ლგბტქი ადამიანებს უამრავი მძიმე ბრძოლის გადატანა მოუხდათ თავიანთი უფლებების მოსაპოვებლად და განსახორციელებლად. თემის წევრები და მათი მხარდამჭერები დღემდე იბრძვიან, რათა ლგბტქი ადამიანებმა, როგორც საზოგადოების სრულფასოვანმა წევრებმა, ღირსეული ცხოვრება შეძლონ. მიუხედავად განუწყვეტელი ბრძოლისა,
დაახლოებით 50 წლის წინ, ამერიკელმა ლგბტქი აქტივისტებმა მიაღწიეს იმას, რასაც იმდროინდელი “ყველაზე დიდი გეი გამარჯვება” ეწოდა — მათ შეძლეს, ამერიკის ფსიქიატრთა ასოციაციის წევრები ეიძულებინათ, ჰომოსექსუალობა ფსიქიკური დაავადებების ოფიციალური კლასიფიკაციიდან და ფსიქიკური აშლილობების დიაგნოსტიკური და სტატისტიკური სახელმძღვანელოდან ამოეღოთ. ჰომოსექსუალობის, როგორც ფსიქიკური
ILGA-Europe-ის განახლებული რუკის მიხედვით, რომელიც ლგბტქი უფლებების დაცვისა და თანასწორობის კუთხით ევროპაში არსებულ მდგომარეობას ასახავს, საქართველო ევროპის 49 ქვეყნიდან 34-ე ადგილზეა. 2021 წლის რუკაზე
Rainbow Europe-ის 2021 წლის სტატისტიკის მიხედვით, ლგბტქი უფლებების დაცვის კუთხით აზერბაიჯანი ევროპაში ბოლო, 49-ე ადგილზეა. გენდერის მარკერის სამართლებრივი ცვლილების, სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულების და სიძულვილის
„ახლა რომ ვფიქრობ, საკუთარი სექსუალური ორიენტაციის შესახებ ყოველთვის ვიცოდი, სხვადასხვა ნიშნით შეიძლებოდა იმის მიხვედრა, რომ გეი ვარ. თუმცა, ინფორმაციის არქონის გამო რაღაცების განსაზღვრა რთული იყო და რაც ჩემამდე აღწევდა, ძირითადად, შეურაცხმყოფელ ტერმინებში იყო მოქცეული, როგორც რაღაც არასწორი”, — იხსენებს დამწყები მუსიკოსი და ქვიარ აქტივისტი, ანრი კერესელიძე. მან ჯერ კიდევ ბავშვობაში გააცნობიერა ისიც, რომ ამაზე სხვებთან ღიად საუბარი საფრთხისშემცველი იყო.
„ჯერ კიდევ ბავშვური თამაშებისას, და მსგავსი გამოცდილება, ვთვლი, რომ გარშემო ბევრს ჰქონია, რაღაცების გაზიარება, ღიად თქმა მინდოდა, თუმცა თავიდანვე მივხვდი, რომ სხვები სწორად ვერ გაიგებდნენ. ეს ის პერიოდი იყო, როცა პირველად ჩავიკეტე და არასწორადაც კი მივიჩნიე მისწრაფებები, რომლებზე ღიად საუბარიც მჭირდებოდა“, — ამბობს ანრი.
ანრი კერესელიძემ საკუთარ თავთან ბრძოლის გზა გაიარა, რასაც სექსუალურ ორიენტაციაზე მეგობართან საუბარი, შემდეგ ლგბტქი ორგანიზაციების ღონისძიებებზე სიარული და ანდერგრაუნდ სივრცეში საკუთარი თავის შეყვარება მოჰყვა. ერთ დღეს კი ეს გზა აქტივისტურ საქმიანობამდე მივიდა.
სტიგმის გამო, ლგბტქი ორგანიზაციებთან ურთიერთობა, სოციალიზებაც არ მინდოდა. იმ ადამიანებთან არავითარი კავშირი არ მინდოდა მქონოდა, რომლებიც საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე ღიად საუბრობდნენ.
რადგან გარემო ისეთი იყო, რომ იდენტობაზე, სექსუალურ ორიენტაციაზე კითხვების დასმაც კი არასწორად მიიჩნეოდა, საკუთარ თავთან ბრძოლა დავიწყე. სხვადასხვა გზა მოვსინჯე და ვიყენებდი ყველა რესურსს, რაც იმ დროს გამაჩნდა. დავიწყე ეკლესიაში სიარული, სტიქაროსანი გავხდი და მოლოდინი მქონდა, რომ ამ გზით რაღაცების გადაფარვას შევძლებდი.
საკუთარ თავთან ბრძოლამ სრულწლოვანებამდე გასტანა, უნივერსიტეტში ჩაბარების შემდეგ რაღაცები შეიცვალა. იქამდე ჩემს იდენტობაზე არავისთან მისაუბრია, ანონიმური ფეისბუკ ანგარიში მქონდა და მხოლოდ იქ ვბედავდი, რომ რაღაცებზე მეწერა, ამ აზრებს კი სხვა ანონიმურ ანგარიშებს ვუზიარებდი. ეს ანონიმური სივრცე იქცა საკუთარი თავის გამომზეურების პირველ საშუალებად.
პირველი შეყვარებული სწორედ ანონიმური ფეისბუკის მეშვეობით გავიცანი. მაგ დროს მივხვდი, ეს ის მოცემულობა იყო, რომელშიც საკუთარი თავი ვიპოვე. იქამდე საკუთარ თავს ვუმტკიცებდი, რომ ბისექსუალი ვიყავი, რაც ერთგვარი ხელჩასაჭიდი იყო. საკუთარ თავთან არსებული უამრავი კითხვის გამო პირველი სექსი ქალთან მქონდა და ამან კიდევ ერთხელ დამარწმუნა, რომ გეი ვარ.
საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე პირველად მეგობართან ვისაუბრე, რომელიც იქამდე თვითონ გამომიტყდა. ის ჩემთვის უმნიშვნელოვანესი ადამიანი გახდა, რადგან ერთმანეთს ვშველოდით, ღიად საუბარი შეგვეძლო. ამ ადამიანმა შემაძლებინა საუბარი ისეთ თემებზე, რომლებზე ღიად საუბარიც იქამდე არ შემეძლო. ამიტომ დღემდე განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი მეგობარია.
ლგბტქი ორგანიზაციებთან ურთიერთობა, სოციალიზებაც არ მინდოდა, რადგან სტიგმის გამო იმ ადამიანებთან არავითარი კავშირი არ მინდოდა მქონოდა, რომლებიც საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე ღიად საუბრობდნენ. შეყვარებულთან დაშორების შემდეგ მძიმე პერიოდი მქონდა და საჭიროებიდან გამომდინარე დავუკავშირდი თანადგომის სოციალურ მუშაკს.
იმავე პერიოდში WISG-ის შეხვედრებს ვესწრებოდი, რომელთა შესახებაც მეგობრისგან, ლესბოსელი გოგოსგან გავიგე, მაგრამ საკუთარ თავთან წინააღმდეგობაში ისევ ვიყავი. მცირე ასაკიდან იმდენად გვაჩვევენ, რომ საკუთარი თავი ღიად არ უნდა გამოვხატოთ, რომ შიში და უხერხულობა მქონდა. შეხვედრებზე იდენტობაზე, სხვა არაერთ მნიშვნელოვან თემაზე საუბრობდნენ, რაზეც იქამდე წარმოდგენა არ მქონდა. მაშინ გავიგე, რომ გენდერი და სექსუალობა სხვადასხვა ცნებებია და საკუთარი თავის შენება ფაზლივით დავიწყე. მივხვდი, რომ ცისგენდერი (ადამიანი, რომლის გენდერული იდენტობაც ბიოლოგიურ სქესთან თანხვედრაშია) ვარ, რომლისთვისაც მასკულინობა კომფორტულია.
მნიშვნელოვანია ინფორმაციის მიღება, სიახლის მიღების გამბედაობა, რადგან შიში საკუთარი და სხვების მიღების პროცესს მნიშვნელოვნად ართულებს.
ჩემს პირველ ჰორუმნაითზე (ყოველთვიური ქვიარ მუსიკალური საღამოების სერია, რომელსაც კლუბი ბასიანი მასპინძლობს) მარტო წავედი და ულამაზესი სცენა, დრეგ შოუ ვნახე, რომელმაც შემძრა. ეს შვება იყო. იქ პირველად მივხვდი, რომ მარტო არ ვარ. ეს იყო სივრცე, რომელში შესვლამაც საკუთარი თავის შეყვარება, ჩახუტება, დანახვა შემაძლებინა. ბევრისთვის ეს რთული პროცესია და მთელი ცხოვრება ვერ ახერხებენ, მაგრამ იმ მომენტში რატომღაც გამიმარტივდა.
