სამართლის ან სხვა სახის სანქციები დააწესონ. ამასთან, რეზოლუციაში ნათქვამია, რომ აუცილებელია ონლაინ აქტივობები, არჩევანის თავისუფლების მოწინააღმდეგე ჯგუფების მხრიდან არასწორი თვითრეპრეზენტაციის აღკვეთა, ჯანდაცვის დაწესებულებებში ბუფერული ზონების შექმნა, რომლებიც სანდო ინფორმაციის მიწოდებაზე აიღებენ პასუხისმგებლობას, რათა ჯანდაცვის სერვისების მხრიდან ზეწოლა გამოირიცხოს. გარდა ამისა, ევროსაბჭოს წევრმა ქვეყნებმა რეპროდუქციულ უფლებებსა და სერვისებზე, მათ შორის, აბორტის უფლების შესახებ, სანდო ინფორმაციის გავრცელება უნდა უზრუნველყონ და მოქალაქეებს, მათ შორის, სქესობრივი განათლებით, ხელი შეუწყონ, რომ ინფორმირებული გადაწყვეტილება მიიღონ. ასევე, ეფექტურად გამოიძიონ სიძულვილის ენის გამოყენებისა და მუქარის შემთხვევები, რომლებიც უფლებადამცველებს მიემართებათ, ასევე, კანონდამცველთათვის შესაბამისი ტრენინგები ჩაატარონ და სწორი ინფორმაცია მიაწოდონ.