სახალხო დამცველი

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა ყოფილ სახალხო დამცველს, ნინო ლომჯარიასა და მის გუნდს, 2022 წლის ადამიანის უფლებების დამცველების გლობალური ჯილდო გადასცა. აღნიშნული ჯილდო სხვადასხვა ქვეყნის კიდევ 10 წარმომადგენელს აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილემ, ურზა ზეიამა და სახელმწიფო მდივნის ასისტენტმა, ერინ ბარკლიმ მიანიჭა.

სახელმწიფო დეპარტამენტის ვებ გვერდზე გამოქვენებული განცხადების იმ ნაწილის მიხედვით, რომელიც ყოფილ ომბუდსმენსა და მის გუნდს ეხება, ვკითხულობთ, რომ ნინო ლომჯარიას ხელმძღვანელობით, სახალხო დამცველის ოფისი ფართოდ მიიჩნეოდა ყველაზე დამოუკიდებელ დემოკრატიულ ინსტიტუტად საქართველოში. მისი პოსტზე ყოფნის განმავლობაში, ზოგჯერ ძლიერი პოლიტიკური ზეწოლის ქვეშ, ომბუდსმენი და მისი გუნდი ადვოკატირებას უწევდნენ ადამიანის უფლებების დაცვის გაძლიერებას ყველასათვის და მათ სრულად შეინარჩუნეს დამოუკიდებლობა. სახალხო დამცველის ოფისის მუშაობა დისკრიმინაციის აღმოსაფხვრელად, ბავშვთა, შეზღუდული შესაძლებლობის პირების, პატიმრების, ლგბტქი+ ადამიანების და რელიგიური უმცირესობების წარმომადგენლების უფლებების დასაცავად, პოლიტიკური მიკერძოების გარეშე იყო მიმართული; იყო დემოკრატიული სახელმწიფოს მშენებლობის მცდელობა, რომელიც თანხვედრაშია მისი მოქალაქეების ევროატლანტიკურ მისწრაფებებთან.

“ჩვენთვის პატივია დავაჯილდოოთ ლაურეატთა ჯგუფი — ათი ადამიანი მსოფლიოს მასშტაბით, რომლებმაც გამოავლინეს ლიდერობა და გამბედაობა, ამავდროულად, ხელს უწყობდნენ და იცავდნენ ადამიანის უფლებებსა და ფუნდამენტურ თავისუფლებებს, ამჟღავნებდნენ და უპირისპირდებოდნენ სახელმწიფოებისა და კერძო სექტორის მიერ უფლებათა დარღვევებს, იცავდნენ გარემოს, აუმჯობესებდნენ მმართველობას, რომ უზრუნველყოფილიყო ანგარიშვალდებულება — ყველაფერი ეს, რათა დაუსჯელობას წერტილი დასმოდა,”— ვკითხულობთ სახელმწიფო დეპარტამენტის განცხადებაში.

ნინო ლომჯარიამ მადლობა გადაუხადა სახელმწიფო დეპარტამენტის, ასევე, საქართველოში აშშ-ის საელჩოსა და სახალხო დამცველის აპარატის თანამშრომლებს.

“დიდი მადლობა ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტის თანამშრომლებს და ამერიკის საელჩოს საქართველოში, რომლებმაც მხარი დამიჭირეს აღნიშნულ ჯილდოზე წარმომედგინა ევროპის რეგიონი. დიდი მადლობა, რა თქმა უნდა სახალხო დამცველის აპარატის თითოეულ თანამშრომელს, ჩემ მოადგილეებს და ყველას, ვისთან ერთადაც ბოლო 5 წელი ვიბრძოდით ადამიანის უფლებების დასაცავად!”, — დაწერა ყოფილმა სახალხო დამცველმა Facebook-ზე.

სახალხო დამცველობის კანდიდატების შეფასების სამუშაო ჯგუფმა სახალხო დამცველობის მსურველი 19 კანდიდატის შეფასების პროცესი დაასრულა. მონაცემების მიხედვით, საუკეთესო შედეგი არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ წარდგენილ კანდიდატებს, ანა აბაშიძესა და ნაზი ჯანეზაშვილს აქვთ.