იმავე პერიოდში იყო გალერის ღონისძიებები, მოგვიანებით საქსესი და სულ უფრო მეტად, ამ სივრცეების გავლით ვიღებდი საკუთარ თავსაც და არაერთი ადამიანიც ვიპოვე. რაც არ უნდა იკითხო, რამდენად დიდი წარმოდგენაც არ უნდა გქონდეს გენდერული იდენტობისა და სექსუალური ორიენტაციის შესახებ, თუ ადამიანებთან პირადად ურთიერთობის გამოცდილება არ გაქვს, რთულია რაღაცებს ბოლომდე მიხვდე. მუდმივად არასწორ წარმოდგენებს გილექავენ ქვიარ ადამიანების შესახებ და სტიგმების მსხვრევა ამ სოციალიზაციის სივრცეების გარეშე რთულია. იქამდე ტრანსფობი, ჰომოფობიც ვიყავი. არანაკლებ მნიშვნელოვანია ინფორმაციის მიღება, სიახლის მიღების გამბედაობა, რადგან შიში საკუთარი და სხვების მიღების პროცესს მნიშვნელოვნად ართულებს.
საქსესში მივდიოდი და სწრაფადვე უკან მოვდიოდი. მერე უფრო გავიხსენი და ადამიანებთან ურთიერთობა, საკუთარი თავის ღიად გამოხატვა დავიწყე, მეგობრები შევიძინე, რომელთაც ჩემი ესმოდათ. სოციალიზაცია საკუთარი თავის რეალიზების შესაძლებლობა, რაც ნებისმიერი ადამიანისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, ჩვენთვის ამ სივრცეებით არის შემოსაზღვრული.
ანდერგრაუნდ სივრცეში მუსიკის სიყვარულით აღმოვჩნდი, ბავშვობიდან მუსიკალური ადამიანი ვიყავი, მერე უკვე მუსიკის წერაც დავიწყე. ახალი, ხარისხიანი მუსიკის მოსმენა და სოციალიზაცია ერთმანეთთან იყო დაკავშირებული. მუსიკამ და იდენტობამ რაღაცნაირად გამაერთიანა. მერე უკვე ყველა შეხვედრას, ორგანიზაციების აქტივობებს ვესწრებოდი — იდენტობის, სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებების თუ აქტივიზმის შესახებ.
გრძელი პროცესია — ჯერ საკუთარ თავს ემალები, მერე იღებ. საკუთარ თავს შეიყვარებ და ცდილობ, სხვებსაც დაანახო, ვინ ხარ რეალურად, რატომ არის გაუმართლებელი ვერმიღება მხოლოდ ორიენტაციის გამო.
გავაცნობიერე, რომ ყველაზე საჭირო მომენტში ცენტრ თანადგომას თანამშრომლისთვის რომ არ მიმეწერა, ეს შესაძლებლობა რომ არ მქონოდა, ჩემი ცხოვრების იმ პერიოდის უკან მოტოვება ბევრად გამიჭირდებოდა. ამან მიმახვედრა, რამდენად მნიშვნელოვანია აქტივისტების საქმიანობა.
შეხვედრებზე რასაც ვისმენდი, ვუზიარებდი ყველას — მიმოწერისას თუ პაემნებისას და ეს არანაკლებ საჭირო ჯაჭვია. მაშინ უბრალოდ ვფიქრობდი, რომ თუ პასუხისმგებლობის გრძნობა გაქვს და გინდა, რომ კარგი მოქალაქე იყო, სხვებსაც უნდა გააგებინო ის, რაც შენ გაიგე, მიიღე. მიმაჩნდა, რომ ეს ჩემი ვალი იყო. მაგ დროს ერთ-ერთ მღვდელთანაც მქონდა პაემანი, რომელიც საკუთარი თავის ვერ მიღების გამო მივიდა ამ გადაწყვეტილებამდე. მაშინ მისი გაგება მიჭირდა, ვერ ვხვდებოდი, ადამიანს საკუთარი ბედნიერების სანაცვლოდ მსგავსი გადაწყვეტილება რატომ უნდა მიეღო. გული მწყდებოდა, რომ სხვებს არ შეეძლოთ ის, რაც მე შევძელი. ახლა ვიცი, რომ წნეხი ამ ყველაფერს ართულებს და ადამიანების გამოცდილების გაგება უნდა ვცადოთ.
თანასწორობის მოძრაობის აქტივისტურ ბანაკშიც ვიყავი, მერე კვლევებსაც ვაკეთებდი, ექიმებთან და სოციალურ მუშაკებთან მიმუშავია და ვხედავდი, რამდენად არასწორი განწყობები იყო. ამ გამოკითხვებისას რეაქცია არ უნდა გამემჟღავნებინა და ამავდროულად ვისმენდი ჩემთვის იქამდე რთულად წარმოსადგენ დამოკიდებულებს.
საქსესში ვმუშაობდი და ჰომოფობიური განწყობებთან შეჯახება მუდმივად მიწევდა. ესეც ძალიან სენსიტიური იყო, რადგან საკუთარი თავის მიღების გზა გავლილი მქონდა და ვერ ვიგებდი აგრესიას, რომელიც მოდიოდა.
რაღაც გრძელი პროცესია — ჯერ საკუთარ თავს ემალები, მერე იღებ. საკუთარ თავს შეიყვარებ და ცდილობ, სხვებსაც დაანახო, ვინ ხარ რეალურად, რატომ არის გაუმართლებელი ვერმიღება მხოლოდ ორიენტაციის გამო. მაგ პერიოდში მუდმივად, ყველა სივრცეში, ნებისმიერი ადამიანისთვის დავიწყე ახსნა, რომ ის ფაქტი, რომ გეი ვარ, სულაც არ ნიშნავს, რომ ცუდი ადამიანი ვარ. თან ხშირად ისე ხდებოდა, რომ მისაუბრია არაერთ ადამიანთან, რომელსაც გეისთან საუბარი პირველად ჰქონდა. უამრავ კითხვას მისვამდნენ და მეც ვპასუხობდი, ვხვდებოდი, რომ ბევრისგან განსხვავებით, სოციალიზაციის „ფუფუნება“ მქონდა. ადამიანები განწყობებს არარეალურ წარმოდგენების მიხედვით, სხვადასხვა სატელევიზიო შოუდან იქმნიდნენ. პირისპირ აღმოჩნდები და გეუბნებიან, რომ შენ კი კარგი ხარ, მაგრამ სხვები არა. ვუხსნიდი, რომ ანალოგიურად ზოგიერთი ჰეტეროსექსუალი კარგია, სხვები ნაკლებად და ამ აბსურდულ მოსაზრებას არ უნდა დააფუძნოს საკუთარი განწყობა. სამართლიანი ადამიანი ვარ, ჩემი სიმართლის შებღალვას ვერავის შევარჩენ, ალბათ ახსნასაც ამიტომ ვუთმობდი დიდ დროს.
პრორუსული ძალები ლგბტქი ადამიანებთან ბრძოლით ცდილობენ ფონს გასვლას. ეს სიძულვილის პოლიტიკა, როცა ჩემი არსებობა ვიღაცისთვის მანიპულაციის საგანია, ამაზრზენია.
მერე თბილისი პრაიდში მივედი და აღმოვჩნდი იმ მხარეს, რაც ერთ დროს წარმოუდგენლად მიმაჩნდა. პრაიდში მისვლა ხილვადობის გაძლიერების სურვილმა განაპირობა, კამპანიურ წამოწყებებშიც ამიტომ ჩავერთე. მიმაჩნია, რომ რთული გამოცდილებები გავიარე – ბავშვობიდან დალექილ არასწორ წარმოდგენებს დღემდე ვებრძვი, ამიტომ აუცილებელია, რომ სხვებს, ახალგაზრდებს შევუქმნათ გარემო, რომელშიც საკუთარი თავის გამოხატვას ბევრად თავისუფლად შეძლებენ. ხშირად ისიც კი ძალიან რთულია, საკუთარ თავს გამოუტყდე, რომ ქვიარი ხარ. აუცილებელია, ღიად ვისაუბროთ, ყოველდღიურად და იმ ადამიანებსაც, რომლებიც აგრესიულად არიან განწყობილი ან ინერტულები არიან, დავანახოთ, რომ მათთან საუბარი გვინდა.
