წინა სტატიებში უკვე ვისაუბრეთ, რა არის სექსუალური შევიწროება და განვიხილეთ ისიც, რომ ეს შეიძლება ხდებოდეს სხვადასხვაგან, მათ შორის, სამუშაო ადგილას, საჯარო სივრცეში და ა.შ. გარდა ამისა, მიმოვიხილეთ კონკრეტული საქმეები საქართველოში.

• რა არის სექსუალური შევიწროება?
• სექსუალური შევიწროება სამუშაო ადგილზე
• სექსუალური შევიწროება საჯარო სივრცეში

დღეს მოგიყვებით სექსუალური შევიწროებისგან დაცვის მექანიზმებზე.

სამოქალაქო სამართალწარმოების მექანიზმი

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 363²-ე მუხლის თანახმად, ნებისმიერ პირს, რომელიც თავს დისკრიმინაციის მსხვერპლად მიიჩნევს, უფლება აქვს, სასამართლოში შეიტანოს სარჩელი იმ პირის/დაწესებულების წინააღმდეგ, რომელმაც, მისი ვარაუდით, მის მიმართ დისკრიმინაცია განახორციელა და მოითხოვოს მორალური ან/და მატერიალური ზიანის ანაზღაურება.

სასამართლოსთვის სარჩელით მიმართვა შესაძლებელია 1 წლის განმავლობაში მას შემდეგ, რაც პირმა გაიგო ან პირს უნდა გაეგო იმ გარემოების შესახებ, რომელიც მას დისკრიმინაციულად მიაჩნია. პირს უფლება აქვს, სარჩელით მოითხოვოს დისკრიმინაციული ქმედების შეწყვეტა ან/და მისი შედეგების აღმოფხვრა; მორალური ან/და მატერიალური ზიანის ანაზღაურება.

ადმინისტრაციული სამართალწარმოება

ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 166¹ მუხლის თანახმად, სექსუალური შევიწროება საზოგადოებრივ ადგილებში აკრძალულია და სექსუალური შევიწროების ჩამდენი პირი დაჯარიმდება პოლიციის მიერ.

ჯარიმა 300 ლარია, ხოლო ერთი წლის განმავლობაში სამართალდარღვევის განმეორებით ჩადენა გამოიწვევს დაჯარიმებას 500 ლარის ოდენობით ან გამასწორებელ სამუშაოების 1 თვემდე ვადით.

სექსუალური შევიწროების ჩადენა: არასრულწლოვანის, ორსულის, უმწეო მდგომარეობაში მყოფის, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის მიმართ ან არასრულწლოვანის თანდასწრებით, გამოიწვევს დაჯარიმებას 500 ლარიდან 800 ლარამდე ოდენობით ან ადმინისტრაციულ პატიმრობას 10 დღემდე ვადით ან გამოსასწორებელ სამუშაოებს 1 თვემდე ვადით.

სახალხო დამცველის მექანიზმი

საქართველოს სახალხო დამცველის შესახებ საქართველოს ორგანული კანონის მე-14¹მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის და დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ საქართველოს კანონის მე-6 მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ქვეპუნქტის თანახმად:

• საქართველოს სახალხო დამცველი განიხილავს იმ ფიზიკური ან იურიდიული პირის ან პირთა ჯგუფის განცხადებას და საჩივარს, რომელიც თავს დისკრიმინაციის მსხვერპლად მიიჩნევს.
• აღნიშნული ასევე მოიცავს სექსუალური შევიწროების შემთხვევებს.
• დისკრიმინაციასთან, მათ შორის, სექსუალურ შევიწროებასთან დაკავშირებულ ფაქტებს საქართველოს სახალხო დამცველის თანასწორობის დეპარტამენტი განიხილავს.

სექსუალური შევიწროების სავარაუდო ფაქტის შესწავლის მიზნით, საქართველოს სახალხო დამცველის წარმომადგენელი მიმართავს, მათ შორის, შემდეგ აქტივობებს:

• პირადად ხვდება სავარაუდო მსხვერპლს და სექსუალური შევიწროების ჩამდენს;
• ინფორმაციას წერილობით გამოითხოვს სავარაუდო მსხვერპლისგან და სექსუალური შევიწროების ჩამდენისგან;
• ორივე მხარის თანხმობის შემთხვევაში, მხარეების მონაწილეობით მართავს ზეპირ მოსმენას, რომლის დროსაც, მხარეებს ასევე შეუძლიათ ერთმანეთისთვის კითხვების დასმა;
• პირადად ხვდება საქმესთან დაკავშირებულ მესამე პირებს;
• ინფორმაციას წერილობით გამოითხოვს საქმესთან დაკავშირებული მესამე პირებისგან და ორგანიზაციებიდან;
• საჭიროების შემთხვევაში, შესაბამისი ორგანოს მეშვეობით, ამოწმებს მხარეების მიერ წარმოდგენილი ვიდეო ან აუდიოჩანაწერის ნამდვილობას.
• მხარის მიერ მოთხოვნის შემთხვევაში, საქართველოს სახალხო დამცველი იცავს მის კონფიდენციალურობას მესამე პირებისგან.
• მესამე პირების მიერ მოთხოვნის შემთხვევაში, საქართველოს სახალხო დამცველი იცავს მათ კონფიდენციალურობას მხარეებისგან და მესამე პირებისგან.

საქართველოს სახალხო დამცველისთვის ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულება:

საქართველოს სახალხო დამცველის შესახებ ორგანული კანონის მე-18 მუხლის „ბ“ და „გ“ პუნქტის თანახმად, მათ შორის, სექსუალური შევიწროების ფაქტის შესწავლისას, საქართველოს სახალხო დამცველს უფლება აქვს, ნებისმიერ საჯარო თუ კერძო სამართლის პირს ან ორგანიზაციას მოსთხოვოს, რომ არაუგვიანეს 10 დღის განმავლობაში, წარუდგინონ ნებისმიერი ინფორმაცია — დოკუმენტი ან სხვა მასალა და ასევე, მიიღოს წერილობითი ახსნა-განმარტება, რომელიც მას საქმის შესწავლისთვის სჭირდება.

სამართლებრივი დაცვის მექანიზმების ურთიერთდამოკიდებულება

მსხვერპლმა შესაძლოა გამოიყენოს რამდენიმე სამართლებრივი დაცვის საშუალება — სასამართლო და საქართველოს სახალხო დამცველი, თუმცა, არსებობს გარკვეული შეზღუდვები. კერძოდ, დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, საქართველოს სახალხო დამცველი აჩერებს საქმის წარმოებას, თუ სავარაუდო დისკრიმინაციის იმავე ფაქტის გამო დავას სასამართლო განიხილავს. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით კი, საქართველოს სახალხო დამცველი წყვეტს საქმის წარმოებას, თუ სავარაუდო დისკრიმინაციის იმავე ფაქტის გამო საქმეზე არსებობს სასამართლოს გადაწყვეტილება.

ავტორი: თამარ ავალიანი