სამუშაო ჯგუფის დაჯამებული შეფასება ასეთია:

• ანა აბაშიძე — 321
• ნაზი ჯანეზაშვილი — 288
• ნუგზარ კოხრეიძე — 237
• გიორგი ბურჯანაძე — 231
• სერგო მახარაძე — 223
• მარიკა არევაძე — 221
• თინათინ ერქვანია — 221
• გიორგი მარიამიძე — 171
• ლელა გაფრინდაშვილი — 166
• ქეთევან ჩაჩავა — 154
• სოფიო დემეტრაშვილი — 152
• ნიკოლოზ ნიკოლაძე — 105
• ალექსანდრე კობაიძე — 78
• იაგო ხვიჩია — 62
• ჯემალ ნათელაშვილი — 56
• ლევან კოკორაშვილი — 53
• გიორგი ცობეხია — 53
• მაკა მინდიაშვილი — 17
• ევგენია თავაძე — 4

სამუშაო ჯგუფმა კანდიდატები 10-ქულიანი სისტემით, შემდეგი კრიტერიუმებით შეაფასა:

• კეთილსინდისიერება და მაღალი რეპუტაცია;
• მიუკერძოებლობა და დამოუკიდებლობა;
• სათანადო პროფესიული ცოდნა (კვალიფიკაცია, აკადემიური ხარისხი, სამეცნიერო მიღწევები და სხვა);
• პრაქტიკული გამოცდილება ადამიანის უფლებებისა და ფუნდამენტური თავისუფლებების სფეროში.

სახალხო დამცველობის კანდიდატების შეფასების სამუშაო ჯგუფის წევრები დავით ასათიანი, თამარ ზარანდია, ნათია კუპრაშვილი, რაისა ლიპარტელიანი, ელენე რუსეცკაია, არნოლდ სტეფანიანი, ნინო ჩხობაძე, ეკა ციმაკურიძე და ლევან ცუცქირიძე იყვნენ. სამუშაო ჯგუფის მიერ შეფასებული სუბიექტებიდან ოპოზიციის, ფრაქციების, პოლიტიკური ჯგუფებისა და უფრაქციო დეპუტატების 7-კაციანმა ჯგუფმა სახალხო დამცველობის არანაკლებ 7 კანდიდატი 21 ოქტომბრის ჩათვლით უნდა დაასახელოს. სამუშაო ჯგუფის თითოეული წევრის სარეკომენდაციო შეფასებების ნახვა აღნიშნულ ლინკზე შეგიძლიათ.

არასამთავრობო ორგანიზაციების კანდიდატების შერჩევის პროცესში 52 ორგანიზაცია მონაწილეობდა. კანდიდატის ნომინირებისა და შერჩევის სხვა პროცედურების, მათ შორის, კენჭისყრის შედეგად სახალხო დამცველობის 3 კანდიდატი შეირჩა:

• პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის (PHR) ერთ-ერთი დამფუძნებელი, ანა აბაშიძე;
• იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ყოფილი წევრი და ორგანიზაცია სასამართლოს გუშაგის დამფუძნებელი, ნაზი ჯანეზაშვილი;
• სახალხო დამცველის მოქმედი მოადგილე, გიორგი ბურჯანაძე.

მოქმედი სახალხო დამცველის, ნინო ლომჯარიას უფლებამოსილების ვადა 2022 წლის 8 დეკემბერს იწურება და Პარლამენტმა ახალი სახალხო დამცველი 1 დეკემბრამდე, კენჭისყრის შედეგად უნდა შეარჩიოს. სახალხო დამცველის შერჩევისთვის სულ მცირე 90 დეპუტატის მხარდაჭერაა საჭირო.

საქართველოს სახალხო დამცველმა ბავშვთა დაცვის საერთაშორისო დღესთან დაკავშირებით განცხადება გამოაქვეყნა, რომელშიც ბავშვთა სიღარიბის, ბავშვთა მიმართ ძალადობისა და ომის დამანგრეველ შედეგებზეა საუბარი.