პრაიდში მუშაობისას პირდაპირ შევეჯახე მოცემულობას, რომ ლგბტქი საზოგადოებაშიც არსებობს ორი პოლუსი – ისინი, ვინც ხილვადობის პოლიტიკით იბრძვიან და ისინი, ვინც ღიაობის პოლიტიკას ემიჯნებიან. მე კი მგონია, რომ სხვადასხვა აზრზე მყოფი ადამიანების შრომა თანაბრად მნიშვნელოვანია და საერთო წერტილების გამონახვა უნდა შეგვეძლოს.
ხშირად ვფიქრობ, რა ვისწავლეთ 2013 წლის გამოცდილებიდან, გასული წლის 5 ივლისისგან?
2021 წლის ხუთმა ივლისმა ორნაირი შედეგი მოიტანა — სამწუხარო დღეები გავიარეთ და ამავდროულად, ღიად დავინახეთ, რომ ძალადობრივი ჯგუფი არის მცირე, ორგანიზებული და მათ ხელისუფლება, ეკლესია უმაგრებს ზურგს. შეიძლება ითქვას, რომ ომს გავდივართ და ამ პროცესში საკუთარი თავის ფლობა არ უნდა დავკარგოთ.
ალტ-ინფო რუსეთთან არის კავშირში, მაგრამ თითქოს ხალხმა დაივიწყა რუსეთ-საქართველოს გამოცდილება, რუსული აგრესია. ახლა იმავეს უკრაინა გადის და ომის დაწყების მიზეზად რუსეთის ეკლესიის პატრიარქმა ქვიარ ადამიანები დაასახელა. იგივეა ჩვენთანაც — პრორუსული ძალები ლგბტქი ადამიანებთან ბრძოლით ცდილობენ ფონს გასვლას. ეს სიძულვილის პოლიტიკა, როცა ჩემი არსებობა ვიღაცისთვის მანიპულაციის საგანია, ამაზრზენია.
6 ივლისს კი აღმოჩნდა, რომ იმაზე ბევრად მეტნი ვართ, ვიდრე იქამდე მეგონა და თანამოაზრეებიც ბევრად მეტნი არიან. თუმცა ხელისუფლების მხარდაჭერის არარსებობა ართულებს თანასწორობის იდეის მქონე ადამიანების მხრიდან პოზიციის ღიად დაფიქსირებას.
მე ვგრძნობ ძვრებს და განწყობების ცვლილებას და ეს თითოეული ორგანიზაციის, თითოეული ადამიანის დამსახურებაა, რომელიც ღიად საუბრობს; ყველა ადამიანის, რომელიც ანდერგრაუნდში მუშაობს, რომელსაც თუნდაც ერთი ადამიანისთვის აუხსნია, რომ სიძულვილი გამართლებული არ არის.
5 ივლისის შემდეგ პოსტტრავმული სტრესი დამეწყო, მაგრამ იმ დღეებში მედგრად ვიდექი, გაბრაზებული ვიყავი და შემართებით. ჩვენ შიშველი ხელებით, მშვიდობიანად გვინდა გასვლა და ჩვენ წინაშე არსებულ პრობლემებზე ღიად საუბარი, საპირისპირო მხარეს კი ძალადობას ვხედავთ.
5 ივლისის შემდეგ ერთ ბიჭთან მქონდა პაემანი და აღმოჩნდა, რომ ის მაშინ ჩვენ წინააღმდეგ იდგა — ამის მიზეზი შიში, თავდაცვა, იქნებ სულაც სახელმწიფო უწყებების მხრიდან შანტაჟია.
აქტივიზმი და მუსიკა ჩემთვის ერთმანეთთან კავშირშია და მინდა უკეთესი შესაძლებლობები მოვნახო, საიდანაც უფრო მძლავრად შევძლებ, რომ არასწორ წარმოდგენებს შევუტიო.
მუსიკის კეთება ბავშვობიდან მინდა. როგორც მუსიკაში ვიპოვე თავი, ისე ვერსად, მაგრამ საქართველოში ამით შემოსავლის ქონა რთულად წარმოსადგენია, თანაც უფლებების დაცვაზე, საკუთარი თავის გაძლიერებაზე, ყოველდღიურ გამოწვევებზე ფიქრი საკმარის დროს აღარ გიტოვებს. არადა, ჩემთვის მუსიკაც რაღაცებზე ღიად საუბრის, პროტესტის მძლავრი გზაა. ხშირად მოტივაციას ვკარგავ, მაგრამ მერე როგორღაც გადატვირთვას ვახერხებ. ახლა იმ ეტაპზე ვარ, როცა შემოტრიალების წერტილი მაქვს, შევძელი და ალბომი — Glitters and Pain ჩავწერე, რომლის პრეზენტაციაც სექტემბრის ბოლოს შედგება. უკვე მზად მაქვს მეორე ალბომი, რომლის პრემიერაც მოგვიანებით, ესპანურ ჩენელზე იქნება. ჩემი კარიერული მიზნები აუცილებლად კიდევ უფრო განვითარდება, მაგრამ ვფიქრობ, სხვა ქვეყანაში.
Henry Keller-ის ერთ-ერთი ტრეკი არტისტის მეორე ალბომიდან — GAYISNTREAL:
საქართველოში რაც მაკლია, ერთმანეთზე ზრუნვა და სამართლიანობაა. ადამიანში რესურსის დანახვას არავინ ცდილობს, შესაძლებლობების მიცემა გვიჭირს და შედეგის მისაღწევად ხშირად მხოლოდ შრომაც არაა საკმარისი – მუდმივად მტკიცების პოზიციაში ყოფნა გიწევს. ერთმანეთის დანახვა გვიჭირს, მოტივაციის მიცემა, დაფასება. მინდა, ვიპოვო ადგილი, სადაც თავს კარგად ვიგრძნობ, შესაძლებლობებს ვიპოვი.
უკან როცა ვიხედები, რა თქმა უნდა, ისევ ვფიქრობ, რომ ბრძოლას აზრი აქვს, მაგრამ მოტივაცია მეკარგება და მგონია, რომ ჩემი ინტერესები მუდმივად რაღაცას ეწირება და ამასობაში დროს ვკარგავ, ამიტომ წასვლა მინდა და რაღაცების მოსინჯვა. არ მაქვს ილუზია, რომ წავალ სადმე და ყველაფერი მარტივად იქნება, განსაკუთრებით ქვიარ ადამიანებისთვის არ არსებობს იდეალური ადგილი. ყველგან არიან ადამიანები, რომლებიც ქუჩაში შეყვარებულისთვის ხელჩაკიდებულს რამეს მოგაძახებენ, თუმცა განსხვავებულია ის, რომ უფლებრივი მდგომარეობა უკეთესია ხოლმე.
წასვლა არ ნიშნავს, რომ აქტივიზმს ოდესმე მივატოვებ, თანაც უკვე ვახსენე, რომ აქტივიზმი და მუსიკა ჩემთვის ერთმანეთთან კავშირშია და მინდა უკეთესი შესაძლებლობები მოვნახო, საიდანაც უფრო მძლავრად შევძლებ, რომ არასწორ წარმოდგენებს შევუტიო, რასაც ჩემი ბავშვობა, მენტალური ჯანმრთელობა შეეწირა და ბევრი იარაც დამიტოვა.
თვითგამორკვევის პროცესში მყოფ ადამიანებს ვურჩევ, რომ სხვა ქვიარ ადამიანებთან ურთიერთობა იქონიონ, რადგან საუბრით ბევრად მარტივად იცვლება წარმოდგენები. იარონ თავშეყრის ადგილებში, ტრენინგებზე, შეხვედრებზე. ხშირად ძალიან არასწორი მითები არსებობს, თითქოს სხვადასხვა სივრცეში, საგანმანათლებლო შეხვედრებზე სიარული საფრთხეს უქმნის ადამიანს და შეიძლება ვინმემ შენი ორიენტაცია სხვებს გაუზიაროს, რაც ასე არაა, ქვიარ ადამიანებს დიდი მხარდაჭერა შეგვიძლია.
ჩვენს მოწინააღმდეგეებს უნდათ, რომ ქვიარ ადამიანები ერთმანეთთან დაპირისპირებული ვიყოთ, მაგრამ ბევრად ძლიერები ვიქნებოდით, თუ შევძლებთ ერთობლივად რაღაცების კეთებას, უფრო ღიად საუბარს.
და მაინც, იდეალური იქნებოდა, იარლიყებს რომ არ გვაწებებდნენ, ახსნა არ გვიწევდეს, წინასწარგანწყობები არ ჰქონდეთ ადამიანებს და ჰეტეროსექსუალი ადამიანებისგან განსხვავებით, მუდმივად რაღაცის მტკიცება არ გვიწევდეს.
მარშა პ. ჯონსონი აფროამერიკელი ტრანსგენდერი ქალი, ლგბტქი უფლებების აქტივისტი, დრეგ ქვინი და ფერადკანიანი ტრანსგენდერი ადამიანების დამცველი იყო. 1969 წელს ის სათავეში ჩაუდგა ცნობილ სთოუნვოლის აჯანყებას, ხოლო მოგვიანებით, სილვია რივერასთან ერთად ქუჩის ტრანსგენდერული მოძრაობის რევოლუციონერები დააარსა, რომელიც მიზნად ისახავდა უსახლკარო ახალგაზრდა ტრანსგენდერი ადამიანების დახმარებას ნიუ-იორკში. 1992 წლის 6 ივლისს, 46 წლის ასაკში, ჯონსონი გარდაცვლილი იპოვეს. მისი ცხოვრება მრავალ წიგნში, დოკუმენტურ და მხატვრულ ფილმში აღიბეჭდა.
მარშა პ. ჯონსონი ნიუ ჯერსიში დაიბადა. ქრისტიანულ ოჯახში აღზრდის გამო მისი ბავშვობა რთული გამოდგა. მან ადრეულ ასაკშივე დაიწყო ქროსდრესინგი, რაც საპირისპირო სქესთან ასოცირებული ტანსაცმლის ტარებას გულისხმობს. ამის გამო მარშას ხშირად საყვედურობდნენ. სკოლის დამთავრების შემდეგ, საცხოვრებლად ნიუ-იორკში მდებარე გრინვიჩ ვილიჯში გადავიდა და დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლა დაიწყო.
მარშა უსახლკარო იყო, ამიტომ თავის გადარჩენის მიზნით სექსსამუშაოში ჩაერთო. ღამის ცხოვრების ფონზე, ერთადერთი სიამოვნება დრეგ ქვინობაში აღმოაჩინა. აღსანიშნავია, რომ ჯონსონი თავად ქმნიდა საკუთარ კოსტიუმებს. ის მოკლე დროში ლგბტქი თემის გამოჩენილი პირი გახდა, რომელიც ეხმარებოდა უსახლკარო და მებრძოლ ლგბტქი ახალგაზრდებს და Hot Peaches-თან (დრეგ თეატრი ნიუ იორკში) ერთად მოგზაურობდა მთელს მსოფლიოში, როგორც წარმატებული დრეგ ქვინი.
„სანამ დრეგ ქვინი გავხდებოდი, არავინ ვიყავი. ესაა ის, რამაც შემქმნა ისეთად, როგორიც ვარ ნიუ იორკში, ნიუ ჯერსისა და სამყაროში“, — მარშა პ. ჯონსონი
მარშა ჯონსონი ექსცენტრიული, უშიშარი და თამამი ქალი იყო, ცნობილი თავისი უცნაური ქუდებითა და გლამურული საკმაულებით. მიუხედავად ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული სირთულეებისა და პოლიციასთან მრავალრიცხოვანი შეტაკებებისა, როდესაც ეკითხობედნენ, რას ნიშნავდა მის სახელში “P”, ან როდესაც მის სქესსა და სექსუალობაზე საუბრობდნენ, ის პასუხობდა: “Pay it no mind”. პირდაპირმა ბუნებამ და სიძლიერემ მარშა აიძულა უსამართლობის წინააღმდეგ ხმა აემაღლებინა.
1969 წლის 28 ივნისს, ერთ-ერთ გეი ბარ Stonewall Inn-ში, კრისტოფერ სტრიტზე, მოვლენები ძალადობრივი მას შემდეგ გახდა, როდესაც რამდენიმე ლგბტქი ადამიანი პოლიციამ საეჭვო ბრალდებით დააკავა. მათ ხელბორკილები დაადეს და პოლიციის მანქანებში ძალით ჩასვეს. ლგბტქი თემს პოლიციის სამიზნედ ყოფნა მობეზრდა. საჯარო დაკავებების ხილვამ პროტესტი გამოიწვია, რომელიც სხვა ქუჩებსაც მოედო და რამდენიმე დღის განმავლობაში გაგრძელდა. ამ დღემ გადამწყვეტი როლი შეასრულა ლგბტქი ისტორიაში და სთოუნვოლის აჯანყების სახელით გახდა ცნობილი. თვითმხილველების თქმით, მარშა ჯონსონი აჯანყების ერთ-ერთი მთავარი წამქეზებელი და ლიდერი იყო, ამიტომ ის აღიარეს გეი განმათავისუფლებელი მოძრაობის მოწინავე ადამიანად ამერიკის შეერთებულ შტატებში.
აფროამერიკელი ტრანსგენდერი ქალი, ჯონსონი მუდმივად შეუმჩნეველი რჩებოდა, როგორც სთოუნვოლის აჯანყების მონაწილე და უფრო მეტად, როგორც ლგბტქი აქტივისტი. მას შემდეგ, რაც გეი და ლესბოსური მოძრაობა თეთრკანიანი სისგენდერი კაცებისა და ქალების ხელში გადავიდა, ფერადკანიანი ტრანსგენდერი ადამიანები ჩრდილში აღმოჩნდნენ. მიუხედავად ამისა, სთოუნვოლში განვითარებული მოვლენების შემდეგ, ჯონსონმა და მისმა მეგობარმა, სილვია რივერამ ქუჩის ტრანსგენდერული მოძრაობის რევოლუციონერები (STAR) დააარსეს და თემის მთავარ იმედად გადაიქცნენ, განსაკუთრებით, ახალგაზრდა უსახლკარო ტრანსგენდერი ადამიანებისთვის. 1970-იანი წლების დასაწყისში STAR უსახლკაროებს თავშესაფარს სთავაზობდა, მაგრამ საბოლოოდ, დაიშალა.
1992 წლის 6 ივლისს, 46 წლის მარშა ჯონსონის ცხედარი მდინარე ჰუდსონში იპოვეს. მიუხედავად მისი მეგობრებისა და ადგილობრივი საზოგადოების სხვა წევრების მტიკიცებისა, რომ ის თვითმკვლელობისკენ მიდრეკილი არ იყო, პოლიციამ სიკვდილის მიზეზად სუიციდი დაასახელა.
12-დან 18 სექტემბრამდე სერბეთის დედაქალაქი ბელგრადი EuroPride-ს, ყოველწლიურ მარშს უმასპინძლებს, რომელიც ევროპის სხვადასხვა ქალაქში იმართება. ეს პირველი შემთხვევაა, როცა სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყანა, რომელიც ევროპის ეკონომიკური ზონის წევრი არაა, პანევროპულ ლგბტქი ღონისძიებას მასპინძლობს.
„EuroPride-ის მსგავს რეგიონში ჩატარება ევროპელი ხალხისთვის შესაძლებლობა იქნება, რათა დასავლეთ ბალკანეთში მცხოვრებ ლგბტქი ადამიანებს სოლიდარობა გამოუცხადონ და პატივი მიაგონ მათ ხანგრძლივ ბრძოლას თანასწორობისთვის, ტოლერანტული გარემოს შენებისა და ადამიანთა უფლებების დაცვისთვის, რაც 2001 წელს ბელგრადში ჩატარებული პირველი ღირსების მარშით იწყება“, — ვკითხულობთ EuroPride-ის ოფიციალურ ვებგვერდზე.
სერბეთის მასპინძელ ქვეყანად დასახელებას ბელგრადის ცენტრში ანტი-ლგბტქი აქცია მოჰყვა, რომელსაც 5-დან 10 ათასამდე ადამიანი დაესწრო. ჰომოფობიური აქცია სერბეთის მართლმადიდებელ ეკლესიასთან დაკავშირებული ჯგუფების მიერ იყო ორგანიზებული.
შეკრებილებს მხარდაჭერა გამოუცხადა პრორუსმა პოლიტიკოსმა ბოსკო ობრადოვიჩმა, ულტრა-მემარჯვენე ოპოზიციური პარტიის ლიდერმა. მან ტვიტერის საკუთარ გვერდზე დაწერა, რომ აქცია ყველაზე დიდი ოპოზიციური შეკრებაა „არამხოლოდ ევრო-ნატო-პრაიდის წინააღმდეგ, არამედ რუსეთის მხარდასაჭერად“.
სერბეთის მართლამდიდებელი ეკლესიის ერთ-ერთი ეპარქიის წინამძღოლის, ნიკანორის იუთუბზე გავრცელებულ ვიდეოში კი ისმის, როგორ მიმართავს მღვდელმსახური ეკლესიის წინ შეკრებილებს — „იარაღი რომ მქონდეს, გამოვიყენებდი, მაგრამ არ მაქვს“. ეკლესიას აღნიშნულ განცხადებასთან დაკავშირებით კომენტარი არ გაუკეთებია, სერბეთის პრეზიდენტმა, ალექსანდარ ვუჩიჩმა კი განაცხადა, რომ ნიკანორმა „თავი დაიმცირა და ამასთან, სერბეთის ეკლესიაც შეურაცხყო“.