„არცერთ ბავშვს არ უნდა უწევდეს ომის სავალალო შედეგების საკუთარ თავზე გამოცდა. უკრაინაში მიმდინარე საომარ მოქმედებებს ასობით ბავშვის სიცოცხლე ემსხვერპლა, ძალიან ბევრი დაშავდა, დაკარგა მშობლები, მოუხდა საცხოვრებელი ადგილის მიტოვება და სამ თვეზე მეტია ომის ტრავმასთან უწევს გამკლავება. შესაბამისად, წელს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, ქმედითი ნაბიჯების გადადგმა საქართველოში მყოფი უკრაინის ომის შედეგად დაზარალებული და იძულებით ადგილნაცვალი ბავშვების მხარდაჭერის, კეთილსაიმედო გარემოთი უზრუნველყოფისა და მათი ოჯახების გაძლიერების მიზნით“, — ნათქვამია სახალხო დამცველის განცხადებაში.

განცხადებაში ყურადღება გამახვილებულია ბავშვთა მიმართ ძალადობის, სარეაბილიტაციო, მხარდამჭერი სერვისების სიმცირისა და ბავშვზე მორგებული გარემოს არარსებობის პრობლემებზე და აღნიშნულია, რომ სახელმწიფო სიღარიბეში მცხოვრებ ოჯახებს მხარდაჭერის პროგრამებით ვერ უზრუნველყოფს.

„ქვეყნის ერთ-ერთ ძირითად გამოწვევად რჩება ბავშვთა სიღარიბის მზარდი მაჩვენებელი. კერძოდ, წინა წელთან შედარებით, 28%-ით გაიზარდა „სოციალურად დაუცველი ოჯახების მონაცემთა ერთიან ბაზაში“ ჩარიცხული ბავშვიანი ოჯახების რაოდენობა და პროგრამაში ჩართული არასრულწლოვანების რიცხვმა 235 252 მიაღწია. თუმცა, ქვეყანაში არსებული პროგრამები კვლავ ვერ უზრუნველყოფს სიღარიბეში მცხოვრები ოჯახების გრძელვადიან მხარდაჭერასა და მათი სოციალური ფუნქციის ამაღლებას. სახელმწიფოში კი ამ დრომდე არ არსებობს ბავშვთა სიღარიბის, ბავშვთა შრომის შემცირების ეფექტიანი სტრატეგია და მექანიზმი“, — ვკითხულობთ განცხადებაში.

სახალხო დამცველის განცხადებაში ნათქვამია ისიც, რომ ქვეყანაში არსებული დიდი ზომის რეზიდენტული დაწესებულებების არსებობა ბავშვის უფლებათა ფუნდამენტურ პრინციპებს ეწინააღმდეგება და „დამანგრეველ გავლენას ახდენს მოზარდზე, ქვეყანაში ასეთი სამი დაწესებულება ფუნქციონირებს და ჯერ კიდევ არ არის დამტკიცებული მათი  დეინსტიტუციონალიზაციის კონკრეტული გეგმა“.

სახალხო დამცველის თქმით, ბავშვთა დაცვის კუთხით არსებული გამოწვევების აღმოსაფხვრელად განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია საზოგადოების ინფორმირებულობა და სახელმწიფო უწყებების დროული და კოორდინირებული მოქმედება, რომელიც ბავშვის ინტერესებზე იქება მორგებული, ინდივიდუალურ მიდგომას დაეფუძნება და, მათ შორის, სიღარიბეში მცხოვრები ბავშვებისა და ოჯახების გაძლიერებას დაისახავს მიზნად.

განცხადებაში აღნიშნულია 2 ძირითადი მიმართულება, რომლითაც სახელმწიფომ ბავშვთა დაცვის მიმართულებით არსებული მდგომარეობის აღმოფხვრაზე დროულად უნდა იზრუნოს.

• ბავშვთა კეთილდღეობაზე ორიენტირებული მხარდამჭერი პროგრამებისა და სერვისების ეფექტიანობის გაზრდა, დამატებითი მიზნობრივი პროგრამების შემუშავება და მათი გეოგრაფიული ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა;
• დეინსტიტუციონალიზაციის პროცესის დროული და ეფექტიანი წარმართვა, რომლის ფარგლებშიც თითოეული ბავშვისთვის უზრუნველყოფილი იქნება ოჯახთან მაქსიმალურად მიახლოებული და უსაფრთხო გარემო.