დასავლეთ ბალკანეთში ლგბტქი ადამიანებს დისკრიმინაციასთან და უთანასწორობასთან გამკლავება დღემდე უწევთ, ამიტომ EuroPride შესაძლოა შემობრუნების წერტილად, ბერკეტად იქცეს, რათა ხელისუფლებამ კიდევ უფრო აქტიურად დაიწყოს თანასწორობის საკითხებზე ზრუნვა.
EuroPride საერთაშორისო ლგბტქი მარშია, რომელიც ყოველწლიურად, ევროპის სხვადასხვა ქალაქში იმართება. ღონისძიებას, რომელიც 1992 წლიდან იმართება, ძირითადად ისეთი ქალაქები მასპინძლობენ, რომლებშიც ღირსების მარში უკვე ტარდება ან აქტიური ლგბტქი მოძრაობით გამოირჩევიან.
„წარმოიდგინეთ, ერთ დღეს იღვიძებთ და ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი ხართ, ამასთან ქვიარი, როგორი იქნება თქვენი ცხოვრება? ალბათ, რთულად წარმოსადგენია“ — მეუბნება რაჰიბ სეიდლი, ეთნიკურად აზერბაიჯანელთა ინტეგრაციისა და უფლებების საკითხებზე მომუშავე ახალგაზრდა. ის მიიჩნევს, რომ იმის მიუხედავად, რაზე ვსაუბრობთ – გენდერის საკითხებზე, საგანმანათლებლო სისტემის ხარვეზებზე, სასმელი წყლის თუ ნებისმიერ სხვა სახის პრობლემაზე, “საკუთარი პოზიციის ხმამაღლა გაჟღერება აუცილებელია“. ამიტომ, მუდმივად ცდილობს, რომ აზრი ღიად დააფიქსიროს.
რაჰიბი ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენელი ლგბტქი ადამიანების ყოველდღიურობაზე ყოფნის სირთულეებზე, თანასწორობის მიღწევის დამატებით ბარიერებზე, ასევე ინტეგრაციასა და მიმღებლობას შორის კავშირზე გვესაუბრა.
ეთნიკური უმცირესობების მიღება საქართველოში მნიშვნელოვანი პრობლემაა და როცა ამავდროულად ლგბტქი ადამიანი ხარ, მდგომარეობა კიდევ უფრო მძიმეა. ინფორმაციის არქონა ან ნაკლები ხელმისაწვდომობა სიტუაციას მნიშვნელოვნად ამწვავებს. ხშირად, ადამიანებმა გავრცელებული ტერმინების მნიშვნელობაც კი არ იციან, მაგალითად ლგბტქი აბრევიატურის განმარტება, ამიტომ მათთვის უცხო საკითხის მიმართ მეტი აგრესია აქვთ. ლგბტქი ადამიანები მათთვის უზნეობასთან ასოცირდებიან. მსგავსი გარემოს გამო ქვიარ ადამიანებს საკუთარი იდენტობის მიმართ ნაკლები ცოდნა და მიმღებლობა აქვთ. მათ არ იციან, როგორ უნდა ახსნან ის განსხვავებები, რომლებიც გარშემომყოფებთან აქვთ. ამ და სხვა მრავალი მიზეზის გამო, ფაქტობრივად არ არსებობს ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი ქვიარ ადამიანი, რომელიც საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე ღიად საუბრობს.
ენის ბარიერი ეთნიკური უმცირესობებისთვის 2022 წელსაც კი მნიშვნელოვანი პრობლემაა, რაც ცალსახად ხელისუფლებების ბრალია. ფაქტობრივად არაფერს აკეთებენ, რომ სახელმწიფო ენის შესწავლა გააიოლონ. მახსოვს, სკოლაში ყოფნისას, ქართული ენის სპეციალისტს სათანადო ცოდნა არ ჰქონდა და ამიტომ, სახელმწიფო ენას გამართულად ვერ ვსწავლობდით. სკოლის დამთავრების შემდეგ კი, 2 250 ლარის გადახდა გვიწევს, რათა უმაღლესი სასწავლებლის საწყის საფეხურზე ქართული ვისწავლოთ.
სხვადასხვა ორგანიზაცია ეთნიკური უმცირესობების ინტეგრაციაზე და თანასწორობის საკითხებზე კი მუშაობს, თუმცა მათი დღის წესრიგი ენობრივ ბარიერს ხშირად არ ითვალისწინებს. მსგავსი ხარვეზები კავშირს ართულებს და ადამიანს ნდობას უკარგავს.
ხშირად, ინფორმაცია, რომელიც სხვადასხვა მედიის, ორგანიზაციის, სახელმწიფო უწყების მხრიდან ვრცელდება, არ არის მორგებული ქვეყანაში მცხოვრებ სხვადასხვა ენაზე მოსაუბრე ადამიანებზე, რაც არანაკლები პრობლემაა. როცა აზერბაიჯანულად, სომხურად მოსაუბრე ადამიანების პრობლემებზე წერ, მუშაობ, მაგრამ მხოლოდ ქართულ ენაზე ავრცელებ განცხადებას თუ მასალას, რატომ უნდა გქონდეს მოლოდინი, რომ ის ეფექტური იქნება?!
გარდა ენობრივი ბარიერისა, სხვა პრობლემაც მრავლად არის — საგანმანათლებლო ინფრასტრუქტურა კეთილმოწყობილი არაა, ავარიულია. მეტიც, დმანისში და ბოლნისში, მუნიციპალიტეტებში, სადაც მოსახლეობის დიდი ნაწილი ეთნიკურად აზერბაიჯანელია, ზოგადად ბაღები არ არის. ამას ემატება გზის, წყლის, გაზმომარაგების პრობლემა, ფაქტობრივად არ არსებობს შესაძლებლობები და როცა ასეთი მძიმე პრობლემებია, მოსახლეობისთვის თანასწორობის საკითხები მნიშვნელოვანი აღარაა. აქედან გამომდინარე, როგორი იქნება ლგბტქი ადამიანების ყოველდღიურობა? ეთნიკური უმცირესობებისთვის საერთო პრობლემებს ლგბტქი მოზარდების ბულინგი ემატება. მათ ჩაგრავენ სკოლაში თუ ოჯახში და ხშირად მჩაგვრელები ან ხელისშემწყობები სკოლის თანამშრომლები არიან. როცა მოსწავლე ადმინისტრაციის წარმომადგენელთან მიდის და ბულინგის შემთხვევის შესახებ ეუბნება, საპასუხოდ არ უნდა მოისმინოს, რომ გამოსავალი მისთვის განსაზღვრული სოციალური როლის უკეთ მორგება ან ჩაგვრის ფაქტებზე ნაკლები ყურადღების მიქცევა იქნება.
ამ მწვავე მდგომარეობას რელიგიური აღქმები კიდევ უფრო ამწვავებს. ის მრავალი სტერეოტიპის დამკვიდრებას უწყობს ხელს, რაც ლგბტქი ადამიანებსა და ქალებს უთანასწორო მდგომარეობაში აყენებს. ადამიანებს მუდმივად ეუბნებიან, რომ ისინი ღმერთს არ უყვარს და მსგავსი ჩაგონებები ხშირად კაცებისგან მოდის.
ხშირად მგონია, რომ ახალ თაობაშიც კი არ იცვლება განწყობები მნიშვნელოვნად. გოგოები უფრო ღია და გახსნილები არიან და მათი მიდგომებიც ბევრად შეიცვალა, მაგრამ არა ბიჭების.
ჩემი მოზარდობის პერიოდში, სოციალიზაციის სივრცეები ჩვენთან ფაქტობრივად არ არსებობდა. რაიონულ ცენტრებში რაიმე ფორმით თუ არის შეკრების ადგილები, ეს სოფლებისთვის არაფერს ცვლის. ეთნიკურად აზერბაიჯანელები ლაგოდეხში ხშირად არ მივდიოდით, რადგან ქართული ენის ცოდნის პრობლემა გვქონდა და ეს სტრესული გამოცდილება იყო.
თუ ახალგაზრდებს შეკრების, ერთმანეთის გაცნობის, აზრთა მიმოცვლის შესაძლებლობა არ გვექნება, როგორ უნდა შეიცვალოს მდგომარეობა?! ხელისუფლების მხრიდან ამ და სხვა პრობლემების გადაჭრის გზებზე მუშაობის მოლოდინი არ მაქვს, თუმცა მიმაჩნია, რომ სხვადასხვა მიმართულებით მომუშავე ორგანიზაციების უფრო აქტიური, გამართული სამუშაო პროცესი პრობლემების მოგვარებას გააიოლებს.
მიუხედავად იმისა, რომ ყოველდღიური, მძიმე ყოფითი პრობლემები უკეთესის მოლოდინს ართულებს, მინდა, ადამიანებს მივმართო, რომ იმედი არ დაკარგონ. მჯერა, ყველაფერი უკეთესობისკენ შეიცვლება. თუ ლგბტქი ადამიანი ხარ და ამავდროულად ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი, რთული გზის გავლა მოგიწევს, მაგრამ უკეთესობის რწმენა უმთავრესია.
9 აგვისტოს, BBC One-ის ეთერში 2020 წლის ოლიმპიური ჩემპიონის, ბრიტანელი წყალში მხტომელის, ტომ დეილის დოკუმენტური ფილმის, Illegal to be Me-ის პრემიერა შედგა.
ღიად ქვიარ სპორტსმენმა 2022 წლის Commonwealth Games-ისთვის მზადებასთან ერთად გადაწყვიტა, ეკვლია, როგორია სპორტში ლგბტქი უფლებრივი მდგომარეობა და როგორ შეიძლება ძალაუფლების მქონე ორგანიზაციებმა სასიკეთო ცვლილებებს ხელი შეუწყონ. Commonwealth Games 4 წელიწადში ერთხელ იმართება და მისი აუდიტორია მილიარდს აჭარბებს. მასშტაბური ღონისძიება 56 სახელმწიფოს აერთიანებს, რომელთა უმეტესობა ყოფილი ბრიტანეთის იმპერიის შემადგენლობაში იყო. დოკუმენტურ ფილმზე მუშაობისას ტომ დეილიმ იმ ქვეყნებში იმოგზაურა, სადაც სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის გამო ადამიანებს განსაკუთრებული სისასტიკით სჯიან და პირადად ესაუბრა ათლეტებს, რომელთაც დევნიან ან სარისკო გარემო მათ თავისუფლად ცხოვრების შესაძლებლობას არ აძლევთ.
Channel 4-ისთვის მიცემულ ინტერვიუში ტომ დეილიმ დოკუმენტურზე ფილმზე და ლგბტქი ათლეტების წინაშე არსებულ გამოწვევებზე ისაუბრა. მისი თქმით, ლგბტქი უფლებების კვლევის სურვილი 2021 წლის ოლიმპიური თამაშების შემდეგ გაუჩნდა და ამის მიზეზი ის არის, რომ თავს პრივილეგირებულად გრძნობს, რის პარალელურადაც სპორტული ღონისძიებები ლგბტქი ადამიანებისთვის საშიშ ქვეყნებში იგეგმება.
„დიდ ბრიტანეთში ვცხოვრობ, დაქორწინებული ვარ და შვილებიც მყავს. ვთვლი, რომ იღბლიანი ვარ. ვხედავ სპორტული ღონისძიებების ანონსებს, ადამიანები გეგმავენ იმ ქვეყნებში მოგზაურობას, სადაც მძიმე ლგბტქი კანონებია. მაგალითისთვის, მსოფლიო თასი ყატარში იმართება, ფორმულა ერთის შეჯიბრება ახლო აღმოსავლეთში შედგება. ეს ის ადგილებია, სადაც ქვიარ ადამიანებს განსაკუთრებული სისასტიკით, ზოგჯერ სიკვდილითაც კი სჯიან. ამიტომ, მაინტერესებს, სპორტულმა ფედერაციებმა რა შეიძლება მოიმოქმედონ, როგორ უნდა მიმართონ ყურადღება აუცილებელი ცვლილებებისკენ“, — აღნიშნა დეილიმ Channel 4-თან საუბრისას.
ბრიტანელმა სპორტსმენმა ინტერვიუში საკუთარი კარიერის შესახებ საუბრისას აღნიშნა, რა იქნებოდა მისი ცხოვრება, იმ ქვეყანაში რომ დაბადებულიყო, სადაც ჰომოსექსუალობა კრიმინალიზებულია.
„როგორი იქნებოდა ჩემი არსებობა ან ვიარსებებდი? ისევ ცოცხალი ვიქნებოდი თუ ძალადობრივი ჯგუფები მომკლავდნენ? სხვადასხვა შესაძლებლობები არსებობს და ეს ხალხმა კარგად უნდა გაიაზროს. ერთად უნდა მოვნახოთ გზები, რომ პოზიტიურ ცვლილებებს ხელი შევუწყოთ“, — აღნიშნა ტომ დეილიმ.
ბრიტანელი ოლიმპიური ჩემპიონი ცვლილებებისთვის საჭირო ქმედებებზე საუბრისას აღნიშნავს, რომ აღარ სჯერა ანტი-ლგბტქი კანონების მქონე ქვეყნებში სპორტული ღონისძიებების აკრძალვით მოტანილი სასიკეთო ცვლილებების. მისი თქმით, სხვადასხვა ქვეყნის ათლეტებთან, აქტივისტებთან საუბრისას მიხვდა, რომ შესაძლოა, მსგავსი აკრძალვები ლგბტქი ადამიანების საწინააღმდეგო დამატებით ბერკეტად იქცეს. თანაც, ეს შეზღუდვები დამოკიდებულებებს არ ცვლის და არც სახელმწიფო მიდგომის გადახედვას უწყობს ხელს.
ტომ დეილის თქმით, მნიშვნელოვანია, რომ უფრო ღიად ვისაუბროთ ჩაგვრის ისტორიაზე და გავაანალიზოთ რელიგიური, კულტურული თუ იმპერიალისტური გარემოებებით განპირობებული ჰომოფობია, უთანასწორობა, ადამიანთა უფლებების სავალალო მდგომარეობა, რაც არაერთი ადამიანის სიცოცხლეს დღემდე საფრთხეს უქმნის. ასევე, ბევრად აქტიურად ვიმუშაოთ იმ ქვეყნებში, რომლებიც ადამიანთა თანასწორ უფლებებს არ აღიარებენ.
ტომ დეილიმ საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციაზე ღიად 2013 წელს ისაუბრა და მას შემდეგ აქტიურად ცდილობს ლგბტქი უფლებების ადვოკატირებას. ბრიტანელ სპორტსმენისთვის განსაკუთრებით მძლავრ შესაძლებლობად ოლიმპიური ჩემპიონის ტიტული იქცა, რის შემდეგაც კიდევ უფრო აქტიურად განაგრძო პოზიტიური ცვლილებების მხარდამჭერი ქმედებები.
2022 წლის Commonwealth Games-ზე ტომ დეილი ლგბტქი უფლებების მხარდაჭერის მიზნით მიიწვიეს. ოლიმპიურმა ჩემპიონმა აუდიტორიის ყურადღება კიდევ ერთხელ მიმართა იმ ფაქტისკენ, რომ აღნიშნული ღონისძიების მონაწილე 56 სახელმწიფოდან 35-ში ჰომოსექსუალობა კრიმინალიზებულია, 3 სახელმწიფოში კი სასჯელი შესაძლოა სიკვდილით დასჯა იყოს.
Human Rights Watch ივნისში, სტამბოლში პრაიდზე გამოსულ აქტივისტებზე ხელისუფლების მხრიდან თავდასხმას ეხმაურება და აღნიშნავს, რომ თურქეთის ხელისუფლება ცდილობს, ლგბტქი უფლებები წარმოაჩინოს ისე, თითქოს ეს საფრთხეს უქმნის მორალურ, რელიგიურ და ოჯახურ ფასეულობებს.
ივნისში, სტამბოლიდან იზმირამდე პრაიდის თვის აღსანიშნად ათასობით თურქი აქტივისტი, ლესბოსელი, გეი, ტრანსგენდერი და ბისექსუალი ადამიანი გამოვიდა. თურქეთის ხელისუფლებამ გამოსვლებს ლგბტქი აქტივისტებზე, იურისტებსა და ჟურნალისტებზე თავდასხმების სერიით უპასუხა. თურქული ლგბტქი უფლებათა დამცველი ჯგუფის “Kaos GL” თქმით, მთავრობამ აკრძალა 10 ლგბტქი ღონისძიება და მხოლოდ 37 დღეში 530-ზე მეტი ადამიანი დააკავა.
Human Rights Watch-ის განცხადებით, სტამბოლის პრაიდზე დაკავებულებმა განაცხადეს, რომ დიდი ხნის განმავლობაში იყვნენ არაადამიანური მოპყრობის მსხვერპლნი — ეკეთათ ხელბორკილები და ისხდნენ მანქანებში საკვებისა და წყლის გარეშე. ისინი ღამით დააკავეს. პოლიციამ ადვოკატებს ხელი შეუშალა დაკავებულებთან დროულად შეხვედრაში, რაც დაკავებულთა ადვოკატთან წვდომის უფლების დარღვევაა. მათთან შეხვედრის უფლება მხოლოდ ორ ადვოკატს მიეცა. ერთ-ერთი მათგანი პოლიციასთან დაპირისპირების შედეგად ძალადობის მსხვერპლი გახდა, რის გამოც, ადვოკატმა სასამართლოს მიმართა.
თავდასხმების ეს ბოლო სერია არის თურქეთის მთავრობის მხრიდან საჯაროდ შეკრებისა და მანიფესტაციის უფლების შელახვა მათთვის, ვინც მხარს უჭერს ლგბტქი ადამიანებს და იცავს მათ უფლებებს, ნათქვამია განცხადებაში.
Human Rights Watch წერს, რომ 2015 წლიდან თურქეთის მთავრობამ დაიწყო კამპანიის წარმოება საჯარო ლგბტქი ღონისძიებების ჩასაშლელად, მათ შორის, პრაიდის მსვლელობისა და ანკარაში დაგეგმილი ლგბტქი ღონისძიებების. მთავრობამ, ასევე, დააწესა ცენზურა და დააჯარიმა ის მედიები, რომლებიც ლგბტქი ადამიანებს დადებითად წარმოაჩენდნენ. მთავრობის წარმომადგენლები საჯაროდ გამოდიოდნენ, რათა ლგბტქი ადამიანები თურქეთის ღირებულებების, ოჯახისა და ბავშვებისთვის საფრთხედ გამოეცხადებინათ.
“თურქეთის ხელისუფლების მუდმივი მცდელობა, ლგბტქი უფლებები წარმოაჩინოს ისე, თითქოს ეს საფრთხეს უქმნის მორალურ, რელიგიურ და ოჯახურ ფასეულობებს, არ გვაძლევს საშუალებას დავინახოთ მთლიანი სურათი: პოლიტიკური კონტექსტი და ანტი-უფლებათა დღის წესრიგი, რომელიც მთავრობის მიერ ლგბტქი აქტივისტებისა და მათი მხარდამჭერების დარბევას ემყარება. ლგბტქი უფლებების დარღვევა თურქეთის მთავრობის გააქტიურებული კამპანიის ნაწილია, რომელიც მიზნად ისახავს ოპოზიციის გაჩუმებასა და დემოკრატიული გარანტიების გაუფასურებას”, – ამბობს Human Rights Watch.
Human Rights Watch ასევე წერს, რომ ბოლო წლებში თურქეთის ხელისუფლება პოლიტიკურ უთანხმოებებს მტრობით შეხვდა, აკავებდა და უთვალთვალებდა უფლებადამცველებს, ოპოზიციაში მყოფ პოლიტიკოსებს, ქალთა უფლებებისთვის მებრძოლ აქტივისტებს, სტუდენტებს, დამოუკიდებელ ჟურნალისტებსა და ხელისუფლების სხვა კრიტიკოსებს. მთავრობამ და მისი კონტროლის ქვეშ მყოფმა ორგანოებმა დააწესეს სადამსჯელო სანქციები დამოუკიდებელი რადიოებისთვისა და ტელევიზიებისთვის. ადამიანებს დევნიდნენ სოციალურ ქსელში გამოქვეყნებული პოსტების გამო, რომლებშიც ისინი არ ემხრობოდნენ ძალადობას. პროკურორები მათ ბრალს სდებდნენ ისეთ დანაშაულებებში, როგორიცაა „პრეზიდენტის შეურაცხყოფა“ და „საზოგადოებრივი მტრობის წაქეზება“. ბოლო 5 წლის განმავლობაში თურქეთის ხელისუფლებამ 349000-ზე მეტი ვებ-გვერდი აკრძალა.
როგორც Human Rights Watch აღნიშნავს, თურქეთის ავტორიტარიზმის სანგრებში ღრმად ჩაძირვა საფრთხეს უქმნის არა მხოლოდ ლგბტქი ადამიანებს, არამედ ყველას, ვისაც პროტესტის გამოხატვა და დემოკრატიული მომავლის ძებნა სურს ქვეყნისთვის, რომელშიც ყველა ადამიანის უფლება დაცული იქნება.
ანდორა 33-ე ქვეყანა გახდა, რომელმაც თანასწორი ქორწინება აღიარა. 77 ათასი მოქალაქით დასახლებულმა სახელმწიფომ ერთნაირ სქესიან წყვილებს სამოქალაქო ქორწინების უფლება ფარული კენჭისყრის შედეგად მიანიჭა.
„დღეს კანონის თანასწორობას ვაძლევთ ხმას, რომელიც ყველას გვაერთიანებს, თანამედროვე ქვეყნის კანონს, რომელიც ყველაზე მნიშვნელოვან ინსტიტუტს — ოჯახს შეეხება და მის მრავალფეროვნებას ითვალისწინებს“, — აღნიშნა კარლს ენსენატმა, დემოკრატიული საპარლამენტო ჯგუფის ლიდერმა.
ანოდრაში ერთნაირ სქესიან წყვილებს სამოქალაქო პარტნიორობის ფორმირება 2014 წლიდან შეეძლოთ, ქორწინების თანასწორობის საკანონმდებლო ინიციატივა კი პარლამენტმა პირველად 2020 წელს განიხილა, თუმცა კანონის მიღებას ათი უშედეგო მცდელობა უძღოდა წინ.
ახალი კანონის მიხედვით სამოქალაქო პარტნიორობასა და ქორწინებას შორის განსხვავება აღარ აღმოიფხვრება და ორი სხვადასხვა ცნების ნაცვლად სამოქალაქო ქორწინება იარსებებს.
გარდა ამისა, ახალი საკანონმდებლო ინიციატივის ფარგლებში ტრანსგენდერი ადამიანები ოფიციალურ დოკუმენტებში სახელისა და გენდერის მარკერის შეცვლას სამედიცინო პროცედურების გავლის დამადასტურებელი დოკუმენტაციის წარდგენის გარეშე შეძლებენ.
წყარო: LGBTQ Nation
ნურს ლიბანში თავი ბოლომდე დაცულად არასდროს უგრძნია, მაგრამ გასულ რამდენიმე წელში, 25 წლის აფთიაქარმა ბეირუთიდან თავდაცვის მდგომარეობა მცირედით უკან მოიტოვა და ლგბტქი-მეგობრულ სივრცეებში მეგობრებთან შეხვედრა დაიწყო, მეტიც, დრეგ შოუებზე გამოსვლაც გადაწყვიტა.
ახლა სახლში დარჩენას ამჯობინებს, რადგან უსაფრთხოება ისეთი სათუო გახდა, როგორც არასდროს. ამის მიზეზი გასულ თვეს ლიბანის შინაგან საქმეთა მინისტრის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება იყო, რომ ჩაეშალა ყველა ღონისძიება, რომელიც „სექსუალური გადახრის პროპაგანდას“ ეწეოდა, რასაც სიძულვილის ენის გაბატონება მოჰყვა.
აღნიშნული ქმედება ბევრად მასშტაბური წინააღმდეგობის ნაწილია, რომელიც მარგინალიზებული ადამიანებისკენ არის მიმართული და აქტივისტების თქმით, მიზნად ისახავს ეკონომიკური და ფინანსური კრიზისის თემებისგან ყურადღების გადატანას, რამაც პოპულაციის ¾ სიღარიბემდე მიიყვანა.
ერთ დროს საშუალო შემოსავლის ქვეყანაში მცხოვრები მილიონობით ადამიანი ინფლაციით მოტანილ გამოწვევებს, ელექტროენერგიის მუდმივ გათიშვას, სამედიცინო საშუალებების დანაკლისს უმკლავდება, ათიათასობით ადამიანმა კი ქვეყანა უკეთესი მომავლის იმედით დატოვა.
„თითქოს უნდოდათ, ადამიანების ყურადღება გადაეტანათ ყველა მიმდინარე ამბისგან და მათი ფოკუსი ამ პოპულისტური იდეისკენ მიემართათ“, — ამბობს ნური, რომელიც მეტსახელის გამოყენებას ამჯობინებს, რადგან ოჯახმა მისი ორიენტაციის შესახებ არ იცის.
სახელმწიფო უსაფრთხოების დანაყოფებმა ლგბტქი საკითხებთან დაკავშირებულ არაერთ ღონისძიებაზე მიიტანეს იერიში და ორგანიზატორები იძულებული გახადეს, რომ დაგეგმილი აქტივობები გაეუქმებინათ. ისინი Helem-ს, ქვეყნის პირველ ადვოკატირების ჯგუფსაც ეწვივნენ და სარეგისტრაციო დოკუმენტები და სხვა სახის დოკუმენტები მოითხოვეს.
ხელისუფლების ლგბტქი მოქალაქეებზე მიტანილ იერიშს რელიგიური წრის წარმომადგენლები უჭერდნენ მხარს, შინაგან საქმეთა მინისტრმა კი ლგბტქი ღონისძიებებთან დაკავშირებით განაცხადა, რომ „ისინი არღვევენ საზოგადოების წარმოდგენებსა და ტრადიციებს და წინააღმდეგობაში არიან რელიგიურ სწავლებასთან“.
Helem-ის დირექტორის ტარეკ ზიდანის თქმით, ხელისუფლების ქმედებები „ლიბანელების ერთმანეთთან დაპირისპირებას იწვევს. ნათელია, რომ ამ გზით მორალური პანიკის დათესვა უნდოდათ, რათა ზოგადი პოლიტიკური მდგომარეობისა და ეკონომიკური კატასტროფისგან ყურადღება გადაეტანათ“.
ლიბანში ეკონომიკური კრიზისი 2019 წლიდან მწვავდება და მსოფლიო ბანკის შეფასებით, ეს ყველაზე უარესია მათ შორის, რაც მსოფლიოს მე-19 საუკუნის შუა პერიოდიდან უნახავს. ლიბანური ვალუტის ღირებულება დოლართან მიმართებით 90%-ით გაუარესდა, რაც მოსახლეობის დიდ ნაწილს საწვავზე, გაზზე, ჯანდაცვის სერვისებზე და საკვებზე ხელმისაწვდომობის ფასად დაუჯდა.
მოქალაქეები და ექსპერტები კრიზისს ცუდ ფინანსურ მენეჯმენტსა და კორუფციას აბრალებენ, რასაც ლიბანის მმართველი ელიტის ბრალეულობად მიიჩნევენ.
მაისში, როცა ახლადარჩეულმა კანონმდებლებმა და ადვოკაციის ჯგუფებმა სამოქალაქო ქორწინების შესახებ აქტიურად საუბარი დაიწყეს, რელიგიურმა ლიდერებმა რელიგიურ წესრიგთან შეუსაბამობის გამო პროტესტი წამოიწყეს.
ლიბანში მდგომარეობა სულ უფრო უარესდება, ჯერ კიდევ კორონავირუსის ლოქდაუნისას კომიკოსი, შადენ ფაკი სამხედრო სასამართლოს წინაშე წარსდგა მას შემდეგ, რაც მან სკეტჩში ქვეყნის პოლიცია გააკრიტიკა, რადგან ჰიგიენური საფენების შესაძენად გარეთ გასვლის უფლება არ მისცეს.
ივლისის დასაწყისში კი ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ სირიასთან მოლაპარაკებებს აწარმოებდა, რაც მილიონზე მეტი სირიელი ლტოლვილის ქვეყანაში მიბრუნების რისკებს ქმნის.
„ხელისუფლება ყურს იყრუებს კორუფციის, წამების, სიძულვილის ენის გამოყენების შემთხვევებზე და ამის საპირწონედ რელიგიური ჯგუფებისა და ძალაუფლების მქონე ინსტიტუტების მხრიდან მარგინალიზებულ ჯგუფებზე თავდასხმას დაუყოვნებლივ მხარს უჭერს“, — აღნიშნავს აია მაჯუბი, Human Rights Watch-ის მკვლევარი ლიბანიდან.
მწვავდება დაპირისპირება მოქალაქეების ნაწილსა და რელიგიურ ჯგუფებს შორისაც.
ერთ-ერთ რეგიონში, სადაც რელიგიური წესრიგი განსაკუთრებით ხელშესახებია, პრაიდის თვის მხარდამჭერი ბილბორდები ჩამოხიეს. სხვა რეგიონში ძალადობრივად დაგმეს ლგბტქი ღონისძიებები, რელიგიურმა ლიდერებმა კი ბულინგისა და ძალადობის მიუხედავად აგრესიული ჯგუფებს მხარი დაუჭირეს.
დისკრიმინაციასთან და შეურაცხყოფებთან მუდმივი ბრძოლის მიუხედავად, ლიბანი ლგბტქი თემი არაბულ სამყაროში ყველაზე ძლიერი და ხილვადია. ქვეყანაში ჰომოსექსუალობა კრიმინალიზებულია, მაგრამ მაინც მუშაობს არაერთი ლგბტქი ორგანიზაცია, ბარები და კლუბები კი უსაფრთხო სივრცეების შექმნას ცდილობენ.
ამჟამად ნური და მისი მეგობრები ჩვეულ ადგილებში შეხვედრას თავს არიდებენ, რადგან რეიდების რისკი მაღალია.
„WhatsApp-ის ჯგუფი გვაქვს და როცა რომელიმე ჩვენგანი გარეთ გადის ერთმანეთს ვატყობინებთ, ვეუბნებით იმასაც, დაახლოებით რა დროს ვაპირებთ სახლში დაბრუნებას“, — ამბობს ნური.
ლიბანის ეკონომიკური კრიზისი კვლავ უარესდება, აქტივისტები კი შიშობენ, რომ ეს მარგინალიზებულ ჯგუფებზე იერიშს კიდევ უფრო გაამწვავებს.
„სრულმასშტაბიანი თავდასხმის მომსწრეები ვართ, რადგან მმართველ რეჟიმს კონტროლის დაკარგვის შიში გაუჩნდა. ხმამაღლა და გარკვევით ვამბობთ, რომ ისინი თითოეულ ჩვენგანს საფრთხეს უქმნიან. თავდაპირველად ლტოლვილები იქცნენ სამიზნედ და არავის ადარდებდა. ახლა ქვიარებს ესხმიან თავს და არც ეს აინტერესებს ვინმეს“, — აღნიშნავს ზიდანი.
წყარო: AP
უნგრეთი ლგბტქი საკითხებისა და მედიის თავისუფლების ამკრძალავი კანონის გამო ევროპის უზენაესი სასამართლოს წინაშე წარსდგება.
ევროკავშირი უკვე ერთი წელია აქტიურად მუშაობს, რათა უნგრეთმა შეცვალოს ისეთი მასალების აკრძალვის შესახებ კანონი, რომელიც ჰომოსექსუალობის საკითხებს ასახავს. ევროკომისიის თქმით, აღნიშნული მიდგომა „ადამიანების სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის ნიშნით დისკრიმინაციას ეწევა“.
„კომისია მიიჩნევს, რომ კანონი შიდა ბაზრის წესებსა და ინდივიდის (კონკრეტულად კი ლგბტქი ადამიანების) ფუნდამენტურ უფლებებს არღვევს, რომელსაც ევროკავშირი აღიარებს“, — ნათქვამია განცხადებაში.
აღნიშნული გადაწყვეტილება იმ ხანგრძლივი პოლიტიკური დაპირისპირების ბოლო ეპიზოდია, რომელშიც ოფიციალური ბრიუსელის თქმით, უნგრეთის პრემიერ მინისტრმა ვიქტორ ორბანმა შეგნებულად გადაუხვია დასავლური დემოკრატიის ღირებულებებს, უნგრეთის ლიდერი კი თვლის, რომ ევროკომისიის მიდგომა, რომლითაც საერთაშორისო პოლიტიკის წარმოებისას ხელმძღვანელობს ზედმეტად ლიბერალურია.
გასულ წელს, უნგრეთის მემარჯვენე მმართველმა ძალამ მედიით ჰომოსექსუალობისა და სქესის კვლავ მინიჭების საკითხების გაჟღერება აკრძალა, აღნიშნული ცვლილების სამიზნე 18 წლამდე მოზარდები იყვნენ. გარდა ამისა, ჰომოსექსუალობის შესახებ ინფორმაცია სასკოლო სქესობრივი განათლების პროგრამიდან და იმ ფილმებიდან თუ რეკლამებიდანაც ამოიღეს, რომელიც არასრულწლოვნებისთვის ხელმისაწვდომია.
ახალ კანონს ქვეყნის დედაქალაქში მასშტაბური საპროტესტო აქციები მოჰყვა. უფლებადაცვითი ორგანიზაციები აცხადებდნენ, რომ ცვლილება ლგბტქი ადამიანების საზიანოდ სტიგმის გაძლიერებას უწყობს ხელს.
ევროკომისიის პრეზიდენტმა, ურსულა ფონ დერ ლაიენმა კანონს დაუყოვნებლივ უწოდა — „სამარცხვინო“ და პრაიდის თვეში განაცხადა, რომ აღნიშნულ გადაწყვეტილებას სამართლებრივ პასუხს გასცემდნენ.
წყარო: NBC News
